خارج اصول

خارج اصول – جلسه پنجم – مفهوم وصف – ادله مثبتین مفهوم – ادامه بررسی دلیل چهارم -ادله منکرین – دلیل اول و دوم و بررسی آنها – حق در مسئله

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مفهوم وصف – ادله مثبتین مفهوم – ادامه بررسی دلیل چهارم -ادله منکرین – دلیل اول و دوم و بررسی آنها – حق در مسئله ۱۴۰۰/۰۶/۳۰ ادامه بررسی دلیل چهارم عرض شد در دلیل چهارم برای اثبات مفهوم وصف بر لزوم خروج از لغویت تکیه شده است؛ لکن دو تقریر برای خروج از لغویت و اثبات مفهوم وصف از این طریق بیان شد. تقریر دوم را محقق اصفهانی ذکر کردند که اشکال ایشان به تقریر دوم هم بیان گردید. بررسی کلام محقق اصفهانی لکن به نظر می‌رسد آنچه محقق اصفهانی در تقریر دوم و به عنوان وجه دیگری برای لغویت ذکر کرده‌اند، محل اشکال است. چون به ناچار باید آن را در باب مفهوم

خارج اصول – جلسه چهارم – مفهوم وصف – ادله قائلین به مفهوم – دلیل دوم و سوم و چهارم و بررسی آنها    

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مفهوم وصف – ادله قائلین به مفهوم – دلیل دوم و سوم و چهارم و بررسی آنها    ۱۴۰۰/۶/۲۹ دلیل دوم بحث در ادله قائلین به مفهوم بود؛ در جلسه گذشته یک دلیل را ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. دلیل دوم که در کلمات محقق خراسانی ذکر شده، این است که اصل در قیود احترازی بودن آنهاست؛ یعنی اگر قیدی در کلام ذکر می‌شود، برای احتراز از غیر آن است؛ مثلاً اگر گفته می‌شود اکرم رجلاً عالماً، ذکر قیدِ عالم برای احتراز از غیرعالم است. البته در مورد قیود احتمال اینکه توضیحی باشند یا غالبی باشند یا امثال اینها، وجود دارد ولی اصل در قیود احترازیت است. بر این اساس، وقتی گفته

خارج اصول – جلسه سوم – مفهوم وصف – تنقیح محل نزاع – جهت دوم: صورت چهارم و پنجم اشکال مرحوم آخوند به شیخ – ادله مثبتین مفهوم – دلیل اول و بررسی آن

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم  مفهوم وصف – تنقیح محل نزاع – جهت دوم: صورت چهارم و پنجم اشکال مرحوم آخوند به شیخ – ادله مثبتین مفهوم – دلیل اول و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۶/۲۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در جهت دوم از جهات مرتبط با تنقیح محل نزاع بود. جهت دوم درباره دخول انواع وصف در محل نزاع به لحاظ نسبتی بود که با موصوف دارند. ملاحظه فرمودید ما صور مختلفی را در این مقام ذکر کردیم. دو صورت باقی ماند؛ یکی آنجایی که نسبت بین وصف و موصوف تساوی باشد؛ دیگری آنجایی که نسبت بین وصف و موصوف اعم مطلق باشد، بدین معنا که وصف اعم مطلق باشد از موصوف. در اینکه این دو صورت داخل در محل

خارج اصول – جلسه دوم – مفهوم وصف – تنقیح محل نزاع – جهت اول – جهت دوم: بیان صور پنج‌گانه – کلام مرحوم شیخ

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم  مفهوم وصف – تنقیح محل نزاع – جهت اول – جهت دوم: بیان صور پنج‌گانه – کلام مرحوم شیخ ۱۴۰۰/۰۶/۲۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در مفهوم وصف پیرامون محل نزاع بود؛ عرض شد برای تنقیح محل نزاع، دو جهت باید مورد رسیدگی قرار گیرد. جهت اول اینکه وصف چون بر دو قسم است، یعنی وصف معتمد بر موصوف و وصف غیر معتمد بر موصوف، پرسش و سؤال این است که آیا هر دو قسم از وصف داخل در محل نزاع است یا تنها یک قسم از این دو مورد اختلاف و نزاع است. مرحوم نائینی معتقد است که تنها وصف معتمد بر موصوف در محل نزاع داخل است و قسم دیگر خارج از بحث

خارج اصول – جلسه اول – مفهوم وصف – تنقیح محل نزاع – جهت اول

جلسه ۱ . PDF جلسه اول  مفهوم وصف – تنقیح محل نزاع – جهت اول ۱۴۰۰/۰۶/۲۴ امروز روز اول جلسه درسی بحث اصول است در سال تحصیلی ۱۴۰۱ـ۱۴۰۰. طبق برنامه معهود و متعارف در روز اول روایتی را تیمناً و تبرکاً قبل از آغاز بحث می‌خوانیم و امیدواریم در پرتو هدایت‌ها و راهنمایی‌های صاحبان این کلمات نورانی، بتوانیم راه را به درستی تشخیص دهیم و از عنایات آن انوار مقدسه بهره‌مند شویم تا ان‌شاءالله آنچه فرا می‌گیریم و تحصیل می‌کنیم، به معنای حقیقی کلمه برای ما نافع باشد. دیروز روز شهادت امام مجتبی(ع) بود؛ به همین مناسبت روایتی را از امام مجتبی(ع) خدمت شما نقل می‌کنم. لزوم مراقبت در غذای روح ایشان می‌فرماید: «عَجَبتُ لِمَنْ‏ يَتَفَكَّرُ فِي‏ مَأْكُولِهِ‏ كَيْفَ لَا

جلسه صد و سیزدهم – تنبیه چهارم – صورت دوم: تکرار شرط در قضیه واحده، معنای تداخل و عدم تداخل مسببات در این صورت و حق در مسئله

جلسه ۱۱۳ – PDF جلسه صد و سیزدهم  تنبیه چهارم – صورت دوم: تکرار شرط در قضیه واحده، معنای تداخل و عدم تداخل مسببات در این صورت و حق در مسئله ۱۴۰۰/۰۳/۱۱         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در بحث از تعدد اسباب و وحدت جزاء در دو صورت بحث می‏کنیم: اول جاییکه دو قضیه شرطیه داشته باشیم مثل«اذا بلت فتوضأ» و «اذا نمت فتوضأ» الان دو قضیه شرطیه در اینجا ذکر شده و اسباب در آن متعدد است و جزاء واحد. در این صورت ما هم مسئله تداخل اسباب را مورد رسیدگی قرار دادیم و هم تداخل مسببات را و فرق این دو را نیز عرض کردیم که چیست. صورت دوم: تکرار تحقق شرط در قضیه

جلسه صد و دوازدهم – تنبیه چهارم –  مقام دوم: تداخل مسببات – حق در مسئله – دو اشکال و بررسی آنها      

جلسه ۱۱۲ – PDF جلسه صد و دوازدهم تنبیه چهارم – مقام دوم: تداخل مسببات – حق در مسئله – دو اشکال و بررسی آنها ۱۴۰۰/۰۳/۱۰         مروری بر مباحث گذشته در بحث از تداخل مسببات عرض کردیم به حسب مقام ثبوت شیخ انصاری قائل به امتناع تداخل مسببات شدند. اشکال این سخن بیان شد و معلوم شد که ثبوتا مشکلی برای التزام به تداخل مسببات وجود ندارد. پس از آن ادله قول به تداخل و عدم تداخل را ذکر کردیم، هم دلیل کسانی که قائل به تداخل مسببات در صور سه گانه اخیر بودند و هم دلیل کسانی که قائل به عدم تداخل مسببات در این سه صورت بودند. حق در مسئله ۱.به حسب مقام ثبوت

خارج اصول – جلسه صد و یازدهم – تنبیه چهارم – مقام دوم: تداخل مسببات – صورت دوم، سوم و چهارم – کلام شیخ انصاری و بررسی آن – دلیل تداخل و عدم تداخل

جلسه ۱۱۱ – PDF جلسه صد و یازدهم  تنبیه چهارم – مقام دوم: تداخل مسببات – صورت دوم، سوم و چهارم – کلام شیخ انصاری و بررسی آن – دلیل تداخل و عدم تداخل ۱۴۰۰/۰۳/۰۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در صور چهارگانه مربوط به تداخل مسببات بود. عرض کردیم در مقام دوم یعنی تداخل مسببات بحث در این است که اگر تکالیف متعدد بر ذمه مکلف ثابت شد یعنی قائل به تداخل اسباب شدیم آیا می‎توان این تکالیف متعدده را به فعل واحد انجام داد و با اتیان به یک فعل ذمه مکلف از تکلیف مبرا شود یا نه در مقام امتثال نمی‎توانیم به فعل واحد اکتفا کنیم؟ پس موضوع بحث در تداخل مسببات معلوم شد. عرض کردیم در

جلسه صد و ده – تنبیه چهارم – مقام دوم: تداخل مسببات– کلام محقق نایینی و بررسی آن

جلسه ۱۱۰ – PDF جلسه صد و ده تنبیه چهارم – مقام دوم: تداخل مسببات– کلام محقق نایینی و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۳/۰۸         خلاصه جلسه گذشته بحث در مقام دوم از صورت اول یعنی جایی است که شرط متعدد و جزاء واحد است. گفتیم در این فرض ما در دو مقام بحث می‎کنیم: ۱. بحث در تداخل اسباب ۲. بحث در تداخل مسببات پس مقام دوم بحث در مورد تداخل مسببات است. فرق بین این دو مقام نیز معلوم شد. در مقام اول بحث در این بود که آیا وجود شرائط متعدد در حالیکه جزاء ‌واحد است در جملات و قضایای شرطیه متعدد، به این معنا است که تکالیف هم متعدد است؟ آن اسبابی که باعث ثبوت

جلسه صد و نهم – تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – حق در مسئله – مقام دوم: تداخل مسببات

جلسه ۱۰۹ – PDF جلسه صد و نهم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – حق در مسئله – مقام دوم: تداخل مسببات ۱۴۰۰/۰۳/۰۵         فرق بین تداخل اسباب و تداخل مسببات در صورت اول از دو صورت محل بحث یعنی جایی که جزاء واحد و شرط متعدد باشد عرض کردیم در دو مقام بحث می‎کنیم. مقام اول درباره تداخل اسباب بود، تاکیدا و جهت یادآوری عرض می‎کنم که منظور از تداخل اسباب در این بحث این بود که آیا آن اسبابی که به عنوان دلیل و علت ثبوت تکلیف و حکم معرفی می‎شوند آیا تداخل می‎کنند یا خیر؟ این ربطی به مقام امتثال ندارد بلکه مربوط به مقام ثبوت تکلیف است یعنی اگر مثلا «نوم»

جلسه صد و هشتم – تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور – کلمات محقق اصفهانی، عراقی، حایری و بررسی آنها

جلسه ۱۰۸ – PDF جلسه صد و هشتم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور – کلمات محقق اصفهانی، عراقی، حایری و بررسی آنها ۱۴۰۰/۰۳/۰۴         کلام محقق اصفهانی در مورد موضوع بحث یعنی تداخل اسباب در جایی که شرط متعدد و جزاء واحد است محقق اصفهانی مطلب مختصری دارند که بواسطه آن می‎خواهند عدم تداخل را اثبات کنند. ایشان می‎فرماید: به طور کلی شرط یک خصوصیتی دارد و آن هم این است که هر شرطی مقتضی برای یک مسبب و یک اثر است، طبیعتا اگر ما دو جمله شرطیه داشته باشیم هر شرطی اقتضای یک اثر و مسبب دارد. پس در ناحیه شرط مقتضی برای تعدد مسبب موجود است. به عبارت دیگر

جلسه صد و هفتم – تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور – کلام محقق نایینی و بررسی آن

جلسه ۱۰۷ – PDF جلسه صد و هفتم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور – کلام محقق نایینی و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۳/۰۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالات دلیل مشهور بود. گفتیم دلیل مشهور که در قالبهای مختلفی بیان شده است از جهاتی مورد اشکال قرار گرفته که تا اینجا دو اشکال را به سخنان شیخ انصاری، محقق همدانی و محقق خراسانی مطرح کردیم. علاوه بر کلمات اعاظم یاد شده برخی از شاگردان آنها نیز با اینکه مسئله عدم تداخل را قبول کردند و در این ادعا با ایشان شریک هستند اما از نظر استدلال راه دیگری را طی کردند. محقق نایینی از یک طریق با بیان نسبتا مبسوطی در صدد

جلسه صد و ششم – تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور – اشکال دوم به دلیل مشهور (امکان حمل بر تأکید) – بررسی موانع حمل بر تأکید

جلسه ۱۰۶ – PDF جلسه صد و ششم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور – اشکال دوم به دلیل مشهور (امکان حمل بر تأکید) – بررسی موانع حمل بر تأکید ۱۴۰۰/۰۳/۰۲         خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل قول مشهور مبنی بر عدم تداخل در جایی است که شرط متعدد و جزاء واحد است. عرض کردیم. بعضی از اکابر فقه و اصول استدلالی را ذکر کردند، از جمله شیخ انصاری و محقق همدانی و محقق خراسانی که این استدلال از یک جهت مورد اشکال واقع شد. اشکال دوم به دلیل مشهور (امکان حمل بر تأکید) قبل از اینکه به کلمات محقق اصفهانی، محقق نایینی و محقق عراقی بپردازیم، جهت دیگری از اشکال

جلسه صد و پنجم – تنبیه چهارم –  مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور –  بررسی کلمات شیخ انصاری، محقق همدانی، محقق خراسانی     

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم تنبیه چهارم –  مقام اول: تداخل اسباب – بررسی دلیل مشهور –  بررسی کلمات شیخ انصاری، محقق همدانی، محقق خراسانی         ۱۴۰۰/۰۳/۰۲         خلاصه جلسه گذشته بحث در قول مشهور مبنی بر اصل عدم تداخل در جایی است که اسباب متعدد هستند، یعنی شرط متعدد و جزاء واحد است. عرض کردیم برای این قول که به مشهور منسوب است ادله‎ای اقامه شده است که مهمترین آنها، دلیلی است که در کلمات علامه حلی، شیخ انصاری، محقق همدانی و محقق خراسانی انعکاس پیدا کرده. ما سخنان این بزرگان را ذکر کردیم و برای بررسی استدلال آن مقدمه‎ای را بیان کردیم و گفتیم با استناد به این مقدمه می‎توان به تمام آنچه

جلسه صد و چهارم – مفهوم شرط _ تنبیه چهارم _ مقام اول: تداخل اسباب _ بررسی دلیل مشهور _ مقدمه

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم مفهوم شرط _ تنبیه چهارم _ مقام اول: تداخل اسباب _ بررسی دلیل مشهور _ مقدمه ۱۴۰۰/۰۲/۲۹         خلاصه جلسه گذشته دلیل قول مشهور بر عدم تداخل را ذکر کردیم و تعابیر و بیانات مختلفی که از سوی چند تن از اعاظم در این رابطه ذکر شده بود بیان شد. قبل از اینکه به بررسی سخن این بزرگان یا به تعبیر دیگر این دلیل بپردازیم که عمدتا معطوف به کلام محقق همدانی و محقق خراسانی با توجه به بسطی که دادند و صورت استدلال را بهتر کردند می‌باشد، دو نکته را عرض کنم. نکته اول یک نکته در رابطه با کلام آقای آخوند است و آن این است که

جلسه صد و سوم – مفهوم شرط _ تنبیه چهارم _ مقام اول: تداخل اسباب _ دلیل قول دوم (مشهور) _ مروری بر کلام علامه حلی، شیخ انصاری، محقق همدانی _ محقق خراسانی

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم مفهوم شرط _ تنبیه چهارم _ مقام اول: تداخل اسباب _ دلیل قول دوم (مشهور) _ مروری بر کلام علامه حلی، شیخ انصاری، محقق همدانی _ محقق خراسانی ۱۴۰۰/۰۲/۲۸         مرور جلسه گذشته بحث ما در تنبیه چهارم از تنبیهات بحث مفهوم شرط بود. عرض کردیم در این تنبیه ما در دو مقام بحث می‌کنیم. یکی بحث تداخل اسباب است و دیگری تداخل مسببات. در مقام اول گفتیم اقوال و دیدگاه هایی درباره تداخل اسباب وجود دارد. یکی از اقوال قول مشهور بود که قائل به عدم تداخل شدند. برای قول مشهور ادله ای ذکر شده که مهمترین دلیل آن، دلیلی است که اساس آن از مرحوم علامه حلی

جلسه صد و دوم – تنبیه چهارم –  مقام اول: تداخل اسباب – ادله عدم تداخل (قول مشهور) – کلام محقق خراسانی                                                       

جلسه ۱۰۲- PDF جلسه صد و دوم  تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – ادله عدم تداخل (قول مشهور) – کلام محقق خراسانی ۱۴۰۰/۰۱/۲۲         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله قول مشهور مبنی بر عدم تداخل در مواردی بود که شرط متعدد و جزاء واحد است. عرض کردیم دلیلی را علامه حلی بیان کردند که بن مایه سخنان شیخ انصاری، محقق همدانی و محقق خراسانی واقع شده. کلام خود علامه، شیخ انصاری و محقق همدانی را نقل کردیم. به جاست که سخن محقق خراسانی را نیز در این مقام بیان کنیم، آنگاه به بررسی این دلیل بپردازیم، البته همانطور که ملاحظه شد تشابهاتی بین این سخنان و کلمات وجود دارد، البته در عین حال تفاوت‏هایی

جلسه صد و یکم – تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – قول دوم (مشهور) کلام شیخ انصاری – کلام محقق همدانی

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – قول دوم (مشهور) کلام شیخ انصاری – کلام محقق همدانی ۱۴۰۰/۰۱/۲۱         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای قول مشهور مبنی بر عدم تداخل ادله‎ای بیان شده و اساس یکی از این ادله که شاید مهمترین دلیل هم باشد مطلبی است که علامه حلی در کتاب مختلف فرمودند، ما این دلیل را در جلسه گذشته عرض کردیم. ایشان در جایی که دو قضیه شرطیه وجود دارند و در آنها جزاء واحد است چهار احتمال ذکر کردند و سه احتمال را ابطال نمودند و تنها یک احتمال باقی ماند، یک احتمال متعین شد که معنا و مفهوم عدم تداخل از آن استفاده

جلسه صد – تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – قول اول (فخر المحققین) و بررسی آن – قول دوم (مشهور)

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – قول اول (فخر المحققین) و بررسی آن – قول دوم (مشهور) ۱۴۰۰/۰۱/۱۸         اقوال نکاتی که در ابتدای بحث از تنبیه چهارم لازم بود مورد اشاره قرار بگیرد مطرح شد. نوبت به بررسی اقوال در مسئله می‎رسد. عرض کردیم در این مسئله چهار قول وجود دارد که البته یک قول چندان اهمیتی ندارد و لذا ما در ابتدا آن قول که از فخر المحققین حکایت شده را ذکر می‎کنیم و کنار می‎گذاریم و باقی می ماند آن سه قولی که به عنوان اقوال اصلی در کفایه مطرح شده و دیگران نیز به آنها پرداختند. قول اول (فخر المحققین) از فخر المحققین حکایت شده

جلسه نود و نهم- تنبیه چهارم –  مقام اول: تداخل اسباب – تنقیح موضوع بحث – کلام محقق بروجردی در جهت دوم و بررسی آن – کلام محقق نایینی در جهت سوم و بررسی آن         

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم تنبیه چهارم – مقام اول: تداخل اسباب – تنقیح موضوع بحث – کلام محقق بروجردی در جهت دوم و بررسی آن – کلام محقق نایینی در جهت سوم و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۱/۱۷         خلاصه جلسه گذشته بحث ما در تنبیه چهارم درباره تداخل اسباب بود. عرض کردیم جهاتی برای تنقیح موضوع بحث می‎بایست مورد تعرض قرار بگیرد که سه جهت را ذکر کردیم. جهت اول این بود که اینجا بحث از مقتضای قاعده است و ما با صرف نظر از دلیل خاص در موارد مختلف بحث می‎کنیم. جهت دوم این بودکه اینجا بحث در مقام اثبات است نه مقام ثبوت. جهت سوم این بود که بحث در جایی است