دروس خارج

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم مسأله ۱۲- فرع چهارم- جهت چهارم: بررسی وجوب نفقة ۱۳۹۷/۱۰/۱۲           جهت چهارم: بررسی وجوب نفقه جهت چهارم از جهات پنج‎گانه مربوط به فرع چهارم از مسأله دوازدهم، درباره وجوب نفقه برای زنی است که قبل از نه سالگی افضاء شده است. این مسأله باید بررسی شود که آیا واجب است به زوجه صغیره بعد الافضاء نفقه داده شود یا نه؟ اقوال در این مسأله سه قول وجود دارد. قول اول: یکی قول مشهور است و آن وجوب الانفاق علیها مادامت حیةً. یعنی تا زمانی که این زن زنده است، باید به او نفقه بدهد؛ اعم از اینکه طلاق بگیرد یا طلاق نگیرد؛ اعم از اینکه بعد از

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم مسأله ۱۲- فرع چهارم- جهت سوم: بررسی بقاء زوجیت بعد از افضاء- ادله بقاء زوجیت- حق در مسئله ۱۳۹۷/۱۰/۱۲           خلاصه جلسه گذشته بحث در جهت ثالثه در فرع چهارم در این بود که آیا بر این زوجه صغیره‎ای که افضاء شده احکام زوجیت مترتب می‎شود یا نه؟ عرض کردیم مشهور قائل به بقاء زوجیت‎اند و در مقابل به گروهی نسبت داده شده که اینها قائل به زوال زوجیت هستند. ما این نسبت را بررسی کردیم و معلوم شد نه شیخ مفید و نه شیخ طوسی و نه ابن ادریس که قول به زوال زوجیت به آنها نسبت داده شده، هیچ کدام قائل به این مسأله نشده‎اند. علی

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاه مسأله ۱۲- فرع چهارم- جهت سوم: بررسی بقاء زوجیت بعد از افضاء- ادله زوال زوجیت و بررسی آن ۱۳۹۷/۱۰/۱۰           جهت سوم: بررسی بقاء زوجیت بعد از افضاء جهت سوم از فرع چهارم در مسأله دوازدهم، درباره جریان احکام زوجیت یا عدم جریان احکام زوجیت است. فرع چهارم درباره این بود که زوجه صغیره قبل التسع وطی شود و منجر به افضاء شود. در این فرع چند جهت مورد بحث قرار می‎گیرد: در این فرع ابتدا معنای افضاء را معلوم کردیم و بعد درباره حرمت ابدی وطی با این زوجه بعد الافضاء سخن گفتیم. جهت سوم درباره بقاء زوجیت یا عدم بقاء زوجیت است. اگر زوجیت باقی باشد، قهراً احکامی

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم مسأله ۱۲- فرع چهارم- جهت دوم: حرمة ابدی وطی- حق در مسئله ۱۳۹۷/۱۰/۰۹           خلاصه جلسه گذشته بحث در بررسی مستند مشهور برای حرمت ابدی وطی زوجه صغیره بود که افضاء شده است. عرض شد اجماع محل اشکال است. مرسله یعقوب بن یزید نیز مورد اشکال قرار گرفت؛ لکن این بحث پیش آمد که آیا امکان تقیید مرسله به اجماع هست یا نه. به این معنا که مرسله دلالت می‎کند بر حرمت ابدی اعم از اینکه افضاء صورت گیرد یا افضاء صورت نگیرد. لکن چون اجماع داریم بر عدم حرمت ابدی زوجه صغیره اذا لم یفض، پس این اجماع مرسله را تقیید بزند و نتیجه این شود که

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم مسأله ۱۲- فرع چهارم- جهت دوم: حرمة ابدی وطی- بررسی امکان تقیید مرسله با اجماع- اشکال صاحب جواهر، اشکال محقق حکیم ۱۳۹۷/۱۰/۰۸           خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد نظر مشهور مبنی بر تحریم مؤبد وطی در صورت افضاء زوجه قبل اکمال التسع، چند دلیل اقامه شده است. دلیل اول اجماع بود؛ دلیل ثانی مرسله یعقوب بن یزید بود که تقریب استدلال به این مرسله و اشکالی که متوجه این استدلال بود را ذکر کردیم. تقریب استدلال به این مرسله آن بود که از آنجا که این مرسله اطلاق دارد و صورت افضاء را دربرمی‎گیرد، حکم حرمت ابدی ثابت می‎شود. اشکال کردیم که این روایت به جهت

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم مسأله ۱۲- فرع چهارم- جهت دوم: حرمة ابدی وطی با زوجه صغیره در صورت افضاء ۱۳۹۷/۱۰/۰۴         خلاصه جلسه گذشته عرض شد وطی با مرأة دون التسع جایز نیست و اگر کسی این کار را انجام دهد، گناه کرده است. حالا چنانچه وطی منجر به افضاء شود، آثاری بر این عمل مترتب شده است. در جهت اولی درباره معنای افضاء بحث شد و معلوم شد که همه مصادیق گفته شده در کلمات بزرگان، عرفاً افضاء محسوب می‎شوند. جهت دوم: حرمت ابدی وطی با زوجه صغیره در صورت افضاء جهت دوم، درباره این است که اگر افضاء صورت گیرد، آیا حرمة الوطی ابداً ثابت می‎شود یا نه؟ بحث حرمة الوطی

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم مسأله ۱۲- فرع چهارم- جهت اول: معنای افضاء- بررسی کلام صاحب جواهر و محقق خویی ۱۳۹۷/۱۰/۰۳           خلاصه جلسه گذشته در مورد معنای افضاء عرض کردیم حق این است که افضاء عبارت است از «اتساع فی محل الوطی برفع الحاجز بین مسلکی البول و الحیض أو مسلکی الحیض و الغائط أو برفع الحاجزین»؛ هر دو مانع بین این مسالک برداشته شود. اقوال دیگری هم که در این رابطه ذکر شده، همگی محل اشکال است. بررسی کلام صاحب جواهر و محقق خویی صاحب جواهر ضمن اینکه به دو قول دیگر اشکال می‎کند، نظر مشهور را می‎پذیرد و بر آن استدلال می‎کند. مرحوم آقایی خویی نیز بر آنچه که مرحوم

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم مسأله ۱۲- فرع چهارم- جهت اول: معنای افضاء- حق در معنای افضاء- بررسی سایر اقوال ۱۳۹۷/۱۰/۰۲         خلاصه جلسه گذشته بعد از آن که اقوال مختلف درباره معنای افضاء معلوم شد، باید ببینیم حق در این مسأله چیست؛ آیا همان طور که امام(ره) فرموده‎اند، افضاء عبارت از اتحاد دو مسلک بول و حیض یا اتحاد مسلک حیض و غائط است یا اینکه نظر مشهور را بپذیریم یا اساساً یک معنایی غیر از این معانی مورد قبول است؟ حق در جهت اول(معنای افضاء) به نظر ما با ملاحظه چند نکته که إن شاء الله عرض خواهم کرد، حق در مسأله همان است که مرحوم سید در عروه فرموده‎اند. نکته اول:

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم مسأله ۱۲- فرع چهارم: افضاء زوجه قبل از ۹ سالگی- جهت اول: معنای افضاء ۱۳۹۷/۱۰/۰۱           فرع چهارم «و إن أفضاها بأن جعل مسلكي البول و الحيض واحدا أو مسلكي الحيض و الغائط واحدا حرم عليه وطؤها أبدا لكن على الأحوط في الصورة الثانية، و على أيّ حال لم تخرج عن زوجيته على الأقوى، فيجري عليها أحكامها من التوارث و حرمة الخامسة …». امام در فرع چهارم به بیان معنای افضاء و سپس احکام چهارگانه مترتب بر افضاء، در صورتی که وطی با زوجه قبل اکمال تسع صورت بگیرد، پرداخته‎اند. در فرع اول جواز الوطی قبل اکمال التسع و در فرع دوم سایر استمتاعات از زوجه قبل التسع

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم مسأله ۱۲- فرع سوم: وطی قبل از ۹ سالگی و عدم افضاء ۱۳۹۷/۰۷/۲۸   فرع سوم: وطی قبل از ۹ سالگی و عدم افضاء فرع سوم از فروع پنجگانه مسأله دوازده، که امام(ره) متعرض آن شده‎اند این است: «و لو وطأها قبل التسع و لم يفضها لم يترتب عليه شي‌ء غير الإثم على الأقوى». در فرع اول عرض شد که وطی الزوجة قبل التسع جایز نیست. در فرع دوم جواز سایر استمتاعات بیان شد. در فرع سوم، بحث در این است که اگر کسی تخلف کرد از حکم حرمت وطی قبل التسع، و مبادرت به این کار کرد و با زوجه خودش که کمتر از نه سال دارد وطی کرد، اینجا دو

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم مسأله ۱۲- فرع دوم: جواز سائر استمتاعات قبل از ۹ سالگی- ادله و بررسی آن ۱۳۹۷/۰۹/۲۶         فرع دوم: بررسی جواز سائر استمتاعات قبل از ۹ سالگی در مسأله دوازدهم پنج فرع مورد تعرض واقع شده است. فرع اول که مسأله عدم جواز وطی قبل از پایان نه سالگی مرأة بود در جلسات گذشته عرض شد. فرع دوم این است: «و أما سائر الاستمتاعات كاللمس بشهوة و الضم و التفخيذ فلا بأس بها حتى في الرضيعة». سایر استمتاعات ـ غیر از وطی ـ مثل لمس به شهوةٍ، در آغوش گرفتن یا تفخیذ و امثال اینها، قبل از نه سالگی اشکالی ندارد حتی در رضیعه و شیرخواره. اصل جواز تزویج

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم مسأله ۱۲- فرع اول: عدم جواز وطی قبل از ۹ سالگی- ادله(دلیل سوم) ۱۳۹۷/۰۹/۲۵           ادامه ادله عدم جواز بحث در ادله عدم جواز وطی زوجه قبل از اکمال نه سالگی بود. دو دلیل ذکر شد و معلوم شد که روایات صلاحیت استناد و استدلال دارند. دلیل سوم(معرضیت للعیب) دلیل سوم: دلیل سوم که برخی متعرض شده‎اند، معرضیت للعیب است؛ یعنی وطی قبل از نه سالگی باعث می‎شود که زوجه در معرض عیب قرار گیرد؛ یعنی نفس وطی، معرضیت للعیب ایجاد می‎کند و به یک تعبیر کاری است که ریسک آن بالاست. این معرضیب للعیب، یعنی همان ریسک عیب، خودِ معرضیت للعیب، یک اشکالی است که باعث می‎شود

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهل مسأله ۱۲- فرع اول: عدم جواز وطی قبل از ۹ سالگی- ادله(دلیل اول و دوم) ۱۳۹۷/۰۹/۲۴           خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مسأله دوازدهم، امام(ره) پنج فرع را متعرض شده‎اند. فرع اول درباره وطی الزوجة قبل اکمال تسع سنین بود؛ اینکه قبل از بلوغ زوجه، یعنی پایان نُه سالگی، وطی جایز نیست. چند دلیل بر این حکم اقامه شده است؛ با اینکه این حکم مما لا خلاف فیه است و تقریباً همه به آن ملتزم شده‎اند، اما به هر حال اگر مستندات این حکم معلوم شود، خوب است. ادله عدم جواز وطی قبل از ۹ سالگی دلیل اول: اجماع دلیل اول، اجماع است. صاحب جواهر تصریح کرده که هم

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم مسأله ۱۲- توضیح مسأله- فرع اول: عدم جواز وطی قبل از ۹ سالگی ۱۳۹۷/۰۹/۲۱          مسأله ۱۲ «لا يجوز وطي الزوجة قبل اكمال تسع سنين دواما كان النكاح أو منقطعا». مسأله دوازده درباره وطی مرأة و زوجه قبل از پایان نُه سالگی و برخی مطالب مرتبط با آن است. خود این مسأله به ضمیمه بعضی از مسائل و فروع دیگر، در مسأله دوازده بیان شده است. به عبارت دیگر مسأله دوازده متضمن چند فرع است. این فروع در عروه طی ده مسأله بیان شده است. البته تمام ده فرعی که مرحوم سید در عروه مطرح کرده‎اند، در اینجا نیامده است، بلکه برخی از فروع عروه را امام(ره) در مسأله

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم مسأله ۱۱- وطی زوجة دبراً- حق در مقام- فروع مسئله ۱۱ ۱۹/۰۹/۱۳۹۷   خلاصه جلسه گذشته در بیان مقتضای حق در این مقام، عرض شد که باید اموری ملاحظه شود. دو امر ذکر شد؛ امر اول این بود که روایات دال بر جواز، بر جواز وطی دبر مطلقا دلالت دارند. تنها در دو روایت تعابیری آمده که برخی در صدد استفاده کراهت بودند که معلوم شد چنین دلالتی وجود ندارد. امر دوم این بود که روایات سه‎گانه که از ابن ابی یعفور نقل شده، نمی‎تواند تقیید جواز وطی به رضایت مرأة را ثابت کند؛ لذا از آنجا که ورود قید قطعی نیست، این تقیید قابل استفاده نیست. امر سوم بعضی از روایات

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم مسأله ۱۱- وطی زوجة دبراً- حق در مقام ۱۳۹۷/۰۹/۱۸         خلاصه جلسه گذشته عرض شد برای اینکه حق در مقام معلوم شود، می‎بایست اموری را مورد ملاحظه و توجه قرار دهیم. امر اول این بود که روایات دال بر جواز، جواز مِن دون کراهة استفاده می‎شود؛ آن دو روایتی هم که برخی، از آن کراهت استفاده کرده‌اند را ذکر کردیم و معلوم شد دلالت بر کراهت ندارد. ادامه امر دوم اما امر دوم درباره روایت ابن ابی یعفور بود؛ عرض شد سه روایت از ابن ابی یعفور نقل شده است. تفاوت‎ها و شباهت‎های این سه روایت را بیان کردیم. آنچه در این مقام مهم است، آن است که ببینیم

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مسأله ۱۱- وطی زوجة دبراً- کلام شهید ثانی- حق در مقام ۱۳۹۷/۰۹/۱۷         خلاصه جلسه گذشته بعضی از انظار و آراء در جمع بین روایات دال بر جواز وطی المرأة دبراً و روایات دال بر منع، در جلسات گذشته ذکر شد. عرض شد در این میان شهید ثانی در مسالک، برخلاف رویه معمول خودشان و برخلاف بسیاری از بزرگان، در این مسأله به طور کلی نه روایات دال بر جواز، و نه روایات مانعه را ذکر نکرده است. کلام شهید ثانی ایشان می‎فرماید: روایات در این مسأله مختلف است؛ هم از طریق خاصه و هم از طریق عامه. اما روایاتی که از طریق خاصه وارد شده، اشهر آنها روایات

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مسأله ۱۱- وطی زوجة دبراً- جمع بین روایات مجوزه و مانعه- طریق چهارم-بررسی کلام محقق خویی ۱۳۹۷/۰۷/۱۴           خلاصه جلسه گذشته بحث در طرق جمع بین روایات دال بر جواز وطی مرأة دبراً و منع از وطی در دبر بود. طریق چهارم که صاحب جواهر آن را به عنوان احتمال ذکر کرده و در آن اشکال کرده، با یک تفاوت اندکی توسط مرحوم آقای خویی پذیرفته شد. ما هم کلام مرحوم آقایی خویی را ذکر کردیم و هم متعرض کلام صاحب جواهر و دو اشکال ایشان به این احتمال شدیم و هم پاسخ اشکالات ایشان به این احتمال را بیان کردیم. بررسی کلام محقق خویی اما درباره آنچه که

جلسه ۳۴ – PD جلسه سی و چهارم مسأله ۱۱- وطی زوجة دبراً- جمع بین روایات مجوزه و مانعه- طریق چهارم- کلام صاحب جواهر و بررسی اشکال او ۱۳۹۷/۰۹/۱۳           خلاصه جلسه گذشته بحث درباره جمع بین روایات دال بر جواز وطی المرأة دبراً و منع از این عمل بود. عرض شد راه‎هایی برای جمع بین این دو طایفه از روایات ذکر شده است. سه راه را در جلسه قبل ذکر کردیم و اشکال این سه راه را بیان کردیم. طریق چهارم در جمع بین روایات طریق چهارم برای جمع بین روایات، راهی است که صاحب جواهر آن را به عنوان یک احتمال ذکر کرده و البته مورد اشکال قرار داده است؛ لکن مرحوم آقای خویی

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مسأله ۱۱- وطی زوجة دبراً- جمع بین روایات مجوزه و مانعه- طریق اول و دوم و سوم و بررسی آنها ۱۳۹۷/۰۹/۱۲           خلاصه جلسه گذشته عرض شد درباره وطی المرأة دبراً دو طایفه از روایات وارد شده است؛ یک طایفه از روایات که به حدّ استفاضه و بلکه تواتر اجمالی رسیده، دالّ بر جواز‎ هستند. طایفه دوم از روایات که برخی سنداً و دلالتاً مورد اعتماد و مقبول‎اند، دالّ بر منع وطی مرأة دبراً هستند. عمده این است که ببینیم آیا بین این روایات می‎توانیم جمع کنیم یا اینکه اینها قابل جمع عرفی نیستند و باید بعد از تعارض و تساقط، به عمومات و اطلاقات رجوع کنیم. طرق