حکم

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم امر سوم: حقیقت انشاء/اقوال ۱۳۸۸/۰۸/۱۹ قول دوم: مرحوم آخوند کلام در امر سوم از امور مقدماتی مربوط به حقیقت حکم شرعی بود، در امر سوم در باب حقیقت انشاء بحث می­کنیم و در این رابطه اقوال مختلفی وجود دارد، قول اول قول مشهور بود که دیروز مطرح و اشکالات آن بیان شد. قول دوم، قول مرحوم آخوند است، که ابتدا نظر محقق خراسانی را شرح می­دهیم و سپس تفاوتهای بین نظر مشهور و نظر مرحوم آخوند را بیان می­کنیم. محقق خراسانی انشاء را اینگونه معنا کرده­اند:« ایجادُ المعنی باللفظ فی نفس الامر» منظور از ایجاد المعنی در مقابل حکایت المعنی است چون در خبر حکایت از ثبوت یک معنی در موطن خودش

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم امر سوم: حقیقت انشاء ۱۳۸۸/۰۸/۱۸ امر سوم: حقیقت انشاء بحث در مقدمات مربوط به حقیقت حکم شرعی رسید به مقدمه و امر سوم؛ تا اینجا دو امر بیان شد امر اول: پیرامون اراده تشریعیه و اراده تکوینیه بود. امر دوم: درباره امور اعتباریه و حقیقت اعتبار و فرق آن با امور انتزاعیه که بیان این دو گذشت. امر سوم: درباره حقیقت انشاء است، که این سوالها در این امر مطرح است، اساسا انشاء چیست؟ و فرق آن با اخبار را در چه چیزی می­توان جستجو کرد؟ در باب انشاء مبانی و اقوال مختلفی وجود دارد که ما ضمن بحث از این اقوال رابطه انشاء را با اعتبار باید معلوم کنیم، که آیا

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم امر دوم در اعتباریات/ انتزاعیات ۱۳۸۸/۰۸/۱۷ فرمایش محقق نائینی در باب امور انتزاعیه بحث در امور اعتباریه و حقیقت اعتبار تمام شد اما نوبت می­رسد به بحث از امور انتزاعیه که این خیلی بحث مبسوط و مفصلی ندارد، در جلسات گذشته عرض شد که محقق نائینی فرمودند: امور بر سه قسم­اند: امور حقیقیه، امور اعتباریه و امور انتزاعیه؛ بیان ایشان در مورد امور انتزاعیه ذکر شد، امور انتزاعیه از نظر ایشان عبارت­اند: از اموری که تقرر و وجودی ندارند نه در وعاء عین و نه در وعاء اعتبار بلکه وجودش به وجود منشا انتزاع است یعنی خودش تقرری ندارد اگر تقرری و وجودی هست مربوط به منشا انتزاع آن است، حالا این

جلسه ۲۶ – PDF بیست و ششم نظر برگزیده ۱۳۸۸/۰۸/۱۶ نظر برگزیده بعد از بررسی و نقدی که به دو مسلک مذکور در باب اعتباریات داشتیم، نوبت به بیان نظر مختار و قول حق در مساله می­رسد ، به نظر ما امور اعتباریه: «ماهیاتی هستند که متقوم به اعتبار عقلاء هستند؛ هم از حیث حدوث و هم در بقاء قوامشان به اعتبار عقلاء می­باشد» و اینطور نیست که با اعتبار یک حقیقت و واقعیتی پدید بیاید که در ادامه متقوم به اعتبار نباشد، با اعتبار یک وجود اعتباری پدید می­آید که ظرف این وجود اعتباری عالم اعتبار و وعاء اعتبار است؛ این غیر از سخن مثل محقق عراقی است که واقعیتی و یک وجودی در نفس الامر پیدا می­شود، ما

جلسه ۲۵ – PDF بیست و پنجم بررسی نظر آیت الله سیستانی ۱۳۸۸/۰۸/۱۳ ادامه بررسی نظر آیت الله سیستانی بحث در این بود که آیا کلامی که در الرافد ذکر شده و در جلسه دیروز مبسوطاً آنرا بیان کردیم، تفاوت روشنی با کلام محقق اصفهانی و مرحوم علامه دارد یا نه؟ ما عرض کردیم که در واقع نظر آیت الله سیستانی ارجاع به همان کلام محقق اصفهانی داده می­شود، یعنی یک تفاوت روشنی بین این دو وجود ندارد، گرچه در اینجا سعی شده این تفاوت به اثبات برسد و خواسته­اند بگویند اعتبار ادبی و اعتبار قانونی داریم که اینها با هم جدا هستند، اما ما عرض کردیم که به نظر می­رسد اساس این حرف همان است. دلیل بر این مدعا

جلسه ۲۴ – PDF بیست و چهارم نظر آیت الله سیستانی ۱۳۸۸/۰۸/۱۲ نظر آیت الله سیستانی راجع به حقیقت اعتبار عرض کردیم دو مسلک اساسی وجود دارد که باید مورد بررسی قرار بگیرد، مسلک اول و قول قائلین به این مسلک بیان و مورد بررسی قرار گرفت. اما در رابطه با مسلک ثانی که حقیقت اعتبار را از نوع حقیقت ادعائیه می ­ داند، اجمال این مسلک و نظر سابقاً بیان شد، اما آیت الله سیستانی در تقریرات اصولی که از ایشان چاپ شده دارند که به نوعی نزدیک به کسانی است که در دایره مسلک ثانی قرار می­گیرند، گرچه ایشان سعی کردند که قول و نظرشان متفاوت با نظر مثل مرحوم محقق اصفهانی باشد. ما اولا باید ببینیم اصل

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم نقد و بررسی کلام محقق عراقی ۱۳۸۸/۰۸/۱۱ نقد و بررسی کلام محقق نائینی و محقق عراقی بنا بود امروز کلام صاحب الرافد فی علم الاصول و اشکالاتی که به این نظر وارد است را نقل بکنیم اما به نظرم رسید که قبل از آن، اول کلام علمین یعنی محقق نائینی و محقق عراقی را بررسی کنیم و نظرمان را درباره مسلک اول بیان بکنیم وبعد به سراغ انظار دیگر و نظر آیت الله سیستانی برویم. اجمالا کلمات محقق نائینی و محقق عراقی بیان شد، هر دو این بزرگوار بر این مساله فی الجمله اتفاق نظر داشتند -با قطع نظر از بعضی از ابهاماتی که در بعضی از کلماتشان بود، که بعضی محاملی

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم فرمایش محقق عراقی ۱۳۸۸/۰۸/۱۰ فرمایش محقق عراقی از جمله قائلین به مسلک اول مرحوم محقق نائینی بود، که فرمایش ایشان را ذکر کردیم و بررسی اساس فرمایش ایشان بعدا در ضمن تحقیق مطلب انجام خواهد شد؛ که بالاخره از این دو مسلک کدام مسلک اُولی هست؟ مرحوم محقق عراقی هم یک کلامی دارند که نزدیک به فرمایش محقق نائینی است. البته با تفاوت­هایی ولی در اینکه ایشان هم جزء قائلین به مسلک اول است تردیدی نیست. حالا کلام ایشان را عرض می­کنیم تا ببینیم چه تفاوتهایی با بیان مرحوم نائینی دارد. محقق عراقی می­فرماید: «امور بر سه قسمند غیر از وجودات حقیقی که آنرا داخل بحث نمی­کنند. قسم اول یک قسم امور

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مسلک های رئیسی در باب اعتباری ۱۳۸۸/۰۸/۰۹ مسلک­ های رئیسی در باب اعتباری تا اینجا چند معنا برای اعتبار گفته شد و عرض شد که بعضی از این معانی، قطعا از محل بحث ما خارج است. ما بحثمان در بررسی معنای اعتبار در علم اصول است لذا با اعتباری که در فلسفه و معقول مطرح می­شود کاری نداریم. گرچه در اطلاق کلمه اعتبار بعضا خلط صورت گرفته؛ مثلا گاهی کلمه اعتبار را اطلاق می­کنند و مرادشان همان امور انتزاعیه است. به هر حال آنچه که از این معانی و اصطلاحات پنجگانه­ای که برای اعتبار گفتیم مورد نظر ماست: دو معنای چهارم و پنجم می­باشد؛ اگر از تفنناتی که در عبارات وجود دارد

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست امر دوم: اعتباریات ۱۳۸۸/۰۸/۰۶ امر دوم: اعتباریات عرض کردیم که تحقیق مساله حقیقت حکم شرعی متوقف است بر بیان چند امر، امر اول در باب اراده تکوینیه و اراده تشریعیه بود که توضیح آن گذشت. امر دوم از اموری که باید مقدمتا برای بیان حقیقت حکم شرعی ذکر بشود مربوط به اعتباریات است که اساسا اعتبار و اعتباری یعنی چه؟ وآیا فرقی با امور انتزاعیه دارند یا خیر؟ چرا ما بحث از اعتباری و اعتباریات را باید مطرح کنیم؟ چون باید ببینیم مجعولات شرعیه از جنس اعتباریاتند یا نه. لذا ابتدا باید اعتباریات را بشناسیم تا ببینیم آیا مجعولات شرعیه -اعم از احکام تکلیفیه و احکام وضعیه- از سنخ اعتباریات هستند یا نه؟ لذا