سایر دروس

تفسیر – جلسه چهاردهم – آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ وفای خداوند به عهد خود _ نتیجه پیمان شکنی انسان _ تفاوت عهد انسان و عهد خداوند _ «أوفوا بعهدی أوف بعهدکم»

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ وفای خداوند به عهد خود _ نتیجه پیمان شکنی انسان _ تفاوت عهد انسان و عهد خداوند _ «أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» ۱۴۰۰/۰۸/۲۲ عهد خداوند بحث ما رسید به اینکه «أوفِ بعهدکم» به چه معنا است. بخش دوم دو جمله دارد: «أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» و کأن یک جمله شرطیه است. همانطور که در جمله اول گفتیم، اینجا هم باید بدانیم اساسا عهد خدا چیست و آنگاه وفای به عهد از ناحیه خدا چگونه است. عهد انسان و وفای به عهد از ناحیه انسان معنایش معلوم شد. عهد خداوند هم کاملا روشن است و معلوم است که خداوند تبارک و تعالی به همه بندگان چه آن‌هایی

تفسیر – جلسه سیزدهم – آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ حق در معنای عهد _ وفای انسان به عهد خویش و گستره آن

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ حق در معنای عهد _ وفای انسان به عهد خویش و گستره آن ۱۴۰۰/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۰ و البته بخش دوم این آیه بود. بخش دوم درباره عهد بنی اسرائیل و نیز عهد خداوند و همچنین وفای انسان به این عهد و نیز وفای خداوند به عهد خودش می‌باشد. این در حقیقت ارکان اصلی این بخش را تشکیل می‌دهد. ما درباره عهد و پیمان های بنی اسرائیل و پیمان شکنی های مداوم آن‌ها و نیز پیمان های عمومی و اختصاصی که آن‌ها با خداوند داشتند سخن گفتیم. بحث به اینجا رسید که منظور از عهد در این آیه کدام یک از این

تفسیر – جلسه دوازدهم – آیه ۴۰ _ بخش دوم «أوفوا بعهدی…» _ پیمان های بنی اسرائیل _ پیمان های عمومی و اختصاصی _ معنای عهد بنی اسرائیل در آیه

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم «أوفوا بعهدی…» _ پیمان های بنی اسرائیل _ پیمان های عمومی و اختصاصی _ معنای عهد بنی اسرائیل در آیه ۱۴۰۰/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته در مورد آیه ۴۰ سوره بقره عرض کردیم سه بخش وجود دارد. بخش اول مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در بخش دوم اشاره ای کردیم به اینکه دو رکن اصلی در این بخش وجود دارد، یکی وفای بنی اسرائیل به عهد خودشان و یکی هم وفای خداوند به عهدش است. این دو مطلب اصلی است، عهد بینی اسرائیل و به دنبال آن وفای آن‌ها و نیز عهد خداوند و وفای خداوند به عهدش. پیمان های بنی اسرائیل فرمود: «وَأَوْفُوا بِعَهْدِي»، وفا کنید به عهد

قواعد فقهیه – جلسه یازدهم – ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه سوم و چهارم _ اشکال صاحب عناوین   

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه سوم و چهارم _ اشکال صاحب عناوین ۱۴۰۰/۰۸/۱۶ آیه سوم: آیه ۱۸۵ سوره بقره بحث در استدلال به برخی از آیات برای اثبات مشروعیت قاعده لاحرج بود. آیه سوم آیه ۱۸۵ سوره بقره است: «وَ مَن کانَ مَریضاً أَو عَلی سَفَرٍ فَعِدّۀٌ مِن أَیّامٍ أُخَر یُریدُ الله بِکُمُ الیُسر و لا یُریدُ بِکُمُ العُسر». هر یک از شما که بیمار یا مسافر باشید، به جای آن روزهای دیگری را روزه بگیرد و خداوند متعال برای شما یسر و سهولت آسانی خواسته نه سختی و مشقت. تفاوت این آیه با دو آیه قبل این آیه با آیات قبلی تفاوت دارد. عمده ترین فرق این آیه با دو

قواعد فقهیه – جلسه دهم – ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه دوم

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم  ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه دوم ۱۴۰۰/۰۸/۱۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به آیه دوم از آیاتی بود که برای قاعده لاحرج مورد استناد قرار گرفته است. آیه دوم آیه ۶ سوره مائده است. تقریب استدلال به این آیه را در جلسه گذشته عرض کردیم و نظر کسانی که قائل به عدم صحت استدلال به این آیه شده اند را بیان کردیم. گفتیم تفاوت اصلی بین این گروه با کسانی که استدلال به این آیه را تمام می‌دانند در این جهت است که این‌ها می‌گویند این آیه به طور کلی نفی حرج از احکام و تکالیف الهی می‌کند به این معنا که در احکام و ملاکاتشان هیچ حرجی نیست. اگر

شرح رساله حقوق – جلسه پنجاه و ششم – آثار تهمت – ۱. آثار معنوی دنیوی: فردی – اثر اجتماعی – حرمت شکنی – ناامنی – ۲. آثار مادی دنیوی ۳. آثار اخروی

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم  شرح رسالة الحقوق – آثار تهمت – ۱. آثار معنوی دنیوی: فردی – اثر اجتماعی – حرمت شکنی – ناامنی – ۲. آثار مادی دنیوی ۳. آثار اخروی ۱۴۰۰/۰۸/۱۲ شرح رسالة الحقوق بحث در مورد تهمت و بهتان و نسبت ناروا دادن به دیگران بود. ما در مورد حقیقت بهتان و عظمت و بزرگی این گناه سخن گفتیم. یک آثاری برای این گناه ذکر شده، هم در دنیا و هم در آخرت؛ هم مادی و هم معنوی، هم فردی و هم اجتماعی، که توجه به اینها بسیار مهم است. آثار تهمت اینکه هم در دنیا و هم در آخرت برای تهمت عذاب الیم در قرآن ذکر شده، «إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ

تفسیر – جلسه یازدهم – آیه ۴۰ _ بخش اول _ یک پرسش و پاسخ های آن _ بخش دوم: «و أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» _ فرق عهد و میثاق

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم  آیه ۴۰ _ بخش اول _ یک پرسش و پاسخ های آن _ بخش دوم: «و أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» _ فرق عهد و میثاق ۱۴۰۰/۰۸/۱۱ یک پرسش و پاسخ های آن گفتیم در آیه ۴۰ پیرامون سه بخش سخن خواهیم گفت. بخش اول این بود: «اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ». اینجا یک پرسش و سوالی ممکن است مطرح شود که نعمت هایی که خداوند تبارک و تعالی به بنی اسرائیل عطا کرده مربوط به اجداد آن‌ها بوده و مخاطبین این آیه مشمول این نعمت ها واقع نشدند. یعنی خداوند دارد به کسانی می‌گوید «اذکروا نعمتی» که آن نعمت ها در اختیار این‌ها نبوده. نعمت ها به اجداد این‌ها داده شده، آنوقت چطور خداوند

شرح رساله حقوق – جلسه پنجاه و پنجم – بزرگی گناه تهمت

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم شرح رسالة الحقوق – بزرگی گناه تهمت ۱۴۰۰/۰۸/۰۵ شرح رسالة الحقوق بحث ما درباره تهمت بود به عنوان یکی از مصادیق مهم بدزبانی. در جلسه گذشته اشاره کردیم که اساساً حقیقت بهتان و تهمت چیست و آن آیات را هم ذکر کردیم و نکاتی که در آن آیات وجود داشت، بیان شد. بزرگی گناه تهمت در مورد عظمت و بزرگی این گناه تعبیرات تکان دهنده‌ای از ناحیه ائمه معصومین(ع) وارد شده است. این خیلی مهم است که بالاخره بدانیم گناه ما در چه حدی است؛ عصیان خداوند فی نفسه قبیح است؛ قبح نافرمانی خداوند به هیچ وجه قابل انکار نیست؛ لکن در میان قبائح و نافرمانی‌ها، زشتی و بزرگی و بدی برخی

تفسیر – جلسه دهم – آیه ۴۰ _ بخش اول: «اذکروا نعمتی… _ وجوه امر به یاد آوری نعمت 

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم آیه ۴۰ _ بخش اول: «اذکروا نعمتی… _ وجوه امر به یاد آوری نعمت ۱۴۰۰/۰۸/۱۰                                                                              خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۴۰ سوره بقره سه بخش دارد. سخن در بخش اول بود؛ «يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ» که البته این خطاب مشترک در سه بخش است. در بخش اول آیه یعنی «اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ» چند مطلب را متعرض شدیم. یکی راجع به یاد آوری و فلسفه امر به یادآوری به نعمت، اینکه چرا خداوند تبارک و تعالی دستور می‌دهد این نعمت من را یاد آوری کنید. دیگر اینکه نعمتی درواقع اشاره به جنس نعمت دارد نه یک نعمت مشخص. اگر چه بعضی این را به معنای یک نعمت دانسته اند، اما

قواعد فقهیه – جلسه نهم – ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه دوم: آیه ۶ سوره مائده

جلسه ۹ – PDF قواعد فقهیه جلسه نهم – ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه دوم: آیه ۶ سوره مائده ۱۴۰۰/۰۸/۱۱ آیه دوم: آیه ۶ سوره مائده بحث در ادله و مستندات قاعده لاحرج بود. تا اینجا درباره دلیل اول یعنی آیات به یک آیه اشاره شد و آنهم آیه ۷۸ سوره حج بود. نتیجه این شد که این آیه قابلیت مستند واقع شدن برای قاعده را دارد. آیه دوم، آیه ۶ سوره مائده است: «ما یُریدُ اللّهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَج». میفرماید خداوند تبارک و تعالی قصد ندارد و اراده نمی‌کند که بر شما حرج قرار دهد. این آیه البته بخشی از آیه ۶ سوره مائده است که کاملش از این قرار است. چون باید معنای مجموع

قواعد فقهیه – جلسه هشتم – ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه اول: آیه ۷۸ سوره حج _ احتمالات ششگانه دیگر در آیه و بررسی آنها _ جمع بندی    

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم  ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه اول: آیه ۷۸ سوره حج _ احتمالات ششگانه دیگر در آیه و بررسی آنها _ جمع بندی ۱۴۰۰/۰۸/۰۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در مدارک و مستندات قاعده لاحرج بود. عرض کردیم به ادله اربعه برای این منظور استدلال شده. دلیل اول که آیات باشد، چندین آیه در این رابطه ذکر شده است. اولین آیه، آیه ۷۸ سوره حج بود. در مورد این آیه توضیحاتی دادیم؛ «وَ جاهِدوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجتَباكُم وَ ما جَعَلَ عَلَيكُم فِي الدّينِ مِن حَرَجٍ». گفتیم به دو وجه برای استدلال به این آیه می‌توان تمسک کرد. ما هر دو وجه را گفتیم، دو تقریب ذکر کردیم و تفاوت بین

تفسیر – جلسه نهم – آیه ۴۰ _ مفردات آیه _ ۴. «وفا». _ بخش اول _ وجه امر بر یادآوری نعمت _ نعمت های خداوند به بنی اسرائیل

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم آیه ۴۰ _ مفردات آیه _ ۴. «وفا». _ بخش اول _ وجه امر بر یادآوری نعمت _ نعمت های خداوند به بنی اسرائیل ۱۴۰۰/۰۸/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۰ سوره بقره است. مفردات این آیه را اجمالا توضیح دادیم و شاید بعضی از این الفاظ نیاز به توضیحات بیشتری دارد، اما اجمالا الفاظ مهم آیه را توضیح دادیم. درباره واژه بنی اسرائیل، واژه عهد و واژه رهبت توضیحاتی که لازم بود بیان شد. ۴. «وفاء» «وفا» یعنی ضد نقض، حیله، فریب و نیرنگ. وفا به معنای حفظ یک چیز و نقض نکردن و اتمام یک چیز است. در حقیقت وفا در مقابل عدمُ الوفاء عبارت است از حفظ در مقابل شکستن.

شرح رساله حقوق – جلسه پنجاه و چهارم – نکات مهم آیات ۱۱ تا ۱۹ سوره نور

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم شرح رسالة الحقوق – نکات مهم آیات ۱۱ تا ۱۹ سوره نور ۱۴۰۰/۰۷/۲۸ شرح رسالة الحقوق این بحثی بود که درباره فرع پنجم مطرح بود. چون امروز چهارشنبه است و شرح رسالة الحقوق را داریم و فرصت هم کم است. … ان‌شاءالله روز شنبه درس تعطیل است؛ یکشنبه هم تعطیل رسمی است. ان‌شاءالله روز دوشنبه درس خواهیم داشت. عرض شد یکی از مهم‌ترین مصادیق بدزبانی که امام سجاد(ع) اکرام زبان را از چنین صفت زشتی (بدزبانی) از حقوق این عضو برشمرده، عبارت است از بهتان و تهمت. به همین مناسبت گفتیم در طلیعه بحث از بهتان خوب است اشاره‌ای شود به داستان افک و ماجرایی که در آیات ۱۱ تا ۱۹ سوره

تفسیر – جلسه هشتم – آیه ۴۰ _ مفردات آیه _ ۱. بنی اسرائیل _ شمول شواهد بنی اسرائیل نسبت به نصاری و بررسی آنها _ ۲. عهد _ ۳. رهبت

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم آیه ۴۰ _ مفردات آیه _ ۱. بنی اسرائیل _ شمول شواهد بنی اسرائیل نسبت به نصاری و بررسی آنها _ ۲. عهد _ ۳. رهبت ۱۴۰۰/۰۸/۰۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در مفردات آیه ۴۰ بود. عرض کردیم اولین واژه ای که در این آیه باید پیرامون آن بحث شود، واژه «بنی اسرائیل» است. گفتیم بنی اسرائیل به معنای فرزندان اسرائیل است و اسرائیل را هم از نظر ترکیب این لغت گفتیم به چه معنا است. بحث عمده این است که آیا بنی اسرائیل به خصوص یهود اطلاق می‌شود یا شامل نصاری هم می‌شود و بنی اسرائیل هم مسیحیان و هم یهودیان را در بر می‌گیرد؟ این بحثی بود که عرض کردیم در اینجا

تفسیر – جلسه هفتم – آیه ۴۰ _ ارتباط آیه با آیات قبل و بعد _ مفردات آیه ۱. بنی اسرائیل _ بررسی شمول بنی اسرائیل نسبت به نصاری      

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم  آیه ۴۰ _ ارتباط آیه با آیات قبل و بعد _ مفردات آیه ۱. بنی اسرائیل _ بررسی شمول بنی اسرائیل نسبت به نصاری ۱۴۰۰/۰۸/۰۳      آیه ۴۰ «یا بنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی انعمتُ علیکم و اوفوا بعهدی اوفِ بعهدکُم و ایّایَ فارهَبون». میفرماید ای بنی اسرائیل به یاد بیاورید آن نعمتی را که من به شما انعام کردم و به عهد خوتان وفا کنید تا من هم به عهد خودم وفا کنم و تنها از من خشیت داشته باشید. ارتباط آیه با آیات قبل و بعد در مورد این آیه قبل از هر چیز باید اشاره ای به ارتباط این آیه با آیات قبل و بعد داشته باشیم. طبق رسم معهود و

تفسیر – جلسه ششم – آیه ۳۹ _ معنای کفر و مراتب آن _ اثر کفر و تکذیب آیات الهی

جلسه ۶- PDF جلسه ششم  آیه ۳۹ _ معنای کفر و مراتب آن _ اثر کفر و تکذیب آیات الهی ۱۴۰۰/۰۷/۲۸ آیه ۳۹ سوره بقره آیه ۳۹: «و الذین کفروا و کذّبوا بآیاتنا اولئکَ اصحابُ النار هم فیها خالدون». با توجه به مطلبی که در آیه ۳۸ فرمودند که بعد از امر به هبوط فرمود: «فإما یأتینّکم منّی هدیً»، چنانچه هدایتی از ناحیه ما به شما برسد، پس هر کسی که از این هدایت تبعیت کند، اثرش این است که در او خوف و حزن نخواهد بود. و کسانی که کفر بورزند و آیات ما را تکذیب کنند، «اولئک اصحابُ النار هم فیها خالدون»؛ خالد در نار جهنم خواهند بود. به طور طبیعی در مورد انسانی که مختار است (این

جلسه پنجم – تفسیر – جمع بین شمول عدم خوف و عدم حزن در این آیه و بین ستایش خوف در مؤمنان

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم جمع بین شمول عدم خوف و عدم حزن در این آیه و بین ستایش خوف در مؤمنان ۱۴۰۰/۰۷/۲۷ خلاصه جلسه گذشته جلسه گذشته یک سوال و پرسش مطرح شد که پاسخ آن موکول به این جلسه گردید. ما به این نتیجه رسیدیم که در آیه ۳۸ اثری که خداوند تبارک و تعالی برای تبعیت از هدایت ذکر کرده، اختصاص به آخرت و معاد ندارد. عدم خوف وعدم حزن مطلبی نیست که خداوند تنها وعده آن را در آخرت داده باشد و نصیبی باشد برای پیروی کنندگان از راه هدایت که در آخرت فقط به آنها میرسد، ما گفتیم این هم در دنیا و هم در آخرت یک اثر واقعی برای تبعیت از هدایت است.

تفسیر – جلسه چهارم – آیه ۳۸ _ بررسی اختصاص عدم خوف و حزن به آخرت – دلیل دیدگاه اول و بررسی آن _ نتیجه

جلسه ۴ – PDF   جلسه چهارم  آیه ۳۸ _ بررسی اختصاص عدم خوف و حزن به آخرت – دلیل دیدگاه اول و بررسی آن _ نتیجه ۱۴۰۰/۰۷/۲۶ خلاصه جلسه گذشته در آیه ۳۸ سوره بقره بعد از بیان امر به هبوط به آدم، حوا و ابلیس فرموده که پس چنانچه از جانب من هدایتی برای شما آمد، هر کسی که از این هدایت تبعیت کند، اثرش عدم خوف و حزن است. و کسانی که کفر بورزند و آیات ما را تکذیب کنند، اصحاب آتش اند و در آن جاودانه هستند. رسیدیم به اینجا که اثر مهم برای پذیرش هدایت خداوند طبق این آیه، لاخوفٌ علیهم و لا هم یحزنون است. سخن در این بود که این لا خوفٌ علیهم

قواعد فقهیه – جلسه هفتم – ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه اول: آیه ۷۸ سوره حج _ دیدگاه های کلی درباره آیه _ استدلال به آیه با قطع نظر از روایات _ تقریب اول و دوم و فرق آنها  

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم ادله قاعده _ دلیل اول: آیات _ آیه اول: آیه ۷۸ سوره حج _ دیدگاه های کلی درباره آیه _ استدلال به آیه با قطع نظر از روایات _ تقریب اول و دوم و فرق آنها   ۱۴۰۰/۰۷/۲۴ ادله قاعده ما تا اینجا درباره برخی از مطالب مقدماتی پیرامون قاعده نکاتی را عرض کردیم. راجع به اهمیت این قاعده، مفردات و مفاد قاعده و پیشینه قاعده اجمالا مطالبی را عرض کردیم. الان بحث درباره مستندات و مدارک قاعده است که این بحثی مهم است و انشاءالله بتوانیم این بحث را به نحو مستوفی مطرح کنیم. به ادله اربعه برای اثبات این قاعده تمسک شده است. هرچند در استدلال به عقل و اجماع برخی اشکال

جلسه پنجاه و سوم – شرح رسالة الحقوق – ۳. تهمت – آیات ۱۱ تا ۱۹ سوره نور

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم  شرح رسالة الحقوق – ۳. تهمت – آیات ۱۱ تا ۱۹ سوره نور ۱۴۰۰/۰۷/۲۱ شرح رسالة الحقوق بحث ما در حقوق اعضای بدن انسان بود. اولین عضوی که امام سجاد(ع) به بیان حقوق آن پرداخته‌اند، حق اللسان بود. یک حق کلی برای لسان و زبان فرمودند: «وَ أَمَّا حَقُ‏ اللِّسَانِ‏ فَإِكْرَامُهُ‏ عَنِ الْخَنَا»، بزرگداشت و تکریم زبان از بدزبانی؛ یعنی آن را از بدزبانی حفظ کنند؛ این اصل این حق بود. به همین مناسبت اشاره‌ای داشتیم به برخی از مصادیق بدزبانی؛ یکی از مهم‌ترین مصادیق بدزبانی، غیبت بود. تا حد ممکن و به مقداری که این جلسات اقتضا می‌کرد، درباره آن سخن گفتیم. دومین مصداق آن دروغ بود که درباره آن هم