فقه معاصر

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم موضوع شناسی: ۱. پول – ویژگی‌های مال – تفاوت مال و مالیت و مؤید آن – بررسی مال بودن پول – ۱. از زاویه تطبیق ویژگی‌های مال – ۲. از زاویه کارکردهای پول         ۱۴۰۲/۱۰/۲۷          خلاصه جلسه گذشته بحث به فرق مال و مالیت رسید؛ ارتباط این بحث هم با موضوع اصلی درس این است که ما پول را از ابعاد مختلف تجزیه و تحلیل کنیم. یکی از ابعادی که درباره پول باید رسیدگی شود، این است که پول مال است یا سند مال؛ و اگر مال است، مالیت آن اعتباری است یا حقیقی؟ ما ویژگی‌های مال را ذکر کردیم؛ گفتیم برای اینکه یک چیزی مال باشد، حداقل دو ویژگی

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم  موضوع شناسی: ۱. پول – ویژگی‌های مال – ویژگی دوم – بررسی سایر ویژگی‌ها – نکته         ۱۴۰۲/۱۰/۲۶   خلاصه جلسه گذشته بحث در حقیقت پول از ابعاد مختلف بود؛ از یک بُعد که ماهیت پول و حقیقت آن چیست، به انظار و آرائی اشاره شد؛ سه نظریه ذکر کردیم. جهت دیگر درباره پول این بود که آیا مال محسوب است، سند است یا کالاست. به این منظور درباره حقیقت مال و ویژگی‌های آن، بحثی را شروع کردیم و البته به دنبال آن باید یک اشاره‌ای به مالیت داشته باشیم؛ چون این بحث هم در مورد پول مطرح است که آیا مالیت آن حقیقی است یا اعتباری؛ این مهم است. یعنی ما

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم موضوع شناسی: ۱. پول – تعریف مال – نظر چند تن از فقها – ویژگی‌های مال – چند نکته – ویژگی اول    ۱۴۰۲/۱۰/۲۰           خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم پول از جهات مختلف نیازمند بررسی است؛ تا اینجا برخی از جهات مرتبط با پول را بررسی کردیم، هم تعریف و هم سیر تطور آن و هم ماهیت پول را؛ یکی از جهاتی که باید در مورد پول بررسی شود، این است که پول مال است و مالیت دارد یا نه؛ آیا کالاست یا سند است؟ برای این منظور لازم است مقدمتاً مال را تعریف کنیم و ویژگی‌های آن را بیان کنیم. گفتیم اهل لغت مال را چگونه تعریف می‌کنند؛

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم موضوع شناسی: ۱. پول – تعریف مال – مال در لغت و اصطلاح – نظر چند تن از فقها  ۱۴۰۲/۱۰/۲۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در یکی از مقدمات موضوع اصلی بحث «کاهش ارزش پول و آثار فقهی آن» بود. ما درباره ماهیت پول و انظاری که در این رابطه وجود دارد، چند جلسه‌ای سخن گفتیم؛ عمدتاً سه نظریه درباره ماهیت پول ارائه شده است: نظریه قدرت خرید، نظریه ارزش اسمی و نظریه سند کالا. البته در ادامه حتماً به ابطال برخی از این نظرات مخصوصاً نظر سوم خواهیم پرداخت. تعریف مال مسأله‌ای که در ادامه بحث مربوط به پول لازم است مورد رسیدگی قرار گیرد، این است که پول و اسکناس‌های

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- نظریه سوم: سند کالا – دیدگاه شهید بهشتی- دیدگاه شهید مطهری   ۱۴۰۲/۱۰/۱۲              خلاصه جلسه گذشته بحث در ماهیت پول بود؛ گفتیم انظار مختلفی پیرامون ماهیت پول ذکر شده است. اگرچه ما این انظار را عمدتاً از منظر علما و فقها بیان می‌کنیم، به دلیل اینکه بحث اصلی ما یعنی بررسی ضمان و جبران کاهش ارزش پول، در محدوده فقه مطرح می‌شود، اما این انظار و مبانی درباره ماهیت پول ریشه در آراء و نظریات اقتصاددانان و علمای این فن دارد. ما خیلی به سراغ ریشه‌های این انظار نرفتیم؛ تا اینجا گفتیم در بین اندیشمندان اسلامی و فقهای شیعه، برخی معتقدند

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم  موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- نظریه شهید صدر (قدرت خرید) – نظر بعضی از شاگردان شهید صدر و تفاوت آن با نظر شهید صدر – نظریه ارزش اسمی  ۱۴۰۲/۱۰/۰۶                               بحث در تحلیل ماهیت پول بود؛ عرض کردیم انظاری در این رابطه وجود دارد؛ ما به آراء و انظاری که جنبه رئیسی دارد و بقیه نظرات هم به آنها برمی‌گردد، می‌پردازیم (صرف نظر از تأثیراتی که در بحث ما دارد و ما بعداً رسیدگی خواهیم کرد). نظریه قدرت خرید مطرح شد؛ پیرامون برخی از ابعاد و جهات آن اشاراتی داشتیم؛ البته هنوز برخی جهات و ابعاد آن باقی

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- نظریه شهید صدر (قدرت خرید) – عوامل مؤثر در قدرت خرید – نظر شهید صدر درباره ذخیره ارزش بودن پول (قدرت خرید) ۱۴۰۲/۱۰/۰۵       خلاصه جلسه گذشته بحث در تحلیل ماهیت پول بود؛ عرض کردیم انظار مختلفی در این رابطه بیان شده است. چون غرض ما بیشتر بررسی آثار فقهی کاهش ارزش پول است و می‌خواهیم ببینیم با کاهش ارزش پول، ضمان ثابت می‌شود یا نه، ناچاریم نظر فقها و مبنای آنها را در باب ماهیت پول بدانیم، که هر یک بر چه اساسی فتوا به ضمان یا عدم ضمان داده‌اند. این بحث بعدی ماست؛ الان عمدتاً آراء و انظاری که درباره ماهیت پول

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم  موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- ریشه نظریه شهید صدر – بررسی شمول نظریه قدرت خرید نسبت به پول حقیقی          ۱۴۰۲/۰۹/۲۲                                  ریشه نظریه شهید صدر عرض کردیم یکی از نظریاتی که در میان برخی از بزرگان برای ماهیت پول و تحلیل این ماهیت مطرح شده و پذیرفته شده، نظریه قدرت خرید است. ما عرض کردیم شهید صدر ماهیت پول را قدرت خرید می‌داند؛ گاهی هم تعبیر به برابری قدرت خرید می‌شود که آن را بیشتر توضیح خواهیم داد. اما این سخن، از خود مرحوم شهید صدر نیست؛ بعضی از اقتصاددانان غربی بر این

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- نظریات اندیشمندان اسلامی: ۱. شهید صدر – رابطه قدرت خرید با کارکردهای پول ۱۴۰۲/۰۹/۲۱   نظریات اندیشمندان اسلامی در تحلیل ماهیت پول بحث در ماهیت پول و تحلیل حقیقت پول بود؛ بعد از یک اشاره اجمالی به آنچه که در میان دانشمندان مغرب زمین مطرح است (که به دو مکتب اصلی اشاره کردیم) به نظریات برخی از اندیشمندان اسلامی باید بپردازیم. در رابطه با پول و تحلیل ماهیت آن، بین اندیشمندان اسلامی نظرات مختلفی نقل شده و وجود دارد؛ هم در میان عالمان اهل‌سنت و هم در بین علمای شیعه. از میان کسانی که شاید در معاصرین تا حدی پیش‌قدم بوده‌اند در این مسأله، مرحوم شهید

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم  موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول- بررسی مکتب متالیزم -۲. مکتب چارتالیزم و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۹/۱۵                                              خلاصه جلسه گذشته بحث در ماهیت پول بود؛ عرض کردیم در بین اندیشمندان غربی دو مکتب اصلی پیرامون ماهیت پول وجود دارد؛ یکی مکتب متالیزم که در جلسه گذشته درباره آن مطالبی را عرض کردیم. محصل نظر این مکتب یا صاحب نظران این مکتب، این بود که ماهیت پول در واقع چیزی است که ارزش خودش را از ماده و آن جنسی که در قالب پول خودش را نشان داده، می‌گیرد. حالا این ماده

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم موضوع شناسی: ۱. پول – تحلیل ماهیت پول – اهمیت بحث – دو مکتب اصلی در ماهیت پول- ۱. مکتب متالیزم   ۱۴۰۲/۰۹/۱۴        تحلیل ماهیت پول بحث بعدی که باید به آن بپردازیم، تحلیل و بررسی ماهیت پول است؛ آنچه تا به حال گفتیم، تعریفی از پول و معرفی اجمالی پول و کارکردها و وظایف آن بود. اما ماهیت پول مسأله دیگری است. اهمیت بحث از ماهیت پول وجه اول از آنجا که پرسش‌ها و سؤالاتی در رابطه با پول مطرح است و احکام و آثاری بر پول مترتب می‌شود، لازم است به تحلیل ماهیت پول بپردازیم؛ چون تا این ماهیت به درستی معلوم نشود، ما نمی‌توانیم به آن پرسش‌ها پاسخ