امام خمینی

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت- دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء دسته دوم اشکالات: نسخ – بررسی نسخ آیه به روایات پیامبر(ص) – شش اشکال ۱۴۰۰/۱۲/۰۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالاتی بود که نسبت به آیه ۲۴ سوره نساء مطرح شده بود. گفتیم دسته دوم اشکالات پیرامون نسخ آیه متعه است و معلوم شد آیاتی که ادعا شده ناسخ آیه متعه می‌باشند، نمی‌توانند به عنوان ناسخ محسوب شوند. روایاتی هم به عنوان نسخ آیه متعه ذکر شد که مضمون آنها نهی پیامبر(ص) از متعه بود. این روایات را هم در جلسه قبل ذکر کردیم. بررسی نسخ آیه به روایات پیامبر(ص) اما به نظر

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت- دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء دسته دوم اشکالات: نسخ – نسخ آیه به روایات پیامبر(ص) ۱۴۰۰/۱۲/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه متعه و کیفیت استدلال به این آیه برای مشروعیت نکاح منقطع بود. تقریب استدلال ذکر شد؛ اشکالاتی که به این آیه مطرح شده، دو دسته بود؛ دسته دوم درباره نسخ بود. هفت آیه ذکر شد که برخی ادعا کرده‌اند اینها ناسخ آیه متعه محسوب می‌شوند. ما به همه اینها پاسخ دادیم و شواهدی هم بر عدم نسخ به طور کلی اقامه کردیم. نسخ آیه با سنت برخی هم ادعا کرده‌اند که آیه متعه به واسطه سنت

جلسه ۸۳ – PDF جلسه هشتاد و سوم  عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت- دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء دسته دوم اشکالات: نسخ – شواهد چهارگانه عدم نسخ به قرآن ۱۴۰۰/۱۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل اول از ادله مشروعیت نکاح منقطع بود. گفتیم دلیل اول برخی آیات است که مورد استناد قرار گرفته برای اثبات مشروعیت نکاح منقطع از جمله آیه ۲۴ سوره نساء که دلالت بر حلیت و جواز نکاح منقطع می‌کند؛ لکن اشکالاتی متوجه استدلال به این آیه شده که آنها را ذکر کردیم؛ چه اشکالاتی که مطرح شد به عنوان اینکه اساساً این آیه دلالت بر مشروعیت نکاح منقطع ندارد و چه آن اشکالاتی که به عنوان

جلسه ۸۲ – PDF جلسه هشتاد و دوم عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت- دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساءدسته دوم اشکالات: نسخ – آیه ششم و هفتم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۱۱/۳۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به آیه ۲۴ سوره نساء برای مشروعیت نکاح منقطع بود؛ عرض کردیم چگونه این آیه مورد استناد قرار گرفته برای جواز و حلیت نکاح موقت و اشکالاتی که نسبت به این آیه شده، مطرح شد. دسته اول اشکالات این بود که آیه اصلاً دلالت ندارد که چهار اشکال هم مطرح شد و جواب دادیم؛ دسته دوم این است که اصل دلالت این آیه بر مشروعیت نکاح منقطع را پذیرفته، لکن می‌گوید آیاتی از قرآن این

جلسه ۸۱ – PDF جلسه هشتاد و یکم عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت- دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء – دسته اول اشکالات – اشکال سوم و چهارم و بررسی آنها – دسته دوم اشکالات: نسخ – بررسی آیه دوم- آیه سوم، چهارم و پنجم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۱۱/۲۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالاتی بود که به دلیل اول مشروعیت نکاح منقطع یعنی آیه ۲۴ سوره نساء ایراد شده است. گفتیم دو دسته اشکالات نسبت به این دلیل مطرح شده است؛ دسته اول را مورد بررسی قرار دادیم و معلوم شد که این اشکالات وارد نیست. دسته دوم مربوط به نسخ این آیه است؛ اشکالات دسته دوم حول این است که

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتادم  عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء – دسته اول اشکالات – اشکال سوم و چهارم و بررسی آنها – دسته دوم اشکالات: نسخ – آیه اول و بررسی آن – آیه دوم ۱۴۰۰/۱۱/۲۴ خلاصه جلسه گذشته در مورد دلیل اول مشروعیت نکاح منقطع (آیه ۲۴ سوره نساء) گفتیم چند دسته اشکال وجود دارد. دسته اول اشکالاتی است که به هدف اثبات عدم دلالت این آیه بر مشروعیت نکاح موقت بیان شده است. یعنی قصد مستشکل این است که اثبات کند این آیه نمی‌تواند مشروعیت نکاح منقطع را ثابت کند و اصل حلیت و مشروعیت این نکاح از این آیه بدست نمی‌آید.

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتادم مسائل – مسئله ششم: تخصیص عام به مفهوم – لزوم بحث از تخصیص عام به مفهوم موافق – احتمالات پنجگانه در مفهوم موافق – احتمال اول، دوم و سوم و بررسی تخصیص به آنها ۱۴۰۰/۱۱/۲۴ مسئله ششم: تخصیص عام به مفهوم در این مسئله می‏خواهیم ببینیم منطوق مشتمل بر عام را می‏توان به واسطه مفهوم تخصیص زد یا خیر؟ محقق خراسانی در آغاز می‏فرماید: تخصیص عام به وسیله مفهوم موافق مورد اتفاق است، اما اینکه آیا می‎توان عام را به مفهوم مخالف تخصیص زد یا خیر محل بحث و اختلاف است. لذا ایشان صرفا درباره تخصیص عام به مفهوم مخالف بحث می‎کند و به جهت اینکه در اولی اختلافی وجود ندارد دیگر بحثی از

جلسه ۷۹ – PDF جلسه هفتاد و نهم عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء – دسته اول اشکالات – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۱/۲۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله مشروعیت نکاح منقطع یا نکاح موقت بود. عرض کردیم به چند دلیل برای مشروعیت این نکاح استدلال شده است. دلیل اول، آیه ۲۴ سوره نساء بود؛ گفتیم این آیه دلالت بر مشروعیت دارد و شواهدی هم بر این مدعا ذکر کردیم. شاهد اول که از آن تعبیر کردیم به شاهد ایجابی، مربوط به این بود که مقصود از «استمتعتم» در آیه، نکاح منقطع است. شاهد دوم که از آن تعبیر

جلسه ۷۸ – PDF جلسه هفتاد و هشتم عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء – مؤید شاهد اول – شاهد دوم (سلبی) – شاهد سوم ۱۴۰۰/۱۱/۲۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله مشروعیت نکاح منقطع بود؛ عرض شد دلیل اول، آیه ۲۴ سوره نساء است: «فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً»، بعد از اینکه فضای کلی آیه ترسیم شد و تفریع این جمله بر جمله قبل هم توجیه شد، گفتیم شواهدی دلالت می‌کند بر اینکه این آیه بر مشروعیت نکاح منقطع دلالت دارد. دو شاهد عمده در اینجا وجود دارد؛ یک شاهد به تعبیر من شاهد ایجابی است. به این معنا که مقصود از «استمتعتم» در

جلسه ۷۷ – PDF جلسه هفتاد و هفتم  عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء – دو احتمال در ترکیب آیه – شاهد اول (ایجابی) ۱۴۰۰/۱۱/۱۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله مشروعیت نکاح متعه بود؛ عرض کردیم اولین دلیلی که برای مشروعیت این نکاح مورد استناد قرار گرفته، آیه ۲۴ سوره نساء است: «فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً». اجمالاً فضای کلی این آیه و آیات قبل و بعد این آیه را ترسیم کردیم و گفتیم اساساً این آیه در چه سیاقی وارد شده و تفریع این جمله بر جملات قبلی، از قبیل تفریع جزء بر کل یا جزئی بر کلی است و این در آیات

جلسه ۷۶ – PDF جلسه هفتاد و ششم عقد نکاح – مشروعیت نکاح منقطع – مقدمه – ادله مشروعیت – دلیل اول – آیه ۲۴ سوره نساء – فضای کلی آیه ۱۴۰۰/۱۱/۲۰ مشروعیت نکاح منقطع مقصود اصلی از بحث درباره اقسام نکاح، همان نکاح موقت بود. در مورد نکاح موقت هم پیرامون اصل مشروعیت آن و هم حدود و ثغور آن و شرایط آن بحث‌هایی مفصل واقع شده است. مقدمه مخالفان مشروعیت نکاح موقت هم چند دسته هستند. برخی از آنها اصل مشروعیت نکاح موقت را زیر سؤال برده‌اند و معتقدند اساساً نکاح موقت هیچ‌گاه مشروع نبوده در اسلام، تا بخواهد بعداً تحریم شود و اباحه آن برداشته شود. البته این نظر بسیار شاذ و نادر است، و در میان

جلسه ۷۵ – PDF جلسه هفتاد و پنجم عقد نکاح – اقسام نکاح – نکاح دائم و منقطع و مسیار – بررسی صحت نکاح مسیار – ادله صحت و بررسی آنها – نتیجه ۱۴۰۰/۱۱/۱۷ خلاصه‌ جلسه گذشته چند جلسه‌ای بین بحث گذشته و این جلسه فاصله افتاد؛ چون وسط یک مطلبی بودیم، ابتدا لازم است اشاره اجمالی به بحث گذشته داشته باشیم و سپس آن را ادامه دهیم. به مناسبت بحث از تقسیم نکاح به دو قسم نکاح منقطع و دائم که در ابتدای این فصل از متن تحریر ذکر شده بود، گفتیم یک نکاحی به عنوان نکاح مسیار در این دهه‌های اخیر شهرت پیدا کرده در بین برخی از اهل‌سنت که مناسب است آن را بررسی کنیم آیا این

جلسه ۷۴ – PDF جلسه هفتاد و چهارم عقد نکاح – اقسام نکاح – نکاح دائم و منقطع و مسیار – بررسی صحت نکاح مسیار – ادله عدم صحت – دلیل دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۱۱/۱۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در بررسی ادله عدم صحت نکاح مسیار بود؛ در جلسه قبل یک دلیل بر عدم صحت مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد این دلیل نمی‌تواند عدم جواز و عدم صحت این نکاح را ثابت کند. دلیل دوم دلیل دوم که برخی برای عدم صحت و جواز نکاح مسیار ذکر کرده‌اند، این است که در این نکاح برخی از حقوقی که برای زن ثابت است، اسقاط می‌شود؛ حق نفقه، حق مبیت، حق سکنی و

جلسه ۷۳ – PDF جلسه هفتاد و سوم  عقد نکاح – اقسام نکاح – نکاح به قصد طلاق و فرق آن با نکاح مسیار – ادله عدم صحت نکاح مسیار – دلیل اول و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ خلاصه جلسه گذشته در بحث از اقسام نکاح که در ابتدای فصل، امام(ره) به آن اشاره کردند، گفتیم به غیر از این دو قسمی که معروف و مشهور است، یک نوع از ازدواج و نکاح اخیراً در بین اهل‌سنت رواج پیدا کرده به نام نکاح مسیار. غرض این بود که موضوعاً معلوم شود نکاح مسیار آیا همان نکاح موقت است یا از انواع نکاح دائم است یا اساسا قسم ثالث محسوب می‌شود. با مقایسه اجمالی که در جلسه گذشته انجام دادیم معلوم شد

جلسه ۷۲ – PDF جلسه هفتاد و دوم عقد نکاح – اقسام نکاح – نکاح دائم و منقطع و مسیار – مقایسه نکاح مسیار با دو قسم دیگر ۱۴۰۰/۱۱/۰۹ فصل: فی عقد النکاح و احکامه بحث در بخش اول از مسائل تحریر تمام شد؛ بحث بعدی درباره عقد و احکام عقد است. البته مرحوم سید در عروه این را مؤخر از بعضی مباحث دیگر و در اواخر کتاب نکاح مطرح کرده، لکن ترتیبی که در تحریر رعایت شده، تبعاً لکثیر من الفقها فقها مثل صاحب جواهر و شرایع و امثال اینها، این ترتیب مناسب‌تر است. بالاخره بعد از بیان مقدمات مباحث مربوط به نکاح و نظر و سمع و امثال اینها، قاعدتاً باید درباره اولین مرحله نکاح که عقد و

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – جمع بندی ۱۴۰۰/۱۱/۰۶ خلاصه جلسه گذشته درباره جواز یا حرمت آواز زن یا خوانندگی او بحث می‌کردیم. تا اینجا سه دلیل بر حرمت ذکر شد؛ آیات، روایات و اجماع. معلوم شد که هیچ یک از این ادله دلالت بر حرمت آواز زن از حیث زن بودن و با قطع نظر از عناوین دیگر و امور و مقارنات آن ندارد. این ادله همه مورد اشکال قرار گرفت و گفتیم اینها از موضوع بحث ما بیگانه است؛ چون موضوع، آواز غیرغنائی زن است. این را مکرر هم گفتیم؛ کسی هم نمی‌تواند بگوید آواز از غنا جدایی ناپذیر است؛ صدای خوش، آواز و فراز و فرود صدا می‌تواند به

جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتادم مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان –ادله حرمت – دلیل دوم: روایات و بررسی آن دلیل سوم: اجماع و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۱/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله حرمت آوازخوانی زنان و استماع آواز زنان بود؛ البته باز تأکیداً عرض می‌کنم که موضوع بحث ما آواز زنان با قطع نظر از عناوین دیگری که ممکن است بر این آواز منطبق شود، یا برخی مقارنات و ملازمات این کار بدون در نظر گرفتن این امور، می‌خواهیم ببینیم آیا نفس اینکه زن آواز بخواند دلیلی بر حرمت آن هست یا نه. تا اینجا شش آیه مورد بررسی قرار گرفت و دلالت هیچ یک بر حرمت پذیرفته نشد. دلیل دوم: روایات روایاتی در این باره

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم  مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان –ادله حرمت – دلیل اول: آیات آیه ششم و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۱/۰۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا خوانندگی زن و آواز او از نظر ادله جایز است یا نه. در تنقیح موضوع بحث عرض کردیم می‌خواهیم ببینیم آیا خوانندگی زن از این جهت که زن است، فی نفسه ممنوعیت دارد یا نه؛ و الا ممکن است خوانندگی چه از ناحیه زن و چه از ناحیه مرد به خاطر برخی امور و عناوین دیگر ممنوعیت داشته باشد. اگر بخواهیم آن جهات را هم در نظر بگیریم، که البته مناسب است، اما لازمه‌اش این است که درباره برخی امور مثل غنا به

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم  مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان –ادله حرمت – دلیل اول: آیات آیه سوم و چهارم و پنجم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل اول یعنی آیات بود که برخی برای اثبات حرمت آوازخوانی زن به آن استناد کرده‌اند. دو آیه در جلسه قبل مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که هیچ یک دلالت بر حرمت آوازخوانی زن ندارند. باز هم تأکیداً عرض می‌کنم که موضوع بحث ما آوازخوانی زن با قطع نظر از مقارنات یا معیت‌هایی است که ممکن است با عناوین دیگر پیدا کند؛ مثل غنا یا اختلاط زن و مرد، و امثال اینها. آیه سوم «فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ»،

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – ادله حرمت – دلیل اول: آیات آیه اول و بررسی آن – آیه دوم و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ خلاصه جلسه گذشته عرض شد موضوع بحث، خوانندگی و آوازه‌خوانی زنان است با قطع نظر از امور دیگری که آن امور چه‌بسا در حلیت و جواز یا حرمت و عدم جواز اثرگذار هستند؛ یعنی این موضوع را فقط از زاویه احتمال تأثیر جنسیت مورد بررسی قرار می‌دهیم. لذا اگر مثلاً آوازخوانی زنان همراه با غنا بود و کسی غنا را مطلقا مشکل و حرام می‌دانست، طبیعتاً اینجا حکم به حرمت می‌کند و فرقی بین مرد و زن نیست؛ یا مثلاً اگر مقارن و ملازم با