نکاح

جلسه ۷۹ – PDF جلسه هفتاد و نهم عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء – دسته اول اشکالات – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۱/۲۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله مشروعیت نکاح منقطع یا نکاح موقت بود. عرض کردیم به چند دلیل برای مشروعیت این نکاح استدلال شده است. دلیل اول، آیه ۲۴ سوره نساء بود؛ گفتیم این آیه دلالت بر مشروعیت دارد و شواهدی هم بر این مدعا ذکر کردیم. شاهد اول که از آن تعبیر کردیم به شاهد ایجابی، مربوط به این بود که مقصود از «استمتعتم» در آیه، نکاح منقطع است. شاهد دوم که از آن تعبیر

جلسه ۷۸ – PDF جلسه هفتاد و هشتم عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء – مؤید شاهد اول – شاهد دوم (سلبی) – شاهد سوم ۱۴۰۰/۱۱/۲۰ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله مشروعیت نکاح منقطع بود؛ عرض شد دلیل اول، آیه ۲۴ سوره نساء است: «فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً»، بعد از اینکه فضای کلی آیه ترسیم شد و تفریع این جمله بر جمله قبل هم توجیه شد، گفتیم شواهدی دلالت می‌کند بر اینکه این آیه بر مشروعیت نکاح منقطع دلالت دارد. دو شاهد عمده در اینجا وجود دارد؛ یک شاهد به تعبیر من شاهد ایجابی است. به این معنا که مقصود از «استمتعتم» در

جلسه ۷۷ – PDF جلسه هفتاد و هفتم  عقد نکاح – اقسام نکاح – بررسی مشروعیت نکاح منقطع – ادله مشروعیت دلیل اول: آیه ۲۴ سوره نساء – دو احتمال در ترکیب آیه – شاهد اول (ایجابی) ۱۴۰۰/۱۱/۱۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله مشروعیت نکاح متعه بود؛ عرض کردیم اولین دلیلی که برای مشروعیت این نکاح مورد استناد قرار گرفته، آیه ۲۴ سوره نساء است: «فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً». اجمالاً فضای کلی این آیه و آیات قبل و بعد این آیه را ترسیم کردیم و گفتیم اساساً این آیه در چه سیاقی وارد شده و تفریع این جمله بر جملات قبلی، از قبیل تفریع جزء بر کل یا جزئی بر کلی است و این در آیات

جلسه ۷۶ – PDF جلسه هفتاد و ششم عقد نکاح – مشروعیت نکاح منقطع – مقدمه – ادله مشروعیت – دلیل اول – آیه ۲۴ سوره نساء – فضای کلی آیه ۱۴۰۰/۱۱/۲۰ مشروعیت نکاح منقطع مقصود اصلی از بحث درباره اقسام نکاح، همان نکاح موقت بود. در مورد نکاح موقت هم پیرامون اصل مشروعیت آن و هم حدود و ثغور آن و شرایط آن بحث‌هایی مفصل واقع شده است. مقدمه مخالفان مشروعیت نکاح موقت هم چند دسته هستند. برخی از آنها اصل مشروعیت نکاح موقت را زیر سؤال برده‌اند و معتقدند اساساً نکاح موقت هیچ‌گاه مشروع نبوده در اسلام، تا بخواهد بعداً تحریم شود و اباحه آن برداشته شود. البته این نظر بسیار شاذ و نادر است، و در میان

جلسه ۷۵ – PDF جلسه هفتاد و پنجم عقد نکاح – اقسام نکاح – نکاح دائم و منقطع و مسیار – بررسی صحت نکاح مسیار – ادله صحت و بررسی آنها – نتیجه ۱۴۰۰/۱۱/۱۷ خلاصه‌ جلسه گذشته چند جلسه‌ای بین بحث گذشته و این جلسه فاصله افتاد؛ چون وسط یک مطلبی بودیم، ابتدا لازم است اشاره اجمالی به بحث گذشته داشته باشیم و سپس آن را ادامه دهیم. به مناسبت بحث از تقسیم نکاح به دو قسم نکاح منقطع و دائم که در ابتدای این فصل از متن تحریر ذکر شده بود، گفتیم یک نکاحی به عنوان نکاح مسیار در این دهه‌های اخیر شهرت پیدا کرده در بین برخی از اهل‌سنت که مناسب است آن را بررسی کنیم آیا این

جلسه ۷۴ – PDF جلسه هفتاد و چهارم عقد نکاح – اقسام نکاح – نکاح دائم و منقطع و مسیار – بررسی صحت نکاح مسیار – ادله عدم صحت – دلیل دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۱۱/۱۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در بررسی ادله عدم صحت نکاح مسیار بود؛ در جلسه قبل یک دلیل بر عدم صحت مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد این دلیل نمی‌تواند عدم جواز و عدم صحت این نکاح را ثابت کند. دلیل دوم دلیل دوم که برخی برای عدم صحت و جواز نکاح مسیار ذکر کرده‌اند، این است که در این نکاح برخی از حقوقی که برای زن ثابت است، اسقاط می‌شود؛ حق نفقه، حق مبیت، حق سکنی و

جلسه ۷۳ – PDF جلسه هفتاد و سوم  عقد نکاح – اقسام نکاح – نکاح به قصد طلاق و فرق آن با نکاح مسیار – ادله عدم صحت نکاح مسیار – دلیل اول و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۱/۱۰ خلاصه جلسه گذشته در بحث از اقسام نکاح که در ابتدای فصل، امام(ره) به آن اشاره کردند، گفتیم به غیر از این دو قسمی که معروف و مشهور است، یک نوع از ازدواج و نکاح اخیراً در بین اهل‌سنت رواج پیدا کرده به نام نکاح مسیار. غرض این بود که موضوعاً معلوم شود نکاح مسیار آیا همان نکاح موقت است یا از انواع نکاح دائم است یا اساسا قسم ثالث محسوب می‌شود. با مقایسه اجمالی که در جلسه گذشته انجام دادیم معلوم شد

جلسه ۷۲ – PDF جلسه هفتاد و دوم عقد نکاح – اقسام نکاح – نکاح دائم و منقطع و مسیار – مقایسه نکاح مسیار با دو قسم دیگر ۱۴۰۰/۱۱/۰۹ فصل: فی عقد النکاح و احکامه بحث در بخش اول از مسائل تحریر تمام شد؛ بحث بعدی درباره عقد و احکام عقد است. البته مرحوم سید در عروه این را مؤخر از بعضی مباحث دیگر و در اواخر کتاب نکاح مطرح کرده، لکن ترتیبی که در تحریر رعایت شده، تبعاً لکثیر من الفقها فقها مثل صاحب جواهر و شرایع و امثال اینها، این ترتیب مناسب‌تر است. بالاخره بعد از بیان مقدمات مباحث مربوط به نکاح و نظر و سمع و امثال اینها، قاعدتاً باید درباره اولین مرحله نکاح که عقد و

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – جمع بندی ۱۴۰۰/۱۱/۰۶ خلاصه جلسه گذشته درباره جواز یا حرمت آواز زن یا خوانندگی او بحث می‌کردیم. تا اینجا سه دلیل بر حرمت ذکر شد؛ آیات، روایات و اجماع. معلوم شد که هیچ یک از این ادله دلالت بر حرمت آواز زن از حیث زن بودن و با قطع نظر از عناوین دیگر و امور و مقارنات آن ندارد. این ادله همه مورد اشکال قرار گرفت و گفتیم اینها از موضوع بحث ما بیگانه است؛ چون موضوع، آواز غیرغنائی زن است. این را مکرر هم گفتیم؛ کسی هم نمی‌تواند بگوید آواز از غنا جدایی ناپذیر است؛ صدای خوش، آواز و فراز و فرود صدا می‌تواند به

جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتادم مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان –ادله حرمت – دلیل دوم: روایات و بررسی آن دلیل سوم: اجماع و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۱/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله حرمت آوازخوانی زنان و استماع آواز زنان بود؛ البته باز تأکیداً عرض می‌کنم که موضوع بحث ما آواز زنان با قطع نظر از عناوین دیگری که ممکن است بر این آواز منطبق شود، یا برخی مقارنات و ملازمات این کار بدون در نظر گرفتن این امور، می‌خواهیم ببینیم آیا نفس اینکه زن آواز بخواند دلیلی بر حرمت آن هست یا نه. تا اینجا شش آیه مورد بررسی قرار گرفت و دلالت هیچ یک بر حرمت پذیرفته نشد. دلیل دوم: روایات روایاتی در این باره

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم  مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان –ادله حرمت – دلیل اول: آیات آیه ششم و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۱/۰۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا خوانندگی زن و آواز او از نظر ادله جایز است یا نه. در تنقیح موضوع بحث عرض کردیم می‌خواهیم ببینیم آیا خوانندگی زن از این جهت که زن است، فی نفسه ممنوعیت دارد یا نه؛ و الا ممکن است خوانندگی چه از ناحیه زن و چه از ناحیه مرد به خاطر برخی امور و عناوین دیگر ممنوعیت داشته باشد. اگر بخواهیم آن جهات را هم در نظر بگیریم، که البته مناسب است، اما لازمه‌اش این است که درباره برخی امور مثل غنا به

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم  مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان –ادله حرمت – دلیل اول: آیات آیه سوم و چهارم و پنجم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل اول یعنی آیات بود که برخی برای اثبات حرمت آوازخوانی زن به آن استناد کرده‌اند. دو آیه در جلسه قبل مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که هیچ یک دلالت بر حرمت آوازخوانی زن ندارند. باز هم تأکیداً عرض می‌کنم که موضوع بحث ما آوازخوانی زن با قطع نظر از مقارنات یا معیت‌هایی است که ممکن است با عناوین دیگر پیدا کند؛ مثل غنا یا اختلاط زن و مرد، و امثال اینها. آیه سوم «فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ»،

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – ادله حرمت – دلیل اول: آیات آیه اول و بررسی آن – آیه دوم و بررسی آن ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ خلاصه جلسه گذشته عرض شد موضوع بحث، خوانندگی و آوازه‌خوانی زنان است با قطع نظر از امور دیگری که آن امور چه‌بسا در حلیت و جواز یا حرمت و عدم جواز اثرگذار هستند؛ یعنی این موضوع را فقط از زاویه احتمال تأثیر جنسیت مورد بررسی قرار می‌دهیم. لذا اگر مثلاً آوازخوانی زنان همراه با غنا بود و کسی غنا را مطلقا مشکل و حرام می‌دانست، طبیعتاً اینجا حکم به حرمت می‌کند و فرقی بین مرد و زن نیست؛ یا مثلاً اگر مقارن و ملازم با

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم  مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – مقدمه – تنقیح موضوع بحث ۱۴۰۰/۱۰/۲۷ خلاصه جلسه گذشته در ادامه مسأله ۲۹ به عنوان تتمه این بحث، رسیدیم به موضوع آوازخوانی یا خوانندگی زنان. مروری بر نظرات مراجع و بزرگان در برخی از مسائلی که مرتبط با این موضوع است داشتیم و به دنبال آن، جهاتی را که مؤثر در تعدد صور خوانندگی زنان است را ذکر کردیم. هفت جهت به عنوان جهاتی که ثبوتاً می‌تواند صور و اقسام گوناگونی را برای آوازخوانی زنان پدید بیاورد ذکر شد. آنچه اکنون مهم است، تنقیح موضوع بحث در این مقام است. ملاحظه فرمودید که آن هفت جهت، اقسام و صور گوناگونی را برای آوازخوانی

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم مسئله ۲۹ – تتمه: بررسی فقهی آواز زنان – مروری بر نظرات – جهات مؤثر در تعدد صور آواز زنان ۱۴۰۰/۱۰/۲۶ تتمه: بررسی فقهی آواز زنان به مناسبت آنچه در ذیل مسأله ۲۹ درباره اسماع صوت المرأة الرجل الاجنبی بکیفیة مهیجة مطرح شد، وارد موضوع دیگری شدیم و آن هم بررسی حکم شرعی آوازخوانی زنان است. در مورد آوازخوانی زنان با اینکه یک عنوان کلی است، اما فروض و شقوق مختلفی قابل ذکر است. استفتائاتی که از مراجع عظام تقلید شده در موضوعات و فروض مختلف مطرح شده که پاسخ داده‌اند. مروری بر نظرات مراجع من یک مرور اجمالی بر این انظار و استفتائاتی که شده می‌کنم و بعد صور مختلفی که

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم  مسئله ۲۹ – بررسی حرمت اسماع صوت مهیج –– ادله حرمت بررسی کلام محقق خویی – سه احتمال در عبارت تحریر ۱۴۰۰/۱۰/۲۵ ادامه بررسی کلام مرحوم حکیم تتمه‌ای از مسأله ۲۹ باقی مانده و بعد یک موضوعی که به مسأله ۲۹ مربوط می‌شود را متعرض خواهیم شد. کلمات صاحب جواهر و مرحوم آقای حکیم در مورد خضوع بالقول و اسماع صوتی که موجب تهییج سامع شود، بیان شد و مورد بررسی قرار گرفت. یک اشکالی متوجه صاحب جواهر بود و اشکالی هم متوجه مرحوم آقای حکیم شد. فقط یک نکته از کلام مرحوم آقای حکیم باقی مانده و آن اینکه ایشان حرمت اسماع چنین صوتی را مستند به ارتکاز متشرعه کردند؛ ایشان

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم مسئله ۲۹ – بررسی حرمت اسماع صوت مهیج – ادله حرمت بررسی مقتضای تحقیق در آیه – پاسخ به دو اشکال – بررسی کلام صاحب جواهر و کلام مرحوم حکیم ۱۴۰۰/۱۰/۲۲ خلاصه جلسه گذشته ادله قائلین به عدم حرمت مکالمه مع الرجال بکیفیة مهیجة را ذکر کردیم و دو تقریب مبنی بر عدم دلالت آیه بر حرمت نیز بیان شد. در مقابل، گفتیم مقتضای تحقیق این است که آیه دلالت می‌کند بر حرمت خضوع در قول و مراد از خضوع در قول معنایی است که شامل هر سه مصداق مذکور در کلام امام(ره) می‌شود. بعد طمع را معنا کردیم و گفتیم تعلیلی که در آیه ذکر شده، شاهد بر عدم اختصاص این

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم مسئله ۲۹ – بررسی حرمت اسماع صوت مهیج – ادله حرمت – بررسی دلیل اول (آیه) – مقتضای تحقیق در آیه ۱۴۰۰/۱۰/۲۱ خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد تحریم سماع و اسماع صوت زن یا به تعبیر امام(ره) المکالمة مع الرجال بکیفیة مهیجة، عمدتاً به آیه «فلا تخضعن بالقول» استناد شده است. تقریب استدلال به این آیه بیان شد؛ اشکالی که به این آیه شده یا به تعبیر دیگر دیدگاه مخالفین هم مورد اشاره قرار گرفت. گفتند این آیه از اختصاصات زنان پیامبر(ص) است و لذا شامل غیر آنها نمی‌شود. کلام مرحوم صاحب جواهر هم ذکر شد و گفتیم باید این آیه مورد بررسی قرار گیرد که بالاخره آیا دلالت بر

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم  مسئله ۲۹ – بررسی حرمت اسماع صوت مهیج – فرق عبارت تحریر و عروه – ادله حرمت دلیل اول: آیه – کلام مرحوم حکیم – دلیل دوم: ارتکاز متشرعه ۱۴۰۰/۱۰/۲۰  بررسی حرمت اسماع صوت مهیج از مسأله ۲۹ یک قسمت باقی مانده و آن این است که امام(ره) می‌فرماید: «نعم، یحرم علیها المکالمة مع الرجال بکیفیة مهیجة بترقیق القول و تلیین الکلام و تحسین الصوت فیطمع الذی فی قلبه مرض». این استدراک از حکمی است که در صدر مسأله بیان شده؛ یعنی جواز سماع صوت اجنبیه و جواز اسماع صوتها للاجانب. اینجا بحث سماع و اسماع نیست. کلام امام می‌فرماید: «یحرم علیها المکالمة مع الرجال»، بر زن حرام است مکالمه و تکلم

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصتم  مسئله ۲۹ – ادله تقیید جواز سماع – قید عدم تلذذ و ریبه – دلیل دوم: روایات – دلیل سوم – دلیل چهارم: آیات – نتیجه کلی بحث ۱۴۰۰/۱۰/۱۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در تقیید ادله جواز سماع و اسماع به قید تلذذ و ریبه و خوف فتنه بود. عرض کردیم تعابیر فقها در مورد این قید متفاوت است؛ اشاره‌ای به تفاوت عبارت تحریر و عروه هم داشتیم. اما عمده این است که دلیل بر این تقیید چیست و چرا جواز مقید شده به قید عدم لذت. نوع فقها بین سماع و اسماع در مسأله تقیید فرق نگذاشته‌اند، و همچنین در مسأله لذت و ریبه؛ اما اگر بخواهیم موضوع را دقیق‌تر بررسی کنیم، باید