قواعد فقهیه

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم قلمرو قاعده- جهت ششم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فتوای فقیه ۱۳۹۴/۱۱/۰۶   خلاصه جلسه گذشته در بحث از قلمرو قاعده تسامح، گفتیم جهات متعددی قابل بحث است، تا به اینجا پنج جهت از جهاتی که هر کدام به نوعی تعیین کننده قلمرو این قاعده می‌باشند را مورد بررسی قرار دادیم، ازحیث شمول نسبت به اخبار دال برکراهت، شمول نسبت به اخبار دال بر حرمت، شمول نسبت به اخبار دال بر وجوب، شمول نسبت به خبر ضعیفی که ما علم وجدانی یا تعبدی به کذب آن داریم، و شمول نسبت به اخبار ضعیف دال بر فضائل و مناقب و مصائب و مراقد و مساجد. جهت ششم: شمول اخبار من بلغ نسبت

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم قلمرو قاعده- جهت پنجم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فضایل و مناقب و مصائب ۱۳۹۴/۱۱/۰۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در شمول اخبار من بلغ، نسبت به مواردی است که عمل، در مورد آنها از جنس قول است، مثل اخبار از فضیلت یا منقبت یا مصیبتی مربوط به نبی یا ولی، و نیز مواردی که عمل در رابطه با آنها از جنس عمل است، یعنی خبر ضعیفی دال بر این که این مکان مسجد است یا مرقد است و امثال اینها، برسد. یک قسم را در جلسه قبل بررسی کردیم، گفتیم اگر خبر ضعیفی برسد که مکانی مرقد یا مسجد است، این خبر مشمول اخبار من بلغ قرار می‌گیرد، تقریب استدلال برای

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم قلمرو قاعده- جهت پنجم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فضایل و مناقب و مصائب ۱۳۹۴/۱۰/۲۹ جهت پنجم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فضایل و مناقب ، مصائب ، مساجد و مراقد و مواعظ در جهت پنجم سخن از شمول اخبار من بلغ نسبت به اخبار ضعیف دال بر فضایل و مناقب و مصائب، همچنین مساجد و مراقد و مواعظ است، یعنی سه دسته موضوعات که به وسیله اخبار ضعیف بیان شده باشند. دسته اول: مثلا خبر ضعیفی دال بر فضیلت یک نبی یا ولی وارد شده باشد، یا خبر ضعیفی دال بر یک مصیبت نسبت به نبی یا ولی یا اهل بیت (علیهم السلام) وارد شده باشد. دسته دوم: مثلاً

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم قلمرو قاعد- جهتة الرابعة: شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر کراهت ۱۳۹۴/۱۰/۲۶   جهت چهارم: شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر کراهت جهت چهارم از جهاتی که پیرامون قلمرو قاعده است مربوط به شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر کراهت است. جمعی قائل شده اند اگر خبر ضعیفی بر کراهت فعلی و عملی دلالت کند، به مقتضای اخبار من بلغ کراهت آن فعل یا عمل ثابت می‌شود، همانطور که به مقتضای اخبار من بلغ استحباب آن عملی که با خبر ضعیف استحبابش بیان شده، ثابت می‌شود. ابتدائاً یک مطلبی را عرض می‌کنم. به طور کلی مبنای ما در باب مفاد

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم قلمرو قاعده- جهت ثالثه: شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر حرمت ۱۳۹۴/۱۰/۲۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در قلمرو قاعده تسامح در ادله سنن بود، عرض کردیم در مورد قلمرو قاعده از چند جهت بحث می‌کنیم، پنج جهت گفتیم که احتمالا بیشتر شود، دو جهت را مورد رسیدگی قرار دادیم، یکی شمول قاعده و اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیفی که علم وجدانی یا تعبدی به کذب آن داریم، دوم شمول قاعده نسبت به خبر ضعیف دال بر وجوب بود که مورد رسیدگی قرار گرفت. جهت سوم: شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر حرمت بحث این است که اگرخبر ضعیفی دال بر حرمت عمل

دانلود-جلسه بیست و دوم-PDF جلسه بیست و دوم قلمرو قاعده- جهت ثانیه:بررسی شمول اخبار نسبت به خبر ضعیف دال بر وجوب ۱۹/۱۰/۱۳۹۴ خلاصه جلسه گذشته گفته شد در بحث از قلمرو قاعده، پنج جهت لازم است مورد بررسی قرار بگیرد، جهت اولی که بحث آن گذشت درباره شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیفی است که در مقابل آن خبری دال بر عدم استحباب وجود دارد یا وجداناً علم به کذب داریم بحث این بود که آیا این اخبار شامل این قسم هم می‌شود یا نه؟ ما تفصیل دادیم و گفتیم، اخبار شامل موردی که علم وجدانی به کذب خبر ضعیف داریم نمی‌شود، اما علی الظاهر این اخبار و قاعده شامل مواردی که خبری معتبر بر عدم استحباب اقامه

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم قلمرو قاعده ۱۳۹۴/۱۰/۱۶   قلمرو قاعده تسامح تا اینجا پیرامون مفاد قاعده، ادله قاعده و نظریات مختلفی که درباره مفاد قاعده ارائه شده و نیز نظر مختار، مطالبی بیان شد. بحثی که به نظر می‌رسد، بحث نسبتاً قابل توجهی است و از تجمیع چند تنبیه بدست می‌آید، بحث از قلمرو قاعد است، چون اکثر تنبیهات به یک معنا حول قلمرو قاعده است، و لذا ما اینها را تحت عنوان قلمرو قاعده تجمیع کردیم، یعنی اینکه این قاعده شامل چه محدوده ای می‌شود. در این عنوان ما از پنج جهت بحث می‌کنیم، یعنی قلمرو قاعده را در این پنج جهت مورد بررسی قرار می‌دهیم: ۱. بررسی شمول قاعده نسبت به خبر ضعیف دال

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم ادله- اخبار من بلغ(نظریه هفتم و بررسی آن) ۱۳۹۴/۱۰/۱۲   خلاصه جلسه گذشته نظریه هفتم درباره مفاد اخبار من بلغ نظریه ای است که تا حدودی مشهور، و از جمله محقق نائینی به آن ملتزم شده اند، البته تفصیل این نظریه را جلسه گذشته عرض کردیم. محصل نظریه هفتم این است که اخبار من بلغ دال بر حجیت خبر ضعیف در دایره سنن و مستحبات هستند، و اساساً این قاعده هم که به عنوان «تسامح در ادله سنن» شهرت پیدا کرده با همین تفسیر سازگارتر و مناسب‌تر است. طبق این نظر اخبار من بلغ بر حجیت هر خبر ضعیفی که در دایره مستحبات وارد شده باشد دلالت می‌کند و به نوعی مقدم می‌شود بر

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم ادله- اخبار من بلغ( ادله نظریه ششم، نظریه هفتم و بررسی آن) ۱۳۹۴/۱۰/۰۵   بخش پنجم: نظریه محقق اصفهانی آخرین بخش از آنچه که محقق اصفهانی در این مقام فرموده در واقع نظریه ای است که خود ایشان درباره مفاد اخبار من بلغ دارد. به نظر محقق اصفهانی این اخبار در مقام ترغیب در عمل می‌باشند نه صرف تحصیل ثواب، و ترغیب به عمل معنایی جز رجحان شرعی و استحباب ندارد، لذا محقق اصفهانی قائل به استحباب نفسی است اما نه از طریق راهی که محقق خراسانی گفته اند. تفاوت نظر محقق اصفهانی و مرحوم آخوند مرحوم آخوند از راه ترتب ثواب کشف کرد استحباب را، چون به نظر ایشان « کان له اجر

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم ادله- اخبار من بلغ (نظریه ششم و بررسی آن) ۱۳۹۴/۱۰/۰۲   خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون نظریه محقق اصفهانی درباره مفاد اخبار من بلغ بود، عرض کردیم ایشان مجموعه نظرات خود را در قالب پنج بخش بیان کرده است، سه بخش را در جلسه گذشته توضیح دادیم. بخش اول بررسی کلام شیخ بود، بخش دوم بررسی نظر محقق خراسانی و بخش سوم هم مربوط به یک نکته ای بود که محقق نائینی در مورد اخبار مطلق و مقید فرموده بودند، این سه بخش بیان شد، دو بخش دیگر باقی مانده که انشاءالله امروز بررسی خواهیم کرد. بخش چهارم( راه دیگر برای حمل به ارشادیت و بررسی آن ) بخش چهارم تبیین یک راهی برای

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم ادله- اخبار من بلغ(نظریه ششم و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۹/۲۸   خلاصه جلسه گذشته در دیدگاه دوم یک نظریه بیان شد، دیدگاه دوم این بود که، اخبار من بلغ باید، برمعنایی غیر از مدلول مطابقی حمل شوند. نظریه اول از این دیدگاه را جلسه گذشته عرض کردیم که نظر مرحوم محقق خراسانی بود و مورد بررسی قرار گرفت. نظریه ششم: محقق اصفهانی نظریه دوم مربوط به محقق اصفهانی است، اگر بخواهیم این نظریه را با مجموع نظریاتی که تا بحال بیان کردیم حساب کنیم، در واقع این می‌شود نظریه ششم. مجموع کلمات محقق اصفهانی در پنج بخش ارائه می‌شود، البته اصل نظریه ایشان در آخرین بخش بیان می‌شود، اما از آنجا که سایر بخش‌ها و

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم ادله- اخبارمن بلغ( نظریه پنجم و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۹/۰۳   خلاصه جلسه گذشته نظریه اول در دیدگاه دوم (در مقایسه با مجموع نظرات، نظریه پنجم) مطلبی است که محقق خراسانی فرموده‌اند، به نظر ایشان اخبار من بلغ دال بر استحباب عمل است از راه ترتب ثواب، تقریر محقق خراسانی از دلالت این اخبار را بیان کردیم و محصل آن این بود که این اخبار دلالت بر ترتیب ثواب بر ذات عمل می‌کند. ایشان قرائنی هم بر این ادعا ذکر کرده و سپس به دو دلیل و دو قرینه ای که مرحوم شیخ بر دلالت این اخبار بر ارشادیت ذکر کرده بود، ایراد گرفته و هر دو را رد کردند. ما مجموع مطالب محقق خراسانی

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم ادله- اخبار من بلغ( نظریه پنجم و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۸/۳۰ دیدگاه دوم(عدم تطابق مدلول مطابقی و مراد جدی) بحث درباره دیدگاه کسانی است که معتقدند، مدلول مطابقی و ظاهر اخبار من بلغ، مراد جدی نیست، بلکه مراد جدی چیزی غیر از مدلول مطابقی اخبار من بلغ است، یعنی به نوعی این اخبار من بلغ را به معنای إخبار نمی‌دانند، بلکه معتقدند ازاین اخبار امر یا طلب یا به تعبیری انشاء استفاده می‌شود، که این به معنای استحباب است، یعنی می‌گویند اخبار دلالت می‌کند بر استحباب چیزی که در یک خبر ضعیف ثوابی برای آن ذکر شده است، البته استحباب تارة به عنوان اولی برای عمل ثابت می‌شود، این نظر مرحوم آخوند و محقق اصفهانی

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم ادله –اخبار من بلغ (بررسی نظریه چهارم) ۱۳۹۴/۰۸/۲۶   خلاصه جلسه گذشته نظریه چهارم در دیدگاه اول که امام به آن ملتزم شده است این بود که اخبار من بلغ دلالت بر استحباب و حجیت ندارد بلکه صرفاً اخبار است از ثوابی که بر عمل داده می‌شود تفضلاً و غرض اصلی از این اخبار تحفظ مستحبات است. ایشان این مطلب را با ضمیمه سه مقدمه بیان کردند و وزان اخبار من بلغ را وزان جعاله دانستند که یک حکمی بر عنوان عامی وضع شده مبنی بر اینکه اگر کسی آن را تعقیب کند و آن کار را انجام بدهد جعلی به او داده می‌شود که عبارت است از اجر و ثواب، گفتیم اشکالاتی به

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم ادله- اخبار من بلغ(نظریه دوم و سوم و چهارم و بررسی آن‌ها) ۱۳۹۴/۰۸/۲۳   بحث جلسه گذشته در دسته بندی دیدگاه های مرتبط با اخبار من بلغ عرض کردیم دو دیدگاه کلی وجود دارد، در یک دیدگاه به همان مدلول مطابقی اخبار من بلغ اخذ می‌شود و مراد جدی چیزی جز مدلول مطابقی نیست، در این دیدگاه گفتیم چندین نظریه وجود دارد، یک نظریه را گفتیم و مورد بررسی قرار دادیم، آن هم نظریه ارشاد به حکم عقل بود که طبق هر دو احتمال آن مورد بررسی قرار گرفت، چون شیخ(ره) در این رابطه دو احتمال دادند. نظریه دوم: صرف وعده بر ثواب اخبار من بلغ برصرف وعده بر ثواب دلالت دارد بدون این

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم (ادله-اخبارمن بلغ) نظر شیخ انصاری«ارشاد به حکم عقل» وبررسی آن ۱۳۹۴/۰۸/۱۹   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد اخبار من بلغ در یک تقسیم بندی کلی، دو دیدگاه کلی وجود دارد، طبق یک دیدگاه مفاد و مدلول اخبار من بلغ همین مدلول مطابقی است و اراده جدی دیگری وجود ندارد، گفتیم در این دیدگاه دو قول و نظر می‌گنجد: ۱. این اخبار ارشاد به حکم عقل دارند. ۲. این اخبار صرفاً وعده به ثواب است و خبر از تفضل خداوند متعال نسبت به عامل به این اعمال می‌دهند. در مورد ارشاد به حکم عقل که شیخ انصاری (ره) به آن ملتزم بود گفتیم ایشان دو احتمال را مطرح کرده است: احتمال اول: اینکه

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم ادله- اخبارمن بلغ(نظر شیخ انصاری« ارشاد به حکم عقل» و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۸/۱۶   خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون دیدگاه مرحوم شیخ درباره اخبار من بلغ بود. احتمال اولی که در کلام مرحوم شیخ ذکر شده بود، این بود که اگر آنچه به این اخبار ثابت می‌شود، اصل ثواب باشد، آن‌گاه ارشاد به حکم عقل دارند چون: اولاً: در خود این اخبار عمل مقید شده است به امید وصول به ثواب. ثانیاً: «فاء» در «فعمله» ظهور در سببیت دارد و دلیل بر این است که عمل به دنبال بلوغ صورت گرفته و قید«التماساً لثواب الموعود» یا «التماساً لقول النبی» در این روایات آمده، لذا نمی‌توانیم حمل بر مولویت بکنیم و استحباب را از آن

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم بررسی قول اول(نظر شیخ انصاری- ارشاد به حکم عقل) ۱۳۹۴/۰۸/۱۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم اگر به ظاهراخبار من بلغ اخذ شود و مدلول مطابقی آن در نظر گرفته شود از دو حالت خارج نیست: ۱. یا ارشاد به حکم عقل می‌کند چون از دید عقل کسی که عملی را به احتمال مطلوبیت و امید مطلوب بودن آن انجام دهد، مستحق مدح است و این اخبار هم ارشاد به این حکم عقلی می‌کنند. ۲. این صرف وعده به ثواب است و می‌گوید که تفضلاً خداوند متعال به کسی که «بلغه الثواب فعمله»، ثواب اعطاء می‌کند. همچنین گفته شد شیخ  دو احتمال ذکر کرده و تلاش کرده که هر دو احتمال را به نوعی ارشاد