دروس خارج

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم  احکام عقد – مسأله ۲۱ – بخش اول:  حکم قبل التزویج – اقوال چهارگانه در مسأله – ادله قول به عدم جواز (قول دوم) و بررسی آن – قول به تفصیل (قول سوم و چهارم) و بررسی آن – حق در مسأله (قول اول)   ۱۴۰۲/۱۰/۰۴                     خلاصه جلسه گذشته بحث در جایی است که مردی ادعای زوجیت زنی را مطرح کند و آن زن این ادعا را انکار کند، قبل از آنکه این دعوا فیصله پیدا کند و پایان بپذیرد، یعنی قبل از اقامه بینه و مراحل دیگری که در این ادعاها باید طی شود، آیا این زن می‌تواند با غیر ازدواج

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم مقدمه دوم: امکان تعبد به ظن – بررسی تغییر عنوان بحث – دلیل بر امکان وقوعی : دلیل مشهور – اشکال شیخ انصاری به مشهور – اشکال محقق خراسانی به شیخ انصاری – اشکال اول – اشکال دوم – اختلاف در اشکال سوم ۱۴۰۲/۱۰/۰۴       خلاصه جلسه گذشته در مقدمه دوم از مقدمات سه گانه‎ای که محقق خراسانی در کفایه مطرح کرده‎اند، سخن از امکان تعبد به ظن بود. عرض کردیم در مورد معنای امکان چهار احتمال ذکر شده است که سه احتمال قابل قبول نیست، تنها یک احتمال که مشهور هم همین را گفتند می‏تواند مورد قبول باشد که آن هم امکان وقوعی است. علاوه بر آنچه که در

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم احکام عقد – مسأله ۲۱ – موضوع مسأله – بررسی ابتناء حکم این مسأله بر حکم مسأله دیگر – احتمالات سه‌گانه در مسأله       ۱۴۰۲/۱۰/۰۳    مسأله ۲۱ مسأله ۲۱: «إذا ادعى رجل زوجية امرأة و أنكرت فهل لها أن تتزوج من غيره و للغير أن يتزوجها قبل فصل الدعوى و الحكم ببطلان دعوى المدعي أم لا؟ وجهان، أقواهما الأول…». موضوع مسأله در مسأله ۲۱ سخن در این است که اگر مردی ادعای زوجیت کند نسبت به زنی و زن انکار کند، آیا آن زن می‌تواند قبل از آنکه دعوا تمام شود، ازدواج کند یا نه؟ در مسائل گذشته بحث در این بود که اگر کسی ادعای زوجیت کند و دیگری انکار کند،

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاهم مقدمه دوم: امکان تعبد به ظن – معنای سوم و چهارم امکان و بررسی آنها ۱۴۰۲/۱۰/۰۳    خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در ابتدای بحث امارات و ظنون محقق خراسانی سه مقدمه را بیان کرده‎اند: مقدمه اول درباره تفاوت قطع و ظن از جهت حجیت بود. دیروز عرض کردیم که چه فرق هایی بین قطع و ظن از این جهت وجود دارد. البته این، هم بر مبنای مشهور در باب قطع و هم بر مبنای خود ما در باب قطع قابل بررسی است. دیگر ما وارد جزئیات نشدیم که ما حجیت قطع را از چه بابی می‎دانیم و آنچه که به عنوان آثار برای قطع گفته شده است کدام یک اثر محسوب می‏شود و

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم  احکام عقد – مسأله ۲۰ – دو جهت در مسأله – جهت دوم: بررسی اشتراط نفوذ اقرار بعد از انکار به دو شرط – مطلب اول: بررسی بازگشت دو شرط به یک امر – مطلب دوم: حق در اشتراط – تتمه: رجوع مدعی از ادعایش ۱۴۰۲/۱۰/۰۲         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم بعد از بیان اصل قبولی اقرار بعد الانکار و ادله آن، دو جهت باید مورد رسیدگی قرار بگیرد؛ یک جهت اینکه آیا در قبول اقرار بعد الانکار، فرقی بین صورتی که اقرار بعد الحلف باشد یا قبل الحلف، هست یا نه. این جهت را رسیدگی کردیم و نتیجه این شد که فرقی بین اقرار بعد الحلف و

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم مقدمه اول: تفاوت قطع و ظن در مسئله حجیت – دو عرصه حجیت امارات – مقدمه دوم: امکان تعبد به ظن ۱۴۰۲/۱۰/۰۲     امارات و ظنون بحث در امارات و ظنون است. بعد از آن که درباره قطع مسائلی که مورد نیاز بود مطرح شد و بیان گردید که حجیت برای قطع ذاتی است البته با اختلافی که در تعابیر مربوط به این امر وجود دارد، نوبت به اعتبار و حجیت ظن می‎رسد. محقق خراسانی قبل از ورود به اصل بحث سه مقدمه مطرح کرده‎اند. مقدمه اول: تفاوت قطع و ظن در مسئله حجیت در گذشته گفتیم که قطع حجیت دارد و حجیت هیچگاه از قطع جدا شدنی نیست؛ نه حجیت

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم  موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- ریشه نظریه شهید صدر – بررسی شمول نظریه قدرت خرید نسبت به پول حقیقی          ۱۴۰۲/۰۹/۲۲                                  ریشه نظریه شهید صدر عرض کردیم یکی از نظریاتی که در میان برخی از بزرگان برای ماهیت پول و تحلیل این ماهیت مطرح شده و پذیرفته شده، نظریه قدرت خرید است. ما عرض کردیم شهید صدر ماهیت پول را قدرت خرید می‌داند؛ گاهی هم تعبیر به برابری قدرت خرید می‌شود که آن را بیشتر توضیح خواهیم داد. اما این سخن، از خود مرحوم شهید صدر نیست؛ بعضی از اقتصاددانان غربی بر این

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – ادامه بررسی دلیل هشتم – یک اشکال و پاسخ به آن – شرح رساله حقوق ۱۴۰۲/۰۹/۲۲        خلاصه جلسه گذشته یک بحث کوتاهی از جلسه گذشته و ادامه بررسی دلیل هفتم باقی مانده که آن را هم عرض می‌کنیم و ان‌شاءالله مباحث قطع کلاً تمام می‌شود و بعد از ایام فاطمیه، بحث امارات و ظنون را آغاز خواهیم کرد. عرض کردیم در دلیل هشتم صاحب منتقی الاصول فرمود ما نمی‌توانیم در جایی که احتیاط مستلزم تکرار است، به امتثال اجمالی و احتیاط اکتفا کنیم، در صورتی

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- نظریات اندیشمندان اسلامی: ۱. شهید صدر – رابطه قدرت خرید با کارکردهای پول ۱۴۰۲/۰۹/۲۱   نظریات اندیشمندان اسلامی در تحلیل ماهیت پول بحث در ماهیت پول و تحلیل حقیقت پول بود؛ بعد از یک اشاره اجمالی به آنچه که در میان دانشمندان مغرب زمین مطرح است (که به دو مکتب اصلی اشاره کردیم) به نظریات برخی از اندیشمندان اسلامی باید بپردازیم. در رابطه با پول و تحلیل ماهیت آن، بین اندیشمندان اسلامی نظرات مختلفی نقل شده و وجود دارد؛ هم در میان عالمان اهل‌سنت و هم در بین علمای شیعه. از میان کسانی که شاید در معاصرین تا حدی پیش‌قدم بوده‌اند در این مسأله، مرحوم شهید

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم  مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – دلیل هشتم و بررسی آن        ۱۴۰۲/۰۹/۲۱   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا هفت دلیل از ادله عدم کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی در صورت تمکن از امتثال تفصیلی را ذکر کردیم. این ادله بعضاً توسط مرحوم شیخ انصاری و برخی از سوی مرحوم نائینی ذکر شده بود؛ و به نوعی مشترک الورود بود بر آن صورتی که در آن احتیاط مستلزم تکرار است و آن صورتی که احتیاط در آن مستلزم تکرار نیست. همه این ادله به نوعی مورد اشکال قرار گرفت؛ البته مشهور

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم احکام عقد – مسأله ۲۰ – جمع‌بندی ادله سماع اقرار بعد از انکار – دو جهت در مسأله – جهت اول: بررسی نفوذ اقرار پس از حلف – ادله عدم سماع – دلیل اول، دوم، سوم و بررسی آنها   ۱۴۰۲/۰۹/۲۰                    جمع‌بندی ادله سماع اقرار بعد از انکار نتیجه بحث تا اینجا این شد که رجوع منکر از انکارش یا به تعبیر دیگر اقرار بعد الانکار مسموع است و دلیل بر نافذ بودن و مسموع بودن اقرار بعد الانکار، همان دو دلیلی است که در گذشته برای اقرار غیر مسبوق به انکار ذکر کردیم؛ یعنی ان الحق ینحصر فیهما، و نیز قاعده اقرار،

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم  مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – دلیل ششم و بررسی آن – دلیل هفتم و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۹/۲۰     خلاصه جلسه گذشته چند دلیل را بر عدم کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی در صورت تمکن از امتثال تفصیلی ذکر کردیم. تا اینجا پنج دلیل مورد بررسی قرار گرفت و در همه آنها اشکال شد. دلیل ششم این دلیل را محقق نایینی‎ ذکر کردند. به طور کلی امتثال و اجرای دستورات الهی به معنای اطاعت است. اطاعت یعنی امتثال امر الهی، عصیان یعنی مخالفت با امر و نهی خداوند، نافرمانی کردن. برای اینکه

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  احکام عقد – مسأله ۲۰ – کلام مرحوم حکیم و بررسی آن – کلام محقق خویی و بررسی آن   ۱۴۰۲/۰۹/۱۹           خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد اقرار بعد الانکار اقوال مختلفی وجود دارد؛ عمده این اقوال، دو قول بود؛ یکی قول به سماع که البته در ذیل این قول چند تفصیل وجود دارد، و یکی هم قول به عدم سماع. جدا از آن قیود و شروطی که در مسأله ذکر کرده‌اند، اصل سماع و عدم سماع، دلیلش ذکر شد و گفتیم چون ادله اقرار اطلاق یا عمومیت دارد و اعم از مسبوق بودن به انکار و غیر آن است، لذا هم قاعده اقرار و هم از

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم  مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – دلیل پنجم و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۹/۱۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله‎ای بود که برای عدم کفایت امتثال اجمالی در عبادات اقامه شده آن هم در صورتی که تمکن از امتثال تفصیلی باشد. گفتیم عمده ادله بین صورتی که در آن احتیاط مستلزم تکرار باشد و صورتی که احتیاط مستلزم تکرار نیست مشترک است. عمده ادله در هر دو صورت اقامه شده است اگر چه بعضی از ادله هم به صورت اختصاصی ذکر شده است. تا اینجا چهار دلیل ذکر کردیم و هر چهار دلیل مورد اشکال

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام  احکام عقد – مسأله ۲۰ – بیان کلی – کلام مرحوم سید – صور مسأله – اقوال – دلیل سماع – دلیل عدم سماع – حق در مسأله  ۱۴۰۲/۰۹/۱۸          مسأله ۲۰ «إذا رجع المنكر عن إنكاره إلى الإقرار يسمع منه و يحكم بالزوجية بينهما و إن كان ذلك بعد الحلف على الأقوى». اگر منکر از انکار خود رجوع کند، اول انکار کرده حالا یا زوج یا زوجه، یکی از اینها اقرار کرده و این انکار کرده؛ حالا اگر از انکارش رجوع کند، یعنی بگوید آنکه مدعی زوجیت است درست می‌گوید و صحیح گفته، این اقرار از او شنیده می‌شود و حکم به زوجیت بین آنها می‌شود. یعنی دقیقاً مثل

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – ادامه بررسی دلیل سوم – دلیل چهارم و بررسی آن   ۱۴۰۲/۰۹/۱۸         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز اکتفاء به امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی بود در فرض تمکن از امتثال تفصیلی. عرض کردیم اینجا صوری قابل تصویر است. عمده آن این است که احتیاط مستلزم تکرار باشد یا نباشد. این ادله عمدتا به صورت مشترک هم مواردی را که مستلزم تکرار است و هم مواردی که مستلزم تکرار نیست را در بر می‎گیرد. تا اینجا سه دلیل را ما ذکر کردیم.

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم  موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- بررسی مکتب متالیزم -۲. مکتب چارتالیزم و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۹/۱۵                                              خلاصه جلسه گذشته بحث در ماهیت پول بود؛ عرض کردیم در بین اندیشمندان غربی دو مکتب اصلی پیرامون ماهیت پول وجود دارد؛ یکی مکتب متالیزم که در جلسه گذشته درباره آن مطالبی را عرض کردیم. محصل نظر این مکتب یا صاحب نظران این مکتب، این بود که ماهیت پول در واقع چیزی است که ارزش خودش را از ماده و آن جنسی که در قالب پول خودش را نشان داده، می‌گیرد. حالا این ماده

جلسه۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم  مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – دلیل اول و بررسی آن – دلیل دوم و بررسی آن – دلیل سوم و بررسی آن – شرح رساله حقوق   ۱۴۰۲/۰۹/۰۱۵                خلاصه جلسه گذشته بحث در مقام دوم بود که آیا امتثال اجمالی کفایت از امتثال تفصیلی می‏کند یا خیر؟ عرض کردیم صور مختلفی در این مسئله قابل تصویر است. ما حکم دو صورت را بیان کردیم؛ یکی جایی که تمکن از امتثال تفصیلی نباشد و دیگر اینکه تمکن از امتثال تفصیلی باشد و این خودش سه فرض دارد، دو

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول – اهمیت بحث – دو مکتب اصلی در ماهیت پول- ۱. مکتب متالیزم   ۱۴۰۲/۰۹/۱۴        تحلیل ماهیت پول بحث بعدی که باید به آن بپردازیم، تحلیل و بررسی ماهیت پول است؛ آنچه تا به حال گفتیم، تعریفی از پول و معرفی اجمالی پول و کارکردها و وظایف آن بود. اما ماهیت پول مسأله دیگری است. اهمیت بحث از ماهیت پول وجه اول از آنجا که پرسش‌ها و سؤالاتی در رابطه با پول مطرح است و احکام و آثاری بر پول مترتب می‌شود، لازم است به تحلیل ماهیت پول بپردازیم؛ چون تا این ماهیت به درستی معلوم نشود، ما نمی‌توانیم به آن پرسش‌ها پاسخ

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صور مسئله – صورت اول: عدم تمکن از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض اول: توصلیات – فرض دوم: معاملات ۱۴۰۲/۰۹/۱۴   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد علم اجمالی ما در دو مقام بحث داریم: ۱. نقش علم اجمالی در ثبوت تکلیف و تنجز و قطعیت آن که به نحو مبسوط درباره آن بحث شد. ۲. پیرامون کفایت امتثال اجمالی است. گفتیم منظور از امتثال اجمالی همان احتیاط است. یعنی انسان وقتی شک در وجوب یکی از دو فعل دارد هر دو فعل را انجام دهد یا اگر در حرمت یکی از دو فعل تردید دارد