قطع

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله اول: استتباع قبح فاعلی نسبت به حرمت تجری  شرعی است یا خیر؟ – صورت اول: استتباع حرمت به ملاک حرمت عنوان واقعی ۱۴۰۲/۰۲/۱۹ استتباع قبح فاعلی نسبت به حرمت تجری عرض کردیم در مورد تجری از سه زاویه بحث می‎شود، یکی از زاویه اصولی بودن تجری، یکی به عنوان یک مسئله فقهی و دیگری نیز به عنوان یک مسئله کلامی. اگر چه در اصولی بودن یا نبودن تجری اختلاف است اما بالاخره این بحث مطرح است که آیا تجری عقلا قبیح است و آیا مستتبع یک حرمت شرعی است یا خیر؟ این عنوان بحث است. یعنی بعد از آنکه معلوم شد

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری – مقدمه: قبح فعلی یا فاعلی – دو دیدگاه – حق در مسئله  ۱۴۰۲/۰۲/۱۸   مباحث اصلی تجری عرض کردیم بحث تجری از سه زاویه قابل بررسی است. کیفیت بحث از تجری بنابراینکه یک مسئله کلامی باشد و بنابراینکه یک مسئله فقهی باشد و بنابراینکه یک مسئله اصولی باشد، اجمالا بیان شد. آنچه که از ابتدای بحث تجری تا اینجا گفتیم دو مطلب بوده: ۱. تنقیح موضوع و دامنه و قلمرو بحث تجری؛ ۲. این مسئله آیا می‎تواند به عنوان مسئله علم کلام یا مسئله علم فقه یا مسئله علم اصول باشد؟ دوتای اول را خیلی اجمالی توضیح دادیم و سومی را به

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم تجری – راه اصولی بودن مسئله تجری – بررسی راه دوم – اشکال پنجم و ششم – راه حل سوم    ۱۴۰۲/۰۲/۱۷    خلاصه جلسه گذشته بحث درباره راه دوم از راه‎هایی بود که مسئله تجری را داخل در مسائل علم اصول قرار می‎دهد. گفتیم برای اینکه تجری به عنوان یک مسئله اصولی محسوب شود چند راه پیشنهاد شده است. راه دوم مبتنی بر سه مقدمه بود که عرض شد؛ دیروز چهار اشکال نسبت به این راه بیان شد. برخی از این اشکالات متوجه مقدمه دوم بود و برخی متوجه مقدمه سوم. البته یک اشکال را پاسخ دادیم و گفتیم وارد نیست. علاوه بر اشکالاتی که دیروز بیان شد، نسبت به مقدمه اول

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم تجری – راه اصولی بودن مسئله تجری – بررسی راه دوم – اشکال اول و بررسی آن اشکال دوم و سوم و چهارم  ۱۴۰۲/۰۲/۱۶     خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که چگونه می‎توان مسئله تجری را از مسائل علم اصول محسوب کرد؟ گفتیم راه حل‎هایی برای این منظور ارائه شده. راه حل اول ذکر شد و مورد بررسی قرار گرفت. راه حل دوم که محقق نایینی بیان کردند و خود ایشان نیز آن را مورد مناقشه قرار دادند، این بود که اطلاقات و عموماتی که متکفل ثبوت احکام شرعیه هستند شامل عناوین واقعیه و مقطوعه هر دو است، یعنی وقتی شارع می‎گوید «لاتشرب الخمر» هم خمری که به حسب

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم  تجری – راه اصولی بودن مسئله تجری – راه دوم – شرح رساله الحقوق – توضیح جمله «لا قوة الا بالله»  ۱۴۰۲/۰۲/۱۳   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد اینکه بحث تجری چگونه می‎تواند به عنوان یک مسئله اصولی قلمداد شود، راه‎های متعددی ارائه شده، هدف از این طرق، ارائه تصویری از بحث تجری است که بر اساس آن تجری مسئله اصولی به حساب بیاید. گفتیم برای اینکه یک مسئله‎ای از مسائل علم اصول تلقی شود باید ضابطه مسئله اصولی در آن تحقق پیدا کند، هرچند در مورد این ضابطه نیز اختلاف نظرهایی وجود دارد، اما اینکه نتیجه یک مسئله بتواند در کبرای قیاس استنباط مورد استفاده قرار بگیرد فی الجمله

جلسه ۹۴ – PDF جلسه نود و چهارم  تجری – راه اصولی بودن مسئله تجری – راه اول و بررسی آن   ۱۴۰۲/۰۲/۱۲    خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مسئله تجری از زوایای مختلف قابل بررسی است؛ هم از زاویه فقهی و هم از زاویه کلامی و هم از زاویه اصولی. دو زاویه اول روشن است و تصویر آن نیاز به بحث ندارد؛ اما اینکه تجری بخواهد به عنوان یک مسئله اصولی مطرح شود، نیازمند یک بحث مبسوط‎تری است. راه‎های اصولی بودن مسئله تجری بعضا اصولیین تلاش کردند راه‎هایی برای اینکه این مسئله، یک مسئله اصولی باشد ارائه دهند. برای اینکه یک مسئله بخواهد از مسائل علم اصول باشد، گفتیم باید ضابطه در آن تحقق پیدا کند و ضابطه این است

جلسه ۹۳ – PDF جلسه نود و سوم  تجری –قلمرو تجری –مسئله تجری، مسئله‎ای کلامی، فقهی، اصولی  ۱۴۰۲/۰۲/۱۱   خلاصه جلسه گذشته در آغاز بحث تجری عرض کردیم موضوع بحث و قلمروی آن باید تنقیح شود. بعد از بیان معنای لغوی و اصطلاحی تجری و انقیاد، گفتیم قدر متیقن از تحقق تجری و انقیاد، در بحث قطع است، اما در مورد امارات، اصول عملیه، برخی قواعد، موارد علم اجمالی و امثال اینها، آیا تجری و انقیاد می‎تواند تصویر شود یا خیر؟ دو مورد را بررسی کردیم. در مورد امارات گفته شد چنانچه قائل به مبنای طریقیت در باب حجیت امارات باشیم می‎توان تجری و انقیاد را تصویر کرد. در مورد اصول عملیه نیز عرض کردیم طبق یک مبنا که اصول

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم تجری – تنقیح موضوع و قلمرو آن ۱۴۰۲/۰۲/۱۰   تنقیح موضوع و قلمرو تجری اولین مطلبی که در طلیعه بحث از تجری لازم است مورد توجه قرار بگیرد تنقیح موضوع بحث است و بعد از آن پاسخ به چند پرسش که به آنها اشاره خواهیم کرد. اولا باید دید تجری در لغت و اصطلاح به چه معناست و دامنه آن از حیث موضوع تا کجاست؟ به عبارت دیگر تجری را در چه محدوده‎ای می‎توانیم تصویر کنیم؟ آیا فقط در باب قطع تصویر می‎شود یا شامل امارات، اصول عملیه و امثال اینها نیز می‎شود؟ معنای لغوی و اصطلاحی تجری از نظر لغوی معنای تجری معلوم است، جری بر مولا، در مقابل انقیاد که

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم  اطمینان – بررسی جریان احکام سه گانه قطع در اطمینان   ۱۴۰۱/۱۲/۰۲۳ بررسی جریان احکام سه ‎گانه قطع در اطمینان بعد از آن که اصل حجیت اطمینان و همچنین وجه حجیت آن معلوم شد، نوبت به این رسید که ببینیم آیا احکام سه‎گانه‎ای که برای قطع ذکر شد و نوعا به عنوان آثار قطع شناخته می‎شوند، آیا در مورد اطمینان نیز جریان دارند یا خیر؟ و اگر جریان دارند آیا این احکام آثار اطمینان محسوب می‎شوند یا به عنوان دیگری برای اطمینان ثابت هستند؟ آن سه حکم عبارتند از وجوب متابعت؛ حجیت به معنای منجزیت و معذریت و همچنین طریقیت. ۱.لزوم متابعت از جهت متابعت می‎توانیم بگوییم متابعت و پیروی اطمینان نیز لازم

جلسه ۹۰ – PDF جلسه نودم اطمینان – مقام اول: بررسی حجیت اطمینان – یک اشکال و  پاسخ آن – مقام دوم: وجه حجیت اطمینان – امکان سلب حجیت از اطمینان – بررسی احکام سه گانه قطع نسبت به اطمینان ۱۴۰۱/۱۲/۰۲۲   خلاصه جلسه گذشته در بررسی رادعیت و مانعیت دو دسته از ادله نسبت به سیره عقلا، مبنی بر اخذ به اطمینان و ترتیب اثر دادن به آن، گفتیم هیچ یک صلاحیت رادعیت و مانعیت از اطمینان و این سیره عقلایی را ندارند. اشکال این اشکال نسبت به پاسخی که هم به دسته اول دادیم و هم به دسته دوم از ادله وارد شده. پاسخی که دادیم این بود که یقین و علم چه در ادله اصول و قواعد

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم  اطمینان – مقام اول: بررسی حجیت اطمینان – بررسی اشکال به دلیل دوم قائلین به حجیت اطمینان – بررسی اشکال به کبری و صغری   ۱۴۰۱/۱۲/۲۱ خلاصه جلسه گذشته ادله حجیت اطمینان عمدتا دو دلیل بود که از ناحیه منکران حجیت، مورد خدشه قرار گرفت. البته این ادله منحصر به این دو دلیل نیست، هرچند عمده آن همین دو دلیل است و شاید مهمترین آنها همین دلیل سیره عقلا است. دو مقدمه این دلیل از ناحیه منکران حجیت مورد خدشه واقع شد. اشکالی که به صغرای دلیل سیره عقلا شد این بود که اصلا چنین سیره‎ای قابل احراز نیست. اینکه عقلا به اطمینان اخذ می‎کنند و بنای عملی آنها بر ترتیب اثر دادن

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم  اطمینان – مقام اول: بررسی حجیت اطمینان – اشکال به دلیل دوم حجیت و بررسی آن    ۱۴۰۱/۱۲/۲۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در حجیت اطمینان بود. عرض کردیم در مورد حجیت اطمینان یک قول این است که اطیمنان حجت نیست. قائلین به عدم حجیت اشکال کردند در ادله حجیت اطمینان. دلیل اول که از سوی منکران مورد خدشه قرار گرفته بود بیان شد و این خدشه‎ها مورد پذیرش قرار گرفت. دلیل دوم متشکل از دو مقدمه بود: ۱. سیره عقلاء بر اخذ به اطمینان است و اطمینان مورد پذیرش عقلا است. ۲. ردع و منعی از سوی شارع نسبت به این سیره وارد نشده، پس اطمینان حجت است. عرض کردیم بعضی از

جلسه ۸۷ – PDF جلسه هشتاد و هفتم  اطمینان – مقام اول: بررس حجیت اطمینان – اشکال به دلیل دوم حجیت و بررسی آن ۱۴۰۱/۱۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مسئله حجیت اطمینان در دو مقام باید مسئله را دنبال کنیم؛ مقام اول اینکه آیا اساسا اطمینان حجیت دارد یا خیر و سپس در مقام دوم وجه حجیت را بررسی کنیم. در مقام اول گفتیم برخی قائل به عدم حجیت اطمینان شده‎اند. عمده استناد این جماعت به ناتوانی ادله حجیت است. به عبارت دیگر اینها در ادله حجیت اطمینان خدشه کردند، لذا باید خدشه‎های آنان را بررسی کنیم که آیا می‎تواند ادله حجیت اطمینان را کلا مخدوش کند یا خیر؟ دلیل اول را که ملاحظه کردید و اشکالاتی که

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم  اطمینان – مقام اول: بررس حجیت اطمینان – اشکال به دلیل اول حجیت اطمینان و بررسی آن – اشکال به دلیل دوم حجیت و بررسی آن اشکال به دلیل اول حجیت – اشکال به دلیل دوم حجیت ۱۴۰۱/۱۲/۱۵   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد حجیت اطمینان باید در دو مقام بحث را دنبال کنیم. یعنی برای اینکه مقتضای تحقیق در مسئله معلوم شود ابتدا لازم است اصل حجیت اطمینان مورد بررسی قرار بگیرد، آنگاه به وجه حجیت آن بپردازیم، یعنی بعد از آن که ثابت شد اطمینان حجت است، ببینیم حق در وجه حجیت اطمینان چیست؟ در مورد حجیت اطمینان باید به نظر منکران حجیت اطمینان بپردازیم و ببینیم آنها

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم  اطمینان – اقوال – قول چهارم – قول پنجم – قول ششم – حق در مسئله مقام اول: بررسی حجیت اطمینان – اشکال به دلیل اول حجیت      ۱۴۰۱/۱۲/۱۵       خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم درباره حجیت اطمینان، اقوال مختلفی وجود دارد؛ قول اول، دوم و سوم بیان شد. در مورد قول سوم، بنابر یک احتمال می‎توان آن را یک قول مستقلی محسوب نمود، اما بنابر یک احتمال این ملحق به همان نظر مشهور است که حجیت اطمینان را از باب حجیت سیره عقلا می‎دانند که انشاء الله نظر مشهور را نیز شرح خواهیم داد. قول چهارم در میان برخی از کسانی که قائل به حجیت اطمینان از باب حجیت قطع،

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم  اطمینان – اقوال – قول سوم  ۱۴۰۱/۱۲/۱۳     خلاصه جلسه گذشته بحث در اعتبار و حجیت اطمینان بود. عرض کردیم اقوال در این‎باره مختلف است: ۱. قول اول این بود که اطمینان حجیت ذاتیه دارد و همانند قطع است. ۲. قول دوم این بود که اطمینان حجت است و به حکم عقل از جهتی که بیان کردیم، حجیت دارد. قول سوم قول سوم این است که اطمینان حجیت دارد ولی در عبارت قائل دو احتمال وجود دارد: یکی اینکه جعلی و به بناء عقلاء نیست، بلکه به حکم عقل است دیگر اینکه جعلی و به بناء عقلا است. توضیح مطلب: مقدمه اول: به طور کلی خیلی کم پیش می‎آید که برای

جلسه ۸۳ – PDF جلسه هشتاد و سوم اطمینان – اقوال – قول اول – قول دوم – شرح رساله حقوق – مشی، موضوع پاداش   ۱۴۰۱/۱۲/۱۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در اطمینان بود. تا اینجا درباره معنای اطمینان، تقسیمات آن سخن گفتیم. گاهی از اطمینان با عنوان یقین نیز یاد می‎شود، ولی اغلب با وصف عرفی، عادی و عقلایی همراه است، گاهی نیز این اوصاف کنار یقین ذکر نمی‎شود و مراد همان اطمینان است. عبارتی که از صاحب عناوین خواندیم مؤید این مطلب است، ایشان فرمود «ینبغی ان یعلم أن مرادنا من العلم هو العلم عادی، الذی یحصل به الاطمئنان» این نشان می‎دهد گاهی از اوقات واژه علم به کار می‎رود و صفت عادی و عرفی نیز کنارش قرار

جلسه ۸۲ – PDF جلسه هشتاد و دوم اطمینان – موضوع بحث – تقسیمات اطمینان ۱۴۰۱/۱۲/۰۹ اطمینان مقرر شد به مناسبت بحث از قطع، درباره اطمینان مطالبی را عرض کنیم. اطمینان از نظر لغت معنایش مشخص است، معنای آرامش سکون و نظائر آن دارد و اصطلاحا یک حالت نفسانی نزدیک به یقین است که اگر بخواهیم با اعداد و ارقام آن را تبیین کنیم، یعنی ۹۸ و ۹۹ درصد مثلا به یک موضوع یا مطلبی با یک و یا دو درصد احتمال خلاف معتقد شود. فرق قطع و اطمینان: در قطع از نظر اصطلاحی که مقابل ظن، شک، وهم قرار می‎گیرد هیچ احتمال خلافی وجود ندارد، صد در صد مسئله بدون حتی کمترین احتمال خلاف مطرح است. اما اطمینان یک

جلسه ۸۱ – PDF جلسه هشتاد و یکم  آثار قطع – یک شبهه در مورد کاشفیت و طریقیت قطع و پاسخ آن ۱۴۰۱/۱۲/۰۸ یک شبهه در مورد کاشفیت و طریقیت قطع شبه ه‎ای درباره طریقیت و کاشفیت قطع باقی‎مانده که آن را نیز باید عرض کنیم و آن اینکه یکی از خصوصیات ذکر شده برای قطع، طریقیت و کاشفیت است. شبه ه‎ای که سابقا نیز برخی اینجا مطرح کردند و به نظر می‎رسد باید بیشتر به آن توجه شود این بود، که اگر قطع طریق به سوی واقع و کاشف تام از واقع است، پس چرا بعضی از اوقات قطع به واقع اصابت نمی‎کند؟ به تعبیردیگر ما مواردی داریم که اشخاص گرفتار جهل مرکبند، یعنی یقین به چیزی دارند در

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتادم  آثار قطع – بررسی امکان جعل یا سلب آثار قطع –  طبق مبانی مختلف – طبق نظر مختار  ۱۴۰۱/۱۲/۰۷           ادامه بحث در امکان جعل یا سلب آثار قطع بحث در این بود که حق در مسئله امکان جعل یا رفع آثار قطع چیست؟ نظر اصحاب و بزرگان در این زمینه مختلف است، گفتیم این مطلب را بر اساس مبانی مختلف باید بررسی کنیم. ۱.طبق نظر محقق اصفهانی طبق نظر محقق اصفهانی برخی از آن آثار سه‎گانه اثر قطع محسوب نمی‎شدند، بلکه عین خود قطع بودند، آنها بحث ندارد، زیرا سخن در آثار قطع است، آن بخشی هم که به عنوان اثر ذکر شد، گفتیم طبق نظر محقق اصفهانی این