خارج اصول

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهلم حمل مطلق بر مقید –  مقایسه کلام محقق خراسانی با کلام محقق نایینی – موارد اشتراک و افتراق و بررسی آن   ۱۴۰۱/۰۹/۱۳   خلاصه جلسه گذشته در مسئله حمل مطلق بر مقید، عرض کردیم محقق نایینی ضمن بیان یک مقدمه فرمودند شرط حمل مطلق بر مقید تنافی بین دو دلیل است و تنافی در جایی است که ما تکلیف واحد داشته باشیم و پای دو تکلیف در کار نباشد. آنگاه به راههای وحدت تکلیف اشاره کردند و بعد از آن فرمودند وحدت تکلیف از خود دو دلیل و دو خطاب استفاده می‏شود و دلیل اصلی بر حمل مطلق بر مقید را همان مسئله قرینیت دانستند. ما مطلب ایشان را، هم مقدمه و هم اصل

جلسه ۳۹- PDF جلسه سی و نهم حمل مطلق بر مقید –  کلام محقق نایینی – شرط حمل (تنافی) – مورد تنافی (وحدت حکم) موارد وحدت حکم ۱۴۰۱/۰۹/۱۲  خلاصه جلسه گذشته بحث در حمل مطلق بر مقید بود. عرض کردیم محقق نایینی برای ورود به اصل بحث مقدمه‎ای را ذکر کردند که مشتمل بر سه مطلب است. هرچند مطلب سوم ایشان به نوعی با ذی المقدمه نیز ارتباط داشت و آمیخته با ذی المقدمه بود. مقدمه ایشان مورد بررسی قرار گرفت و بعد از این محقق نایینی نتیجه گرفتند که مطلق بر مقید حمل می‎شود و ملاک حمل نیز قرینیت دلیل مقید برای مطلق است. یعنی چون قید، حکم قرینه دارد و اطلاق، حکم ذوالقرینه؛ پس مقید، مقدم می‎شود یا

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم حمل مطلق بر مقید –  بررسی مقدمه محقق نایینی – اشکالات مطلب دوم و سوم – شرح رسالة الحقوق – انواع نگاه حرام ۱۴۰۱/۰۹/۰۹     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم محقق نایینی در بحث حمل مطلق بر مقید، مقدمه‎ای ذکر کرده که مشتمل بر سه مطلب است. هرچند مطلب سوم آمیخته با مطالب مربوط به ذی المقدمه نیز می‎باشد، اما این سه مقدمه مبتلا به اشکال است. اشکال مربوط به مطلب اول را ذکر کردیم، همچنین اشکالات مطلب دوم و نیز مطلب سوم. اما دررابطه با مطلب دوم دو اشکال دیگر نیز وجود دارد. مطلب دوم این بود که ظهور قرینه مقدم می‎شود بر ظهور ذوالقرینه. ما یک اشکال را نسبت

جلسه ۳۷. – PDF جلسه سی و هفتم  حمل مطلق بر مقید – بررسی مقدمه محقق نایینی – بررسی مطلب اول و دوم و سوم ۱۴۰۱/۰۹/۰۸ بررسی مقدمه محقق نایینی عرض کردیم محقق نایینی در بحث حمل مطلق بر مقید، مقدمه‎ای بیان کرده‎اند و بعد هم نظر خودشان را درباره دلیل حمل مطلق بر مقید و شرط آن و چگونگی تحقق آن شرط و البته صور مختلف حمل بیان کرده‎اند. مقدمه ایشان که دیروز مورد اشاره قرار گرفت مشتمل بر سه مطلب بود: بررسی مطلب اول در مطلب اول ایشان حمل مطلق بر مقید یا عدم آن را، مبتنی کردند بر نوع دلیل مقید. یعنی کیفیت تقیید اگر به نحو ارشادی باشد و دلیل ظهور در ارشاد داشته باشد، حمل

جلسه ۳۵- PDF جلسه سی و پنجم حمل مطلق بر مقید –  کلام محقق خراسانی در وجه حمل مطلق بر مقید – شرط حمل مطلق بر مقید از نظر محقق خراسانی (تنافی) – مورد تنافی: وحدت حکم – چگونگی احراز وحدت حکم ۱۴۰۱/۰۹/۰۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در حمل مطلق بر مقید بود. عرض کردیم محقق خراسانی فرمودند مطلق و مقید متنافیین دو صورت دارند: صورت اول جایی است که مطلق و مقید مخالف باشند در سلب و ایجاب؛ این صورت مما لا خلاف فیه در اینکه مطلق حمل بر مقید می‎شود. صورت دوم جایی است که مطلق و مقید در سلب و ایجاب موافق باشند، این محل اختلاف واقع شده. مشهور در صورت دوم نیز مثل صورت اول، مطلق

جلسه ۳۴- PDF جلسه سی و چهارم حمل مطلق بر مقید –  کلام محقق خراسانی ۱۴۰۱/۰۹/۰۵       حمل مطلق بر مقید کلام محقق خراسانی یکی از بحث های مهم مطلق و مقید و چه بسا علم اصول در مباحث الفاظ، مسئله حمل مطلق بر مقید است. محقق خراسانی مسئله را اینچنین شروع کرده‎اند که مطلق و مقیدی که متنافی باشند دارای دو صورت است، منظور از متنافی یعنی به حسب ظاهر تنافی دارند و الا با دقت و تأمل این تنافی برطرف می‏شود، یک تنافی و تعارض بدوی دارند مثل عام و خاص، زیرا یکی می‏گوید همه علما را اکرام کن و دیگری می‏گوید این دسته از علما را اکرام نکن. پس مطلق و مقید که ظاهرا بین

جلسه ۳۳- PDF   جلسه سی و سوم  انصراف – دو نکته – شرح رسالة الحقوق – آثار چشم بستن از حرام ۱۴۰۱/۰۹/۰۲   دو نکته دو نکته از بحث دیروز باقی مانده که باید آن را بیان کنیم و بعد برویم سراغ مسئله حمل مطلق بر مقید. نکته اول عرض کردیم محقق خراسانی عدم قدر متیقن در مقام تخاطب را یکی از مقدمات حکمت قرار داده است. در بحث انصراف نیز گفتیم یک قسم انصراف، تیقنی است، یعنی انصرافی که به معنای رجوع لفظ به مصادیق یقینی طبیعت است. بعضی از دوستان پرسش‎هایی بعد از درس در این رابطه داشتند که لازم دیدم توضیحی را عرض کنم.یک وقت می‎گوییم عدم قدر متیقن در مقام تخاطب یکی از مقدمات حکمت

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم  انصراف – کلام محقق نایینی درباره انصراف و بررسی آن     ۱۴۰۱/۰۹/۰۱ خلاصه جلسه گذشته محقق نایینی در مورد انصراف مطلبی دارند که این مطلب را باید متعرض شویم و مورد بررسی قرار بدهیم و بعد انشاء الله از بحث انصراف عبورمی کنیم و وارد در بحث حمل مطلق بر مقید می‏شویم که آن هم بحث مهمی است. عرض کردیم محقق خراسانی برای انصراف سه قسم یا سه مرتبه بیان کرده و البته آن دو قسم دیگر یعنی انصرافی که ناشی از نقل باشد و انصرافی که ناشی از اشتراک باشد، آنها نیز حقیقتا انصراف هست ولی اصطلاح انصراف را کسی آنجا به کار نمی‎برد. لذا در تقریر کلام محقق خراسانی نوعا

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم مقدمات حکمت  –انصراف – اقسام انصراف و بررسی آنها       ۱۴۰۱/۰۸/۳۰     خلاصه جلسه گذشته بحث در انصراف بود. عرض کردیم حقیقت انصراف و منشأ آن عبارت است از اینکه لفظ مطلق از معنایی که برای آن وضع شده و در آن ظهور دارد به سوی معنای دیگری جهت بگیرد و منشأ آن نیز کثرت استعمال است و توضیح دادیم که منظور از کثرت استعمال این نیست که لفظ مطلق در معنای مقید کثیرا استعمال شود، اینکه مشکل ندارد زیرا لفظ مطلق می‏تواند در معنای مقید استعمال شود که فوقش این استعمال مجاز می‏شود. پس منظور از کثرت استعمال این است که لفظ آن قدر در کلام متکلم به صورت مطلق ذکر

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام مقدمات حکمت  – مقدمه چهارم –  جهت دوم: بررسی مقدمیت – اشکال امام خمینی به مقدمه چهارم – نتیجه بحث – انصراف و منشأ آن ۱۴۰۱/۰۸/۲۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه چهارم یعنی عدم قدر متیقن در مقام تخاطب بود و اینکه آیا این مقدمه یکی از مقدمات حکمت محسوب می‎شود یا خیر؟ عرض کردیم محقق نایینی دو اشکال به مقدمیت این مقدمه وارد کرده‏اند که این دو اشکال را ذکر کردیم و نتیجه گرفتیم که اشکالات ایشان وارد نیست. ادامه اشکال امام خمینی به مقدمه چهارم یک اشکالی را امام خمینی نسبت به این مقدمه مطرح کردند که بخشی از آن را دیروز بیان کردیم. عرض کردیم امام خمینی می‎فرماید: بنابر

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقدمات حکمت  – مقدمه چهارم –  جهت دوم: بررسی مقدمیت – اشکال محقق نائینی به مقدمه چهارم و بررسی آن  – اشکال امام خمینی به مقدمه چهارم  ۱۴۰۱/۰۸/۲۸ جهت دوم: بررسی مقدمیت بحث در جهت دوم مربوط به مقدمه چهارم بود. مقدمه چهارم از مقدمات حکمت که محقق خراسانی ذکر کردند، عدم وجود قدر متیقن در مقام تخاطب است. توضیح دادیم منظور از قدر متیقن در مقام تخاطب چیست که عدمش به عنوان یکی از مقدمات حکمت ذکر شده که تا این مقدمه حاصل نشود عقل ما نمی‎تواند اطلاق را کشف کند. به عبارت دیگر اگر در مقام تخاطب و گفتگو بین متکلم و سامع قدر متیقنی وجود داشته باشد، مانع از

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مقدمات حکمت  – توضیح بیشتر درباره مقدمه سوم  ۱۴۱۰۱/۰۸/۲۳ توضیح بیشتر درباره مقدمه سوم قبل از اینکه به بررسی اشکالات مقدمه چهارم بپردازیم؛ با توجه به پرسشهایی که بعضی از دوستان داشتند و احیانا سوء برداشت‎هایی که از مطالب مرتبط با مقدمه سوم پیش آمده، لازم می‏دانم توضیحی را مجددا برای روشن شدن بیشتر مقصود ذکر کنم. مقدمه سوم عدم ذکر القید بود؛ اینکه قید در کلام ذکر نشود. در این مورد گفتیم، هم باید مقصود از این مقدمه تبیین شود و هم بررسی شود که آیا واقعا این مطلب به عنوان یکی از مقدمات حکمت محسوب می‎شود یا خیر؟ شاید این دو جهت نزد دوستان کمی با هم مخلوط شده است.

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مقدمات حکمت  – کلام محقق نایینی در مورد مقدمه اول و بررسی آن – مقدمه سوم: عدم ذکر قید – جهت اول: تبیین مقدمه – جهت دوم: بررسی مقدمیت ۱۴۰۱/۰۸/۲۱ تا اینجا دو مقدمه را مورد بررسی قرار دادیم. مقدمه اول این بود که امکان اطلاق و تقیید وجود داشته باشد. یک مطلبی مربوط به مقدمه اول باقی مانده که آن را نیز عرض می کنیم و انشاء الله بحث از مقدمه سوم را شروع می‎کنیم. عرض کردیم بسیاری این مقدمه را ذکر نکردند. خود محقق خراسانی این را به عنوان یک مقدمه نفرموده، لکن بعضی مثل محقق نایینی آن را به عنوان یک مقدمه قرار دادند، ولی ایشان عدم قدر متیقن

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مقدمات حکمت  – مقدمه دوم – اشکال چهارم و پاسخ آن – رسالة الحقوق – مبنای ثبوت حق برای چشم – حق اول چشم – انواع کلی نگاه حرام  ۱۴۰۱/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته در مورد مقدمه دوم اشکال دیگری مطرح است که در حقیقت اشکال چهارم محسوب می‎شود. دیروز نیز بعضی از دوستان این مسئله را مطرح کردند که به شکل کامل‎تر و فنی‎تر آن پرسش را مطرح می‎کنم و پاسخ می‎دهم. اشکال چهارم مقدمه دوم این بود که متکلم در مقام بیان مراد باشد. غیر از آن سه اشکال قبلی اشکال این است که: ما می‎گوییم متکلم در مقام بیان مراد باشد، یعنی همین مقدار که احراز نکنیم در مقام بیان،

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مقدمات حکمت – سه اشکال مربوط به جهت اول از مقدمه دوم و بررسی آنها        ۱۴۰۱/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته مقدمه دوم از مقدمات حکمت این بود که متکلم در مقام بیان باشد. ما به سه جهت درباره مقدمه دوم پرداختیم؛ هم مقدمه دوم را تبیین کردیم و گفتیم منظور از اینکه متکلم در مقام بیان مراد باشد، چیست. هم مقدمیت آن را اثبات کردیم، بر خلاف برخی مثل محقق حایری که مقدمیت این مقدمه را انکار کرده بودند و در جهت سوم از مسئله احرازِ بودن متکلم در مقام بیان سخن گفتیم و اینکه آیا لازم است احراز شود متکلم در مقام بیان است، یا نه احراز لازم نیست، همین که قرینه‎ای

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مقدمات حکمت – مقدمه دوم – جهت سوم: احراز مقام بیان – حق در مسئله ۱۴۰۱/۰۸/۱۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمات حکمت بود. مقدمه اول بیان شد، البته در رابطه با مقدمه اول، نکته‎ای است که در ادامه به آن اشاره می‎کنیم. مقدمه دوم این بود که متکلم در مقام بیان مراد باشد. در این مقدمه از دو جهت بحث شد: یکی اینکه منظور از مراد استعمالی است نه جدی، هرچند در این امر اختلاف وجود دارد که در ادامه به آن اشاره می‎کنیم. دیگر اینکه آیا این مقدمه ضروری و لازم است؟ اینکه متکلم در مقام بیان باشد، آیا لازم است؟ برخی مثل محقق حایری آن را انکار کردند و