سایر دروس

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم خروج برخی تنبیهات از بحث طبق نظر مختار- اشاره ای کلی به مباحث پیش رو ۱۳۹۹/۰۲/۰۷ نظر برگزیده در مفاد قاعده عرض شد درباره مفاد قاعده لا ضرر انظار و آراء متشتت و متعددی وجود دارد. قرار بر این شد که صرفا نتیجه و رأی برگزیده را اجمالا بیان کنیم و دوستان می‎توانند با مراجعه به تفصیل مطلب دسترسی پیدا کنند. در بین وجوه یا اقوال دوازده‎گانه‎ای که درباره مفاد قاعده لا ضرر بیان شده، اجمالا این نظر در ذهن ما تقویت شد که «لا» در این قاعده، لای نفی جنس است. البته در اینکه لای نفی جنس نیاز به خبر دارد یا خیر اختلاف است ولی معروف این است که لای

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم مروری بر مباحث گذشته ۱۳۹۹/۰۲/۰۶ مقدمه قرار بر این بود تنبیهات قاعده لاضرر را در فرصتی مناسب مورد بحث قرار دهیم. با توجه به اینکه بین جلسات فاصله افتاده است، خلاصه و اجمالی از مباحث گذشته را عرض می‎کنیم و بعد وارد بحث تنبیهات می‎شویم. البته نتیجه ای که از مباحث گذشته بدست آمد، به نوعی در مسئله تنبیهات مؤثر است. از این جهت که بر اساس برخی مبانی در باب مفاد قاعده لاضرر اساساً نیازی به تعرض به برخی از تنبیهات نیست. مثلاً این بحث که آیا قاعده لاضرر شامل احکام عدمیه هم می‎شود یا خیر؟ این قهراً روی مبنای مرحوم شیخ و اتباع ایشان است که قاعده لاضرر را به

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم مصلحت در عرصه علم کلام ۱۳۹۹/۰۹/۳۰   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای مصلحت عرصه های مختلفی در دانش های علوم اسلامی وجود دارد. اولین عرصه ای که اجمالا درباره آن می‌خواهیم گزارش دهیم، علم کلام است. گفتیم ابتناء افعال الهی از جمله جعل احکام بر مصالح و مفاسد بحثی است که در علم کلام مورد توجه واقع شده و البته به دلایل و توجیهات روشن به دانش اصول فقه و حتی فقه هم کشیده شده است. گفتیم مسئله مصلحت یا مفسده در مرحله جعل و تشریع احکام می‌تواند مورد توجه قرار گیرد و این بحث هم واقع شده و اقوال و انظار مختلفی در این رابطه ارائه شده است. چندین قول وجود دارد

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مقدمه _ معنای اجمالی مصلحت _ عرصه های بحث از مصلحت: ۱. مصلحت در عرصه کلام ۱۳۹۹/۰۹/۲۹   مقدمه وقتی از قاعده مصلحت سخن می‌گوییم، قهرا توجه ما به اصطلاح متعارف رایج است و الا عنوان قاعده برای مصلحت شاید در گذشته نه چندان دور سابقه ای ندارد. با اینکه خود موضوع مصلحت از مسائل بسیار مهم از آغاز تاکنون بوده است. لذا ما به مصلحت می‌خواهیم به عنوان یک قاعده فقهی بپردازیم. ولی برای اینکه وارد این عرصه شویم، ناچاریم مسائل و مطالبی را درباره خود مصلحت، عنوان مصحلت، پیشینه و سوابق مصلحت در دانش های اسلامی در بین اهل سنت، در بین شیعیان و در ساحت های مختلف علمی داشته باشیم. طبیعتا

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم وجه تقدیم حق زبان ۱۳۹۹/۰۹/۲۶ شرح رسالة الحقوق امام سجاد(ع) بعد از آنکه حق نفس آدمی را بر خودش بیان می‌کند و مجرای آن را ادای حقوق اعضای هفت‌گانه قرار می‌دهد، شروع می‌کند به ذکر حقوق یک‌یک اعضا. قبلاً گفتیم و تأکیداً تکرار می‌کنیم که به طور کلی روح و نفس آدمی تأثیر بسیار زیادی بر اعضا و جوارح انسان دارد و بالعکس. رابطه بین روح و باطن آدمی با قوای مُلکی نفس به حدی است که اینها در هم تأثیر می‌گذارند. روح آدمی بر آن قوایی که انسان با آنها در عالم مُلک و ماده زندگی می‌کند، تأثیرگذارند. یعنی روح ناسالم خودش را در اعضای انسان و قوای مُلکی او نشان

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم خاتمه – دو فرع و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۹/۲۲   خاتمه از بحث های مربوط به قاعده جب تنها دو فرع باقی مانده که این دو فرع را هم انشاءالله متعرض شویم، دیگر بحثی باقی نمی‌ماند. فرع اول فرع اول این است که اگر کافری در اثناء عبادت مسلمان شود، آیا این مشمول قاعده قرار می‌گیرد یا نه؟ مثالش در مورد ماه رمضان است که کسی کافر است اما از مفطرات چیزی برای او پیش نیامده. وسط روزه ماه مبارک رمضان مسلمان می‌شود. در اینجا بحث است که آیا قاعده جبّ شامل این مورد و این مجموع می‌شود یا نه؟ اقوال ۱. یک قول این است که قاعده جب نسبت به مجموع این

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم نتیجه مقدمات پنج گانه – ادای حق نفس از مسیر ادای حق اعضای هفت‌گانه ۱۳۹۹/۰۹/۱۹ نتیجه مقدمات پنج‌گانه پنج مقدمه ذکر کردیم؛ محصل مطالبی که در این پنج مقدمه گفتیم و نتیجه‌ای که از این مقدمات پنج‌گانه می‌گیریم این است که ادای حق نفس انسان، ادای حق خودِ انسانی، جدا از ادای حقوق اعضا و جوارح نیست. اگر انسان می‌خواهد خودش را به نحو کامل تحت بندگی و طاعت خدا قرار دهد، راهش این است که همه قوای حرکتی و ادراکی خود را در این مسیر تنظیم کند. انسان قوایی دارد؛ این قوا هر یک در مرتبه‌ای هستند. چه بگوییم قوای انسانی وجودی جز وجود نفس ندارند، کما ذهب الیه صدر المتألهین،

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم شرط اصلی قاعده: کفر صرف _ بررسی شمول قاعده نسبت به مخالف و منتحل للاسلام ۱۳۹۹/۰۹/۱۶   شرط اصلی قاعده بحثمان درباره مدارک و مستندات قاعده و همچنین قلمرو قاعده تقریبا به پایان رسید. یک بحثی در برخی از کتب قواعد فقهیه به عنوان خاتمه یا تتمه ذکر شده که مشتمل بر چهار امر است. صاحب عناوین این دو را به عنوان تتمه مسئله ذکر کرده و می‌گوید: بقی الکلام فی امورٍ، این‌ها تتمه مسئله محسوب می‌شوند. در بعضی از کتاب های قواعد فقهی به عنوان خاتمه که مشتمل بر چهار امر است ذکر شده است. این چهار امر در واقع دو امرش مربوط می‌شود به دو فرع فقهی که ما این‌ها

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم قلمرو قاعده _ ج) بخش سوم: حقوق و تکالیف مشترک _ قسم سوم: حقوق با سابقه در کفر _ مقتضای تحقیق در مسئله ۱۳۹۹/۰۹/۱۵   خلاصه جلسه گذشته در بخش سوم از حقوقی که در قلمرو قاعده جب مورد بررسی قرار می‌گیرد، عرض کردیم یک قسم از حقوق، حقوقی هستند که مشترک بین خداوند و مردم اند و سابقه ای در کفر و بنابر اعقاد کافر ندارند. یک قسم از حقوق هم حقوقی است که سابقه ای در کفر و بنابر اعتقاد شخص کافر دارد. سخن در قسم دوم بود. در قسم دوم عرض کردیم گاهی کفاره ای به سبب نذر یا قسم واجب می‌شود یا اساسا خودش الزامی را ایجاد می‌کند، و دیگر

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم دو احتمال – مقدمه پنجم ۱۳۹۹/۰۹/۱۲ دو احتمال گفتیم امام سجاد(ع) فرمودند: «وَ أَمَّا حَقُ‏ نَفْسِكَ‏ عَلَيْكَ‏ فَأَنْ تَسْتَوْفِيَهَا فِي طَاعَةِ اللَّهِ»، حق نفس تو و آن هویت انسانی و خودِ انسانی بر تو این است که آن را در طاعت خدا و در مسیر اطاعت و بندگی خدا قرار دهی. یعنی وجودت را در این مسیر قرار دهی و همه وجودت در این مسیر قرار بگیرد. بعد فرمود: «فَتُؤَدِّيَ إِلَى لِسَانِكَ حَقَّهُ وَ إِلَى سَمْعِكَ حَقَّهُ…». کأن می‌خواهد بفرماید برای اینکه وجود خودت و نفس خودت را کاملاً در این مسیر قرار دهی، باید حق اعضا را هم ادا کنی. این به دو نحو قابل ذکر است؛ یک وقت شما می‌گویید