سایر دروس

شرح رساله حقوق – جلسه هشتاد و یکم – حق پا – بیان اجمالی

جلسه ۸۱ – PDF جلسه هشتاد و یکم  حق پا – بیان اجمالی ۱۴۰۱/۱۰/۲۱ رساله الحقوق ما تا اینجا درمورد چندین حق بحث کردیم، یکی حق الله بود، یکی حق النفس بود (حق الانسان علی نفسه) که به تفصیل بیان شد، بعد سراغ حق الاعضاء رفتیم، گوش را فرمودند، زبان و چشم حقشان بیان شد. چهارمین عضوی که حضرت در مورد آن صحبت می‏کند حق پا است حق پا «وَ أَمَّا حَقُّ رِجْلَیْکَ فَأَنْ لَا تَمْشِیَ بِهِمَا إِلَى مَا لَا یَحِلُّ لَکَ وَ لَا تَجْعَلَهَا مَطِیَّتَکَ فِی الطَّرِیقِ الْمُسْتَخِفَّةِ بِأَهْلِهَا فِیهَا فَإِنَّهَا حَامِلَتُکَ وَ سَالِکَةٌ بِکَ مَسْلَکَ الدِّینِ وَ السَّبْقِ لَکَ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» البته در برخی نسخه ها ،نسخه من لایحضر و خصال یک جمله‏ای اضافه دارد

تفسیر – جلسه بیستم – آیه ۴۸- بخش سوم – بررسی شمول شفاعت نسبت به غیرشیعیان روایت اول، دوم، سوم و چهارم    

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  آیه ۴۸- بخش سوم – بررسی شمول شفاعت نسبت به غیر شیعیان روایت اول، دوم، سوم و چهارم    ۱۴۰۱/۱۰/۲۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در روایات بود و عرض کردیم در مورد مطالبی که پیرامون بخش سوم آیه ۴۸ تا اینجا ارائه شد، روایاتی هم به عنوان مؤید قابل ذکر است. در مورد اینکه شفاعت شامل اهل کبائر می‌شود و مشرکین و ظالمین را پوشش نمی‌دهد، روایاتی وارد شده که در جلسه گذشته اشاره‌ کردیم. اینها مربوط به شفاعت شوندگان است. بررسی شمول شفاعت نسبت به غیرشیعیان اما برخی از صنوف دیگر هم در این روایات ذکر شده که اینها هم مشمول شفاعت نیستند؛ یعنی یک عده‌ای مشمول شفاعت هستند، همین اهل کبائر

تفسیر – جلسه نوزدهم

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم آیه ۴۸- بخش سوم –  روایات دال بر شمول شفاعت نسبت به اهل کبائر – روایت اول و دوم ۱۴۰۱/۱۰/۱۹     روایات دال بر شمول شفاعت نسبت به اهل کبائر در مورد بخش سوم آیه ۴۸ که فرمود: «وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ»، به تفصیل توضیح دادیم و تفسیر این بخش از آیه را بیان کردیم. شبهات شفاعت، شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان را اجمالاً توضیح دادیم. لازم است برخی روایات که مؤید مطالب گفته شده در گذشته است، هم در مورد شفاعت کنندگان و هم در مورد شفاعت شوندگان نقل شود. در مورد شفاعت شوندگان عرض کردیم مقتضای آیات این است که اهل کبائر از امت پیامبر(ص) مشمول شفاعت قرار ‌‌گیرند، خلافاً لبعض

قواعد فقهیه – جلسه بیستم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل دوم: روایات طایفه سوم: روایت اول، دوم، سوم و چهارم – طایفه چهارم: روایت اول، دوم و سوم – ۳. ولایت حاکم شرعی (فقیه)

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل دوم: روایات طایفه سوم: روایت اول، دوم، سوم و چهارم – طایفه چهارم: روایت اول، دوم و سوم – ۳. ولایت حاکم شرعی (فقیه) ۱۴۰۱/۱۰/۱۷ خلاصه جلسه گذشته فاصله‌ای بین جلسات افتاد و بحث کمی به درازا کشیده، ان‌شاءالله سریع‌تر از این بحث‌ها عبور کنیم. عرض کردیم برای اثبات ولایت در مورد ائمه معصومین(ع) به طوایفی از روایات تمسک شده است؛ دو طایفه را ذکر کردیم. طایفه اول روایاتی بود که دلالت بر تفویض امر ولایت به ائمه معصومین(ع) یا نصب آنها به این منصب داشت. طایفه دوم روایاتی بود که دلالت بر رکن بودن ولایت در دین و اینکه این یک نقش

شرح رساله حقوق – جلسه هشتادم – لزوم عبرت آموزی با چشم

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتادم  لزوم عبرت آموزی با چشم ۱۴۰۱/۱۰/۱۴ رساله حقوق ما در مورد حق چشم صحبت می‎کردیم. تقریبا مطالبی که در مورد حق چشم لازم بود را بیان کردیم و یک مطلب باقی مانده که بعد از آن وارد حق الرجل، حق پا می‎شویم. فرمودند «وأمّا حَقُّ بَصَرِكَ فَغَضُّهُ عَمّا لايَحِلُّ لَكَ وتَركُ ابتِذالِهِ إلاّ لِمَوضعِ عِبَرَةٍ تَستَقبِلُ بِها بَصَرا أو تَستَفيدَ بِها عِلماً فَإنَّ البَصَرَ بابُ الاِعتِبارِ»؛ ما در مورد حقوق ایجابی و سلبی چشم سخن گفتیم. به تفصیل معلوم شد که هم باید از نگاه ناروا بپرهیزد (نگاه حرام) و هم نگاه بیهوده نداشته باشد، این دو با هم فرق می‏کند. لزوم عبرت آموزی با چشم بعد می‏فرماید که اگر می‏خواهد به چیزی نگاه

شرح رساله حقوق – جلسه هفتاد و نهم – حق چشم – نمونه‎ای از نگاههای عبرت آموز

جلسه ۷۹ – PDF جلسه هفتاد و نهم    حق چشم – نمونه‎ای از نگاههای عبرت آموز ۱۴۰۱/۰۹/۳۰ شرح رساله الحقوق طبق بیان امام سجاد (علیه السلام) حق چشم، هم پرهیز از نگاه حرام است و «وَ أَمَّا حَقُّ بَصَرِکَ فَغَضُّهُ عَمَّا لاَ یَحِلُّ لَکَ» و هم جلوگیری از رها سازی چشم «وَ تَرْکُ ابْتِذَالِهِ»؛ ابتذال چشم، رها شدن چشم، بیهوده نگاه کردن باید ترک شود، بین این دو نیز فرق است. می‏گوید چشم را رها نکنید «اِلاَّ لِمَوْضِعِ عِبْرَه» مگر در جایی که موجب عبرت باشد، موضع عبرة به چه منظوری؟ منظور را نیز توضیح می‎دهد «تَسْتَقْبِلُ بِهَا بَصَراً أَوْ تَسْتَفِیدُ بِهَا عِلْماً فَاِنَّ الْبَصَرَ بَابُ الاِعْتِبَارِ» برای ارتقاء بینش یا دانش، بصیرت و آگاهی برای بالا بردن بینش

تفسیر – جلسه هجدهم – آیه ۴۸- بخش سوم –  ۲. شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت ۳. شفاعت کنندگان خاص آخرت   

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم آیه ۴۸ – بخش سوم – ۲. شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت ۳. شفاعت کنندگان خاص آخرت    ۱۴۰۱/۰۹/۲۹           ادامه بحث از شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت به بعضی از امور و کسانی که هم در دنیا و هم در آخرت شفاعت‌کننده محسوب می‌شوند اشاره کردیم؛ قرآن طبق بعضی از انظار و آراء شفاعت‌کننده است هم در دنیا و هم در آخرت؛ ملائکه و فرشتگان هم در دنیا و هم در آخرت به استناد آیات و روایات ثابت شد که می‌توانند شفاعت کنند. انبیاء و به ویژه نبی مکرم اسلام(ص) شفاعت‌کننده در دنیا و آخرت هستند. ۴. مؤمنان از جمله کسانی که هم در دنیا و هم در

تفسیر – جلسه هفدهم – آیه ۴۸ – بخش سوم – شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم آیه ۴۸ – بخش سوم – شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت ۱۴۰۱/۰۹/۲۸ دسته دوم: شفاعت کنندگان در دنیا و آخرت عرض کردیم شفاعت تشریعی مربوط به مسلمانان توسط یک گروه یا افرادی یا اشخاصی فقط در این دنیا و توسط برخی هم در دنیا و هم در آخرت صورت می‌گیرد؛ یعنی بعضی امور فقط در دنیا شفیع محسوب می‌شوند، ایمان، عمل صالح، توبه، قرآن بنابر بعضی از انظار فقط در دنیا شفاعت می‌کند. اما بعضی از امور و اشخاص هم هستند که هم در دنیا و هم در آخرت شفاعت می‌کنند. ۱. قرآن در مورد قرآن که عرض کردیم اختلاف است، برخی معتقدند که قرآن هم در دنیا و هم در آخرت شفاعت

قواعد فقهیه – جلسه نوزدهم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل اول: آیات دلیل دوم: روایات – طایفه اول: روایت دوم و سوم – طایفه دوم: روایت اول، دوم و سوم       

جلسه ۱۹- PDF جلسه نوزدهم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل اول: آیات دلیل دوم: روایات – طایفه اول: روایت دوم و سوم – طایفه دوم: روایت اول، دوم و سوم      ۱۴۰۱/۰۹/۲۶       خلاصه جلسه گذشته عرض شد طوایفی از روایات بر ولایت ائمه معصومین(ع) دلالت می‌کند. طایفه اول روایاتی است که بر تفویض ولایت و نصب ائمه دلالت دارد؛ ما از هر طایفه دو سه روایت را از باب نمونه و تیمن و تبرک نقل می‌کنیم، و الا در هر یک از این طوایف روایات متعددی وجود دارد. یک روایت را جلسه گذشته نقل کردیم که صحیحه ثعلبه ابن میمون ابی‌اسحاق النحوی بود. ادامه روایات طایفه اول روایت دوم روایت دوم،

شرح رساله حقوق – جلسه هفتاد و هشتم – منع از رها شدگی چشم

جلسه ۷۸ – PDF جلسه هفتاد و هشتم  منع از رها شدگی چشم ۱۴۰۱/۰۹/۲۳     شرح رساله الحقوق امام سجاد علیه السلام فرمودند «وَ أَمَّا حَقُّ بَصَرِکَ فَغَضُّهُ عَمَّا لاَ یَحِلُّ لَکَ وَ تَرْکُ ابْتِذَالِهِ اِلاَّ لِمَوْضِعِ عِبْرَة تَسْتَقْبِلُ بِهَا بَصَراً أَوْ تَسْتَفِیدُ بِهَا عِلْماً فَاِنَّ الْبَصَرَ بَابُ الاِعْتِبَارِ» منع از رها شدگی چشم ما تا اینجا راجع به بعد سلبی فرمایش امام سجاد (علیه السلام) مبنی بر چشم پوشی از حرام سخن گفتیم. نکاتی که لازم بود مطرح شد، انواع نگاه های حرام و آثار نگاه حرام و در کنار آن « تَرْکُ ابْتِذَالِهِ»؛ توضیح دادیم معنای ترک ابتذال چیست و فرقش با نگاه حرام چیست. نگاه حرام یعنی آن نگاه‏هایی که ممنوع است. شما به یک اموری

تفسیر – جلسه شانزدهم – آیه ۴۸- بخش سوم – یک اشکال و پاسخ آن – شفاعت کنندگان خاص دنیا  

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  آیه ۴۸- بخش سوم – یک اشکال و پاسخ آن – شفاعت کنندگان خاص دنیا   ۱۴۰۱/۰۹/۲۲ اشکال در ادامه بحث گذشته یک اشکالی مطرح است که این اشکال را هم باید پاسخ دهیم. عرض کردیم مسأله شفاعت صرفاً برای رفع عذاب و عقاب و منحصر در اهل معاصی کبیره نیست، بلکه برای جذب کمال و ازدیاد ثواب هم می‌تواند مؤثر باشد. اشکالی که اینجا مطرح است، این است که اگر ما شفاعت را شامل ازدیاد ثواب و بالا بردن منفعت‌های اخروی و ازدیاد کمال بدانیم، پس باید بگوییم در هر موردی که ما از خداوند برای ولیّی از اولیاء خدا یا نبیّی از انبیاء خدا طلب کرامت بیشتر، کمال بیشتر، علوّ مرتبه می‌کنیم، پس

تفسیر – جلسه پانزدهم – آیه ۴۸ – بخش سوم – کلام شیخ طوسی و بررسی آن معنای «من ارتضی»     

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم  آیه ۴۸ – بخش سوم – کلام شیخ طوسی و بررسی آن معنای «من ارتضی»                             ۱۴۰۱/۰۹/۲۱ خلاصه جلسه گذشته در بحث از بخش دوم آیه ۴۸ سوره بقره، عرض کردیم برخی اساس شفاعت را منکر شده‌اند که شبهات آنها را به همراه پاسخ ذکر کردیم؛ برخی ضمن پذیرش اصل شفاعت، آن را صرفاً برای جذب کمال و ازدیاد منافع و ثواب دانسته‌اند و شمول آن را نسبت به گناهان کبیره و اهل معاصی کبیره انکار کرده‌اند؛ ادله اینها هم ذکر شد و مورد بررسی قرار گرفت. به علاوه، ادله شمول شفاعت نسبت به اهل معاصی هم بیان گردید فی الجمله. در

قواعد فقهیه – جلسه هجدهم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل اول: آیات دلیل دوم: روایات 

جلسه ۱۸- PDF جلسه هجدهم ولایات مجعول از طرف خداوند – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل اول: آیات دلیل دوم: روایات  ۱۴۰۱/۰۹/۲۰   خلاصه جلسه گذشته بحث در ولایات مجعول از طرف خداوند برای برخی از انسان‌ها بود. گفتیم اگر ثابت شود برخی دارای ولایت هستند، هم به حکم عقل و هم به حکم نقل تخصصاً از اصل عدم ولایت خارج می‌شود. در مورد انبیاء عرض کردیم آیات متعددی بر این مطلب دلالت می‌کند. برخی دوستان همان موقع گفتند روایت در مورد ولایت انبیاء هم بخوانید؛ من عرض کردم روایت زیاد است، ولی تقاضا داشتند که این روایات اجمالاً اشاره‌ای شود. قبل از اینکه به بحث از ولایت ائمه(ع) بپردازیم دو روایت را نقل می‌کنم. روایات دال بر ولایت پیامبر

تفسیر – جلسه چهاردهم – آیه ۴۸ – بخش سوم – شبهات شفاعت –  ادله عدم اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – (شمول نسبت به اهل گناهان کبیره) – دلیل چهارم تا دهم

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت –  ادله عدم اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – (شمول نسبت به اهل گناهان کبیره) – دلیل چهارم تا دهم ۱۴۰۱/۰۹/۱۴ خلاصه جلسه گذشته با اینکه بحث در ادله منکران شمول شفاعت نسبت به اهل معاصی کبیره و ادله قائلین به شمول شفاعت نسبت به این گروه یا اختصاص شفاعت نسبت به این گروه تا حدودی به درازا کشید، اما از آنجا که بحث نافع و مفیدی محسوب می‌شد و عمده این ادله را در تفسیر کبیر متعرض شده و مورد توجه است و از این منظر می‌تواند پاسخ درخوری به سلفی‌ها و تکفیری‌ها باشد، ما این بحث‌ها را مطرح کردیم و ان‌شاءالله در این

قواعد فقهیه – جلسه هفدهم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۱. ولایت انبیاء – دلیل اول: آیات – مراتب ولایت – دلیل دوم: روایات – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل اول: آیات  

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم  ولایات مجعول از طرف خداوند – ۱. ولایت انبیاء – دلیل اول: آیات – مراتب ولایت – دلیل دوم: روایات – ۲. ولایت ائمه(ع) – دلیل اول: آیات       ۱۴۰۱/۰۹/۱۳     مراتب ولایت بعد از بیان این مطلب که ادله اعم از آیات و روایات عمدتاً در مقام اثبات ولایت تشریعی برای انبیاء و نبی مکرم اسلام(ص) است، دانستن این نکته مهم است که ولایت دارای دو مرتبه است. البته شاید لازم بود اینها قبل از ادله به عنوان تنقیح محل بحث و نزاع مطرح شود، اما حالا این جهت خیلی مهم نیست. مرتبه اول یک مرتبه از ولایت منصب و جایگاهی است که برای شخص جعل و اعتبار شده است. مثل

قواعد فقهیه – جلسه شانزدهم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۱. ولایت انبیاء – دلیل اول: آیات – ولایت تکوینی و تشریعی انبیاء  

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم ولایات مجعول از طرف خداوند – ۱. ولایت انبیاء – دلیل اول: آیات – ولایت تکوینی و تشریعی انبیاء  ۱۴۰۱/۰۹/۱۲     ولایت تکوینی و تشریعی انبیاء در مورد انبیاء و به خصوص نبی مکرم اسلام(ص) گفتیم دلایل متقنی بر ثبوت و جعل ولایت از طرف خداوند برای او یا آنها هستیم. قبل از اینکه این ولایت در مورد ائمه معصومین(ع) ثابت و بیان شود، توجه به این مطلب لازم است که ولایتی که برای نبی مکرم اسلام(ص) خصوصاً و سایر انبیاء عموماً ثابت است، هم ولایت تکوینی است و هم ولایت تشریعی. البته مقصود از بحث در اینجا ولایت تشریعی است. ۱. ولایت تکوینی از آنجا که بنابر اجمال و خلاصه‌گویی است، فقط

شرح رسالة الحقوق – جلسه هفتاد و هفتم – آثار چشم بستن از حرام – آثار دنیوی – آثار اخروی

جلسه ۷۷ – PDF جلسه هفتاد و هفتم انواع نگاه حرام ۱۴۰۱/۰۹/۰۹ انواع نگاه حرام بحث در حق البصر بود. یکی از حقوقی که چشم بر انسان دارد «فغضوه عما لایحل لک»، فروبستن چشم از چیزهایی که بر انسان حلال نیست. گفتیم موارد نگاهی که ناروا است منحصر نگاه به نامحرم نیست، در روایات موارد متعددی را برای این منظور ذکر کرده است که به چند مورد اشاره می‏کنیم. ۱.حضرت می‏فرماید «فغضوه عما لایحل لک» نوعا حمل می‏شود بر نگاه به نامحرم، البته شاید گسترده‏ترین و مبتلا به ترین و فراگیرترین نگاه‏های ناروا همین نگاه به نامحرم باشد که به اندازه کافی هم در قرآن و هم در روایات مطالب گفته شده و لذا بارزترین مصداق نگاه ناروا، نگاه به

تفسیر – جلسه سیزدهم – آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – ادله عدم اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – (شمول نسبت به اهل گناهان کبیره) – دلیل اول، دوم و سوم

جلسه ۱۳- PDF جلسه سیزدهم  آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – ادله عدم اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – (شمول نسبت به اهل گناهان کبیره) – دلیل اول، دوم و سوم ۱۴۰۱/۰۹/۰۸ ادله عدم اختصاص شفاعت به مؤمنان عرض شد چندین دلیل برای عدم اختصاص شفاعت به مؤمنان به منظور ازدیاد ثواب و اینکه شفاعت شامل اهل کبائر از معاصی هم می‌شود اقامه شده است. یازده دلیل در تفسیر فخر رازی ذکر شده که به بعضی از اینها اشاره می‌کنیم؛ البته بعضی از این ادله قابل مناقشه است، اما برخی از ادله قابل اخذ است. دلیل اول آیه: «إِنْ تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِنْ تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ». این آیه از حضرت عیسی(ع) حکایت می‌کند

تفسیر – جلسه دوازدهم – آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – ادله اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – بررسی دلیل اول تا هشتم

جلسه ۱۲- PDF جلسه دوازدهم  آیه ۴۸- بخش سوم – شبهات شفاعت – ادله اختصاص شفاعت به مؤمنین برای ازدیاد ثواب – بررسی دلیل اول تا هشتم ۱۴۰۱/۰۹/۰۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله‌ای بود که بر اختصاص شفاعت به مؤمنین به منظور ازدیاد ثواب ذکر شده و اینکه شفاعت از اهل کبائر و معاصی نفی می‌شود. فخر رازی در تفسیر کبیر مبسوطاً این ادله را ذکر کرده و مورد بررسی قرار داده است. یازده دلیل بر اختصاص ذکر شد و برخی از این ادله را مورد بررسی قرار دادیم؛ به ترتیب از دلیل آخر، سه دلیل را بررسی کردیم و معلوم شد این سه دلیل نمی‌تواند مطلب را اثبات کند. بررسی دلیل هشتم دلیل هشتم آیه «وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي

قواعد فقهیه – جلسه پانزدهم – ولایات مجعول از طرف خداوند – ۱. ولایت انبیاء – دلیل اول: آیات – حکومت انبیاء    

جلسه ۱۵- PDF جلسه پانزدهم ولایات مجعول از طرف خداوند – ۱. ولایت انبیاء – دلیل اول: آیات – حکومت انبیاء        ۱۴۰۱/۰۹/۰۸  خلاصه جلسه گذشته بحث ما به این نقطه منتهی شد که ولایت خداوند تبارک و تعالی، ولایت حاکم، ولایت مرشد صادق محسن و ولایت منعم فی الجمله به حکم عقل ثابت است و این احکام عقلیه حاکم بر اصل عدم ولایت احد علی احد است. گفتیم طبق این دیدگاه اصل عدم ولایت احد علی احد دو کاربرد مهم دارد. ثبوت ولایات برای غیر خداوند تبارک و تعالی صرف نظر از حکم عقل به وسیله ادله دیگر قابل اثبات است، یعنی می‌توانیم با ادله دیگر این ولایات را ثابت کنیم. ولایت خداوند کاملاً روشن است و بحثی در