انقیاد

جلسه ۱۱۰ – PDF جلسه صد و دهم تجری – مباحث اصلی تجری – مقام دوم : فعل متجری به – مسئله اول و دوم و سوم – کلام محقق خراسانی و بررسی آن  ۱۴۰۲/۰۳/۰۶            مقام دوم: فعل متجری به بحثی که از مباحث تجری باقی مانده مقام دوم بحث است. قبلا عرض کردیم که در مورد تجری در دو مقام بحث می‎شود مقام اول در مورد خود تجری است که سه مسئله در آن مقام مورد رسیدگی قرار گرفت. مقام دوم درباره فعل متجری به است. آن سه مسئله که در مقام اول مورد رسیدگی قرار گرفت بعینه در مقام دوم نیز مطرح است. یعنی باید ببینیم آیا فعل متجری به قبیح است یا خیر؟

جلسه ۱۰۹ – PDF جلسه صد و نهم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله سوم: استحقاق عقاب در تجری – ادامه بررسی کلام محقق خراسانی و اصفهانی – امر ششم و هفتم و بررسی آنها – نتیجه در  مسئله سوم – شرح رساله حقوق – حق دست – معنای ید – حق اول (سلبی) ۱۴۰۲/۰۳/۰۳   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برخی از اموری که می‎تواند از دید عقل ملاک حکم به استحقاق عقوبت در مورد معصیت باشد، یکایک مورد بررسی قرار می‎گیرد. تا اینجا پنج امر را ذکر کردیم. محتمل است این امور از دید عقل به عنوان ملاک حکم به استحقاق عقوبت باشد. ملاحظه فرمودید همه این پنج امر مبتلا به اشکال بود،

جلسه ۱۰۸ – PDF جلسه صد و هشتم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله سوم: استحقاق عقاب  در تجری – بررسی کلام محقق خراسانی و اصفهانی – احتمال سوم و چهارم و پنجم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۳/۰۲   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم محقق خراسانی و محقق اصفهانی معتقدند استحقاق عقوبت در تجری ثابت است. عمده استدلال این دو بزرگوار این بود که همان ملاکی که در معصیت، موجب حکم عقل به استحقاق عقوبت می‏شود، همان ملاک در تجری نیز جریان داد و عقل به همان ملاک شخص متجری را مستحق عقاب می‎داند. در بررسی این ادعا عرض کردیم باید ببینیم ملاکی که در معصیت موجب حکم عقل به استحقاق عقوبت می‎شود چیست؟ محقق اصفهانی

جلسه ۱۰۷- PDF جلسه صد و هفتم تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله دوم: حرمت شرعی تجری   ادامه بررسی دلیل هفتم – کلام محقق نایینی و بررسی آن – مسئله سوم:استحقاق عقاب در تجری – کلام محقق خراسانی و اصفهانی – بررسی کلام محقق خراسانی و اصفهانی  ۱۴۰۲/۰۳/۰۱           خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد حرمت شرعی تجری، نه ادله عقلیه، نه اجماع، نه روایات هیچ کدام نمی‎تواند مدعا را اثبات کند. در مورد روایات هم گفتیم اگر دلالت دو دسته از روایات تمام باشد، کار به تعارض می‏کشد؛ یعنی چنانچه هم سند و دلالت روایات دال بر ترتب عقاب بر نیت و قصد حرام را بپذیریم و هم روایاتی که

جلسه ۱۰۶ – PDF جلسه صد و ششم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله دوم: حرمت شرعی تجری -ادامه بررسی دلیل هفتم – روایات متعارض و بررسی آن ها – راه های جمع در صورت تعارض و بررسی آن ها     ۱۴۰۲/۰۲/۳۱     خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله حرمت شرعی تجری بود. چند دلیل ذکر شد. دلیل هفتم آیات و روایاتی بود که برخی به استناد آنها ادعای حرمت شرعی تجری کرده‎اند. ما این آیات و روایات را بررسی کردیم، هم از لحظ سندی این روایات مخدوش بودند و هم از نظر دلالی ارتباطی به بحث ما نداشتند. موضوع آیات هم با موضوع محل بحث ما متفاوت بود. علاوه بر اشکالات سندی و دلالی

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله دوم: حرمت شرعی تجری ادامه بررسی دلیل هفتم – بررسی روایات – روایات معارض     ۱۴۰۲/۰۲/۳۰     خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله حرمت شرعی تجری یعنی مسئله دوم بود که آیا از نظر فقهی تجری حرام است یا خیر؟ آیا می‎توانیم بگوییم کاری که انسان انجام می‎دهد به قصد مخالفت با شارع و با قطع به حرمت، ولی در واقع موضوع حرمت تحقق ندارد، شرعا حرام است یا خیر؟ چند دلیل ذکر شد؛ آخرین دلیلی که برخی ذکر کرده‏اند آیات و روایاتی است که به نظر آنان دلالت بر حرمت شرعی دارد؛ یعنی بعد از بیان ادله عقلی

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله دوم: حرمت شرعی تجری دلیل هفتم و بررسی آن – شرح رساله حقوق – حق دست – توضیح اجمالی   ۱۴۰۲/۰۲/۲۷   دلیل هفتم در مسئله دوم یعنی حرمت شرعی تجری تا کنون شش دلیل ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. آخرین دلیل از ادله حرمت شرعی تجری ادله نقلی است که باید ببینیم که آیا دلالت بر حرمت شرعی تجری دارد یا خیر؟ به بعضی آیات و روایات استناد شده که انسانها بواسطه مقاصد و نیاتشان عقاب و عذاب می‎شوند. دو سه نمونه از این ادله نقلیه را ذکر می‎کنیم. ابتدا چند آیه می‎گوییم و بعد می رویم سراغ

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله دوم: حرمت شرعی تجری دلیل اول تا ششم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۲/۲۵   مسئله دوم: حرمت شرعی تجری عرض کردیم در باب تجری سه مسئله را باید مورد رسیدگی قرار دهیم. مسئله اول که یک بحث اصولی بود مورد رسیدگی قرار گرفت. مسئله دوم که جنبه فقهی دارد این است که آیا تجری حرمت شرعی دارد یا خیر؟ یعنی نفس اینکه کسی مخالفت اعتقادی با حکم شرعی کند، معصیت محسوب ‎شده و متصف به حکم حرمت می‎شود یا خیر؟ چند دلیل بر حرمت تجری اقامه شده است. برخی از ادله در گذشته به مناسبت‎های دیگری بیان شدند و ما آنها را

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله اول: استتباع قبح فاعلی نسبت به حرمت تجری –  حق در مسئله – ۱. در مورد راه اول – ۲. در مورد راه دوم – ۳. در مورد راه سوم  ۱۴۰۲/۰۲/۲۴       خلاصه جلسه گذشته بحث در مسئله اول از مسائل سه گانه مربوط به تجری بود. مسئله اول که جنبه اصولی داشت این بود که آیا قبح فاعلی تجری مستلزم حرمت شرعی آن می‎باشد یا خیر؟ یعنی آیا از قبح فاعلی می‎توانیم نتیجه بگیریم که تجری شرعا نیز حرام است؟ ملاحظه کردید که محقق نایینی دو صورت در مسئله تصویر کردند و در هر دو صورت فرمودند عقلا

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله اول: استتباع قبح فاعلی نسبت به حرمت تجری – بررسی کلام محقق نایینی – بررسی صورت اول و دوم   ۱۴۰۲/۰۲/۲۳   خلاصه جلسه گذشته بحث در استتباع قبح فاعلی تجری نسبت به حرمت شرعی آن بود. محقق نایینی دو صورت برای این مسئله تصویر کردند و در هر دو صورت فرمودند محال است که بخواهیم از قبح فاعلی، نتیجه بگیریم و کشف کنیم حرمت شرعی را. صورت اول جایی بود که بخواهیم به همان ملاکی که عنوان واقعی حرام شده، معلوم الحرمه را نیز حرام کنیم. یعنی به ملاک واحد و از طریق یک خطاب دیگر بخواهیم معلوم الحرمه را

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صدم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله اول: استتباع قبح فاعلی نسبت به حرمت تجری – ادامه کلام محقق نایینی – صورت دوم: استتباع حرمت تجری به ملاک دیگر   ۱۴۰۲/۰۲/۲۰     خلاصه جلسه گذشته بحث در استتباع قبح فاعلی تجری نسبت به حرمت شرعی آن بود. یعنی آیا اگر قبح فاعلی تجری ثابت شد، که قطعی است و ثابت شده است، از این می‎توانیم حرمت شرعی تجری را کشف کنیم یا خیر؟ عرض کردیم محقق نایینی برای این مسئله دو صورت تصویر کردند یا به تعبیر دیگر دو فرض در نظر گرفتند: فرض اول را دیروز بیان کردیم؛ ایشان فرمود: اینکه قبح فاعلی تجری مستتبع حرمت شرعی آن

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری –  مسئله اول: استتباع قبح فاعلی نسبت به حرمت تجری  شرعی است یا خیر؟ – صورت اول: استتباع حرمت به ملاک حرمت عنوان واقعی ۱۴۰۲/۰۲/۱۹ استتباع قبح فاعلی نسبت به حرمت تجری عرض کردیم در مورد تجری از سه زاویه بحث می‎شود، یکی از زاویه اصولی بودن تجری، یکی به عنوان یک مسئله فقهی و دیگری نیز به عنوان یک مسئله کلامی. اگر چه در اصولی بودن یا نبودن تجری اختلاف است اما بالاخره این بحث مطرح است که آیا تجری عقلا قبیح است و آیا مستتبع یک حرمت شرعی است یا خیر؟ این عنوان بحث است. یعنی بعد از آنکه معلوم شد

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم  تجری – مباحث اصلی تجری – مقام اول: تجری – مقدمه: قبح فعلی یا فاعلی – دو دیدگاه – حق در مسئله  ۱۴۰۲/۰۲/۱۸   مباحث اصلی تجری عرض کردیم بحث تجری از سه زاویه قابل بررسی است. کیفیت بحث از تجری بنابراینکه یک مسئله کلامی باشد و بنابراینکه یک مسئله فقهی باشد و بنابراینکه یک مسئله اصولی باشد، اجمالا بیان شد. آنچه که از ابتدای بحث تجری تا اینجا گفتیم دو مطلب بوده: ۱. تنقیح موضوع و دامنه و قلمرو بحث تجری؛ ۲. این مسئله آیا می‎تواند به عنوان مسئله علم کلام یا مسئله علم فقه یا مسئله علم اصول باشد؟ دوتای اول را خیلی اجمالی توضیح دادیم و سومی را به

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم تجری – راه اصولی بودن مسئله تجری – بررسی راه دوم – اشکال پنجم و ششم – راه حل سوم    ۱۴۰۲/۰۲/۱۷    خلاصه جلسه گذشته بحث درباره راه دوم از راه‎هایی بود که مسئله تجری را داخل در مسائل علم اصول قرار می‎دهد. گفتیم برای اینکه تجری به عنوان یک مسئله اصولی محسوب شود چند راه پیشنهاد شده است. راه دوم مبتنی بر سه مقدمه بود که عرض شد؛ دیروز چهار اشکال نسبت به این راه بیان شد. برخی از این اشکالات متوجه مقدمه دوم بود و برخی متوجه مقدمه سوم. البته یک اشکال را پاسخ دادیم و گفتیم وارد نیست. علاوه بر اشکالاتی که دیروز بیان شد، نسبت به مقدمه اول

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم تجری – راه اصولی بودن مسئله تجری – بررسی راه دوم – اشکال اول و بررسی آن اشکال دوم و سوم و چهارم  ۱۴۰۲/۰۲/۱۶     خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که چگونه می‎توان مسئله تجری را از مسائل علم اصول محسوب کرد؟ گفتیم راه حل‎هایی برای این منظور ارائه شده. راه حل اول ذکر شد و مورد بررسی قرار گرفت. راه حل دوم که محقق نایینی بیان کردند و خود ایشان نیز آن را مورد مناقشه قرار دادند، این بود که اطلاقات و عموماتی که متکفل ثبوت احکام شرعیه هستند شامل عناوین واقعیه و مقطوعه هر دو است، یعنی وقتی شارع می‎گوید «لاتشرب الخمر» هم خمری که به حسب

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم  تجری – راه اصولی بودن مسئله تجری – راه دوم – شرح رساله الحقوق – توضیح جمله «لا قوة الا بالله»  ۱۴۰۲/۰۲/۱۳   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد اینکه بحث تجری چگونه می‎تواند به عنوان یک مسئله اصولی قلمداد شود، راه‎های متعددی ارائه شده، هدف از این طرق، ارائه تصویری از بحث تجری است که بر اساس آن تجری مسئله اصولی به حساب بیاید. گفتیم برای اینکه یک مسئله‎ای از مسائل علم اصول تلقی شود باید ضابطه مسئله اصولی در آن تحقق پیدا کند، هرچند در مورد این ضابطه نیز اختلاف نظرهایی وجود دارد، اما اینکه نتیجه یک مسئله بتواند در کبرای قیاس استنباط مورد استفاده قرار بگیرد فی الجمله

جلسه ۹۴ – PDF جلسه نود و چهارم  تجری – راه اصولی بودن مسئله تجری – راه اول و بررسی آن   ۱۴۰۲/۰۲/۱۲    خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مسئله تجری از زوایای مختلف قابل بررسی است؛ هم از زاویه فقهی و هم از زاویه کلامی و هم از زاویه اصولی. دو زاویه اول روشن است و تصویر آن نیاز به بحث ندارد؛ اما اینکه تجری بخواهد به عنوان یک مسئله اصولی مطرح شود، نیازمند یک بحث مبسوط‎تری است. راه‎های اصولی بودن مسئله تجری بعضا اصولیین تلاش کردند راه‎هایی برای اینکه این مسئله، یک مسئله اصولی باشد ارائه دهند. برای اینکه یک مسئله بخواهد از مسائل علم اصول باشد، گفتیم باید ضابطه در آن تحقق پیدا کند و ضابطه این است

جلسه ۹۳ – PDF جلسه نود و سوم  تجری –قلمرو تجری –مسئله تجری، مسئله‎ای کلامی، فقهی، اصولی  ۱۴۰۲/۰۲/۱۱   خلاصه جلسه گذشته در آغاز بحث تجری عرض کردیم موضوع بحث و قلمروی آن باید تنقیح شود. بعد از بیان معنای لغوی و اصطلاحی تجری و انقیاد، گفتیم قدر متیقن از تحقق تجری و انقیاد، در بحث قطع است، اما در مورد امارات، اصول عملیه، برخی قواعد، موارد علم اجمالی و امثال اینها، آیا تجری و انقیاد می‎تواند تصویر شود یا خیر؟ دو مورد را بررسی کردیم. در مورد امارات گفته شد چنانچه قائل به مبنای طریقیت در باب حجیت امارات باشیم می‎توان تجری و انقیاد را تصویر کرد. در مورد اصول عملیه نیز عرض کردیم طبق یک مبنا که اصول

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم تجری – تنقیح موضوع و قلمرو آن ۱۴۰۲/۰۲/۱۰   تنقیح موضوع و قلمرو تجری اولین مطلبی که در طلیعه بحث از تجری لازم است مورد توجه قرار بگیرد تنقیح موضوع بحث است و بعد از آن پاسخ به چند پرسش که به آنها اشاره خواهیم کرد. اولا باید دید تجری در لغت و اصطلاح به چه معناست و دامنه آن از حیث موضوع تا کجاست؟ به عبارت دیگر تجری را در چه محدوده‎ای می‎توانیم تصویر کنیم؟ آیا فقط در باب قطع تصویر می‎شود یا شامل امارات، اصول عملیه و امثال اینها نیز می‎شود؟ معنای لغوی و اصطلاحی تجری از نظر لغوی معنای تجری معلوم است، جری بر مولا، در مقابل انقیاد که