خارج اصول

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم  اطمینان – بررسی جریان احکام سه گانه قطع در اطمینان   ۱۴۰۱/۱۲/۰۲۳ بررسی جریان احکام سه ‎گانه قطع در اطمینان بعد از آن که اصل حجیت اطمینان و همچنین وجه حجیت آن معلوم شد، نوبت به این رسید که ببینیم آیا احکام سه‎گانه‎ای که برای قطع ذکر شد و نوعا به عنوان آثار قطع شناخته می‎شوند، آیا در مورد اطمینان نیز جریان دارند یا خیر؟ و اگر جریان دارند آیا این احکام آثار اطمینان محسوب می‎شوند یا به عنوان دیگری برای اطمینان ثابت هستند؟ آن سه حکم عبارتند از وجوب متابعت؛ حجیت به معنای منجزیت و معذریت و همچنین طریقیت. ۱.لزوم متابعت از جهت متابعت می‎توانیم بگوییم متابعت و پیروی اطمینان نیز لازم

جلسه ۹۰ – PDF جلسه نودم اطمینان – مقام اول: بررسی حجیت اطمینان – یک اشکال و  پاسخ آن – مقام دوم: وجه حجیت اطمینان – امکان سلب حجیت از اطمینان – بررسی احکام سه گانه قطع نسبت به اطمینان ۱۴۰۱/۱۲/۰۲۲   خلاصه جلسه گذشته در بررسی رادعیت و مانعیت دو دسته از ادله نسبت به سیره عقلا، مبنی بر اخذ به اطمینان و ترتیب اثر دادن به آن، گفتیم هیچ یک صلاحیت رادعیت و مانعیت از اطمینان و این سیره عقلایی را ندارند. اشکال این اشکال نسبت به پاسخی که هم به دسته اول دادیم و هم به دسته دوم از ادله وارد شده. پاسخی که دادیم این بود که یقین و علم چه در ادله اصول و قواعد

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم  اطمینان – مقام اول: بررسی حجیت اطمینان – بررسی اشکال به دلیل دوم قائلین به حجیت اطمینان – بررسی اشکال به کبری و صغری   ۱۴۰۱/۱۲/۲۱ خلاصه جلسه گذشته ادله حجیت اطمینان عمدتا دو دلیل بود که از ناحیه منکران حجیت، مورد خدشه قرار گرفت. البته این ادله منحصر به این دو دلیل نیست، هرچند عمده آن همین دو دلیل است و شاید مهمترین آنها همین دلیل سیره عقلا است. دو مقدمه این دلیل از ناحیه منکران حجیت مورد خدشه واقع شد. اشکالی که به صغرای دلیل سیره عقلا شد این بود که اصلا چنین سیره‎ای قابل احراز نیست. اینکه عقلا به اطمینان اخذ می‎کنند و بنای عملی آنها بر ترتیب اثر دادن

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم  اطمینان – مقام اول: بررسی حجیت اطمینان – اشکال به دلیل دوم حجیت و بررسی آن    ۱۴۰۱/۱۲/۲۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در حجیت اطمینان بود. عرض کردیم در مورد حجیت اطمینان یک قول این است که اطیمنان حجت نیست. قائلین به عدم حجیت اشکال کردند در ادله حجیت اطمینان. دلیل اول که از سوی منکران مورد خدشه قرار گرفته بود بیان شد و این خدشه‎ها مورد پذیرش قرار گرفت. دلیل دوم متشکل از دو مقدمه بود: ۱. سیره عقلاء بر اخذ به اطمینان است و اطمینان مورد پذیرش عقلا است. ۲. ردع و منعی از سوی شارع نسبت به این سیره وارد نشده، پس اطمینان حجت است. عرض کردیم بعضی از

جلسه ۸۷ – PDF جلسه هشتاد و هفتم  اطمینان – مقام اول: بررس حجیت اطمینان – اشکال به دلیل دوم حجیت و بررسی آن ۱۴۰۱/۱۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مسئله حجیت اطمینان در دو مقام باید مسئله را دنبال کنیم؛ مقام اول اینکه آیا اساسا اطمینان حجیت دارد یا خیر و سپس در مقام دوم وجه حجیت را بررسی کنیم. در مقام اول گفتیم برخی قائل به عدم حجیت اطمینان شده‎اند. عمده استناد این جماعت به ناتوانی ادله حجیت است. به عبارت دیگر اینها در ادله حجیت اطمینان خدشه کردند، لذا باید خدشه‎های آنان را بررسی کنیم که آیا می‎تواند ادله حجیت اطمینان را کلا مخدوش کند یا خیر؟ دلیل اول را که ملاحظه کردید و اشکالاتی که

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم  اطمینان – مقام اول: بررس حجیت اطمینان – اشکال به دلیل اول حجیت اطمینان و بررسی آن – اشکال به دلیل دوم حجیت و بررسی آن اشکال به دلیل اول حجیت – اشکال به دلیل دوم حجیت ۱۴۰۱/۱۲/۱۵   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد حجیت اطمینان باید در دو مقام بحث را دنبال کنیم. یعنی برای اینکه مقتضای تحقیق در مسئله معلوم شود ابتدا لازم است اصل حجیت اطمینان مورد بررسی قرار بگیرد، آنگاه به وجه حجیت آن بپردازیم، یعنی بعد از آن که ثابت شد اطمینان حجت است، ببینیم حق در وجه حجیت اطمینان چیست؟ در مورد حجیت اطمینان باید به نظر منکران حجیت اطمینان بپردازیم و ببینیم آنها

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم  اطمینان – اقوال – قول چهارم – قول پنجم – قول ششم – حق در مسئله مقام اول: بررسی حجیت اطمینان – اشکال به دلیل اول حجیت      ۱۴۰۱/۱۲/۱۵       خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم درباره حجیت اطمینان، اقوال مختلفی وجود دارد؛ قول اول، دوم و سوم بیان شد. در مورد قول سوم، بنابر یک احتمال می‎توان آن را یک قول مستقلی محسوب نمود، اما بنابر یک احتمال این ملحق به همان نظر مشهور است که حجیت اطمینان را از باب حجیت سیره عقلا می‎دانند که انشاء الله نظر مشهور را نیز شرح خواهیم داد. قول چهارم در میان برخی از کسانی که قائل به حجیت اطمینان از باب حجیت قطع،

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم  اطمینان – اقوال – قول سوم  ۱۴۰۱/۱۲/۱۳     خلاصه جلسه گذشته بحث در اعتبار و حجیت اطمینان بود. عرض کردیم اقوال در این‎باره مختلف است: ۱. قول اول این بود که اطمینان حجیت ذاتیه دارد و همانند قطع است. ۲. قول دوم این بود که اطمینان حجت است و به حکم عقل از جهتی که بیان کردیم، حجیت دارد. قول سوم قول سوم این است که اطمینان حجیت دارد ولی در عبارت قائل دو احتمال وجود دارد: یکی اینکه جعلی و به بناء عقلاء نیست، بلکه به حکم عقل است دیگر اینکه جعلی و به بناء عقلا است. توضیح مطلب: مقدمه اول: به طور کلی خیلی کم پیش می‎آید که برای

جلسه ۸۳ – PDF جلسه هشتاد و سوم اطمینان – اقوال – قول اول – قول دوم – شرح رساله حقوق – مشی، موضوع پاداش   ۱۴۰۱/۱۲/۱۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در اطمینان بود. تا اینجا درباره معنای اطمینان، تقسیمات آن سخن گفتیم. گاهی از اطمینان با عنوان یقین نیز یاد می‎شود، ولی اغلب با وصف عرفی، عادی و عقلایی همراه است، گاهی نیز این اوصاف کنار یقین ذکر نمی‎شود و مراد همان اطمینان است. عبارتی که از صاحب عناوین خواندیم مؤید این مطلب است، ایشان فرمود «ینبغی ان یعلم أن مرادنا من العلم هو العلم عادی، الذی یحصل به الاطمئنان» این نشان می‎دهد گاهی از اوقات واژه علم به کار می‎رود و صفت عادی و عرفی نیز کنارش قرار

جلسه ۸۲ – PDF جلسه هشتاد و دوم اطمینان – موضوع بحث – تقسیمات اطمینان ۱۴۰۱/۱۲/۰۹ اطمینان مقرر شد به مناسبت بحث از قطع، درباره اطمینان مطالبی را عرض کنیم. اطمینان از نظر لغت معنایش مشخص است، معنای آرامش سکون و نظائر آن دارد و اصطلاحا یک حالت نفسانی نزدیک به یقین است که اگر بخواهیم با اعداد و ارقام آن را تبیین کنیم، یعنی ۹۸ و ۹۹ درصد مثلا به یک موضوع یا مطلبی با یک و یا دو درصد احتمال خلاف معتقد شود. فرق قطع و اطمینان: در قطع از نظر اصطلاحی که مقابل ظن، شک، وهم قرار می‎گیرد هیچ احتمال خلافی وجود ندارد، صد در صد مسئله بدون حتی کمترین احتمال خلاف مطرح است. اما اطمینان یک

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتادم  آثار قطع – بررسی امکان جعل یا سلب آثار قطع –  طبق مبانی مختلف – طبق نظر مختار  ۱۴۰۱/۱۲/۰۷           ادامه بحث در امکان جعل یا سلب آثار قطع بحث در این بود که حق در مسئله امکان جعل یا رفع آثار قطع چیست؟ نظر اصحاب و بزرگان در این زمینه مختلف است، گفتیم این مطلب را بر اساس مبانی مختلف باید بررسی کنیم. ۱.طبق نظر محقق اصفهانی طبق نظر محقق اصفهانی برخی از آن آثار سه‎گانه اثر قطع محسوب نمی‎شدند، بلکه عین خود قطع بودند، آنها بحث ندارد، زیرا سخن در آثار قطع است، آن بخشی هم که به عنوان اثر ذکر شد، گفتیم طبق نظر محقق اصفهانی این

جلسه ۷۹ – PDF جلسه هفتاد و نهم  آثار قطع – بررسی امکان جعل یا سلب آثار قطع – تتمه کلام محقق خراسانی – بررسی کلام محقق خراسانی – حق در مسئله امکان جعل یا سلب – طبق نظر محقق اصفهانی ۱۴۰۱/۱۲/۰۶ تتمه کلام محقق خراسانی بحث در امکان جعل یا رفع آثار سه ‎گانه از قطع بود. کلام محقق خراسانی ذکر شد؛ تتمه‎ای از کلام ایشان باقی‎مانده که این را نیز بیان می‎کنیم و بعد انشاء الله آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد و به اصل موضوع رسیدگی می‎کنیم. محقق خراسانی فرمودند به طور کلی نه جعل حجیت و طریقیت و وجوب متابعت برای قطع ممکن است و نه سلب آن؛ زیرا اینها از لوازم غیر قابل انفکاک

جلسه ۷۸ – PDF جلسه هفتاد و هشتم آثار قطع – بررسی امکان جعل یا سلب آثار قطع – تنقیح موضوع بحث – کلام محقق خراسان – شرح رسالة الحقوق ۱۴۰۱/۱۲/۰۳    بررسی امکان جعل یا سلب آثار قطع بحثی که بعد از بررسی آثار قطع باید مطرح شود این است که آیا آنچه که به عنوان آثار سه‎گانه قطع معرفی شده است یعنی وجوب متابعت، حجیت به معنای منجزیت و معذریت و مسئله طریقیت قطع قابل جعل یا سلب هستند یا خیر؟ تنقیح موضوع بحث از آنجا که انظار در مورد آن آثار مختلف بود، هم در تعداد آنها و هم در اصل اینکه آیا اینها اثر محسوب می‎شوند یا مثلا یک حکم عقلی هستند، اینجا نیز تبعا این

جلسه ۷۷ – PDF جلسه هفتاد و هفتم آثار قطع – اثر سوم: طریقیت و کاشفیت قطع – جمع بندی – اشکال به شیخ انصاری و پاسخ محقق اصفهانی   ۱۴۰۱/۱۲/۰۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در اثر سوم از آثار قطع یعنی مسئله طریقیت و کاشفیت قطع بود. گفتیم سه دیدگاه در این رابطه وجود دارد لکن حق در مسئله این است که طریقیت و کاشفیت از آثار قطع نیست بلکه عین قطع است. محقق نایینی فرمود «بل یصح ان یقال أنها عین القطع» درست این است که بگوییم طریقیت و کاشفیت عین قطع است نه اینکه اثر یا از لوازم ذاتی قطع باشد. این حق در مسئله است، محقق نایینی و محقق اصفهانی هم به این نظر و این

جلسه ۷۶ – PDF جلسه هفتاد و ششم  آثار قطع – اثر سوم: طریقیت و کاشفیت قطع – دیدگاه اول و دوم و سوم – حق در مسئله    ۱۴۰۱/۱۲/۰۱   اثر سوم: طریقیت و کاشفیت قطع بحث در سومین اثر از آثار قطع یعنی طریقیت و کاشفیت بود. برخی این را به عنوان سومین اثر قطع نام برده‎اند. محقق خراسانی در کفایه این را به عنوان یک اثر یاد نکردند، از کلمات ایشان استفاده می‎شود که طریقت و کاشفیت از لوازم ذاتی قطع است، همانطوری که زوجیت لازمه اربعه است، طریقیت نیز از لوازم ذاتی قطع است. عبارت شیخ انصاری را خواندیم که فرمود متابعت قطع واجب است، لأنه بنفسه طریق الی الواقع، پیروی از قطع واجب است، چون طریقیت

جلسه ۷۵ – PDF جلسه هفتاد و پنجم آثار قطع – اثر دوم: حجیت قطع – بررسی اثر دوم – شرح رساله حقوق – حق دوم پا    ۱۴۰۱/۱۱/۲۶ خلاصه جلسه گذشته در بحث از اثر دومِ قطع یعنی حجیت و به تعبیر دیگر منجزیت و معذریت انظار و آراء و اقوال را ذکر کردیم و بعضا اشکالاتی که متوجه این انظار بود را بیان کردیم. بحث منتهی شد به اینکه اگر منجزیت و معذریت را به عنوان یک اثر برای قطع بپذیریم، این یک حکم عقلی است، لکن کلام در این است که آیا اساسا منجزیت و معذریت از آثار قطع محسوب می‎شود یا خیر؟ از دو اختلافی که در مورد این اثر بود، ما به اختلاف اول رسیدگی

جلسه ۷۳ – PDF جلسه هفتاد و سوم آثار قطع – اثر دوم: حجیت قطع –  بررسی اشکالات به محقق اصفهانی –  کلام صاحب منتقی الاصول   ۱۴۰۱/۱۱/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در اثر دوم قطع یعنی حجیت به معنای منجزیت و معذریت بود. محقق خراسانی و جمع بسیاری، این را به عنوان یک اثر برای قطع پذیرفتند و آن را حکم عقل دانستند. دو اختلاف در مورد این اثر وجود دارد: ۱. آیا اساسا منجزیت و معذریت اثری از آثار قطع است یا نه، اصلا این اثر قطع محسوب نمی‎شود. ۲. آیا این حکم عقل است یا حکم عقلا یا هیچکدام. آنچه تا به حال نقل شده در هر دو موضوع، هم اصل اینکه این اثری از آثار قطع است

جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتادم آثار قطع – اثر دوم: حجیت قطع –  نظر محقق اصفهانی ۱۴۰۱/۱۱/۱۸       خلاصه جلسه گذشته بحث در آثار قطع بود، اثر اول مورد بررسی قرار گرفت. اثر دوم یعنی حجیت به معنای منجزیت و معذریت ذکر شد و گفتیم در اینکه این اثر با اثر اول، یعنی وجوب متابعت قطع یکی است یا دو اثر مستقل محسوب می‎شوند یا یکی از لوازم دیگری است و بالعکس اختلاف است. محقق خراسانی اینها را به عنوان دو اثر جداگانه برای قطع ذکر کرده است، اما محقق اصفهانی معتقد است اینها دو اثر نیستند، بلکه یک اثر محسوب می‎شوند. وجوب متابعت قطع به نظر محقق اصفهانی عبارت است از همان حکم عقلی (البته این

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم  آثار قطع – مقدمه – اثر اول: وجوب متابعت قطع – بررسی اثر اول – اثر دوم: حجیت قطع – بررسی اثر دوم – کلام محقق اصفهانی – شرح رسالة الحقوق – فرق حق پا و حکم مشی – برخی مصادیق حق سلبی پا     ۱۴۰۱/۱۱/۱۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در آثار قطع بود. عرض کردیم در اینکه چه اموری به عنوان آثار قطع شمرده می‎شود اختلاف است، برخی یک اثر و بعضی دو و برخی نیز سه اثر برای قطع بیان کردند. اثر اول که دیروز مورد اشاره قرار گرفت وجوب متابعت قطع بود، یعنی لزوم عقلی پیروی از مقطوع‎ به، ما توضیح دادیم منظور از وجوب متابعت قطع چیست، گفتیم

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم  آثار قطع – مقدمه – اثر اول: وجوب متابعت قطع – عقلی یا شرعی  بودن وجوب – عدم امکان وجوب شرعی   ۱۴۰۱/۱۱/۱۱ آثار قطع مقدمه اولین بحثی که درباره قطع مطرح می‎شود آثار آن است. برای قطع اثر یا آثاری ذکر کرده‎اند؛ هر چند در تعداد این آثار اختلاف است. محقق خراسانی در کفایه به دو اثر اشاره کرده؛ شیخ انصاری یک اثر را ذکر کرده، هر چند آن را معلل به امری کرده است که توسط برخی مستقلا به عنوان یک اثر معرفی شده است؛ برخی نیز سه اثر برای قطع ذکر کرده‎اند. اینکه این آثار مستقلا می‎توانند به عنوان آثار قطع شناخته شوند یا برخی از این آثار قابل بازگشت