دروس خارج

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- ادامه بررسی اشکالات نظر مختار ۱۳۹۸/۰۹/۱۸           خلاصه جلسه گذشته إن شاء الله امروز آخرین جلسه‌ای است که درباره آیه غض و بررسی دلالت آن بر حرمت نظر به اجنبیه مطلقا بحث می‌کنیم. محصّل نظر مختار این شد که آیه غض دلالت بر حرمت نظر به اجنبیه مطلقا ندارد، بلکه آیه در واقع دستور می‌دهد به غض بصر به معنای تغییر نوع نگاه از نگاه شهوانی و استقلالی به نگاه ابزاری و نگاهی که در هنگام مخاطبه لازم است. به قرینه «الا ما ظهر منها» هم که

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- بررسی اشکالات نظر مختار ۱۳۹۸/۰۹/۱۷           خلاصه جلسه گذشته بحث درباره آیه غض طولانی شد و تقریباً بیش از ده جلسه درباره مفاد و مضمون این آیه و دلالت آن بر حرمت نظر به اجنبیه مطلقا بحث کردیم. تا اینجا معلوم شد که آیه دلالت بر حرمت نظر به اجنبیه مطلقا ندارد؛ اما اینکه بر چه چیزی دلالت دارد، این محل اختلاف و بحث است. برخی معتقدند دلالت بر حرمت نظر به عورت می‌کند، عده‌ای معتقدند دلالت بر حرمت نظر به عورت مماثل و بدن المرأة مطلقا

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- کلام شهید مطهری- دو قرینه بر مدعا ۱۳۹۸/۰۹/۱۳          خلاصه جلسه گذشته محصّل آنچه درباره آیه غض به عنوان نتیجه و مقتضای تحقیق در مدلول این آیه گفتیم، این شد که آیه دستور به کاستن از نگاه به معنای خیره نشدن یا به تعبیر دیگر نگاه ابزاری داشتن در هنگام گفتگو و محاوره و ضرورت، با زنان و آن هم در خصوص وجه و کفین می‎دهد با توضیحاتی که ما دادیم. لکن دو قرینه بر این مدعا اقامه می‌کنیم؛ شاید عمده قرینه‌ای که لازم است در این مقام

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- کلام شهید مطهری- اشکال چهارم و بررسی آن- حق در مسئله ۱۳۹۸/۰۹/۱۲         خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون اشکالاتی بود که به نظریه مرحوم شهید مطهری وارد شده یا ممکن است وارد شود. سه اشکال را بررسی کردیم؛ اشکال چهارم را هم متعرض شدیم. این دو اشکال اخیر مهم‌ترین اشکالاتی است که به این نظر ممکن است وارد شود. اشکال چهارم این بود که این نظر با مضمون برخی روایات از جمله روایت ابوعمرو زبیری، روایتی که در تفسیر نعمانی نقل شده و نیز وصیت امیرالمؤمنین(ع) به محمد

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول:آیه ۳۰ سوره نور- کلام شهید مطهری- اشکال سوم و چهارم و بررسی آنها ۱۳۹۸/۰۹/۱۱         خلاصه جلسه گذشته عرض شد نسبت به نظر آقای مطهری درباره مدلول آیه غض اشکالاتی مطرح است. اصل نظر این بود که «قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم» به معنای این است که مؤمنین می‌بایست از نگاه تند و تیز، نگاه شهوت آلود و استقلالی به وجه و کفین ـ البته بیشتر تأکید روی وجه است ـ اجتناب کنند. دو اشکال را در جلسه قبل مطرح کردیم و پاسخ دادیم. اشکال سوم به قرینه‌ای است که ایشان در

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- بررسی کلام شهید مطهری ۱۳۹۸/۰۹/۱۰         جمع بندی مباحث گذشته تا اینجا علاوه بر اینکه برخی اشکالات اعلام نسبت به دلالت آیه غض بر حرمت نظر به اجنبیه مطلقا را ذکر کردیم، برخی از آراء درباره مفاد و مضمون این آیه را هم بیان کردیم. نظر مرحوم مقدس اردبیلی، نظر مرحوم آقای حکیم، نظر محقق خویی، نظر آیت الله شبیری زنجانی، اینجا اجمالا مطرح شد. همچنین نظر شهید مطهری درباره مفاد و مضمون آیه غض توضیح داده شد؛ محصّل نظر ایشان این شد که غض به معنای کاستن

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن- کلام شهید مطهری ۱۳۹۸/۰۹/۰۹           جمع بندی مباحث گذشته درباره آیه غض و استدلال به آن برای اثبات حرمت نظر به اجنبیه مطلقا چند تقریب ذکر شد و اشکالات تقاریب ثلاثه هم بیان گردید. برخی از اعاظم درباره اینکه مفاد و معنای این آیه چیست، نظراتی ذکر کرده‌اند. نظری از محقق خویی و نیز مرحوم آقای حکیم ذکر شد؛ نظر آقای خویی این است که آیه غض دستور به صرف النظر فی خصوص الاستمتاعات الجنسیة می‌دهد. یعنی نگاه شهوانی و

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- کلام آیت الله حکیم در مورد معنای آیه و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۹/۰۶           خلاصه جلسه گذشته تا این جا معلوم شد پیرامون استدلال به آیه غض بر حرمت نظر به اجنبیه مطلقا به طور کلی دو نظر وجود دارد. یک نظر این است که آیه دلالت بر حرمت نظر به اجنبیه مطلقا دارد و نظر دیگر این است که آیه چنین دلالتی ندارد. برای دلالت بر حرمت نظر مطلقا سه تقریب بیان شد و اشکالات هر سه تقریب هم مطرح شد. در مقابل، برخی معتقدند آیه چنین

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- کلام محقق خویی درباره معنای آیه- اشکالات آیت الله حکیم به استدلال به آیه و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۹/۰۵           خلاصه جلسه گذشته بحث در تقریب سوم استدلال به آیه غض بود. عرض کردیم مرحوم آقای خویی اشکالاتی به این تقریب ایراد کرده‌اند؛ ما آن اشکالات را ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. معلوم شد برخی از این اشکالات به تقریب سوم وارد نیست. به علاوه ایشان یک تفسیری برای این آیه ارائه کرده‌اند؛ به نظر وی این آیه دلالت می‌کند بر اینکه باید از نگاه شهوانی

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- تقریب استدلال- تقریب سوم- اشکالات محقق خویی به تقریب سوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۹/۰۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در تقریب سوم در استدلال به آیه غض بود. عرض کردیم براساس این تقریب غض که در آیه امر به آن شده، مقدمه ترک نظر است؛ بستن چشم مقدمه ترک نظر محسوب می‌شود. امر به مقدمه هم رساتر از امر به ذی المقدمه است؛ پس ترک نظر به این جهت واجب می‌شود. این استدلال بر این پایه استوار است که غض به معنای بستن چشم است و نیز بین غض بصر

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صرت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- تقریب استدلال- تقریب سوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۹/۰۳           تقریب سوم بحث در استدلال به آیه غض بر حرمت نظر به اجنبیه است. تا اینجا دو تقریب برای استدلال به این آیه ذکر کردیم و معلوم شد که هر دو تقریب محل اشکال است. تقریب سوم این است که در آیه امر شده به غض البصر و غض البصر مقدمه ترک النظر است، و چون امر به مقدمه شده، ابلغ و رساتر از امر به ذی المقدمه است، بنابراین از امر به مقدمه یعنی غض البصر ما

جلسه ۲۸ – PDF   چلسه بیست و هشتم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صرت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- تقریب استدلال- تقریب اول و دوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۹/۰۲           تقریب استدلال به آیه ۳۰ سوره نور بحث در دلالت آیه غض بر حرمت نظر به اجنبیه است. عرض کردیم درباره متعلق غض بصر احتمالات و اقوالی وجود دارد؛ براساس برخی از این احتمالات، بسیار روشن و واضح است که آیه مناسب استدلال نیست؛ اینکه مثلا متعلق غض بصر را عورت بدانیم یا مثلا وجه و کفین بدانیم یا مایجب ستره بدانیم، اینها کاملا معلوم است که با این آیه براساس این احتمالات نمی‌توان حرمت

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صرت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- مفردات آیه ۱۳۹۸/۰۸/۲۹         خلاصه جلسه گذشته درباره آیه ۳۰ سوره نور نکات و مطالبی مطرح شد؛ درباره مفردات این آیه به تفصیل بحث کردیم و در مورد هر یک از این مفردات اجمالا نظر خودمان را هم بیان کردیم.سپس احتمالات، بلکه اقوالی که در مورد غض بصر و متعلق آن (که به نوعی تعیین کننده این است که آیا می‌توانیم به این آیه استدلال کنیم بر حرمت مطلق نظر به اجنبیه به عنوان یک عامی که اگر دلیلی عضوی یا جزئی را استثنا کرد، آنگاه در مورد

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صرت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- مفردات آیه ۱۳۹۸/۰۸/۲۸           خلاصه جلسه گذشته درباره آیه ۳۰ سوره نور و استدلال به آن برای حرمت نظر به اجنبیه به جز دست و صورت، گفتیم ابتداءً مفردات این آیه را می‌بایست شرح دهیم و احتمالاتی که درباره متعلق غض بصر مطرح شده را ذکر کردیم؛ چون استدلال صرفا بر پایه بعضی از این احتمالات استوار است و بسیاری از این احتمالات اگر پذیرفته شوند، دیگر این آیه قابل استدلال نیست. سه اشکال به معنای اول غض نکته‌ای که بسیار مهم است و معرکه آراء واقع

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر از دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- مفردات آیه و بررسی ۱۳۹۸/۰۸/۲۸         خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به آیه ۳۰ سوره نور برای حرمت نظر به اجنبیه بود. به مناسبت استدلال به این آیه، گفتیم لازم است بیشتر پیرامون این آیه توضیح دهیم، چون در مواضع مختلف به این آیه استناد می‌شود. بر این اساس مفردات این آیه را شرح دادیم؛ قل، غض، مِن و اینکه متعلق غض بصر چیست. بعد از اینکه ان شاء الله این مطالب را ذکر کنیم، آن وقت تقریب استدلال به این آیه را به همراه اشکالات آن

جلسه ۲۴ _PDF جلسه بیست و چهارم مسئله ۱۸- بررسی نظر به اجنبیه در غیر دست و صورت- ادله حرمت: دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور- مفردات آیه ۱۳۹۸/۰۸/۲۶ خلاصه جلسه گذشته عرض شد مقام اول در مسأله هجدهم بررسی نظر به اجنبیه فیما عدا الوجه و الکفین است. گفتیم با اینکه حرمت نگاه به زن اجنبیه در غیر دست‌ها و صورت از قطعیات است، اما در عین حال به ادله‌ای هم استناد شده است. دلیل اول از کتاب است؛ آیه ۳۰ و بخشی از آیه ۳۱ سوره نور مورد استدلال گرفته، لکن در کیفیت استدلال بین این دو آیه فرق است؛ در آیه اول یعنی «قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّـهَ خَبِيرٌ بِمَا

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مسئله ۱۸- مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر دست و صورت ادله عدم جواز نظر- دلیل اول: آیه ۳۰ سوره نور ۱۳۹۸/۰۸/۲۵         مقام اول: نظر به اجنبیه در غیر دست و صورت در مسأله هجدهم ما بحث را در دو مقام دنبال می‌کنیم. مقام اول نظر به اجنبیه فیما عدا الوجه و الکفین است؛ اینکه آیا اساسا  مرد می‌تواند به زن نامحرم نگاه کند یا نه. مقام دوم درباره نظر به خصوص وجه و کفین است. در مقام اول عرض شد لا اشکال و لاتردید فی عدم جواز النظر؛ نظر به زن اجنبیه جایز نیست. این از قطعیات است؛ اما مع ذلک به ادله‌ای برای این قول

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مسئله ۱۸- بررسی دو موضوع در مسئله۱۸ ۱۳۹۸/۰۸/۲۲           مسأله هجدهم «لا إشكال في عدم جواز نظر الرجل إلى ما عدا الوجه و الكفين من المرأة الأجنبية من شعرها و سائر جسدها، سواء كان فيه تلذذ و ريبة أم لا، و كذا الوجه و الكفان إذا كان بتلذذ و ريبة، و أما بدونها. ففيه قولان بل أقوال: الجواز مطلقا، و عدمه مطلقا، و التفصيل بين نظرة واحدة فالأول، و تكرار النظر فالثاني، و أحوط الأقوال أوسطها». مسأله هجدهم از مسائل بسیار مهم و مبتلابه و پر بحث است؛ یعنی مسأله نظر به اجنبیه و نگاه به زن نامحرم. امام(ره) در این مسأله می‌فرماید: اشکالی نیست در اینکه نظر

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مسئله ۱۷- جهت سوم: مراد از محارم- بررسی جواز نظر به محارم بالمصاهرة (سببی) در قسم اول و قسم دوم حکم نظر به دو قسم دیگر ۱۳۹۸/۰۸/۲۱           خلاصه جلسه گذشته معلوم شد حکم نظر به محارم سببی در هر دو قسم، چیست و دلیل بر اینها کدام است. در یک قسم از محارم سببی، یعنی آنها که حرمت نکاح در آنها موقتی و قابل زوال است، لایجوز النظر و دلیل آن هم بیان شد. در قسم دوم، یعنی آنها که حرمت ابدی نکاح در آن ثابت است، عرض کردیم یجوز النظر و دو دلیل هم برایش ذکر شد. اشکال به محقق خویی لکن مرحوم آقای خویی قسم

جلسه ۲۰ – PDf جلسه بیست مسئله ۱۷- جهت سوم: مراد از محارم- جواز نظر به محارم رضاعی- دلیل چهارم و پنجم و بررسی آن جواز نظر به محارم بالمصاهرة (سببی) ۱۳۹۸/۰۸/۲۰           خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله جواز نظر به محارم رضاعی بود. تا اینجا سه دلیل ذکر شد؛ هم دلیل اول و هم دلیل دوم و هم دلیل سوم اجمالا قابل استدلال برای جواز نظر به محارم رضاعی هستند. هر چند دلیل دوم به عنوان روایتی که در کتب روایی نقل شده باشد مشاهده نمی‌شود.   دلیل چهارم دلیل چهارم اطلاق عمه یا خاله یا خواهر در برخی روایات به کسانی است که از طریق رضاع این نسبت‌ها را پیدا می‌کنند  و نکاح