قواعد فقهیه

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – سایر تقاریب استدلال – تقریب چهارم و پنجم – اشکالات – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم ۱۴۰۲/۰۸/۲۷         خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه دوم یعنی «وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ» بود. عرض کردیم برای استدلال به این آیه، تقریب‌های متعددی می‌توان ذکر کرد؛ ما تا اینجا سه تقریب برای استدلال به این آیه بیان کردیم. تقریب اول استدلال از طریق دلالت مطابقی آیه بود، که گفتیم بعید نیست بتوانیم از راه مناسبت حکم و موضوع که یک ظهور لفظی است، منتهی ظهور با واسطه، به این آیه استدلال کنیم. تقریب دوم استدلال به

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – سایر تقاریب استدلال – مقدمه – تقریب سوم    ۱۴۰۲/۰۸/۲۱     خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه «وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ» بود. برای استدلال به این آیه، در کلمات محقق بجنوردی، چند تعبیر به کار رفته است؛ تعبیر مناسبت حکم و موضوع، فحوی الخطاب، تنقیح مناط قطعی و مدلول التزامی. ما در جلسه گذشته تقریباً دو تقریب را بیان کردیم؛ یکی از راه دلالت مطابقی آیه که گفتیم لقائل أن یقول آیه بالدلالة المطابقیة بر نفی سبیل دلالت دارد؛ حالا اشکالی هم متوجه آن بود که ذکر شد. راه دوم این بود که بالدلالة الالتزامیة چنین دلالتی دارد؛

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال دوم مشترک الورود به تقریب اول و دوم – بررسی اشکال دوم مشترک الورود – راه چهارم و پنجم – نتیجه بررسی اشکال دوم – بررسی تقریب دوم ۱۴۰۲/۰۸/۱۴     خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکال مشترک الورود به تقریب اول و دوم بود؛ اشکال اول مورد بررسی قرار گرفت؛ اشکال دوم هم ذکر شد. اصل اشکال این بود که این آیه چه بنابر تقریب اول و چه بنابر تقریب دوم معارض دارد، عمومات و اطلاقات برخی از احکام اولیه، با این آیه تعارض می‌کنند و نسبت بین اینها عموم و خصوص من وجه است؛ لذا آیه نمی‌تواند

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال دوم مشترک الورود به تقریب اول و دوم – بررسی اشکال دوم مشترک الورود – راه اول، دوم، سوم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۸/۱۳     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم نسبت به تقریب اول استدلال به آیه «و لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلا» یک سری اشکالات اختصاصی وجود دارد که حدوداً شش یا هفت اشکال مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت؛ و یک سری اشکالاتی که مشترک الورود با تقریب دوم است. یک اشکال مشترک الورود به تقریب اول و تقریب دوم استدلال را جلسه گذشته بررسی کردیم. جهت یادآوری عرض می‌کنم که تقریب اول استدلال،

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی اشکال ششم – اشکال اول مشترک الورود به تقریب اول و دوم و بررسی آن    ۱۴۰۲/۰۸/۰۷                                                                    خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالات تقریب اول از دو تقریب استدلال به آیه نفی سبیل بود؛ اشکال ششم که در جلسه گذشته نقل کردیم، در کلمات امام(ره) مطرح شده است. اساس اشکال (که البته یک ادعایی است در مورد آیه و ایشان هم آن را رد نکرده‌اند، لکن می‌فرماید

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی پاسخ دوم به اشکال اول – اشکال به پاسخ دوم – بررسی اشکال دوم – اشکال سوم- پاسخ اول و بررسی آن – پاسخ دوم     ۱۴۰۲/۰۸/۰۶                                                            خلاصه جلسه گذشته تا اینجا سه اشکال به تقریب اول از استدلال به آیه نفی سبیل بیان کردیم و جواب دادیم. اشکال اول سیاق خود این فقره از آیه بود که در حقیقت با عنوان سیاق کلمات آن را معرفی کردیم. اشکال دوم

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی پاسخ دوم به اشکال اول – اشکال به پاسخ دوم – بررسی اشکال دوم – اشکال سوم- پاسخ اول و بررسی آن – پاسخ دوم    ۱۴۰۲/۰۷/۳۰                                                        خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در استدلال به آیه نفی سبیل برای اثبات قاعده، اشکالاتی مطرح شده است؛ ما به عموم این آیه تمسک کردیم و گفتیم می‌توان با این آیه، قاعده نفی سبیل را اثبات کرد. اما اشکالاتی مطرح شده است؛ اجمالاً دو اشکال

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال اول – پاسخ اول و دوم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۷/۲۹       خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مقتضای تحقیق در آیه نفی سبیل این است که آیه عمومیت دارد (تقریب اول) و بر این اساس می‌تواند بر قاعده نفی سبیل دلالت کند؛ فی الجمله شواهد و قرائن را ذکر کردیم، لکن عرض کردیم نسبت به عموم چند اشکال مطرح است؛ بعضی از این اشکالات را مرحوم شیخ انصاری فرموده و برخی را دیگران گفته‌اند از جمله صاحب حدائق؛ عمدتاً آن اشکالات شش‌گانه‌ای که ما در گذشته از صاحب عناوین نقل کردیم، اینها هست به اضافه یک سری اشکالات

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – نظر برگزیده درباره آیه (عموم) – دلائل و شواهد – بررسی نظر برگزیده – اشکال اول  ۱۴۰۲/۰۷/۲۳                                                                                           نظر برگزیده درباره آیه (عموم) بعد از بیان انظار پیرامون مدلول و مفاد آیه نفی سبیل، باید دید مقتضای تحقیق در معنا و تفسیر این آیه چیست و اینکه آیا این آیه دلالت بر قاعده دارد یا نه. مدعای ما این است

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – اقوال درباره آیه – سایر وجوه کلام امام(ره) ۱۴۰۲/۰۷/۲۲                                                                                                                                               خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به آیه نفی سبیل برای اثبات قاعده بود. تا اینجا دو تقریب برای استدلال به این آیه و

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مفاد قاعده – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – اشکالات شش‌گانه و پاسخ آنها     ۱۴۰۲/۰۷/۱۶                                                                                                                                        اشکالات شش‌گانه عرض شد دو تقریب برای استدلال به آیه «لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلا» ذکر شده برای اثبات قاعده و اینکه این آیه

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم بررسی قاعده نفی سبیل در قانون اساسی و قانون مدنی                                                                  ۱۴۰۲/۰۷/۰۹         خلاصه جلسه گذشته در اشاره‌ای کوتاه به گستره قاعده و موارد کاربرد آن در فقه، به این نتیجه رسیدیم که در اکثر ابواب فقهی، یا صراحتاً یا بالکنایة و الاشارة به این قاعده پرداخته شده است؛ لکن اینکه بعضی، همه موارد اشتراط اسلام در برخی از امور را حمل بر قاعده نفی سبیل کرده‌اند یا ممکن است این کار را بکنند، این درست نیست. بله، در برخی موارد می‌توانیم قاطعانه بگوییم سرّ اشتراط اسلام، رعایت مضمون قاعده نفی سبیل است؛ اما همه جا این چنین نیست. بررسی موارد قاعده نفی سبیل در قانون اساسی و قانون مدنی به