خارج اصول

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصتم  تقسیم مباحث آینده – بررسی تقسیم شیخ انصاری – اشکال پنجم و ششم – شرح رساله حقوق – انواع مشی به سوی حرام   ۱۴۰۱/۱۰/۲۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم تقسیم مباحث آینده به سه مبحث اصلی، بر اساس دیدگاه شیخ انصاری، بر مبنای حالات سه‎گانه مکلف صورت گرفته است. ایشان گفتند چون مکلف سه حالت برایش می‎آید، یا قطع به حکم شرعی دارد یا ظن و یا شک، بنابراین مباحث آینده حول این سه حالت مکلف و التفات او به حکم شرعی می‎چرخد و دور می‎زند. نسبت به این تقسیم اشکالاتی صورت گرفته است. جلسه گذشته چهار اشکال را ذکر کردیم، بعضی از این اشکالات مربوط به محقق خراسانی بود و برخی هم

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم تقسیم شیخ انصاری – بررسی تقسیم شیخ انصاری – اشکال اول و دوم و سوم و چهارم       ۱۴۰۱/۱۰/۲۷ تقسیم شیخ انصاری در مقدمه بحث سه مطلب را متعرض شدیم و در حدی که لازم بود نکاتی را بیان کردیم. بعد از بیان این مسئله نوبت می‎رسد به اشاره به مباحثی که در جلد دوم به آن پرداخته می‎شود، لذا در طلیعه کتاب رسائل، ملاحظه فرمودید که شیخ انصاری نوشتند «اعلم ان المکلف إذا التفت إلی حکم شرعی فإمّا ان یحصل له الشک فیه او القطع او الظن»؛ این در واقع اشاره به بحث‎هایی است که تا آخر کتاب در قالب بحث از قطع، ظن و اصول عملیه مطرح می‎شود. این یک

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم  بررسی سه مطلب – نتیجه مطلب اول –  مطلب دوم: مشابهت مباحث قطع با مباحث علم کلام – مطلب سوم:  مشابهت مباحث قطع با مباحث علم اصول    ۱۴۰۱/۱۰/۲۶ نتیجه مطلب اول در مقدمه بحث از قطع عرض کردیم چند مطلب باید مورد رسیدگی قرار بگیرد. مطلب اول این بود که آیا قطع و مباحث آن در علم اصول داخل است یا خارج از علم اصول محسوب می‌شود؟ ادله دو دیدگاهِ داخل بودن و خارج بودن مباحث قطع از علم اصول را بیان کردیم، نتیجه این شد که در بین این دو دیدگاه با قطع نظر از معنای لغوی حجت، حق با محقق خراسانی است که این مبحث از مباحث علم اصول

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم  مطلب اول: بررسی خروج مباحث قطع از علم اصول – حق در مسئله – شرح رساله الحقوق – حق پا ۱۴۰۱/۱۰/۲۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در اینکه قطع از علم اصول خارج است یا داخل در علم اصول محسوب می‏شود اختلاف است. بسیاری از بزرگان مثل محقق خراسانی و چه بسا شیخ انصاری معتقدند مباحث مربوط به قطع و احکام و آثار آن از مسائل علم اصول خارج است. اما برخی مثل محقق بروجردی معتقدند است احکام و آثار قطع از علم اصول خارج نیست، بلکه اینها نیز داخل در علم اصول محسوب می‎شوند. حق در مسئله به نظر می‎رسد در این مسئله حق با محقق خراسانی است. بله، ما گفتیم

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم بررسی سه مطلب – مطلب اول:  بررسی خروج مباحث قطع از علم اصول – ادله خروج – دلیل دوم و سوم و بررسی آنها – دلیل عدم خروج     ۱۴۰۱/۱۰/۲۰ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مقدمتا در مقصد سادس چند مطلب باید مورد رسیدگی قرار بگیرد. مطلب اول این بود که آیا مباحث مربوط به قطع و اینکه مثلا موافقت با قطع و مخالفت با قطع مستلزم استحقاق عقاب یا پاداش است، این از مسائل علم اصول خارج است یا جزء مسائل علم اصول محسوب می‎شود؟ عرض کردیم دو دیدگاه اینجا وجود دارد، برخی مثل محقق خراسانی معتقدند این مسائل از دایره مباحث علم اصول خارج است و بر خروج مباحث قطع از

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم توضیح عنوان و شمول آن نسبت به قطع- بررسی سه مطلب – مطلب اول: بررسی خروج مباحث قطع از علم اصول – ادله خروج – دلیل اول و بررسی آن  ۱۴۰۱/۱۰/۱۹     مقصد سادس: امارات معتبره شرعی یا عقلی محقق خراسانی از ابتدای کفایه تا اینجا درباره پنج مقصد بحث کردند. از مقاصد سیزده گانه‏ ای که ایشان در کفایه متعرض شدند، پنج مقصد اولیه به نوعی مربوط به مباحث الفاظ بود، ما طی سال‎های گذشته درباره این پنج مقصد به تفصیل بحث کردیم. توضیح عنوان و شمول آن نسبت به قطع عنوان مقصد ششم در کفایه امارات معتبره شرعی یا عقلی است. این بحث در برخی از کتب‎ با عناوین

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم  معنای لغوی و اصطلاحی مجمل – دیدگاه اول: تفاوت دو معنا – اقوال در معنای اصطلاحی – دیدگاه دوم: یکسانی دو معنا – حق در مسئله   ۱۴۰۱/۱۰/۱۸ معنای لغوی و اصطلاحی مجمل در مورد معنای مجمل یک اختلافی وجود دارد به این صورت که آیا بین معنای لغوی و اصطلاحی مجمل تفاوتی وجود دارد یا مجمل در اصطلاح، همان معنایی که در لغت برایش بیان شده، همان معنا را دارد؟ دو دیدگاه اینجا وجود دارد. ۱. یک دیدگاه این است که معنای لغوی و معنای اصطلاحی متفاوت هستند، مجمل در لغت یک معنایی دارد، اما در اصطلاح معنای دیگری برایش ذکر شده است. ۲. دیدگاه دیگر که برخی مثل محقق خویی به

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم مجمل و مبین – کلام محقق خراسانی: دو نکته – سایر اوصاف – تقسیمات مجمل     ۱۴۰۱/۱۰/۱۷ ادامه کلام محقق خراسانی بحث در مجمل و مبین بود و برخی عناوین دیگری که همه به نوعی به متن مربوط به می‎شوند اعم از متن آیات و روایات. کلام محقق خراسانی را بیان کردیم؛ دو نکته از کلام ایشان باقی مانده که این را نیز عرض می‎کنیم. نکته اول ایشان می‎فرماید مجمل و مبین بودن الفاظ امر وجدانی است نه برهانی. یعنی کسی که ادعای اجمال در یک لفظی می‎کند یا ادعای مبین بودن یک لفظی را دارد، نمی‎تواند بر این امر برهان اقامه کند. این یک امر وجدانی است که چه بسا کسی یک

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم  پیشینه بحث – کلام محقق خراسانی – رسالةالحقوق – لزوم عبرت آموزی با چشم   ۱۴۰۱/۱۰/۱۴ پیشینه بحث مجمل و مبین بحث در مطلق و مقید به پایان رسید و نوبت به آخرین بحث از مباحث الفاظ یعنی مجمل و مبین رسید. محقق خراسانی در کفایه بسیار کوتاه به این مسئله پرداختند و البته این منحصر به محقق خراسانی نیست، شاید در کتب متأخرین خیلی کم به این مسئله پرداختند. قبلا در کتاب‎های اصولی مثل معالم و قوانین و برخی کتاب‎های اصولی دیگر با تفصیل بیشتری درباره مجمل و مبین بحث کردند و قبل‎تر از اینها کسانی که به نحو مبسوط به این موضوع پرداختند، سید مرتضی و شیخ طوسی هستند. آنها شاید

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم حمل مطلق بر مقید – بررسی حمل مطلق بر مقید در مستحبات–  ادله عدم حمل در مستحبات – دلیل چهارم – بررسی دلیل سوم و چهارم – نتیجه ۱۴۰۱/۱۰/۱۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در حمل مطلق بر مقید در مستحبات بود. عرض کردیم که مشهور با اینکه مبنای حمل مطلق بر مقید در واجبات را جمع بین الدلیلین می‎دانند، به بیانی که گفته شد و با شروطی که ذکر گردید، اما در مورد مستحبات اینچنین عمل نمی‎کنند، یعنی اگر دو دلیل داشته باشیم که اینها الزامی نباشند و یکی مطلق و دیگری مقید باشد، مطلق را حمل بر مقید نمی‎کنند، بلکه حمل بر اختلاف در مرتبه یا افضل افراد و غیر آن

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاهم حمل مطلق بر مقید – بررسی حمل مطلق بر مقید در مستحبات–  ادله عدم حمل در مستحبات – دلیل اول و دوم و بررسی آنها – دلیل سوم ۱۴۰۱/۱۰/۱۲ بررسی حمل مطلق بر مقید در مستحبات آخرین بحثی که از مبحث مطلق و مقید باقی‎مانده، حمل مطلق بر مقید در مستحبات است. تا اینجا درباره حمل مطلق بر مقید در واجبات و شروط آن و اقسام و صوری که در آن حمل صورت می‎گیرد مطالبی را عرض کردیم. حال بحث این است که آیا این قاعده در مورد مستحبات نیز جاری می‎شود یا خیر؟ یعنی مثلا اگر دو دلیل به ما برسد یکی دال بر استحباب زیارت سید الشهداء به نحو مطلق و یک

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم  حمل مطلق بر مقید – بررسی حمل در صور مختلف مطلق و مقید – دسته دوم:ذکر سبب –  صورت سوم – جریان حمل مطلق بر مقید در احکام وضعیه – شرح رساله الحقوق – حق چشم – نمونه‎هایی از نگاههای عبرت آموز  ۱۴۰۱/۰۹/۳۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در دسته دوم از انواع مطلق و مقید بود. گفتیم گاهی در دلیل مطلق و مقید سبب ذکر می‎شود و گاهی سبب ذکر نمی‏شود. آنجایی که سبب ذکر می‎شود تارتا، سبب آنها واحد است و گاهی اختلاف در سبب دارند، این دو صورت را دیروز بیان کردیم. صورت سوم صورت سوم جایی است که سبب ذکر می‎شود ولی در یک دلیل سبب ذکرمی‎شود و در

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم  حمل مطلق بر مقید – بررسی حمل در صور مختلف مطلق و مقید – دسته دوم: ذکر سبب – صورت اول – صورت دوم ۱۴۰۱/۰۹/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در صور مختلف مطلق و مقید و بررسی مسئله حمل مطلق بر مقید در این صور بود. این صور با اینکه مختلف هستند و احکام مختلف دارند، اما محقق خراسانی تنها یک قاعده ذکر کرده و آن اینکه اگر مطلق و مقید در نفی و اثبات مختلف باشند، مطلق بر مقید حمل می‎شود و دیگر بین ذکر سبب و عدم ذکر سبب، تنزیهی و تحریمی بودن نهی و همه آن عواملی که در حکم دخیل هستند تفصیل ندادند. در حالیکه تا همین جا

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم  حمل مطلق بر مقید – بررسی حمل در صور مختلف مطلق و مقید – دسته اول عدم ذکر سبب – ادامه بررسی صورت دوم – صورت سوم – صورت چهارم         ۱۴۰۱/۰۹/۲۸     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم چون مطلق و مقید دارای صور مختلفی هستند، بنابراین باید این صور را از حیث حمل مطلق بر مقید مورد بررسی قرار دهیم و ببینیم در کدام صورت یا صورتها مطلق بر مقید حمل می‎شود و در کدام صورتها مطلق بر مقید حمل نمی‏شود. تا اینجا سه صورت را بررسی کردیم، ملاحظه کردید که در برخی از این صورت ها لابد من حمل المطلق علی المقید و در بعضی از صورتها مطلق

  جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم حمل مطلق بر مقید – بررسی حمل در صور مختلف مطلق و مقید –دسته اول عدم ذکرسبب – صورت دوم – قسم اول و دوم ۱۴۰۱/۰۹/۲۶ خلاصه جلسه گذشته سخن در صور مختلف مطلق و مقید بود و اینکه در کدام یک از این صور مطلق حمل بر مقید می‎شود و در کدام یک از این صور مطلق بر مقید حمل نمی‎شود. گفتیم دو دسته مطلق و مقید داریم؛ دسته اول آن مطلق و مقیدی هستند که که در آنها سبب ذکر نشده است، بدون ذکر سبب وارد شدند. خود این دسته دارای صور مختلفی است. هفت صورت از این دسته مورد بررسی قرار خواهند گرفت. صورت اول را در جلسه

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم حمل مطلق بر مقید – بررسی حمل در صور مختلف مطلق و مقید –  دسته اول عدم ذکرسبب – صورت اول – شرح رساله الحقوق – حق چشم: منع از رهاشدگی چشم   ۱۴۰۱/۰۹/۲۳     صور مختلف مطلق و مقید تا اینجا ملاک کلی حمل مطلق بر مقید را بیان کردیم، اما مسئله این است که این ملاک در کدام صورت از صور مختلف حمل مطلق بر مقید تطبیق می‎شود؟ چون مطلق و مقید به حسب نفی و اثبات و سلب و ایجاب، به حسب الزامی بودن یا الزامی نبودن، به حسب امر و نهی دارای صور مختلفی است، همه اینها را ضمیمه کنید به اینکه گاهی در مطلق و مقید

جلسه ۴۴- PDF جلسه چهل و چهارم حمل مطلق بر مقید -بررسی ملاک‏های چهارگانه در حمل مطلق بر مقید – نظر برگزیده ۱۴۰۱/۰۹/۲۲ بررسی ملاک ‎های چهارگانه بحث در ملاک حمل مطلق بر مقید بود. انظار چهارگانه‎ای که در این رابطه ارائه شده را ذکر کردیم. نظر امام خمینی را نیز در این‎باره توضیح دادیم، چون آنچه ایشان در مناهج فرمودند کلی و مبهم و مجمل بود و نیازمند بسط و توضیح، بر همین اساس جلسه گذشته به توضیح این نظر و مبنا پرداختیم. اما در بین این آراء و انظار بالاخره باید دید حق در مسئله کدام است و ملاک حمل مطلق بر مقید چیست؟ از آنچه تا به حال گفتیم می‎توانیم استفاده کنیم و این مبانی و انظار

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم  حمل مطلق بر مقید – توضیح مبنای امام خمینی در حمل مطلق بر مقید      ۱۴۰۱/۰۹/۲۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم درباره ملاک تقدیم مقید بر مطلق یا به تعبیر دیگر حمل مطلق بر مقید اختلاف نظر وجود دارد. اجمالا چهار رأی و نظر را ذکر کردیم. ۱. محقق خراسانی ملاک حمل را اظهریت مقید نسبت به مطلق دانستند. اینکه دلیل مقید از نظر ظهور اقوی از دلیل مطلق است. ۲. محقق نایینی چون مقید را قرینه بر مطلق می‎دانستند، گفتند باید مطلق را حمل بر مقید کرد از باب تقدم قرینه بر ذوالقرینه. ۳. امام خمینی در مناهج می‏گوید مطلق بر مقید حمل می‎شود لکن به دلیل اظهریت فعل متکلم نه اظهریت

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم  حمل مطلق بر مقید –  ادامه بررسی کلام محقق نایینی – اشکال سوم و چهارم – بررسی ملاک حمل مطلق بر مقید – ملاک‎های چهارگانه ۱۴۰۱/۰۹/۲۰ ادامه بررسی کلام محقق نائینی بحث در کلام محقق نایینی پیرامون حمل مطلق بر مقید بود. تفاوت نظر ایشان را در چند موضع با محقق خراسانی و نیز برخی اشتراکات نظر این دو محقق بزرگوار را ذکر کردیم. در مقام بررسی سخن محقق نایینی، هم مواضع اشتراک و هم مواضع افتراق را اجمالا مورد بررسی قرار دادیم. در مورد مواضعی که نظر این دو با هم مختلف است دو اشکال را مطرح کردیم. ایشان فرمود: ۱. حمل مطلق بر مقید تنها در دایره اطلاق بدلی واقع