دروس خارج

جلسه ۷۲ – PDF جلسه هفتاد و دوم اجتماع امر و نهی– ادله جواز دلیل ششم – مقدمه سوم ۱۳۹۸/۱۱/۱۶   عرض کردیم دلیل ششم بر جواز اجتماع امر و نهی مبتنی بر چهار مقدمه است که دو مقدمه از این چهار مقدمه در جلسه قبل بیان شد. البته در پایان بحث مقدمات و نتیجه‏گیری از این مقدمات، یک مرور اجمالی نیز بر این مقدمات خواهیم داشت. مقدمه سوم درست است که ماهیت لا بشرط ممکن است با هزار شرط در وجود خارجی اجتماع کند، یعنی ماهیتی که هیچ شرطی در آن نیست، چه بسا در خارج با شروطی که خارج از ذات آن ماهیت هستند متحد شوند اما به هیچ وجه ماهیت، کاشف، دال و مرآة برای آن شروطی

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم اجتماع امر و نهی– ادله جواز – دلیل ششم: مقدمه اول و دوم ۱۳۹۸/۱۱/۱۵ خلاصه جلسه گذشته تا کنون پنج دلیل بر جواز اجتماع امر و نهی ذکر شد و همگی مورد رسیدگی قرار گرفت، بعضی از این ادله قبول و برخی را نپذیرفتیم. دلیل ششم  این دلیل را امام خمینی بر جواز اجتماع امر و نهی اقامه کردند. این دلیل در کتب مختلف ایشان، چه آن‎هایی که به قلم خودشان است و چه در تقریرات ایشان ذکر شده است (مثل مناهج الاصول، تهذیب الاصول و معتمد الاصول). ایشان می‎فرماید: حق در مسئله این است که اجتماع امر و نهی جایز است و این موضوع با ذکر مقدماتی معلوم می‏شود. ایشان به

جلسه ۷۰ – pdf جلسه هفتاد اجتماع امر و نهی– ادله جواز – اشکالات دلیل پنجم ۱۳۹۸/۱۱/۱۴   خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته دلیل پنجم بر جواز اجتماع امر و نهی را بیان کردیم. این دلیل را محقق نایینی بیان کردند؛ محصل این دلیل این شد که چون ترکیب بین نماز و غصب ترکیب انضمامی است و چون این‎ها دو مقوله هستند که بینشان تباین ذاتی وجود دارد، اساسا اتحاد و ترکیب اتحادی بین آن‎ها ممکن نیست. بر این اساس هم امر و هم نهی می‏تواند به آن متعلق شود، امر و نهی می‎توانند در چیزی که ترکیب انضمامی بینشان است اجتماع کنند. محقق خویی به فرمایش محقق نایینی هم اشکال صغروی و هم اشکال کبروی داشتند. اشکال کبروی

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – اشکال دوم(نقض به متناقضین) – کلام محقق قوچانی ۱۳۹۷/۰۱/۲۹   خلاصه جلسه گذشته تا کنون عرض کردیم، اولین طریق برای اثبات اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد خاص، طریق مقدمیت است. تقریب استدلال به این طریق بیان شد. عرض کردیم محقق خراسانی نسبت به طریق مقدمیت چند اشکال مطرح کرده اند. اولین اشکال اشکال دور بود که به تفصیل در مورد این اشکال و انظاری که در این رابطه وارد شده است چه از محقق اصفهانی و چه از محقق نایینی سخن گفتیم. دومین اشکال به مسئله مقدمیت نقضی است که محقق خراسانی بیان کردند.

جلسه ۶۹ – pdf جلسه شصت و نهم اجتماع امر و نهی– ادله جواز – دلیل پنجم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۱/۱۳   دلیل پنجم دلیل پنجم بر جواز اجتماع امر و نهی مطلبی است که محقق نایینی بر جواز اجتماع اقامه کرده است. ما قبلا وقتی مقدمات دلیل محق خراسانی بر امتناع را ذکر می‎کردیم، اشاره‎ای به سخن محقق نایینی داشتیم، زیرا عرض کردیم محقق نایینی ابتدا تمهیدا لاقامة دلیله اشاره‎ای به کلمات محقق خراسانی می‎کند و سپس دلیلی برجواز اقامه می‎کند. یعنی کأنه سخن محقق نایینی دو بخش بود، یک بخش به عنوان اشکال به محقق خراسانی تلقی می‎شود و یک بخش نیز دلیلی است که خود ایشان بر جواز اجتماع اقامه کرده است. البته آن‎جا به مناسبت به

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم مبحث ضد – ضد عام – قول دوم (جزئیت) و بررسی آن – قول سوم (التزام) ۱۳۹۷/۰۲/۱۰   خلاصه جلسه گذشته در مورد اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد عام، هم قول به عینیت امر به شئ با نهی از ضد عام و هم قول به جزئیت نهی از ضد عام برای امر به شئ مورد بررسی قرار گرفت و اشکالات آن بیان شد و نتیجه این شد که هر دو قول باطل است. قول سوم نیز عبارت از این است که امر به شئ مستلزم نهی از ضد عام است، منتهی برخی از قائلین به این قول معتقدند این لزوم به نحو لزوم «بین بالمعنی الاخص» است کما

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم مبحث ضد – ضد عام – قول دوم (جزئیت) و بررسی آن – قول سوم (التزام) ۱۳۹۷/۰۲/۱۷   خلاصه جلسه گذشته در مورد اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد عام سه قول وجود دارد. قول اول  که در جلسه قبل مورد بررسی قرار گرفت و رد شد، عینیت امر به شئ و نهی از ضد بود. گفتیم: دو احتمال در این که امر به شئ عین نهی از ضد باشد متصور است که هر دو احتمال مورد بررسی قرار گرفت و نتیجه آن شد که این قول قابل قبول نیست. قول دوم (جزییت) قول دوم این است که امر به شئ متضمن نهی از ضد عام می باشد. یعنی

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم مبحث ضد – ضد عام – قول اول (عینیت و بررسی آن) ۱۳۹۷/۰۲/۱۶   ضد عام  بحث در این بود که آیا امر به شئ مقتضی نهی از ضد عام می باشد یا خیر؟ منظور از ضد عام نسبت به یک شئ نقیض آن است  یعنی مثلاً اگر امر به نماز شود، آیا نقیض آن یعنی ترک نماز، منهی عنه است یا خیر؟ پس بحث در این است که اگر امر به نماز تعلق گرفت آیا ترک نماز نیز حرام است یا خیر؟ اقوال در مورد اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد عام سه نظریه وجود دارد: ۱. عده ای قائلند امر به شئ عین نهی از ضد عام است.

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه دوم (ملازمه) بررسی مقدمه دوم(اتحاد متلازمین در حکم)- ۱۳۹۷/۰۲/۱۵   خلاصه جلسه گذشته در مورد دلیل دوم قائلین به اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد خاص عرض کردیم که این دلیل متشکل از سه مقدمه است. اگر هر سه مقدمه ثابت شد آن¬گاه می توانیم مدعای قائلین به اقتضاء را قبول کنیم. مقدمه اول عبارت از این بود که بین عدم احد الضدین و وجود ضد دیگر ملازمه است که به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که چنین ملازمه ای وجود ندارد. ابطال همین مقدمه برای رد این طریق و دلیل کافی است؛ اما برای

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه دوم – مقدمه اول: ملازمه بین عدم احد الضدین و ضد آخر ۱۳۹۷/۰۲/۱۱     خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم وجه دوم بر اثبات اقتضاء امر به شئ نسبت به نهی از ضد خاص طریق ملازمه است. در تقریب استدلال به این طریق سه مقدمه باید ثابت شود تا ادعای قائلین به اقتضاء تمام شود: ۱. «عدم احد الضدین ملازم للضد الآخر»؛ عدم یکی از دو ضد ملازم با ضد دیگر باشد. ۲. متلازمین متحد الحکم باشند. ۳. امر به شئ مقتضی نهی از ضد عام باشد تا بتوانیم اثبات کنیم که اگر مثلاً ازاله واجب شد، فعل ضد آن یعنی نماز حرام است.

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: نتیجه وجه مصادف با: ۱۳ شعبان ۱۴۳۹ اول (مقدمیت) – وجه دوم (ملازمه) ۱۳۹۷/۰۲/۱۰   نتیجه بحث در وجه اول اقتضاء (مقدمیت) نتیجه بحث در مسئله مقدمیت «عدم احد الضدین للضد الآخر» این شد که این مسئله را نپذیرفتیم. اشکالاتی که در این رابطه مطرح شد، همگی مورد تعرض قرار گرفت. البته جهت نپذیرفتن اشکالات مختلف بود؛ محقق خراسانی از یک طریق، دیگران از راه¬ها و طرق دیگر مقدمیت را انکار نمودند. امام خمینی نیز به این جهت طریق مقدمیت را قبول نکردند که امر عدمی نمی تواند موضوع برای یک امر وجودی قرار بگیرد، یعنی اساسا نمی توانیم قضیه ای تشکیل دهیم که

جلسه ۹۹ – PDF جلسه نود و نهم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – اشکال صاحب منتقی الاصول به محقق خویی و محقق خوانساری ۱۳۹۷/۰۲/۰۹    خلاصه جلسه گذشته  در مورد تفصیل محقق خوانساری مباحثی گذشت. در ابتدا این تفصیل از سوی محقق نایینی مورد اشکال واقع شد، سپس محقق خویی به اشکال محقق نایینی پاسخ دادند؛ لکن ایشان اشکال دیگری را به تفصیل محقق خوانساری ایراد کردند. بعضی از بزرگان به اشکال محقق خویی پاسخ دادند و نظر دیگری درباره تفصیل محقق خوانساری مطرح کردند. دو بخش اخیر باقی مانده که آن ها را نیز عرض می کنیم و از این تفصیل و به طور کلی از طریق مقدمیت که برای

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – اشکال محقق خویی به محقق نایینی و محقق خوانساری ۱۳۹۷/۰۲/۰۸   خلاصه جلسه گذشته  در باب مقدمیت عدم احد الضدین نسبت به ضد آخر تفصیلی از سوی محقق خوانساری مطرح شد که عبارت است از این که عدم ضد موجود مقدمیت برای ضد دیگر دارد ولی عدم ضد معدوم مقدمیت ندارد. تقریب استدلال ایشان نیز ذکر شد. خلاصه استدلال ایشان این بود که وجود احد الضدین مانع قابلیت محل برای عروض ضد دیگر می شود، پس عدم و نبودن آن کأنه محل را برای عروض ضد دیگر آماده می کند، لذا می توان گفت: عدم ضد موجود نسبت

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – بررسی عبارت کفایه و حق در آن – تفصیل محقق خوانسار ۱۳۹۷/۰۲/۰۵   خلاصه جلسه گذشته  در مورد عبارت محقق خراسانی دو نظر و دو برداشت مطرح شد. طبق یک برداشت، این عبارت مجموعا متضمن یک اشکال به طریق مقدمیت است و طبق یک برداشت مجموع این عبارت مبین دو اشکال به طریق مقدمیت می باشد. صرف نظر از این جهت در مورد بخش اول عبارت که فساد نظر قائلین به اقتضاء را تبیین می کند اختلاف است. نظر محقق اصفهانی در تبیین آن عبارت را نقل کردیم؛ نظر صاحب منتقی الاصول و اشکال ایشان به محقق اصفهانی

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مبحث ضد – مقام اول: ضد خاص – ادله اقتضاء: وجه اول (مقدمیت) – بررسی عبارت کفایه – نظر محقق اصفهانی و صاحب منتقی ۱۳۹۷/۰۲/۰۴   خلاصه جلسه گذشته در مورد یک عبارت از عبارات کفایه اختلاف نظری وجود دارد که در جلسه قبل به آن اشاره کردیم. آن عبارت چه بسا متضمن نوعی تشویش و اضطراب است و همین امر باعث شد که در مورد معنا و مقصود از این عبارت اختلاف پیش بیاید. طبق یک برداشت از این عبارت محقق خراسانی، ایشان دو اشکال به مقدمیت مطرح کردند و طبق برداشت دیگر، ایشان یک اشکال به طریق مقدمیت ایراد کردند. آن عبارتی که نسبت به آن موضع این اختلاف برداشت