محقق اصفهانی

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم  بررسی امکان اقسام قطع موضوعی – کلام محقق اصفهانی در عدم امکان دو قسم – بررسی کلام محقق اصفهانی در عدم امکان دو قسم – بررسی کلام محقق اصفهانی – پاسخ اول – پاسخ دوم ۱۴۰۲/۰۷/۰۹         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم قطع به انقسامات مختلف، دارای اقسامی می‎شود. ابتدا به قطع طریقی و موضوعی و قطع موضوعی هم، به قطع موضوعی به نحو تمام الموضوع و به نحو جزء الموضوع تقسیم می‎شود. هر یک از این دو نیز منقسم نیز می‎شوند به قطع علی نحو الصفتیه و قطع علی نحو الطریقیه و الکاشفیه. این هم تقسیم می‎شود به کشف تام یا مطلق کشف، ولو کشف ناقص. بررسی امکان اقسام قطع

جلسه ۱۰۹ – PDF جلسه صد و نهم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله سوم: استحقاق عقاب در تجری – ادامه بررسی کلام محقق خراسانی و اصفهانی – امر ششم و هفتم و بررسی آنها – نتیجه در  مسئله سوم – شرح رساله حقوق – حق دست – معنای ید – حق اول (سلبی) ۱۴۰۲/۰۳/۰۳   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برخی از اموری که می‎تواند از دید عقل ملاک حکم به استحقاق عقوبت در مورد معصیت باشد، یکایک مورد بررسی قرار می‎گیرد. تا اینجا پنج امر را ذکر کردیم. محتمل است این امور از دید عقل به عنوان ملاک حکم به استحقاق عقوبت باشد. ملاحظه فرمودید همه این پنج امر مبتلا به اشکال بود،

جلسه ۱۰۸ – PDF جلسه صد و هشتم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله سوم: استحقاق عقاب  در تجری – بررسی کلام محقق خراسانی و اصفهانی – احتمال سوم و چهارم و پنجم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۳/۰۲   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم محقق خراسانی و محقق اصفهانی معتقدند استحقاق عقوبت در تجری ثابت است. عمده استدلال این دو بزرگوار این بود که همان ملاکی که در معصیت، موجب حکم عقل به استحقاق عقوبت می‏شود، همان ملاک در تجری نیز جریان داد و عقل به همان ملاک شخص متجری را مستحق عقاب می‎داند. در بررسی این ادعا عرض کردیم باید ببینیم ملاکی که در معصیت موجب حکم عقل به استحقاق عقوبت می‎شود چیست؟ محقق اصفهانی

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتادم  آثار قطع – بررسی امکان جعل یا سلب آثار قطع –  طبق مبانی مختلف – طبق نظر مختار  ۱۴۰۱/۱۲/۰۷           ادامه بحث در امکان جعل یا سلب آثار قطع بحث در این بود که حق در مسئله امکان جعل یا رفع آثار قطع چیست؟ نظر اصحاب و بزرگان در این زمینه مختلف است، گفتیم این مطلب را بر اساس مبانی مختلف باید بررسی کنیم. ۱.طبق نظر محقق اصفهانی طبق نظر محقق اصفهانی برخی از آن آثار سه‎گانه اثر قطع محسوب نمی‎شدند، بلکه عین خود قطع بودند، آنها بحث ندارد، زیرا سخن در آثار قطع است، آن بخشی هم که به عنوان اثر ذکر شد، گفتیم طبق نظر محقق اصفهانی این

جلسه ۷۹ – PDF جلسه هفتاد و نهم  آثار قطع – بررسی امکان جعل یا سلب آثار قطع – تتمه کلام محقق خراسانی – بررسی کلام محقق خراسانی – حق در مسئله امکان جعل یا سلب – طبق نظر محقق اصفهانی ۱۴۰۱/۱۲/۰۶ تتمه کلام محقق خراسانی بحث در امکان جعل یا رفع آثار سه ‎گانه از قطع بود. کلام محقق خراسانی ذکر شد؛ تتمه‎ای از کلام ایشان باقی‎مانده که این را نیز بیان می‎کنیم و بعد انشاء الله آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد و به اصل موضوع رسیدگی می‎کنیم. محقق خراسانی فرمودند به طور کلی نه جعل حجیت و طریقیت و وجوب متابعت برای قطع ممکن است و نه سلب آن؛ زیرا اینها از لوازم غیر قابل انفکاک

جلسه ۷۷ – PDF جلسه هفتاد و هفتم آثار قطع – اثر سوم: طریقیت و کاشفیت قطع – جمع بندی – اشکال به شیخ انصاری و پاسخ محقق اصفهانی   ۱۴۰۱/۱۲/۰۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در اثر سوم از آثار قطع یعنی مسئله طریقیت و کاشفیت قطع بود. گفتیم سه دیدگاه در این رابطه وجود دارد لکن حق در مسئله این است که طریقیت و کاشفیت از آثار قطع نیست بلکه عین قطع است. محقق نایینی فرمود «بل یصح ان یقال أنها عین القطع» درست این است که بگوییم طریقیت و کاشفیت عین قطع است نه اینکه اثر یا از لوازم ذاتی قطع باشد. این حق در مسئله است، محقق نایینی و محقق اصفهانی هم به این نظر و این

جلسه ۷۶ – PDF جلسه هفتاد و ششم  آثار قطع – اثر سوم: طریقیت و کاشفیت قطع – دیدگاه اول و دوم و سوم – حق در مسئله    ۱۴۰۱/۱۲/۰۱   اثر سوم: طریقیت و کاشفیت قطع بحث در سومین اثر از آثار قطع یعنی طریقیت و کاشفیت بود. برخی این را به عنوان سومین اثر قطع نام برده‎اند. محقق خراسانی در کفایه این را به عنوان یک اثر یاد نکردند، از کلمات ایشان استفاده می‎شود که طریقت و کاشفیت از لوازم ذاتی قطع است، همانطوری که زوجیت لازمه اربعه است، طریقیت نیز از لوازم ذاتی قطع است. عبارت شیخ انصاری را خواندیم که فرمود متابعت قطع واجب است، لأنه بنفسه طریق الی الواقع، پیروی از قطع واجب است، چون طریقیت

جلسه ۷۳ – PDF جلسه هفتاد و سوم آثار قطع – اثر دوم: حجیت قطع –  بررسی اشکالات به محقق اصفهانی –  کلام صاحب منتقی الاصول   ۱۴۰۱/۱۱/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در اثر دوم قطع یعنی حجیت به معنای منجزیت و معذریت بود. محقق خراسانی و جمع بسیاری، این را به عنوان یک اثر برای قطع پذیرفتند و آن را حکم عقل دانستند. دو اختلاف در مورد این اثر وجود دارد: ۱. آیا اساسا منجزیت و معذریت اثری از آثار قطع است یا نه، اصلا این اثر قطع محسوب نمی‎شود. ۲. آیا این حکم عقل است یا حکم عقلا یا هیچکدام. آنچه تا به حال نقل شده در هر دو موضوع، هم اصل اینکه این اثری از آثار قطع است

جلسه ۷۲ – PDF جلسه هفتاد و دوم  آثار قطع – اثر دوم: حجیت قطع –  بررسی نظر محقق اصفهانی – اشکال چهارم (بر مبنای نظریه حق الطاعه)  ۱۴۰۱/۱۱/۲۳     خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالات کلام محقق اصفهانی بود؛ نظر ایشان این بود که حجیت یعنی منجزیت و معذریت به معنای استحقاق عقاب در صورت مخالفت و اصابت قطع به واقع و عذر در صورت عدم اصابت به واقع،ّ یک اثر برخاسته از حکم عقل نیست. ایشان ضمن اینکه وجوب متابعت قطع و منجزیت و معذریت را یک اثر محسوب کردند، نه دو اثر، فرمودند مسئله استحقاق عقاب یک حکم جعلی عقلایی است، یعنی بناء عملی عقلاء بر این است که کسی را که قطع به تکلیف دارد

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم آثار قطع – اثر دوم: حجیت قطع – بررسی نظر محقق اصفهانی – اشکال اول و دوم و سوم     ۱۴۰۱/۱۱/۱۹   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد اثر دوم قطع، یعنی منجزیت و معذریت یا به تعبیر دیگر حجیت، محقق اصفهانی مطلبی دارند که محصل آن این است که تنجز تکلیف به معنای استحقاق عقاب، امر ذاتی و قهری نیست، بلکه یک امر جعلی عقلایی است. یعنی استحقاق عقاب از احکام عقلائیه و از مصادیق یکی از قضایای مشهوره است. لذا حکم عقل محسوب نمی‎شود. این مدعای محقق اصفهانی است و آثاری نیز بر این مبنا مترتب می‎شود. این نظر ریشه‎اش این است که حسن عدل و قبح ظلم از قضایای

جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتادم آثار قطع – اثر دوم: حجیت قطع –  نظر محقق اصفهانی ۱۴۰۱/۱۱/۱۸       خلاصه جلسه گذشته بحث در آثار قطع بود، اثر اول مورد بررسی قرار گرفت. اثر دوم یعنی حجیت به معنای منجزیت و معذریت ذکر شد و گفتیم در اینکه این اثر با اثر اول، یعنی وجوب متابعت قطع یکی است یا دو اثر مستقل محسوب می‎شوند یا یکی از لوازم دیگری است و بالعکس اختلاف است. محقق خراسانی اینها را به عنوان دو اثر جداگانه برای قطع ذکر کرده است، اما محقق اصفهانی معتقد است اینها دو اثر نیستند، بلکه یک اثر محسوب می‎شوند. وجوب متابعت قطع به نظر محقق اصفهانی عبارت است از همان حکم عقلی (البته این

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم  آثار قطع – مقدمه – اثر اول: وجوب متابعت قطع – بررسی اثر اول – اثر دوم: حجیت قطع – بررسی اثر دوم – کلام محقق اصفهانی – شرح رسالة الحقوق – فرق حق پا و حکم مشی – برخی مصادیق حق سلبی پا     ۱۴۰۱/۱۱/۱۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در آثار قطع بود. عرض کردیم در اینکه چه اموری به عنوان آثار قطع شمرده می‎شود اختلاف است، برخی یک اثر و بعضی دو و برخی نیز سه اثر برای قطع بیان کردند. اثر اول که دیروز مورد اشاره قرار گرفت وجوب متابعت قطع بود، یعنی لزوم عقلی پیروی از مقطوع‎ به، ما توضیح دادیم منظور از وجوب متابعت قطع چیست، گفتیم

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم  آثار قطع – مقدمه – اثر اول: وجوب متابعت قطع – عقلی یا شرعی  بودن وجوب – عدم امکان وجوب شرعی   ۱۴۰۱/۱۱/۱۱ آثار قطع مقدمه اولین بحثی که درباره قطع مطرح می‎شود آثار آن است. برای قطع اثر یا آثاری ذکر کرده‎اند؛ هر چند در تعداد این آثار اختلاف است. محقق خراسانی در کفایه به دو اثر اشاره کرده؛ شیخ انصاری یک اثر را ذکر کرده، هر چند آن را معلل به امری کرده است که توسط برخی مستقلا به عنوان یک اثر معرفی شده است؛ برخی نیز سه اثر برای قطع ذکر کرده‎اند. اینکه این آثار مستقلا می‎توانند به عنوان آثار قطع شناخته شوند یا برخی از این آثار قابل بازگشت

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم تقسیم مباحث آینده – تقسیم سوم (محقق خراسانی) – اشکال محقق اصفهانی به تقسیم سوم – تقسیم چهارم (محقق اصفهانی) و بررسی آن – ارزیابی تقسیم‎های چهارگانه    ۱۴۰۱/۱۱/۰۲        خلاصه جلسه گذشته بحث در تقسیم مربوط به مباحث آینده بود که چند تقسیم ذکر شده است. تقسیم اول و دوم بیان گردید. تقسیم اول را شیخ انصاری فرموده که مورد بررسی قرار گرفت، تقسیم دوم را نیز محقق خراسانی فرمود. تقسیم سوم (محقق خراسانی) تقسیم سوم نیز توسط محقق خراسانی بیان شده است. منتهی همانطور که قبلا اشاره شد ایشان این تقسیم را بر این اساس ذکر کرده است که کسی بگوید الا و لابد باید تقسیم ثلاثی باشد، آنگاه

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم  الفاظ مطلق – ۳. مفرد محلی باللام – بررسی قول دوم و سوم – حق در مسئله ۱۴۰۱/۰۸/۰۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد مفرد محلی باللام اجمالا سه قول وجود دارد: ۱. قول مشهور؛ ۲. قول محقق خراسانی؛ ۳. قول محقق اصفهانی که نزدیک به مشهور است. بررسی قول دوم (محقق خراسانی) محقق خراسانی قائل شدند به اینکه «ال» در مفرد محلی باللام للتزئین است، «ال» زینت است و همانطوری که این «ال» بر سر اعلام شخصیه وارد می‏شود و زینت آن لفظ می‏شود در مورد مفرد محلی باللام نیز اینچنین است. این سخن محقق خراسانی مخدوش است و چند اشکال بر ایشان وارد است، البته محقق خراسانی این نتیجه را بعد

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم  مسائل – مسئله اول: حجیة العام المخصص فی الباقی – ادامه کلام محقق اصفهانی – بررسی کلام محقق اصفهانی                     ۱۴۰۰/۰۸/۲۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در نزاع بین اصولیین در اینکه آیا عام مخصص در باقی‎مانده افراد پس از تخصیص، حجت است یا خیر؟، محقق خراسانی فرمودند: حجیت دارد و تخصیص مستلزم هیچ‎گونه مجازی نیست، نه در مخصص متصل و نه در مخصص منفصل. محقق اصفهانی نسبت به کلام محقق خراسانی اشکال کردند. ایشان در مورد مخصص متصل به محقق خراسانی اشکالی نکردند، زیرا محقق خراسانی در مورد مخصص متصل فرمود: از اول وقتی عام به همراه مخصص متصل ذکر می‎شود اصلا ظهوری در عموم پیدا نمی‎کند تا بحث کنیم

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مسائل – مسئله اول: حجیة العام المخصص فی الباقی – اشکال محقق اصفهانی به محقق خراسانی درباره عدم استلزام مجازیت در عام مخصص ۱۴۰۰/۰۸/۲۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا عام بعد از تخصیص بر حجیت خودش نسبت به باقیمانده باقی می‌ماند یا نه؛ حجیت العام المخصص فی الباقی. اشاره‌ای به اقوال و ریشه اختلاف آنها داشتیم. سخن محقق خراسانی در این رابطه ذکر شد؛ محصل فرمایش آقای آخوند این بود که عام مخصص نسبت به باقیمانده مطلقا حجیت دارد و فرقی بین مخصص متصل و منفصل نیست. در مخصص متصل اساساً زمینه‌ای برای مجاز پیش نمی‌آید؛ چون در مخصص متصل به طور کلی عام از ابتدا ظهور در

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم عام و خاص – مقدمات – مقدمه چهارم: بررسی لزوم جریان مقدمات حکمت برای دلالت عام بر عموم – دلیل قول به لزوم و بررسی آن – کلام محقق خراسانی و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۸/۰۴ مقدمه چهارم: بررسی لزوم جریان مقدمات حکمت برای دلالت عام بر عموم مقدمه چهارم درباره نیاز و احتیاج عام به مقدمات حکمت یا عدم احتیاج عام به مقدمات حکمت است. قول به لزوم علت این بحث و دلیل اینکه این بحث مطرح می‎شود این است که محقق خراسانی و به تبع ایشان محقق نایینی ، (البته یکی ظاهراً و دیگری صراحتاً) فرمودند: ادات عموم، (البته این مطلب را در رابطه با «کل» و درباره نکره در سیاق نفی یا نهی