نفی سبیل

قواعد فقهیه – جلسه بیست و چهارم – قلمرو قاعده – جهت دوم: بررسی شمول قاعده نسبت به همه مسلمین – بررسی شمول قاعده نسبت به برخی فرق اسلامی – جهت سوم: بررسی شمول قاعده نسبت به همه کافران

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم قلمرو قاعده – جهت دوم: بررسی شمول قاعده نسبت به همه مسلمین – بررسی شمول قاعده نسبت به برخی فرق اسلامی – جهت سوم: بررسی شمول قاعده نسبت به همه کافران ۱۴۰۲/۱۰/۱۶                            خلاصه جلسه گذشته بحث در قلمرو قاعده بود؛ عرض کردیم این قاعده همه مسلمین را دربرمی‌گیرد، چون منظور از مؤمن در این آیه و ادله دیگر، مسلم است. مسلم را هم تعریف کردیم؛ بنابراین منظور از مؤمن، مؤمن در مقابل کافر است و نه مؤمنی که اخص از مسلم است، به معنای کسی که باور قلبی دارد و نه مؤمن در اصطلاح فقه که در مقابل مخالف

قواعد فقهیه – جلسه بیست و سوم – قلمرو قاعده – جهت اول: بررسی شمول قاعده نسبت به فرض تساوی – بررسی شمول روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» – نتیجه جهت اول – جهت دوم: بررسی شمول قاعده نسبت به همه مسلمین – روایت دال بر شمول – بررسی شمول قاعده نسبت به برخی فرق اسلامی  

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم قلمرو قاعده – جهت اول: بررسی شمول قاعده نسبت به فرض تساوی – بررسی شمول روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» – نتیجه جهت اول – جهت دوم: بررسی شمول قاعده نسبت به همه مسلمین – روایت دال بر شمول – بررسی شمول قاعده نسبت به برخی فرق اسلامی     ۱۴۰۲/۱۰/۱۰                                                                                                    خلاصه جلسه گذشته بحث به قلمرو قاعده نفی سبیل رسید؛ اولین

قواعد فقهیه – جلسه بیست و دوم – قلمرو قاعده – جهت اول: بررسی شمول قاعده نسبت به فرض تساوی – کلام صاحب عناوین          

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم  قلمرو قاعده – جهت اول: بررسی شمول قاعده نسبت به فرض تساوی – کلام صاحب عناوین  ۱۴۰۲/۱۰/۰۲      قلمرو قاعده بحث از مدارک و مستندات قاعده نفی سبیل تمام شد؛ مطلب دیگری که باید دنبال شود، قلمرو قاعده است. البته بعد از این، باید چند مطلب دیگر را هم مطرح کنیم که ان‌شاءالله بحث به نحو مستوفی به سرانجام برسد، بحث از تطبیقات قاعده را داریم، و مهم برخی از سؤالات و شبهات و ابهاماتی است که در رابطه با این قاعده وجود دارد. نسبت این قاعده را با برخی از قواعد دیگر یا ادله احکام اولیه باید بررسی کنیم. لذا مجموعاً چند مطلب مهم دیگر در رابطه با این قاعده

قواعد فقهیه – جلسه بیست و یکم – ادله قاعده – خلاصه دلیل پنجم – کلام صاحب عناوین و بررسی آن- بررسی دلیل پنجم – اشکال اول تا چهارم – دلیل ششم و بررسی آن – جمع‌بندی ادله قاعده

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم ادله قاعده – خلاصه دلیل پنجم – کلام صاحب عناوین و بررسی آن- بررسی دلیل پنجم – اشکال اول تا چهارم – دلیل ششم و بررسی آن – جمع‌بندی ادله قاعده ۱۴۰۲/۰۹/۱۹     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم دلیل پنجم بر قاعده لاضرر بنابر آنچه صاحب عناوین فرموده، وجوب التعظیم للشعائر و حرمة الاهانة است؛ اینکه تعظیم شعائر واجب و اهانت به شعائر حرام است. گفتیم قسمت اول عبارت ایشان به نوعی در بردارنده دو قیاس است. یکی اینکه المؤمن من الشعائر و دیگر اینکه الشعائر وجب تعظیمه یا تحرم اهانتها، نتیجه اینکه اهانة المؤمن حرام است. نتیجه این قیاس در یک قیاس دیگری قرار می‌گیرد که غلبه و سلطه کافر

قواعد فقهیه – جلسه بیستم – ادله قاعده – دلیل چهارم: اعتبار عقلی و بررسی آن – دلیل پنجم: وجوب تعظیم شعائر و حرمت اهانت به آن

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  ادله قاعده – دلیل چهارم: اعتبار عقلی و بررسی آن – دلیل پنجم: وجوب تعظیم شعائر و حرمت اهانت به آن    ۱۴۰۲/۰۹/۱۸                                                                                                                    خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره ادله قاعده نفی سبیل به اواخر رسید. دلیل چهارم که تقریباً اکثر مباحث مربوط به آن گذشت، طبق آنچه که صاحب عناوین گفته، اعتبار عقلی است و البته

قواعد فقهیه – جلسه نوزدهم – ادله قاعده – دلیل دوم:روایات – بررسی طایفه دوم – اشکالات دلالی – اشکال سوم، چهارم، پنجم و بررسی آنها – دلیل سوم: اجماع و بررسی آن – دلیل چهارم: اعتبار عقلی و بررسی آن  

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم ادله قاعده – دلیل دوم:روایات – بررسی طایفه دوم – اشکالات دلالی – اشکال سوم، چهارم، پنجم و بررسی آنها – دلیل سوم: اجماع و بررسی آن – دلیل چهارم: اعتبار عقلی و بررسی آن        ۱۴۰۲/۰۹/۱۲                             خلاصه جلسه گذشته بحث در روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» بود. عرض کردیم هم اشکال سندی به این روایت شده و هم اشکال دلالی. اشکال سندی پاسخ داده شد؛ لکن از نظر دلالی چند اشکال مطرح شده است. دو اشکال مورد رسیدگی قرار گرفت. اشکال سوم اشکال سوم و البته چه بسا اشکالات بعدی در لابه‌لای مباحث گذشته مورد اشاره قرار

قواعد فقهیه – جلسه هیجدهم – ادله قاعده – دلیل دوم:روایات – بررسی طایفه دوم – اشکالات دلالی – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم و بررسی آن   

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هیجدهم ادله قاعده – دلیل دوم:روایات – بررسی طایفه دوم – اشکالات دلالی – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم و بررسی آن       ۱۴۰۲/۰۹/۱۱                                                                                        خلاصه جلسه گذشته در طایفه دوم از روایات که دلیل دوم بر قاعده نفی سبیل می‌باشد، بحث در روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» بود؛ تقریب‌های مختلف استدلال به این روایت بیان شد. در مقام بررسی روایت، گفتیم دو اشکال سندی مطرح شده که این

قواعد فقهیه – جلسه هفدهم – ادله قاعده – دلیل دوم: روایات – طایفه دوم – تقریب اول و دوم استدلال – بررسی طایفه دوم – ۱. اشکال سندی – اشکال اول و دوم و بررسی آنها

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم  ادله قاعده – دلیل دوم: روایات – طایفه دوم – تقریب اول و دوم استدلال – بررسی طایفه دوم – ۱. اشکال سندی – اشکال اول و دوم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۹/۰۴         خلاصه جلسه گذشته دلیل دوم بر قاعده نفی سبیل، روایات است؛ عرض کردیم به دو طایفه از روایات استدلال شده است. طایفه اول را در جلسه گذشته ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم؛ معلوم شد دلالت آن بر این قاعده، محل تأمل است. طایفه دوم روایت «الاسلام یعلو و لایعلی علیه» در باب میراث اهل ملل در من لایحضر نقل شده است؛ شیخ صدوق از قول رسول خدا(ص) این را نقل کرده است: «الاسلام یعلو و لا

قواعد فقهیه – جلسه شانزدهم – ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – اشکالات – بررسی اشکال دوم اشکال سوم و بررسی آن – دلیل دوم:روایات – طایفه اول و بررسی آن

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – اشکالات – بررسی اشکال دوم اشکال سوم و بررسی آن – دلیل دوم:روایات – طایفه اول و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۸/۲۸   خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالات استدلال به آیه «و لله العزة و لرسوله و للمؤمنین» بود؛ اشکال اول را در جلسه گذشته ذکر کردیم و پاسخ دادیم. اشکال دوم هم بیان شد؛ محصل اشکال دوم این بود که آنچه در این آیه بیان شده، ارتباطی با قاعده نفی سبیل ندارد چون به طور کلی عزت را برای مؤمنین و مسلمین بیان کرده و ذلت را از آنان نفی می‌کند و این هم در برابر کفار و هم در برابر سایر مؤمنان

قواعد فقهیه – جلسه پانزدهم – ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – سایر تقاریب استدلال – تقریب چهارم و پنجم – اشکالات – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – سایر تقاریب استدلال – تقریب چهارم و پنجم – اشکالات – اشکال اول و بررسی آن – اشکال دوم ۱۴۰۲/۰۸/۲۷         خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه دوم یعنی «وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ» بود. عرض کردیم برای استدلال به این آیه، تقریب‌های متعددی می‌توان ذکر کرد؛ ما تا اینجا سه تقریب برای استدلال به این آیه بیان کردیم. تقریب اول استدلال از طریق دلالت مطابقی آیه بود، که گفتیم بعید نیست بتوانیم از راه مناسبت حکم و موضوع که یک ظهور لفظی است، منتهی ظهور با واسطه، به این آیه استدلال کنیم. تقریب دوم استدلال به

قواعد فقهیه – جلسه چهاردهم – ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – سایر تقاریب استدلال – مقدمه – تقریب سوم                                                                                                                                            

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – سایر تقاریب استدلال – مقدمه – تقریب سوم    ۱۴۰۲/۰۸/۲۱     خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه «وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ» بود. برای استدلال به این آیه، در کلمات محقق بجنوردی، چند تعبیر به کار رفته است؛ تعبیر مناسبت حکم و موضوع، فحوی الخطاب، تنقیح مناط قطعی و مدلول التزامی. ما در جلسه گذشته تقریباً دو تقریب را بیان کردیم؛ یکی از راه دلالت مطابقی آیه که گفتیم لقائل أن یقول آیه بالدلالة المطابقیة بر نفی سبیل دلالت دارد؛ حالا اشکالی هم متوجه آن بود که ذکر شد. راه دوم این بود که بالدلالة الالتزامیة چنین دلالتی دارد؛

قواعد فقهیه – جلسه سیزدهم – ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – تقریب اول – تقریب دوم

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم  ادله قاعده – دلیل اول: ۲. آیه ۸ سوره منافقون – تقریب اول – تقریب دوم ۱۴۰۲/۰۸/۲۰   ۲. آیه ۸ سوره منافقون دلیل اول بر قاعده نفی سبیل، آیات بود؛ به یک آیه استدلال شده که مفصلاً درباره آن بحث شد. نتیجه این شد که آیه «وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا» دلالت بر قاعده نفی سبیل دارد. آیه دیگری که به آن استناد شده برای قاعده نفی سبیل، آیه ۸ سوره منافقون است. البته مرحوم آقای بجنوردی در قواعد فقهیه این را به عنوان یک دلیل مستقل تحت عنوان مناسبت حکم و موضوع ذکر کرده‌ و توضیح داده است؛ لکن چون اساس و پایه دلیل چهارم ایشان، همین آیه است و

قواعد فقهیه – جلسه دوازدهم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال دوم مشترک الورود به تقریب اول و دوم – بررسی اشکال دوم مشترک الورود – راه چهارم و پنجم – نتیجه بررسی اشکال دوم – بررسی تقریب دوم

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال دوم مشترک الورود به تقریب اول و دوم – بررسی اشکال دوم مشترک الورود – راه چهارم و پنجم – نتیجه بررسی اشکال دوم – بررسی تقریب دوم ۱۴۰۲/۰۸/۱۴     خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکال مشترک الورود به تقریب اول و دوم بود؛ اشکال اول مورد بررسی قرار گرفت؛ اشکال دوم هم ذکر شد. اصل اشکال این بود که این آیه چه بنابر تقریب اول و چه بنابر تقریب دوم معارض دارد، عمومات و اطلاقات برخی از احکام اولیه، با این آیه تعارض می‌کنند و نسبت بین اینها عموم و خصوص من وجه است؛ لذا آیه نمی‌تواند

قواعد فقهیه – جلسه یازدهم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال دوم مشترک الورود به تقریب اول و دوم – بررسی اشکال دوم مشترک الورود – راه اول، دوم، سوم و بررسی آنها

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال دوم مشترک الورود به تقریب اول و دوم – بررسی اشکال دوم مشترک الورود – راه اول، دوم، سوم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۸/۱۳     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم نسبت به تقریب اول استدلال به آیه «و لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلا» یک سری اشکالات اختصاصی وجود دارد که حدوداً شش یا هفت اشکال مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت؛ و یک سری اشکالاتی که مشترک الورود با تقریب دوم است. یک اشکال مشترک الورود به تقریب اول و تقریب دوم استدلال را جلسه گذشته بررسی کردیم. جهت یادآوری عرض می‌کنم که تقریب اول استدلال،

قواعد فقهیه – جلسه دهم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی اشکال ششم – اشکال اول مشترک الورود به تقریب اول و دوم و بررسی آن  

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی اشکال ششم – اشکال اول مشترک الورود به تقریب اول و دوم و بررسی آن    ۱۴۰۲/۰۸/۰۷                                                                    خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالات تقریب اول از دو تقریب استدلال به آیه نفی سبیل بود؛ اشکال ششم که در جلسه گذشته نقل کردیم، در کلمات امام(ره) مطرح شده است. اساس اشکال (که البته یک ادعایی است در مورد آیه و ایشان هم آن را رد نکرده‌اند، لکن می‌فرماید

قواعد فقهیه – جلسه نهم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی پاسخ دوم به اشکال اول – اشکال به پاسخ دوم – بررسی اشکال دوم – اشکال سوم- پاسخ اول و بررسی آن – پاسخ دوم    

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی پاسخ دوم به اشکال اول – اشکال به پاسخ دوم – بررسی اشکال دوم – اشکال سوم- پاسخ اول و بررسی آن – پاسخ دوم     ۱۴۰۲/۰۸/۰۶                                                            خلاصه جلسه گذشته تا اینجا سه اشکال به تقریب اول از استدلال به آیه نفی سبیل بیان کردیم و جواب دادیم. اشکال اول سیاق خود این فقره از آیه بود که در حقیقت با عنوان سیاق کلمات آن را معرفی کردیم. اشکال دوم

قواعد فقهیه – جلسه هشتم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی پاسخ دوم به اشکال اول – اشکال به پاسخ دوم – بررسی اشکال دوم – اشکال سوم- پاسخ اول و بررسی آن – پاسخ دوم     

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – بررسی پاسخ دوم به اشکال اول – اشکال به پاسخ دوم – بررسی اشکال دوم – اشکال سوم- پاسخ اول و بررسی آن – پاسخ دوم    ۱۴۰۲/۰۷/۳۰                                                        خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در استدلال به آیه نفی سبیل برای اثبات قاعده، اشکالاتی مطرح شده است؛ ما به عموم این آیه تمسک کردیم و گفتیم می‌توان با این آیه، قاعده نفی سبیل را اثبات کرد. اما اشکالاتی مطرح شده است؛ اجمالاً دو اشکال

قواعد فقهیه – جلسه هفتم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال اول – پاسخ اول و دوم و بررسی آنها

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – بررسی نظر برگزیده – اشکال اول – پاسخ اول و دوم و بررسی آنها ۱۴۰۲/۰۷/۲۹       خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مقتضای تحقیق در آیه نفی سبیل این است که آیه عمومیت دارد (تقریب اول) و بر این اساس می‌تواند بر قاعده نفی سبیل دلالت کند؛ فی الجمله شواهد و قرائن را ذکر کردیم، لکن عرض کردیم نسبت به عموم چند اشکال مطرح است؛ بعضی از این اشکالات را مرحوم شیخ انصاری فرموده و برخی را دیگران گفته‌اند از جمله صاحب حدائق؛ عمدتاً آن اشکالات شش‌گانه‌ای که ما در گذشته از صاحب عناوین نقل کردیم، اینها هست به اضافه یک سری اشکالات

قواعد فقهیه – جلسه ششم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – نظر برگزیده درباره آیه (عموم) – دلائل و شواهد – بررسی نظر برگزیده – اشکال اول  

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – نظر برگزیده درباره آیه (عموم) – دلائل و شواهد – بررسی نظر برگزیده – اشکال اول  ۱۴۰۲/۰۷/۲۳                                                                                           نظر برگزیده درباره آیه (عموم) بعد از بیان انظار پیرامون مدلول و مفاد آیه نفی سبیل، باید دید مقتضای تحقیق در معنا و تفسیر این آیه چیست و اینکه آیا این آیه دلالت بر قاعده دارد یا نه. مدعای ما این است

قواعد فقهیه – جلسه پنجم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – اقوال درباره آیه – سایر وجوه کلام امام(ره)           

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم  ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۱۴۱ سوره نساء – اقوال درباره آیه – سایر وجوه کلام امام(ره) ۱۴۰۲/۰۷/۲۲                                                                                                                                               خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به آیه نفی سبیل برای اثبات قاعده بود. تا اینجا دو تقریب برای استدلال به این آیه و