دروس خارج

جلسه پنجم – تعریف معدن

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم تعریف معدن ۱۳۹۳/۰۶/۳۱              خلاصه جلسه گذشته بحث در تعریف معدن بود؛ ما کلمات اهل لغت را در رابطه با معدن ذکر کردیم و جهات شش گانه را در معنای معدن مورد بررسی قرار دادیم؛ اینکه آیا معدن معنای عامی دارد از آن جهات شش گانه یا معنایش مختص به موارد خاص است. کلمات فقها را هم ذکر کردیم؛ کلمات مرحوم علامه، شهیدین مطالبی را نقل کردیم. متأخرین هم عمدتاً کلمات این بزرگان را نقل کرده‏اند. مرحوم صاحب جواهر این عبارات را نقل کرده و دیگران هم گفته‏اند. عمده این است که ما ببینیم نظر فقها در رابطه با معدن چیست. بررسی کلمات فقها ما یک جمع بندی نهایی

جلسه چهارم – تعریف معدن (جمع بندی کلمات لغویین)

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم تعریف معدن (جمع بندی کلمات لغویین) ۱۳۹۳/۰۶/۳۰              خلاصه جلسه گذشته بحث در خصوصیاتی بود که در معدن معتبر است یعنی می‏خواهیم ببینیم آیا برای صدق عنوان معدن باید این خصوصیات که در جلسه گذشته به برخی از آنها اشاره کردیم، وجود داشته باشد یا نه؟ سه خصوصیت را دیروز مورد بررسی قرار دادیم؛ اول اینکه معلوم شد که معدن اختصاص به خصوص جواهر ندارد و دوم اینکه معدن مختص به ما یکون مستوراً فی الارض نیست حتی اگر چیزی مدفون در زمین نباشد و در سطح ارض باشد به آن معدن گفته می‏شود. سوم اینکه اختصاص به جوامد هم ندارد بلکه شامل مایعات و حتی گاز هم می‏شود.

جلسه سوم – تعریف معدن

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم تعریف معدن ۱۳۹۳/۰۶/۲۶              خلاصه جلسه گذشته دومین امر از اموری که خمس در آنها واجب است معدن است؛ ما در جلسات گذشته متن تحریر را به همراه توضیح بیان کردیم؛ عرض کردیم به طور کلی در این قسمت از تحریر الوسیلة سه مطلب بیان شده یکی تعریف معدن و دوم نصاب معدن برای تعلق خمس و سوم فروعی است که به مسئله نصاب معدن مربوط می‏شود. اما در مورد تعریف معدن عرض کردیم لازم است کلمات لغویین و نظر اصحاب و فقها و هم چنین نصوص و روایاتی که در این مسئله وارد شده است را مورد بررسی قرار دهیم؛ از پنج کتاب لغت عباراتی را نقل کردیم

جلسه دوم – تعریف معدن

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم تعریف معدن ۱۳۹۳/۰۶/۲۶              ادامه ترجمه و توضیح « و الاحوط الاولى إخراجه من المعدن البالغ دينارا بل مطلقا، بل لا ينبغى تركه» احتیاط مستحب آن است که برای وجوب خمس نصاب در نظر گرفته نشود یعنی آن نصاب بیست دینار که اشاره شد، لازم نیست و اگر ما یستخرج من المعدن یک دینار هم باشد، احتیاط مستحب اخراج خمس است بلکه مطلقا یعنی ولو کمتر از یک دینار هم باشد (طلایی که استخراج شده اگر از یک دینار هم کمتر باشد احتیاط مستحب اخراج خمس است و بلکه ترک این احتیاط شایسته نیست؛ به نوعی اضراب می‏کند از احتیاط مستحب و می‏گوید کأنّ نصاب در آن معتبر نیست.

جلسه اول – توضیح متن تحریر

جلسه ۱ – PDF جلسه یکم توضیح متن تحریر ۱۳۹۳/۰۶/۲۵              اشخاصی که شیطان از آنها مأیوس است قبل از شروع بحث به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید طبق معمول سنوات گذشته روایتی را از وجود مقدس امام صادق (ع) تیمناً و تبرکاً نقل می‏کنیم که إن شاء الله برای همه ما مایه برکت و موجب هدایت و به عنوان مشعلی برای زندگی و مسیر آینده همه ما باشد. وجود مقدس امام صادق (ع) در روایتی می‏فرمایند: «قَالَ‏ إِبْلِيسُ‏ خَمْسَةُ أَشْيَاءَ لَيْسَ لِي فِيهِنَّ حِيلَةٌ وَ سَائِرُ النَّاسِ فِي قَبْضَتِي مَنِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ عَنْ نِيَّةٍ صَادِقَةٍ وَ اتَّكَلَ عَلَيْهِ فِي جَمِيعِ أُمُورِهِ وَ مَنْ كَثُرَ تَسْبِيحُهُ فِي لَيْلِهِ وَ نَهَارِهِ وَ مَنْ رَضِيَ لِأَخِيهِ الْمُؤْمِنِ

خارج اصول – جلسه صد و هشتم-اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در اصالة الصحة

جلسه ۱۰۸- PDF جلسه صد و هشتم اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در اصالة الصحة ۱۳۹۵/۰۲/۲۹ خلاصه جلسه گذشته  بحث در اجزاء در مورد اصالة الصحه بود. مقدمتا برای تنقیح بحث در مجرای اصالة الصحه گفتیم موضوع بحث جایی است که شخصی، دیگری را به عنوان نائب اجیر کرده تا عملی را نیابتا از طرف او انجام دهد. حال شخص موجر نسبت به اصل انجام عمل توسط اجیر اطمینان دارد، لکن در این که آیا اجیر، عمل را به نحو صحیح انجام داده یا فاسد شک دارد. در این صورت موجر می تواند با استناد به اصالة الصحه بنا را بر صحت عمل نائب گذارد، لکن اگر بعدا کشف خلاف شد و معلوم گردید که عمل نائب به طور

خارج اصول – جلسه صد و هفتم-اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در مورد اصل استصحاب و اصالة الصحه

جلسه ۱۰۷ – PDF جلسه صد و هفتم اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در مورد اصل استصحاب و اصالة الصحه ۱۳۹۵/۰۲/۲۸ تا کنون اجزاء را در اصل طهارت، اصل حلیت، اصل برائت، اصل اشتغال و اصل تخییر مورد بررسی قرار دادیم. اجزاء در مورد اصل استصحاب اگر شخصی به استناد استصحاب عملی را انجام داد و سپس برای او کشف خلاف شد و معلوم شد آنچه که او انجام داده بر خلاف خواست مولا و واقع بوده است. آیا در این صورت عمل او مجزی از واقع می باشد یا خیر؟ مثلا شخصی استصحاب وضو نموده و با آن نماز خوانده است سپس در داخل یا خارج  وقت کشف خلاف می شود و می فهمد که وضو نداشته آیا

خارج اصول – جلسه صد و ششم-اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در اصالة الاشتغال و اصاله التخییر

جلسه ۱۰۶ – PDF جلسه صد و ششم اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در اصالة الاشتغال و اصاله التخییر ۱۳۹۵/۰۲/۲۷ در مسئله اجزاء اصالة الطهارة، اصالة الحلیة و اصل برائت را بررسی کردیم. اجزاء در اصل اشتغال  به طور کلی در جایی که اصل اشتغال جریان پیدا می کند دیگر نوبت به بحث از اجزاء نمی¬رسد. اگر در معنای اصل اشتغال و مفهوم بحث از اجزاء دقت کنیم کاملا مشخص می شود که نمی¬توانیم مسئله اجزاء را در مواردی که اصل اشتغال جریان پیدا می کند مورد رسیدگی قرار ¬دهیم. چون: معنای اجزاء که اول بحث نیز به آن اشاره کردیم این است که اگر کسی عمل را علی وجهه اتیان کرد و سپس کشف خلاف شد آیا عمل

خارج اصول – جلسه صد و پنجم-اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در اصالة البرائة

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در اصالة البرائة ۱۳۹۵/۰۲/۲۶ اجزاء در اصل برائت تا کنون بحث در اجزاء در اصول عملیه در مورد اصالة الطهارة و اصالة الحلیة بود. مورد بعدی که در بحث اجزاء باید در مورد آن بحث کنیم اصل برائت است. تنقیح موضوع بحث اگر شخصی به استناد اصل برائت یک جزء از تکلیفی را ترک کرد و بعد برایش کشف خلاف شد و معلوم شد که جزء تکلیف ترک شده در حق او ثابت بوده و او باید آن را انجام می داد، بحث در این است که آیا عملی که مستند به اصل برائت واقع شده، مجزی از واقع می باشد یا خیر؟ مثلا شخصی شک

خارج اصول – جلسه صدو چهارم-اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در قاعده طهارت(دلیل اجزاء) بررسی اجزاء در مورد قاعده حلیت

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صدو چهارم اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در قاعده طهارت(دلیل اجزاء) بررسی اجزاء در مورد قاعده حلیت ۱۳۹۵/۰۲/۲۵ مروری بر جلسات گذشته  در جلسات گذشته ادله محقق نایینی مبنی بر عدم اجزاء در مورد قاعده طهارت را مطرح کردیم. همانطور که بیان شد ایشان در مقام اشکال بر محقق خراسانی مطالبی را حلاً و نقضاً بر اثبات عدم اجزاء در مورد قاعده طهارت بیان نمودند که با توجه به ضیق وقت چند اشکال حلی ایشان را در قالب دلیل بر عدم اجزاء بیان نمودیم و همانطور که در جلسات قبل ملاحظه فرمودید ادله ایشان را مورد نقد و ایراد قرار دادیم. دلیل قائلین به اجزاء  در مقابل قول محقق نایینی، مشهور قائل به اجزاء

خارج اصول – جلسه صد و سوم-اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در قاعده طهارت (ادله قول به عدم اجزاء )

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در قاعده طهارت (ادله قول به عدم اجزاء ) ۱۳۹۵/۰۲/۲۱ خلاصه جلسه گذشته  همانطور که بیان شد محقق نایینی در بحث از اجزاء در قاعده طهارت  قائل به عدم اجزاء شدند، ایشان اشکالاتی را حلا و نقضا به محقق خراسانی که قائل به اجزاء هستند ایراد کردند و همانطور که بیان شد اشکالات ایشان به محقق خراسانی به عنوان دلیل بر عدم اجزاء قابل نقل است. لذا آن اشکالات را در قالب ادله عدم اجزاء بیان کردیم. دلیل سوم  اگر قرار باشد قاعده طهارت حاکم برادله شرطیت طهارت مثل« صل مع الطهاره » باشد باید حکومتش همه جانبه باشد. یعنی در برگیرنده همه آثار باشد نه

خارج اصول – جلسه صد و دوم-اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در قاعده طهارت (ادله قول به عدم اجزاء )

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در قاعده طهارت (ادله قول به عدم اجزاء ) ۱۳۹۵/۰۲/۲۰ خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد در بحث از اجزاء در قاعده طهارت عده ای از جمله محقق نایینی قائل به عدم اجزاء گردیدند. ایشان ادله¬ای بر عدم اجزاء در مورد قاعده طهارت اقامه کردند که یک دلیل را در جلسه قبل بیان کردیم. دلیل دوم  در صورتی می¬توان قائل به اجزاء در مورد قاعده طهارت شد که دلیل آن بر دلیل مامور به واقعی حکومت داشته باشد. مثلا نماز با لباس مشکوک در صورتی مجزی از مامور به امر واقعی اولی است که دلیل« کل شی لک طاهر»حاکم بر« صل مع الطهاره » باشد.

خارج اصول – جلسه صدو یکم-اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در قاعده طهارت (ادله قول به عدم اجزاء)

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صدو یکم اجزاء_ مقام دوم _ بررسی اجزاء در قاعده طهارت (ادله قول به عدم اجزاء) ۱۳۹۵/۰۲/۱۹ تصویر بحث بعد از بیان مفاد قاعده طهارت، نوبت به بحث از اجزاء در قاعده طهارت می رسد. همانطور که بیان شد فرض بحث جایی است که شخصی عملی را بر اساس قاعده طهارت انجام داده، مثل اینکه با لباسی که مشکوک الطهاره بوده، به استناد قاعده طهارت حکم  طهارت در آن جاری نموده و با آن نماز خوانده؛ ولی پس از مدتی معلوم گردید که این لباس نجس بوده و نماز را با لباس نجس خوانده. حال سوال این است که آیا عمل او و نمازی که در لباس به ظاهر طاهر خوانده مجزی از مامور به

خارج اصول – جلسه صد-اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء در قاعده طهارت

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء در قاعده طهارت ۱۳۹۵/۰۲/۱۸ خلاصه جلسه گذشته  همانطور که قبلا بیان شد یکی از اصول و قواعدی که مسئله اجزاء در آن مورد رسیدگی قرار می¬گیرد« اصالة الطهارة »است. قبل از بررسی این مسئله اجمالا در مورد مفاد این قاعده و روایاتی که قاعده طهارت از آنها استنباط شده توضیحی داده شد. در جلسه قبل بیان شد که برداشت مشهور از روایات، متفاوت با نظر محقق خراسانی می باشد. یعنی مشهور از روایاتی مثل« کل شی طاهر حتی تعلم انه قذر » قاعده طهارت را استفاده می¬کنند و در مواردی که علم به عنوان غایت بیان شده است آن را مبین خصوصیت موضوع می دانند. یعنی غایت که همان

خارج اصول – جلسه نود و نهم-اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء در امر ظاهری(اصول عملیه)

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء در امر ظاهری(اصول عملیه) ۱۳۹۵/۰۲/۱۳ همانطور که بیان شد در مورد اجزاء در اوامر ظاهری در دو مقام بحث می کنیم، مقام اول پیرامون اجزاء در امارات بود که به تفصیل بحث شد. مقام دوم اجزاء درمورد اصول عملیه است. اجزاء در اصول عملیه  در ما نحن فیه صرفا از اصول عملیه بحث نمی کنیم، بلکه از اصالة الطهارة و اصالة الحلیة نیز بحث می¬شود. طبق روالی که محقق خراسانی طی کرده¬اند اولین بحث ما پیرامون اجزاء در مورد اصالة الطهاره است. ۱.اجزاء در اصالة الطهارة بحث در اصالة الطهاره این است که اگر کسی به استناد قاعده طهارت یا اصالة الطهارة حکم به طهارت چیزی کردد

خارج اصول – جلسه نود و هشتم-اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء در امر ظاهری( امارات )

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء در امر ظاهری( امارات ) ۱۳۹۵/۰۲/۱۲ همانطورکه بیان شد در بحث از اجزاء در اوامر ظاهری بعد از منقح شدن بحث با ملاحظه دو نکته، معلوم شد چه اقسامی از امارات و اصول، داخل در محل نزاع می باشند و چه قسمی از محل نزاع خارج است. اجزا در امارات حال بحث را در دو مقام پی می¬گیریم: یکی اجزاء در مورد امارات و دیگری اجزاء در مورد اصول عملیه.  همانطور که بیان شد ما نحن فیه مربوط به جایی است که روایتی از یک راوی ثقه، قائم بر وجوب نماز جمعه به نحو تعیینی شد و مکلف به استناد این روایت نماز جمعه را اتیان و

خارج اصول – جلسه نود و هفتم-اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء در امر ظاهری(تنقیح موضوع بحث)

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء در امر ظاهری(تنقیح موضوع بحث) ۱۳۹۵/۰۲/۱۱ مروری بر مباحث گذشته همانطور که قبلا بیان شد بحث از اجزاء در دو مقام مورد بررسی قرار می گیرد: تارتا اجزاء نسبت به امر خودش مورد بحث است که در همان ابتدای بحث مطرح شد و معلوم شد که اتیان به مامور به علی وجهه نسبت به امر خودش مجزی است. و اخری بحث از اجزاء نسبت به امر واقعی اولی مورد بحث است، به این معنا که اتیان به مامور به علی وجهه آیا مقتضی اجزاء نسبت به امر واقعی اولی می باشد یا خیر؟ همانطور که گفتیم در این بخش در دو مقام بحث می کنیم: ابتدا در

خارج اصول – جلسه نود و ششم-اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری (مقتضای اصل عملی در مورد قضاء)

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری (مقتضای اصل عملی در مورد قضاء) ۱۳۹۵/۰۲/۰۸ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون مقتضای اصول عملیه در موارد شک در اجزاء و عدم اجزاء نسبت به اوامر اضطراری بود و همان طور که بیان شد در این مسئله پیرامون دو مورد بحث می¬کنیم: یکی در مورد مسئله اعاده و دیگری در مورد مسئله قضا.نتیجه بحث در مسئله اعاده این شد که اگر قائل به وحدت امر باشیم مقتضای اصالة الاشتغال عدم اجزاء می باشد و چنان¬چه معتقد به تعدد اوامر باشیم مقتضای اصل برائت اجزاء می باشد. مقتضای اصول عملیه در مورد قضاء اگر شخصی در ابتدای وقت به جهت فقدان آب

خارج اصول – جلسه نود و پنجم-اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری (مقتضای اصل عملی نسبت به اعاده)

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری (مقتضای اصل عملی نسبت به اعاده) ۱۳۹۵/۰۲/۰۷ خلاصه جلسه گذشته موضوع بحث عبارت است مقتضای اصل عملی در مورد شک در اجزاء و عدم اجزاء نسبت به اعاده یا قضاء ماموربه به امر اضطراری؟ همانطور که بیان شد شک نه از ناحیه وحدت و تعدد امر و نه از ناحیه اتحاد و اختلاف ماهیت ماموربه می¬باشد. بلکه شک دراطلاق دلیلی است که مبین ماموربه به امر واقعی اولی و اطلاق دلیل مبین ماموربه به امر اضطراری است. یعنی مثلا مکلف شک می¬کند که دلیل« اقیمواالصلوة مع الوضو » اطلاق دارد یا ندارد؟ قهرا مکلف با قطع نظر از فروض چهار گانه

خارج اصول – جلسه نود و چهارم-اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری (مقتضای اصل عملی)

جلسه ۹۴ – PDF جلسه نود و چهارم اجزاء_ مقام دوم _ اجزاء اتیان مامور به، به امر اضطراری (مقتضای اصل عملی) ۱۳۹۵/۰۲/۰۶ مقتضای اصل عملی بعد از بررسی مسئله اجزاء، از حیث اعاده و قضا و بیان فروض مختلف و ارزیابی آن این سوال مطرح است که اگر از ادله، نتیجه¬ای یافت نشد، مقتضای اصل عملی چیست؟ در جلسات قبل مقام اثبات و مقتضای ادله بررسی شد تا معلوم شود نتیجه آن اجزاء می¬باشد یا خیر؟ همانطور که ملاحظه شد هم در مبحث اداء و هم در مبحث قضا چهار فرض مطرح گردید و مقتضای ادله در هر یک از این چهار فرض بیان و مورد بررسی قرار گرفت و ملاحظه شد که در سه فرض قائل به اجزاء