مطلق

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقدمات حکمت  – مقدمه چهارم –  جهت دوم: بررسی مقدمیت – اشکال محقق نائینی به مقدمه چهارم و بررسی آن  – اشکال امام خمینی به مقدمه چهارم  ۱۴۰۱/۰۸/۲۸ جهت دوم: بررسی مقدمیت بحث در جهت دوم مربوط به مقدمه چهارم بود. مقدمه چهارم از مقدمات حکمت که محقق خراسانی ذکر کردند، عدم وجود قدر متیقن در مقام تخاطب است. توضیح دادیم منظور از قدر متیقن در مقام تخاطب چیست که عدمش به عنوان یکی از مقدمات حکمت ذکر شده که تا این مقدمه حاصل نشود عقل ما نمی‎تواند اطلاق را کشف کند. به عبارت دیگر اگر در مقام تخاطب و گفتگو بین متکلم و سامع قدر متیقنی وجود داشته باشد، مانع از

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مقدمات حکمت  – توضیح بیشتر درباره مقدمه سوم  ۱۴۱۰۱/۰۸/۲۳ توضیح بیشتر درباره مقدمه سوم قبل از اینکه به بررسی اشکالات مقدمه چهارم بپردازیم؛ با توجه به پرسشهایی که بعضی از دوستان داشتند و احیانا سوء برداشت‎هایی که از مطالب مرتبط با مقدمه سوم پیش آمده، لازم می‏دانم توضیحی را مجددا برای روشن شدن بیشتر مقصود ذکر کنم. مقدمه سوم عدم ذکر القید بود؛ اینکه قید در کلام ذکر نشود. در این مورد گفتیم، هم باید مقصود از این مقدمه تبیین شود و هم بررسی شود که آیا واقعا این مطلب به عنوان یکی از مقدمات حکمت محسوب می‎شود یا خیر؟ شاید این دو جهت نزد دوستان کمی با هم مخلوط شده است.

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مقدمات حکمت  – کلام محقق نایینی در مورد مقدمه اول و بررسی آن – مقدمه سوم: عدم ذکر قید – جهت اول: تبیین مقدمه – جهت دوم: بررسی مقدمیت ۱۴۰۱/۰۸/۲۱ تا اینجا دو مقدمه را مورد بررسی قرار دادیم. مقدمه اول این بود که امکان اطلاق و تقیید وجود داشته باشد. یک مطلبی مربوط به مقدمه اول باقی مانده که آن را نیز عرض می کنیم و انشاء الله بحث از مقدمه سوم را شروع می‎کنیم. عرض کردیم بسیاری این مقدمه را ذکر نکردند. خود محقق خراسانی این را به عنوان یک مقدمه نفرموده، لکن بعضی مثل محقق نایینی آن را به عنوان یک مقدمه قرار دادند، ولی ایشان عدم قدر متیقن

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مقدمات حکمت  – مقدمه دوم – اشکال چهارم و پاسخ آن – رسالة الحقوق – مبنای ثبوت حق برای چشم – حق اول چشم – انواع کلی نگاه حرام  ۱۴۰۱/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته در مورد مقدمه دوم اشکال دیگری مطرح است که در حقیقت اشکال چهارم محسوب می‎شود. دیروز نیز بعضی از دوستان این مسئله را مطرح کردند که به شکل کامل‎تر و فنی‎تر آن پرسش را مطرح می‎کنم و پاسخ می‎دهم. اشکال چهارم مقدمه دوم این بود که متکلم در مقام بیان مراد باشد. غیر از آن سه اشکال قبلی اشکال این است که: ما می‎گوییم متکلم در مقام بیان مراد باشد، یعنی همین مقدار که احراز نکنیم در مقام بیان،

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مقدمات حکمت – مقدمه دوم – جهت سوم: احراز مقام بیان – حق در مسئله ۱۴۰۱/۰۸/۱۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمات حکمت بود. مقدمه اول بیان شد، البته در رابطه با مقدمه اول، نکته‎ای است که در ادامه به آن اشاره می‎کنیم. مقدمه دوم این بود که متکلم در مقام بیان مراد باشد. در این مقدمه از دو جهت بحث شد: یکی اینکه منظور از مراد استعمالی است نه جدی، هرچند در این امر اختلاف وجود دارد که در ادامه به آن اشاره می‎کنیم. دیگر اینکه آیا این مقدمه ضروری و لازم است؟ اینکه متکلم در مقام بیان باشد، آیا لازم است؟ برخی مثل محقق حایری آن را انکار کردند و

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم الفاظ مطلق –۴. نکره – اقوال – بررسی اشکالات محقق خراسانی به کلام منسوب به مشهور    ۱۴۰۱/۰۸/۰۷ خلاصه جلسه گذشته آخرین بحثی که در الفاظ مطلق مطرح شد، این بود که آیا استعمال لفظ مطلق در هر یک از این الفاظ و مصادیق، به نحو حقیقت است یا مجاز؟ عرض کردیم محقق خراسانی مطلبی را فرمودند و آن را در اشکال به سخنی که به مشهور نسبت داده شده بیان کردند. به مشهور نسبت داده شده که مطلق عبارت است از طبیعت مقید به سریان و شمول بدلی. ایشان فرمودند: این سخن سه اشکال دارد: ۱. بر خلاف نظر لغویین است. ۲.لازمه‏اش این است که برخی از الفاظ مثل اسم جنس و نکره انشایی

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  الفاظ مطلق –۴. نکره – اقوال –قول پنجم – شرح رسالة الحقوق – چشم دروازه آگاهی – فرق «عین» و «بصر» و «نظر» ۱۴۰۱/۰۸/۰۴ قول پنجم خلاصه جلسه گذشته بحث در موضوع له نکره بود؛ عرض کردیم اقوالی در این رابطه وجود دارد که ما چهار قول را ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. گفتیم یک عده‎ای قائلند که نکره وضع شده برای فرد مردد یا علی البدل و یک عده می‏گویند نکره وضع شده برای طبیعت به قید شیوع و سریان بدلی، البته گفتیم این را با عنایت به تعریفی که برای مطلق کردند و از باب اینکه نکره یکی از مصادیق مطلق است می‏توانیم ذکر کنیم، طبیعت به قید شیوع و

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم الفاظ مطلق –۴. نکره – اقوال – قول اول و دوم و سوم و چهارم و بررسی آنها ۱۴۰۱/۰۸/۰۳ ۴. نکره یکی دیگری از الفاظی که به عنوان مصداق مطلق مورد بررسی قرار گرفته و درباره موضوع له آن بحث شده نکره است. گفتیم اگر لفظی مثل «رجل» که اسم جنس است همراه با تنوین ذکر شود نکره می‏شود و اگر همراه با «ال» ذکر شود معرفه است و اگر بدون «ال» و تنوین باشد ماهیت مهمله مبهمه است. حال بحث در این است که اگر یک لفظی که برای اسم جنس وضع شده تنوین بگیرد مثل «رجلٌ» به چه معناست؟ منظور از «رجلٌ» چیست؟ نکره برای چه معنایی وضع شده است؟ چهار قول

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم  الفاظ مطلق – ۳. مفرد محلی باللام – بررسی قول دوم و سوم – حق در مسئله ۱۴۰۱/۰۸/۰۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد مفرد محلی باللام اجمالا سه قول وجود دارد: ۱. قول مشهور؛ ۲. قول محقق خراسانی؛ ۳. قول محقق اصفهانی که نزدیک به مشهور است. بررسی قول دوم (محقق خراسانی) محقق خراسانی قائل شدند به اینکه «ال» در مفرد محلی باللام للتزئین است، «ال» زینت است و همانطوری که این «ال» بر سر اعلام شخصیه وارد می‏شود و زینت آن لفظ می‏شود در مورد مفرد محلی باللام نیز اینچنین است. این سخن محقق خراسانی مخدوش است و چند اشکال بر ایشان وارد است، البته محقق خراسانی این نتیجه را بعد

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم الفاظ مطلق – ۲. علم جنس –اشکال امام خمینی به محقق خراسانی– حق در مسئله – شرح رسالة الحقوق: ۳. حق چشم – توضیح کلی – فرق چشم بستن از حرام و ترک ابتذال ۱۴۰۱/۰۷/۲۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در علم جنس بود، تا اینجا قول مشهور و قول محقق خراسانی مورد بررسی قرار گرفت و نظر امام خمینی نیز در اینباره بیان شد. یک مسئله‎ای باقی مانده که آن را نیز بیان می‏کنیم و از بحث علم جنس عبور می‏کنیم. اشکال امام خمینی به محقق خراسانی امام خمینی بعد از بیان نظر خودشان یک اشکالی را به محقق خراسانی ایراد می‏کنند. اصل نظر ایشان این شد که معرفه بودن و نکره بودن امور

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم الفاظ مطلق – ۲. علم جنس –اقوال – قول مشهور – قول محقق خراسانی – اشکالات محقق خراسانی به مشهور – پاسخ محقق حایری    ۱۴۰۱/۰۷/۲۵     ۲. علم جنس  بحث در برخی از مصادیق مطلق و بررسی موضوع له در آنها بود. عرض کردیم علم جنس مثل «اسامه» به همان معنای«اسد» است لکن تفاوتی بین این دو به نظر مشهور وجود دارد. اقوال اینجا مشهور یک نظری دارند که مورد مخالفت قرار گرفته از سوی برخی از جمله محقق خراسانی. امام خمینی نیز اینجا نظری دارند که بعدا متعرض آن می‏شویم ولی اجمالا سه قول اینجا وجود دارد، یکی قول مشهور و یکی قول محقق خراسانی و اتباع ایشان و البته امام خمینی

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم  الفاظ مطلق – ۱. اسم جنس – بررسی قول پنجم – حق در مسئله – بررسی دو احتمال دیگر ۱۴۰۱/۰۷/۲۴    تا اینجا چهار قول درباره موضوع له اسم جنس مورد بررسی قرار گرفت. بررسی قول پنجم قول پنجم قولی است که امام خمینی در اینجا فرمودند و ما ضمن تشریح این قول و رای باید ببینیم آیا این قول با آنچه که محقق خراسانی فرموده یکی است و یا متفاوت است. ملاحظه فرمودید که محقق خراسانی گفتند: اسم جنس وضع شده برای ماهیت من حیث هی هی، موضوع له اسم جنس عبارت است از طبیعت بدون هیچ قید و شرطی حتی قید عدم لحاظ یا به تعبیر دیگر ماهیت مهمله. امام خمینی می‏فرماید:

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم الفاظ مطلق – ۱. اسم جنس – ثمره نزاع در موضوع له اسم جنس – بررسی قول اول و دوم و سوم و چهارم  ۱۴۰۱/۰۷/۲۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در باب موضوع له اسم جنس چند قول و نظر وجود دارد و از آنجا که این اقوال و انظار مشتمل بر برخی اصطلاحات مربوط به ماهیت است، به ناچار درباره اعتبارات ماهیت سخن گفتیم و متعرض نظر امام خمینی نیز شدیم. اکنون با توجه به توضیحاتی که در مورد اعتبارات ماهیت دادیم معلوم می‏شود که اگر مشهور قائلند موضوع له اسم جنس ماهیت به نحو لابشرط قسمی است، یعنی چه. یا اگر برخی قائل شد‏ه‏اند که موضوع له اسم جنس ماهیت به شرط

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم  مسائل – مسئله هفتم: استثناء عقیب جمله متعدده – اقوال – کلام محقق خراسانی درمورد مقام اثبات  ۱۴۰۰/۱۲/۱۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در امکان رجوع استثناء در جایی که به دنبال چند جمله ذکر شود، به همه آن جملات بود. در بحث از وقوع استثناء عقیب جملات متعدده ابتدائا سخن در این است که آیا چنین چیزی امکان دارد؟ یعنی استثناء می‏تواند به همه جملات ما قبل رجوع کند یا تنها باید به جمله اخیره رجوع کند؟ پس در مقام اول بحث در ثبوت و امکان رجوع به همه جملات است. مقام اثبات مربوط به ظهور این جمله است که آیا وقوع استثناء عقیب جملات متعدده ظهور در رجوع به اخیره دارد

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم  مسائل – مسئله هفتم: استثناء عقیب جمله متعدده – اقوال – کلام محقق خراسانی درباره مقام ثبوت ۱۴۰۰/۱۲/۰۹ خلاصه جلسه گذشته در مسئله هفتم از مسائل عام و خاص بحث در این بود که اگر استثنایی بعد از چند جمله واقع شود، ظهور در رجوع به جمله اخیره دارد یا به همه جملات رجوع می‎کند؟ ما موضوع بحث را در این مسئله منقح کردیم، معلوم شد که: اولا: بدیهی است موضوع در جایی قابل بررسی است که امکان رجوع به همه جملات باشد، اگر در یک موردی امکان رجوع به همه جملات نباشد قهرا جایی برای این بحث نیست و مثالش نیز بیان شد. ثانیا: ما در ظهور وقوع استثناء عقیب جمل

جلسه ۸۷ – PDF جلسه هشتاد و هفتم  مسائل – مسئله ششم: تخصیص عام به مفهوم – بررسی تخصیص به مفهوم مخالف – کلام محقق نایینی و بررسی آن – مسئله هفتم: استثناء عقیب جمل متعدده – تنقیح موضوع بحث ۱۴۰۰/۱۲/۰۷ کلام محقق نایینی بحث در تخصیص عام به مفهوم مخالف بود. کلام محقق خراسانی بیان شد و مورد بررسی قرار گرفت. عرض کردیم محقق نایینی نیز اینجا یک مطلبی دارند که مناسب است مطلب ایشان نیز مورد بررسی قرار بگیرد. ایشان در اشکال به دیگران و به خصوص محقق خراسانی می‏فرماید: اساسا وقتی مفهومی با عام مقایسه می‏شود، از آنجا که قضیه شرطیه بر مقدمات حکمت در عام حاکم است، دیگر ما نمی‏توانیم بگوییم عام قرینیت دارد برای مفهوم.

جلسه ۸۶- PDF جلسه هشتاد و ششم  مسائل – مسئله ششم: تخصیص عام به مفهوم – بررسی تخصیص به مفهوم مخالف – بررسی کلام محقق خراسانی – اشکال اول و دوم ۱۴۰۰/۱۲/۰۴ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد تخصیص عام به مفهوم مخالف محقق خراسانی مطلب را در دو فرض بیان کردند و در هر فرض دو صورت را ذکر کردند. فرض اول این بود که عام و مفهوم در یک یا دو کلام به گونه‎ای ذکر شوند که بین آنها ارتباط باشد به نحوی که اگر یکی از آنها نسبت به دیگری قرینه محسوب شود، این قرینه قرینه متصله باشد. در این فرض ایشان فرمودند که دلالت عام بر عموم یا ثبوت مفهوم از قضیه منطوقیه تارة بالوضع

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم  مسائل – مسئله ششم: تخصیص عام به مفهوم – بررسی تخصیص به مفهوم مخالف – بررسی کلام شیخ انصاری – کلام محقق خراسانی ۱۴۰۰/۱۲/۰۳ بررسی کلام شیخ انصاری بحث در تخصیص عام به مفهوم مخالف بود. بعد از اینکه موضوع بحث منقح شد عرض کردیم، انظار و آراء در این باره مختلف است. شیخ انصاری تفصیلی در مسئله داده‏اند که اجمالا دیروز مورد اشاره قرار گرفت و البته مورد اشکال هم واقع شده است. اشکالی که متوجه ایشان است این است که اینکه ما بگوییم لسان دلیل اباء از تخصیص دارد یا اباء از تخصیص ندارد، ارتباطی به مسئله تخصیص عام به مفهوم بخصوصه ندارد. به هر حال اگر دو دلیل که

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم مسائل – مسئله ششم: تخصیص عام به مفهوم – بررسی تخصیص به مفهوم مخالف – تنقیح موضوع بحث – کلام شیخ انصاری ۱۴۰۰/۱۲/۰۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در بحث از تخصیص عام به مفهوم در دو مقام بحث می‏کنیم: مقام اول: تخصیص عام به مفهوم موافق بود که نتیجه بحث در آن این شد که تخصیص عام به مفهوم موافق در هر پنج صورت و پنج احتمال جایز است و مانعی در برابر آن وجود ندارد. مقام دوم: تخصیص عام به مفهوم مخالف است. مقام دوم: تخصیص عام به مفهوم مخالف مفهوم مخالف خودش دارای اقسامی است. به تفصیل در گذشته درباره اقسام مفهوم مخالف بحث کردیم، مثل مفهوم شرط، وصف،

جلسه ۸۳ – PDF جلسه هشتاد و سوم  مسائل – مسئله ششم: تخصیص عام به مفهوم – بررسی تخصیص به مفهوم موافق –صورت پنجم – بررسی کلام محقق نایینی – جمع بندی ۱۴۰۰/۱۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد صورت پنجم از صور پنج‏گانه مفهوم موافق یا احتملات پنچ‎گانه مفهوم موافق بحث است که آیا می‎توان عام را به آن تخصیص زد یا خیر، به تعبیر دیگر آیا تخصیص عام به مفهوم اولویت جایز است یا خیر؟ در این مورد البته محقق خراسانی ادعای اجماع کردند که تخصیص جایز است. برخی نیز وجهی برای جواز تخصیص ذکر کردند که دیروز به آن اشاره کردیم. محقق نایینی بیانی برای جواز تخصیص عام به مفهوم موافق به معنای مفهوم اولویت ذکر