محقق خراسانی

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم  ۳. اجماع منقول – بررسی حجیت اجماع منقول – ۱. نقل اجماع به صور سه گانه بنابر اجماع دخولی و تشرفی – ۲. نقل اجماع بنابر سایر مبانی – صورت اول: نقل سبب      ۱۴۰۳/۰۲/۲۲          خلاصه جلسه گذشته ما عرض کردیم برای بررسی حجیت اجماع منقول به خبر واحد ابتدا باید سه مطلب را به عنوان مقدمه ذکر کنیم. این سه مقدمه این بود: ۱. دلالت سیره عقلا بر حجیت خبری که اخبار عن حس باشد و نیز مخبر به یک امر متعارف باشد. ۲. ناقل اجماع گاهی نظر معصوم را عن حس بیان می کند و گاهی عن حدس، به تعبیر دیگر اجماعات بر دو پایه استوار

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم  ۲. حجیت قول لغوی – تفاوت این بحث با بحث گذشته – کلام محقق خراسانی – مقدمه: راههای احراز ظهور ۱۴۰۳/۰۱/۲۸   ۲. حجیت قول لغوی بحث از حجیت ظواهر تمام شد. بحث بعدی درباره حجیت قول لغوی است. تفاوت این بحث با بحث گذشته مهم ترین تفاوت این بحث با بحث قبلی در این است که بحث گذشته یک بحث کبروی بود، زیرا بحث در این بود که آیا ظواهر حجیت دارند یا خیر؟ این یک بحث کبروی است. اینکه می گوییم یک بحث کبروی است یعنی اگر ما به این نتیجه رسیدیم که «کل ظاهر حجة» می توانیم آن را در قیاس استنباط قرار دهیم و حکم شرعی را استنباط

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم ۱. ظواهر – اختلاف قرائات قرآن و تأثیر آن در حکم شرعی – دو مبنا – بررسی مسئله بنابر مبنای اول ۱۴۰۳/۰۱/۲۶     اختلاف قرائات و تأثیر آن در حکم شرعی بحثی که باقی مانده و در ذیل بحث حجیت ظواهر مطرح می شود مربوط به تواتر قرائات است. این بحث را شیخ انصاری در رسائل مطرح کرده و محقق خراسانی به تبع ایشان در کفایه متعرض آن شده است. اصل مسئله این است که اگر در قرائت آیات اختلاف باشد و قراء آن را به نحو متفاوت قرائت بکنند، آیا به هر یک از این قرائات می توان استدلال کرد یا خیر؟ ما وقتی می‎گوییم ظواهر حجت است، این شامل

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم مجعول در باب امارات – مقام ثبوت – احتمال سوم (ما یصح الاحتجاج به) – شرح رساله حقوق (آثار وضعی حرام خواری) ۱۴۰۲/۱۱/۰۴   احتمال سوم در بحث از احتمالات مربوط به مجعول در باب امارات تا اینجا دو احتمال را رسیدگی کردیم و هر دو احتمال مورد خدشه قرار گرفت. احتمال سوم که محقق اصفهانی به آن ملتزم شده این است که آنچه در باب امارات جعل شده است حجیت به مفهوم لغوی آن است. ایشان تعبیرشان این است « و اما الثالث و هو اعتبار نفس معنی الحجیه» در باب امارات خود معنا و مفهوم حجیت اعتبار شده است. سپس ایشان توضیح می‏دهد از اینکه معنای حجیت و مفهوم حجیت

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم مجعول در باب امارات – مقام ثبوت – احتمالات پنج گانه – احتمال اول (منجزیت و معذریت) و بررسی آنها – احتمال دوم (تتمیم کشف و طریقیت) و بررسی آن ۱۴۰۲/۱۱/۰۲   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم درباره مجعول در باب امارات هم به حسب مقام ثبوت و هم به حسب مقام اثبات باید بحث کنیم. به حسب مقام ثبوت گفتیم چند احتمال در این باره وجود دارد. یکی از این احتمالات این بود که مجعول در باب امارات عبارت است از منجزیت و معذریت. این نظر محقق خراسانی نیز می‏باشد، با قطع نظر از ادله می‏خواهیم این را بررسی کنیم که آیا درست است یا خیر؟ ما خیلی اجمالی این را

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم  مقام اول: اثبات تکلیف – احتمالات چهارگانه در مقام – احتمال دوم (محقق خراسانی) – اشکال محقق اصفهانی و بررسی آن – حق در مسئله ۱۴۰۲/۰۹/۰۵   کلام محقق اصفهانی عرض کردیم محقق اصفهانی در مورد مقدمه سوم کلام استادشان محقق خراسانی تردید کردند. گفتند در این عبارت که مرتبه حکم ظاهری در این مقام محفوظ است چهار احتمال وجود دارد. همین که در این مقدمه چهار احتمال ذکر کردند به نوعی اشکال بر این مقدمه می‎شود که این احتمالات را عرض خواهیم کرد. احتمال اول ایشان که گفته مرتبه حکم ظاهری در اطراف علم اجمالی محفوظ است یعنی اینکه عقل که حکم به حجیت و منجزیت علم می‎کند، این حجیت، حجیت

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم  مقام اول: اثبات تکلیف – احتمالات چهارگانه در مقام –  احتمال دوم (محقق خراسانی) ۱۴۰۲/۰۸/۳۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در مقام اول از دو مقام مرتبط با علم اجمالی بود. در مقام اول بحث در این بود که آیا با علم اجمالی تکلیف منجز و قطعی می‏شود یا خیر؟ عرض کردیم ثبوتا چهار احتمال می‏توان ذکر کرد. احتمال اول که مورد خدشه قرار گرفت و بطلانش ثابت شد، این بود که علم اجمالی هیچ نقش و تأثیر و دخالتی در اثبات و تنجز تکلیف ندارد. ملاحظه کردید که این احتمال مردود است. احتمال دوم (محقق خراسانی) محقق خراسانی به این احتمال ملتزم شده است که علم اجمالی مقتضی تنجز تکلیف است

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم  مقام اول: اثبات تکلیف – احتمالات چهارگانه در مقام – احتمال اول و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۸/۲۹       علم اجمالی آخرین بحثی که در مبحث قطع مطرح می‎شود بحث علم اجمالی یا قطع اجمالی است. علم اجمالی در چند موضع از علم اصول مورد بررسی قرار می‏گیرد: ۱. اوایل بحث قطع که آیا مخالفت قطعیه با علم اجمالی و قطع اجمالی جایز است یا خیر؟ ۲. بحثی که اینجا مطرح می‎شود از دو زاویه است: یکی اینکه آیا علم اجمالی مانند علم تفصیلی منجز است یا خیر؟ و دیگری اینکه آیا اگر کسی به تبع علم اجمالی امتثال اجمالی داشته باشد، کفایت از امتثال تفصیلی می کند یا خیر؟ ۳. بحث

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم  مقدمه – مقام دوم: بررسی حجیت قطع قطاع – مبنای مختار – کلام محقق عراقی ۱۴۰۲/۰۸/۲۷   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد حجیت قطع مبانی مختلف است و چند دیدگاه وجود دارد، لذا در مورد قطع قطاع نیز اثر خودش را می گذارد. بر این اساس گفتیم باید ببینیم قطع چرا حجت است و آنچه که به عنوان آثار قطع دانسته می‎شود آیا فی الواقع اثر قطع است یا خیر؟ به چند مبنا در جلسه گذشته اشاره کردیم، در مورد آن سه مطلبی که به عنوان اثر قطع بیان شده است، انظار مختلف بود. شیخ انصاری و محقق خراسانی مثلا دو اثر را به عنوان اثر قطع پذیرفتند، برخی دیگر

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  مقدمه – مقام دوم: بررسی حجیت قطع قطاع – بررسی بر اساس مبانی مختلف در آثار قطع – الف . مبانی – شرح رساله حقوق     ۱۴۰۲/۰۸/۲۴        خلاصه جلسه گذشته بحث در حجیت و اعتبار قطع قطاع بود. عرض کردیم برخی از اعاظم مثل کاشف الغطاء قائل به عدم اعتبار قطع قطاع شدند اما در مقابل شیخ انصاری محقق خراسانی و اکثر تلامذه ایشان با این نظر مخالفت کردند و معتقدند قطع قطاع حجت است.عرض کردیم این قسمت از فرمایش محقق شیخ انصاری که ما کاشف الغطاء در مورد حجیت قطع قطاع در صورتی که طریقی باشد مخالفت کردند، درست است اما درباره وجه مخالفت بهتر است بر اساس

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقدمه – مقام دوم: بررسی حجیت قطع قطاع – کلام صاحب جواهر – معنای قطاع – کلام شیخ انصاری ۱۴۰۲/۰۸/۲۲                   خلاصه جلسه گذشته در ادامه بحث از حجیت قطع گفتیم دو مطلب باقی مانده که باید آن را در دو مقام دنبال کنیم. این دو مطلب در حقیقت پاسخ به دو شبهه است. شبهه اول که درباره حجیت قطع ناشی از مقدمات عقلی بود توسط اخباریین مطرح شده و این باعث شد ما در مقام اول به این شبهه پاسخ دهیم و آن را بررسی کنیم. مقام دوم: بررسی حجیت قطع قطاع این شبهه پیرامون قطع قطاع است و اینکه قطع قطاع حجیت

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم  مقدمه – مقام اول – بررسی پاسخ شیخ انصاری به دو شبهه اخباریین – شرح رساله حقوق ۱۴۰۲/۰۸/۱۷     خلاصه جلسه گذشته در بحث از حجیت و اعتبار قطع ناشی از مقدمات عقلیه عرض کردیم شیخ انصاری نسبتی به اخباریین داده اند مبنی بر اینکه قطع حاصل از مقدمات عقلی اعتبار ندارد. محقق خراسانی به شیخ انصاری اشکال گرفت، ما با بررسی کلمات برخی از اخباریین به این نتیجه رسیدیم که این نسبت صحیح است و اشکال محقق خراسانی وارد نیست. در ادامه شیخ انصاری به دو شبهه در کلام اخباریین اشاره کردند(یا این شبهات در کلام اخباریین بوده یا ایشان از مجموع مطالب آنها این برداشت را کرده و در

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم  مقام اول – اشکال محقق خراسانی به شیخ انصاری – بررسی اشکال محقق خراسانی ۱۴۰۲/۰۸/۱۵     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم به واسطه شبهه‏ای که در این مقام مطرح شده، مبنی بر اینکه آن دسته از قطع‎هایی که از راه مقدمات عقلی حاصل می‎شود معتبر نیست بلکه تنها قطع حاصل از مبادی نقلی یعنی قرآن و روایات معتبر است. اگر قطع به حکم شرعی از راه آیه و حدیث حاصل شود این معتبر است اما اگر از راه مقدمات عقلی پدید بیاید حجت نیست. این شبهه‎ای است که شیخ انصاری آن را به اخباریین نسبت دادند لکن محقق خراسانی در این نسبت تردید کردند و فرمودند این نسبت صحیح نیست. عبارات

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم  وجوب موافقت التزامیه – مقام اثبات – ادله عدم وجوب موافقت التزامیه – دلیل اول و دوم و سوم – یک اشکال و پاسخ آن  ۱۴۰۲/۰۸/۱۳   خلاصه جلسه گذشته در مسئله امکان موافقت التزامیه عرض کردیم لازم است در دو مقام بحث کنیم: ۱. مقام ثبوت، یعنی امکان تعلق وجوب به موافقت التزامیه. ۲. مقام اثبات، به این معنا که آیا دلیلی بر وجوب موافقت التزامیه دلالت می‎کند یا خیر؟ در مقام اول نتیجه بررسی کلام امام خمینی مبنی بر عدم امکان تعلق وجوب به موافقت التزامیه این شد که مسئله موافقت التزامیه می‏تواند متعلق امر قرار بگیرد. تعلق وجوب به موافقت التزامیه محذوری ندارد و ممکن است. قبلا هم عرض

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم  وجوب موافقت التزامیه – مقام ثبوت – ادامه کلام امام خمینی- بررسی کلام امام خمینی – شرح رساله حقوق              ۱۴۰۲/۰۸/۱۰   ادامه کلام امام خمینی عرض کردیم در مورد وجوب موافقت التزامیه امام خمینی ابتدائا در مقام ثبوت بحث کردند. به این معنا که آیا اساسا چنین چیزی امکان دارد یا خیر؟ به خلاف مثل شیخ انصاری و محقق خراسانی که بحث را عمدتا روی مقام اثبات متمرکز کردند. سخن امام خمینی مشتمل بر سه قسمت است. قسمت اول بیان جند مقدمه بود. قسمت دوم بیان اصل مدعا و دلیل بر مدعا که عبارت است از عدم امکان وجوب موافقت التزامیه. قسمت سوم پاسخ به برخی

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  وجوب موافقت التزامیه – مقام ثبوت – کلام امام خمینی                                 ۱۴۰۲/۰۸/۰۹     وجوب موافقت التزامیه در مورد موافقت التزامیه مطالبی به عنوان مقدمه و به منظور روشن تر شدن بحث ذکر شد. اکنون نوبت بحث از خود وجوب موافقت التزامیه است. ۱.مقام ثبوت شیخ انصاری و محقق خراسانی که به این مسئله پرداخته‎اند بین مقام ثبوت و مقام اثبات تفکیک نکردند. یکسره سراغ ادله رفته‎اند که آیا ما دلیلی بر وجوب موافقت التزامیه داریم یا نداریم. اما امام خمینی ابتدائا بحث را در مقام ثبوت مطرح کردند و این به نظر مطلب مهمی است. منظور از مقام ثبوت، امکان تعلق وجوب به موافقت التزامیه است. حال اینکه ما این وجوب را عقلی

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم  مقتضای تحقیق – ب) مقام اثبات – ۳-۲. جانشینی اصول محرزه از قطع – ۱. استصحاب ۲. قاعده فراغ و تجاوز ۱۴۰۲/۰۸/۰۶       ۲-۳. جانشینی اصول محرزه از قطع بحثی از مسئله جانشینی اصول عملیه از قطع باقی مانده که آن را در این جلسه تمام می‏کنیم و آن هم مربوط به جانشینی اصول محرزه از قطع است. درباره اصولی که محرز واقع نیستند جلسه گذشته بحث کردیم. اما اصولی که محرز واقع هستند مثل استصحاب و قاعده فراغ و تجاوز؛ می‎خواهیم ببینیم که آیا استصحاب و قاعده فراغ و تجاوز جانشین قطع می‏شوند یا خیر؟ ۱. استصحاب قبل از اینکه به این سؤال پاسخ دهیم مقدمتا دو مطلب را بیان میکنیم.

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مقتضای تحقیق – مقام ثبوت – ۴. توجیه کلام شیخ انصاری در حاشیه و  رد آن در کفایه – بررسی کلام محقق خراسانی – کلام محقق اصفهانی   ۱۴۰۲/۰۷/۲۹       مقتضای تحقیق در مسئله بحث در جانشینی امارات و اصول عملیه از قطع بود. کلام محقق خراسانی را نقل کردیم؛ ایشان چهار مطلب را در این مقام فرمودند؛ در بررسی سخن محقق خراسانی عرض کردیم باید بین مقام ثبوت و مقام اثبات تفکیک کرد. در مقام ثبوت سه ادعای ایشان را بررسی کردیم؛ یکی اینکه امارات و اصول عملیه جانشین قطع طریقی می‎شوند. دوم اینکه امارات و اصول عملیه جانشین قطع موضوعی صفتی نمی‎شوند. در این دو ادعا با محقق خراسانی موافقت

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم  مقتضای تحقیق در مسئله – الف. مقام ثبوت ۱. جانشینی نسبت به قطع طریقی ۲. جانشینی نسبت به قطع موضوعی صفتی       ۱۴۰۲/۰۷/۲۴       مقتضای تحقیق در مسئله تا اینجا مطالب محقق خراسانی را پیرامون جانشینی امارات از قطع بیان کردیم. چهار ادعا و مطلب را محقق خراسانی بیان کردند. ۱. امارات و اصول عملیه جانشین قطع طریقی می‎شود. ۲. امارات و اصول عملیه جانشین قطع موضوعی صفتی نمی‎شود. ۳. در رد کلام شیخ انصاری در کفایه فرمودند: امارات و اصول عملیه جانشین قطع موضوعی طریقی نمی‎شود. ۴. از توجیهی که در حاشیه رسائل برای کلام شیخ انصاری کردند عدول کرده و آن توجیه را رد نمودند. در مقام بررسی این

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم توجیه محقق خراسانی نسبت به کلام شیخ در حاشیه رسائل – عدول محقق خراسانی از توجیه        ۱۴۰۲/۰۷/۲۳     خلاصه جلسه گذشته بحث در جانشینی امارات و اصول عملیه از قطع بود. عرض کردیم شیخ انصاری نظرشان این است که امارات جانشین قطع طریقی می‎شود، جانشین قطع موضوعی صفتی نمی‎شود و جانشین قطع موضوعی طریقی هم می‎شود. محقق خراسانی نیز معتقد است که لا اشکال فی تنزیل الامارات و الاصول العملیه منزلة القطع در صورتی که قطع طریقی باشد. همچنین لا اشکال فی عدم تنزیل الامارات و الاصول منزلة القطع الموضوعی الصفتی. زیرا قطع موضوعی صفتی اگر تمام الموضوع باشد یا جزء الموضوع باشد، بالاخره به آن صفتی که در افق نفس حاصل