قواعد فقهیه

قواعد فقهیه – جلسه سی ام – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل دوم: روایات –ادامه بررسی احتمالات پنج‌گانه – اشکال دوم و بررسی آن – اشکال سوم وبررسی آن    

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل دوم: روایات –ادامه بررسی احتمالات پنج‌گانه – اشکال دوم و بررسی آن – اشکال سوم وبررسی آن  ۱۴۰۱/۱۲/۲۱   خلاصه جلسه گذشته در بررسی اشکال به احتمالات پنج‌گانه و اینکه به حسب مقام ثبوت نمی‌توان نصب فقها را تصویر کرد، به اینجا رسیدیم که برخی از احتمالات در چهارچوب احتمال دوم یا سوم قابل تصویر است و محذوری هم ندارد؛ چون غرض فقط رفع محذور ثبوتی است و فعلاً به دلالت این دو روایت کاری نداریم. رسیدیم به اینجا که اگر یک نفر نصب شده باشد و نه جمیع، یک اشکال این بود که اساساً

قواعد فقهیه – جلسه بیست و نهم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل دوم: روایات –بررسی استدلال به روایت اول و دوم – بررسی اشکال اول – بررسی احتمالات پنج‌گانه  

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل دوم: روایات –بررسی استدلال به روایت اول و دوم – بررسی اشکال اول – بررسی احتمالات پنج‌گانه  ۱۴۰۱/۱۲/۲۰ خلاصه جلسه گذشته اگر کسی از دوستان مطلب تازه‌ای دارد که بیان کند، چون جلسه گذشته فرصت نشد همه دوستان اظهار نظر کنند؛ بعضی‌ها مطالبی فرمودند. اگر بخواهیم زودتر بحث را به سرانجام برسانیم، فرصت نیست که همه دوستان بیاناتشان را مطرح کنند. اگر کسی گمان می‌کند مطلب قابل توجهی دارد که ارائه کند، در خدمت هستیم. سؤال: استاد: سؤال من فعلاً درباره معنای این روایت نبود؛ بحث در این بود که ثبوتاً آن پنج احتمالی

قواعد فقهیه – جلسه بیست و هشتم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل دوم: روایات – روایت دوم – تقریب استدلال – بررسی استدلال به روایت اول و دوم – اشکال اول – بررسی اشکال اول 

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل دوم: روایات – روایت دوم – تقریب استدلال – بررسی استدلال به روایت اول و دوم – اشکال اول – بررسی اشکال اول       ۱۴۰۱/۱۲/۱۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در ولایت حاکم شرع و فقیه جامع الشرایط بود و اینکه این ولایت با چه دلیلی قابل اثبات است. بعد از ذکر برخی آیات، به نقل برخی روایات پرداختیم؛ روایت اول، مقبوله عمر بن حنظله بود که تقریب استدلال به آن و نیز بررسی سندی آن انجام شد. مدعا این است که فقها از طرف ائمه معصومین(ع) نصب شده‌اند برای حاکمیت و حکمرانی؛ یعنی

قواعد فقهیه – جلسه بیست و هفتم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل دوم: روایات – روایت اول: مقبوله عمر بن حنظله – پاسخ به یک شبهه – مؤید استدلال – نکته‌ای پیرامون نقل روایات (الفاظ یا مضامین) – دلالت مقبوله بر شروط اجتهاد     

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل دوم: روایات – روایت اول: مقبوله عمر بن حنظله – پاسخ به یک شبهه – مؤید استدلال – نکته‌ای پیرامون نقل روایات (الفاظ یا مضامین) – دلالت مقبوله بر شروط اجتهاد   ۱۴۰۱/۱۲/۰۷   پاسخ به یک شبهه تقریب استدلال به مقبوله عمر بن حنظله ذکر شد؛ منتهی شبهه‌ای در جلسه گذشته مطرح شد که اجمالاً هم پاسخ دادیم، و پاسخ تفصیلی را بیان خواهیم کرد. همچنین برخی قرائنی که مؤید و تقویت‌کننده استدلال به مقبوله است را ذکر خواهیم کرد و ان‌شاءالله به سراغ روایات دیگر می‌رویم. شبهه این بود که اگر ما حاکماً

قواعد فقهیه – جلسه بیست و ششم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل اول: آیات – جمع‌بندی دلیل اول – دلیل دوم: روایات – روایت اول: مقبوله عمر بن حنظله – بحث سندی – تقریب استدلال    

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل اول: آیات – جمع‌بندی دلیل اول – دلیل دوم: روایات – روایت اول: مقبوله عمر بن حنظله – بحث سندی – تقریب استدلال     ۱۴۰۱/۱۲/۰۶ جمع‌بندی دلیل اول دلالت آیات را یا بدون مساعدت روایات یا مع المساعدة، بر ولایت فقیه و حاکم شرعی فی‌الجمله پذیرفتیم؛ در اینکه آیه «أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ» اجمالاً می‌تواند اثبات کند این امر را، شاید قوی‌تر از آن دو آیه باشد. این آیه شاید بدون نیاز به روایات این امر را ثابت می‌کند. در مورد کلمه اولی‌الامر، مرحوم شیخ انصاری در مکاسب می‌فرماید: «الظاهر من هذا

قواعد فقهیه – جلسه بیست و پنجم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل اول: آیات – آیه اول، دوم و سوم      

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – دلیل اول: آیات – آیه اول، دوم و سوم    ۱۴۰۱/۱۱/۲۵     خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله ولایت حاکم شرع یا فقیه بود. عرض کردیم دو نظریه اینجا وجود دارد که براساس هر دو نظریه می‌توان این مطلب را دنبال نمود؛ یکی نظریه نصب و دیگری نظریه انتخاب. علی کلا المبنیین ادله‌ای برای ولایت حاکم شرع و فقیه اقامه شده است؛ بنابر نظریه نصب ثبوتاً پنج احتمال ذکر شد و البته این پنج احتمال مورد مناقشه قرار گرفت از ناحیه بعض الاعاظم؛ ما اگر بخواهیم وارد این مناقشات و بررسی آنها شویم، از مقصد

قواعد فقهیه – جلسه بیست و چهارم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – مقدمه: نظریات مختلف درباره کیفیت تعیین حاکم – احتمالات پنج‌گانه در نظریه نصب و بررسی آنها  

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادله ولایت حاکم شرع – مقدمه: نظریات مختلف درباره کیفیت تعیین حاکم – احتمالات پنج‌گانه در نظریه نصب و بررسی آنها    ۱۴۰۱/۱۱/۰۹   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد کیفیت تعیین ولیّ و حاکم شرع یعنی فقیه، دو نظریه وجود دارد؛ یکی نظریه نصب و دیگری نظریه انتخاب، و البته نظریه سومی هم وجود دارد که به نظر اول برمی‌گردد؛ یعنی انتخاب در طول نصب. ریشه نظریات مختلف درباره کیفیت تعیین حاکم ریشه این دو نظریه در حقیقت برمی‌گردد به مبدأ حکومت و اینکه ریشه و اساس حاکمیت از کجا ناشی می‌شود؛ چون دو نظر و دو دیدگاه در

قواعد فقهیه – جلسه بیست و سوم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – دلیل سوم – ادله ولایت حاکم شرع (فقیه) –  مقدمه 

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – دلیل سوم – ادله ولایت حاکم شرع (فقیه) –  مقدمه  ۱۴۰۱/۱۰/۰۸ خلاصه جلسه گذشته جلسه گذشته ادله‌ای درباره ضرورت حکومت در عصر غیبت ذکر کردیم و به دو دیدگاه کلی درباره اثبات ولایت برای فقیه اشاره کردیم؛ لکن قبل از اینکه وارد ادله اثبات ولایت شویم، یک دلیل از ادله ضرورت حکومت در عصر غیبت باقی مانده که آن را اشاره کنیم و بعد بحث را دنبال می‌کنیم. ما دو دلیل ذکر کردیم؛ این دو دلیل اثبات می‌کرد ضرورت حکومت را در عصر غیبت. دلیل سوم دلیل سومی هم در مسأله وجود دارد و آن هم روایات است؛ روایات متعددی

قواعد فقهیه – جلسه بیست و دوم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ضرورت حکومت در عصر غیبت – دلیل اول و دوم – ادله ولایت حاکم شرع – مقدمه  

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ضرورت حکومت در عصر غیبت – دلیل اول و دوم – ادله ولایت حاکم شرع – مقدمه  ۱۴۰۱/۱۱/۰۲     ضرورت حکومت در عصر غیبت عرض کردیم بنابر مشی برخی از اعاظم که چه‌بسا متقن‌تر و دقیق‌تر است، باید اصل ضرورت حکومت در همه اعصار، به ویژه عصر غیبت با استفاده از منابع دینی ثابت شود؛ نکته مهمی که بعد از این لازم است مورد رسیدگی قرار گیرد، این است که ما چگونه می‌توانیم ولایت حاکم شرعی یا فقیه را اثبات کنیم. من از این مرحله بالاشاره عبور می‌کنم؛ همانطور که در جلسه قبل گفته شد، ادله متعددی برای اثبات

قواعد فقهیه – جلسه بیست و یکم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادعای اتفاق بر اصل ولایت حاکم شرع (فقیه) – دو دیدگاه درباره اسلام    

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۳. ولایت حاکم شرع (فقیه) – ادعای اتفاق بر اصل ولایت حاکم شرع (فقیه) – دو دیدگاه درباره اسلام     ۱۴۰۱/۱۱/۰۱ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا درباره اصل عدم ولایت بر غیر از نظر ادله بحث کردیم و مشروعیت آن ثابت شد. گفتیم ولایت خداوند تبارک و تعالی از دایره این اصل خارج است. خروج ولایت انبیاء و ائمه معصومین و نبی مکرم اسلام، تخصیص و استثنا نیست. وجه اینکه ولایت اینها ثابت است، بیان شد و گفتیم آنچه ما باید در مورد برخی ولایات بحث کنیم، در حقیقت بحث از جعل ولایت از طرف خداوند برای این اصناف است. به بحث از ولایت حاکم شرعی

قواعد فقهیه – جلسه بیستم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل دوم: روایات طایفه سوم: روایت اول، دوم، سوم و چهارم – طایفه چهارم: روایت اول، دوم و سوم – ۳. ولایت حاکم شرعی (فقیه)

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل دوم: روایات طایفه سوم: روایت اول، دوم، سوم و چهارم – طایفه چهارم: روایت اول، دوم و سوم – ۳. ولایت حاکم شرعی (فقیه) ۱۴۰۱/۱۰/۱۷ خلاصه جلسه گذشته فاصله‌ای بین جلسات افتاد و بحث کمی به درازا کشیده، ان‌شاءالله سریع‌تر از این بحث‌ها عبور کنیم. عرض کردیم برای اثبات ولایت در مورد ائمه معصومین(ع) به طوایفی از روایات تمسک شده است؛ دو طایفه را ذکر کردیم. طایفه اول روایاتی بود که دلالت بر تفویض امر ولایت به ائمه معصومین(ع) یا نصب آنها به این منصب داشت. طایفه دوم روایاتی بود که دلالت بر رکن بودن ولایت در دین و اینکه این یک نقش

قواعد فقهیه – جلسه نوزدهم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل اول: آیات دلیل دوم: روایات – طایفه اول: روایت دوم و سوم – طایفه دوم: روایت اول، دوم و سوم       

جلسه ۱۹- PDF جلسه نوزدهم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل اول: آیات دلیل دوم: روایات – طایفه اول: روایت دوم و سوم – طایفه دوم: روایت اول، دوم و سوم      ۱۴۰۱/۰۹/۲۶       خلاصه جلسه گذشته عرض شد طوایفی از روایات بر ولایت ائمه معصومین(ع) دلالت می‌کند. طایفه اول روایاتی است که بر تفویض ولایت و نصب ائمه دلالت دارد؛ ما از هر طایفه دو سه روایت را از باب نمونه و تیمن و تبرک نقل می‌کنیم، و الا در هر یک از این طوایف روایات متعددی وجود دارد. یک روایت را جلسه گذشته نقل کردیم که صحیحه ثعلبه ابن میمون ابی‌اسحاق النحوی بود. ادامه روایات طایفه اول روایت دوم روایت دوم،

قواعد فقهیه – جلسه دوم – تفاوت قواعد اصولی و فقهی – یازده معیار

جلسه دوم – PDF جلسه دوم  تفاوت قواعد اصولی و فقهی – یازده معیار ۱۴۰۱/۰۷/۱۰ تفاوت قواعد اصولی و فقهی جلسه گذشته درباره اهمیت قاعده عدم ولایت بر غیر که با تعابیر مختلفی در کتب فقهی یا قواعد فقهی از آن یاد شده، مطالبی را عرض کردیم. به حسب درخواست برخی از دوستان که می‌خواستند درباره معیار قاعده فقهی و تفاوت آن با قاعده اصولی سخن گفته شود، ما وعده دادیم به اجمال در این رابطه سخن بگوییم. اگرچه تفصیلاً در ابتدای بحث اصول و در هنگام تعریف علم اصول و قاعده اصولی، بحثی را مطرح کرده‌ایم که می‌توانید به آنجا رجوع کنید؛ اما به طور خیلی خلاصه به این مسأله می‌پردازم. نظرات مختلفی درباره تفاوت و نسبت قاعده اصولی

قاعده الزام

ناشر: بوستان کتاب؛ سال انتشار: ۱۴۰۰. این کتاب دارای ۲۰۸ صفحه و در قطع رقعی منتشر شده است.     بسیاری از فقیهان امامیه «قاعده الزام» را فقط در مواردی جاری می دانند که یک طرف آن شیعه امامي و طرف دیگر از اهل سنت و نتیجه آن بر ضرر او باشد، اما برخی از آنان دامنه این قاعده را گسترش داده و آن را در روابط بین شیعه و اهل كتاب و كفار نیز جاری دانسته اند. از سوی دیگر: بسیاری از بزرگان دامنه قاعده را محدود به ابواب خاصی از فقه مانند طلاق و ارث دانسته و در غیر آن جاری نمی دانند، اما نوشتار حاضر در صدد اثبات این مطلب است که عقاید دینی هرشخصی برای او

کتاب قاعده الزام

انتشار کتاب «قاعده الزام» اثر آیت الله سید مجتبی نورمفیدی

  کتاب «قاعده الزام» از مجموعه مباحث قواعد فقه سیاسی(۷) اثر آیت الله سید مجتبی نورمفیدی در ۲۰۸صفحه و در قطع رقعی توسط انتشارات بوستان کتاب منتشر شد. این قاعده یکی از مهمترین و مؤثرترین قواعد در عرصه تعاملات و ارتباطات بین شیعیان و سایر فرق اسلامی و نیز غیر مسلمانان است.

جلسه پنجاه و ششم – ادله قاعده_ مقام سوم: تاثیر گذاری مصلحت در حکم حکومتی _ ادله و شواهد _ دلیل اول و دوم و سوم و چهارم

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم  ادله قاعده_ مقام سوم: تاثیر گذاری مصلحت در حکم حکومتی _ ادله و شواهد _ دلیل اول و دوم و سوم و چهارم ۱۴۰۰/۰۳/۲۶   ادله و شواهد تاثیر گذاری مصلحت در حکم حکومتی بحث در این بود که حکم حکومتی با مصلحت پیوستگی شدیدی دارد و به یک معنا این‌ها مانند لازم و ملزوم اند. یعنی حکم حکومتی تنها در صورتی می‌تواند صادر شود که بر اساس مصلحت به معنای عامش (که قبلا ذکر شد) باشد. این مدعا می‌بایست با ادله هم اثبات شود. چند دلیل بر این مطلب قابل ذکر است. دلیل اول: روایات دلیل اول روایات است. در روایات متعددی می‌توان این پیوستگی را به وضوح مشاهده کرد. مضمون

جلسه پنجاه و پنجم – ادله قاعده _ مقام سوم: تاثیر گذاری مصلحت در حکم حکومتی _ مشروعیت و قلمرو حکم حکومتی _ پیوند مصلحت و حکم حکومتی

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم  ادله قاعده _ مقام سوم: تاثیر گذاری مصلحت در حکم حکومتی _ مشروعیت و قلمرو حکم حکومتی _ پیوند مصلحت و حکم حکومتی ۱۴۰۰/۰۳/۲۵   مشروعیت حکم حکومتی درباره حکم حکومتی مباحث و مسائل بسیاری قابل طرح است. اکثر این مسائل باید در جای خودش مورد بررسی قرار بگیرد. اینجا آنچه که بیشتر مد نظر است، تاثیر گذاری مصلحت در حکم حکومتی است، لکن از باب تمهید و زمینه سازی برای ورود به این بحث، به ناچار متعرض برخی مطالب شدیم و به یکی دو مطلب دیگر هم اشاره خواهیم کرد. ما درباره حقیقت حکم حکومتی اجمالا نکاتی را عرض کردیم. یکی دیگر از مسائل مهم مربوط به حکم حکومتی مشروعیت حکم

جلسه پنجاه و چهارم – ادله قاعده _ مقام سوم: ادله تاثیر گذاری مصلحت در – حکم حکومتی _ فلسفه اعتبار حکم حکومتی _ حقیقت حکم حکومتی _ تفاوت های حکم حکومتی با حکم اولی و ثانوی

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم  ادله قاعده _ مقام سوم: ادله تاثیر گذاری مصلحت در – حکم حکومتی _ فلسفه اعتبار حکم حکومتی _ حقیقت حکم حکومتی _ تفاوت های حکم حکومتی با حکم اولی و ثانوی ۱۴۰۰/۰۳/۲۴   خلاصه جلسه گذشته تقریبا دیگر به جلسات آخر بحث قاعده مصلحت رسیدیم. البته جلسات بیشتری نیازمند است تا مباحث مربوط به این قاعده به پایان برسد در حالی که ما حدودا سه جلسه دیگر داریم که نهایت ظرفیت درس گفتن در این سال تحصیلی بود و ما از ظرفیت متعارف هم بیشتر بحث کردیم. در ماه رمضان، بعد آن و… اما آن مقداری را که می‌توانیم در این فرصت باقی مانده ذکر کنیم مطرح می‌کنیم و بقیه را

جلسه پنجاه و سوم – ادله قاعده _ مقام دوم: ادله تاثیر گذاری مصلحت در حکم ثانوی _ پیوند عناوین ثانوی با مصلحت _ وجه سوم _ بیان اجمالی موارد

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم  ادله قاعده _ مقام دوم: ادله تاثیر گذاری مصلحت در حکم ثانوی _ پیوند عناوین ثانوی با مصلحت _ وجه سوم _ بیان اجمالی موارد ۱۴۰۰/۰۳/۲۳   پیوند عناوین ثانوی با مصلحت در مقام دوم بحث از تاثیر گذاری مصلحت در احکام ثانویه و حدود و قلمرو آن است. ما اجمالا درباره حقیقت حکم ثانوی و چگونگی تاثیر گذاری عناوین ثانویه در احکام اولیه و نیز خود عناوین ثانویه اجمالا در حدی که مجال این جلسه و این عنوان بود مطالبی را عرض کردیم و طبیعتا تفصیل مباحث مربوطه باید در موضع خودش دنبال شود. آنچه اکنون در این بخش مهم است، پیوند عناوین ثانویه با مصلحت است. ما اشاره کردیم که