سایر دروس

جلسه یازدهم-آیه 26_ ارتباط این آیه با آیات قبل

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم آیه 26_ ارتباط این آیه با آیات قبل ۱۳۹۷/۰۸/۲۱ عرض کردیم آیه بیست و ششم چند بخش دارد، در بخش اول متعرض مفردات آیه شدیم. ۵. مثلاً تنها یک کلمه باقی مانده که آن را توضیح ندادیم که آن کلمه «مثلاً» است. «مثل» بر وزن «فَعَل»، صفت مشبهه است. به معنای چیزی است که به وصف مانند بودن، مشابه بودن، مثلیت متصف می‌شود. دو معنای عمده برای مثل وجود دارد، اول: کلامی که بواسطه آن برای فهماندن یک مطلب عمیق استناد می‌شود. معمولاً برای توضیح یک مطلبی که عمیق است نظیر و مانند ذکر می‌کنند، مثال میزنند و این مثال عمدتاً برای این است که غرض اصلی گوینده به شنونده منتقل شود. این یک

جلسه دهم-آیه 26_ مفردات بخش اول

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم آیه 26_ مفردات بخش اول ۱۳۹۷/۰۸/۲۰ آیه۲۶ «إِنَّ اللَّهَ لا یَسْتَحْیِی أَنْ یَضْرِبَ مَثَلا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلا یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِ کَثِیرًا وَمَا یُضِلُّ بِهِ إِلا الْفَاسِقِینَ» در آیه ۲۶ خداوند می‌فرماید: خداوند حیا ندارد از اینکه مثالی بزند که مربوط به کوچکترین موجودات مثل پشه و حتی کوچک‌تر از آن و حقیرتر از آن باشد. پس آنهایی که ایمان آورده‌اند، می‌دانند که این مثل حق است و از ناحیه پروردگار می‌باشد. و اما آنها که کافر شدند، می‌گویند خدا به چه منظور این مثل‌ها را ذکر می‌کند. خداوند بواسطه این بسیاری را اضلال و

جلسه نهم-آیه25_ بشارت پنجم_ بررسی معنای خلود_ پاسخ به یک شبهه

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم آیه25_ بشارت پنجم_ بررسی معنای خلود_ پاسخ به یک شبهه ۱۳۹۷/۰۷/۳۰ چهار بشارت از بشارت‌های پنجگانه که در آیه۲۵ مورد اشاره قرار گرفته مطرح شد. بشارت پنجم« وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» بشارت پنجم بشارت به خلود در بهشت است، عبارت آیه این است« وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ» آنها، یعنی اهل ایمان و عمل صالح در جنات که برخی اوصاف آن ذکر شد خلود دارند. بررسی معنای خلود در مورد معنای خلود اختلاف است، برخی آن را به معنای جاودانگی گرفته اند و برخی آن را به معنای توقف طولانی دانسته اند این اختلاف در واقع بین معتزله و اشاعره است، البته امامیه هم به همین معنای جاودانگی ملتزم هستند. ادله خلود به معنای جاودانگی(در بهشت) معتزله

جلسه هشتم-آیه 25_ بشارت سوم و چهارم

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم آیه 25_ بشارت سوم و چهارم ۱۳۹۷/۰۷/۲۹ در آیه ۲۵ خداوند متعال پنج بشارت به اهل ایمان و عمل صالح داده است، در مورد بشارت اول و دوم مطالبی راعرض کردیم. بشارت سوم«وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا» قبلاً اشاره کردیم برخی این جمله را با قسمت قبلی «کُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا» یکی دانستند و گفتند: مجموع این دو عبارت یک معنا را دلالت می‌کند، ولی ما عرض کردیم ظاهر آن این است که این یک بشارت دیگری است و جمله مستقل و معنای دیگر دارد، که در حقیقت تکمیل بشارت دوم و بیان یک نعمت و مژده دیگر است، در کُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا»، خداوند متعال فرمود: یکی از چیزهایی که در

جلسه هفتم-آیه۲۵- متعلق بشارت(بشارت دوم- تجسم اعمال و اخلاق و عقاید)

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم آیه۲۵- متعلق بشارت(بشارت دوم- تجسم اعمال و اخلاق و عقاید) ۱۳۹۷/۰۷/۲۸ خلاصه جلسه قبل بحث در این بود که متعلَّق بشارت خداوند در این آیه چیست. عرض کردیم خداوند در این آیه چند بشارت داده اند، پنج بشارت حدوداً مطرح شده است. بشارت اول به جناتی است که «تجری من تحتهاالأنهار». بشارت دوم اینکه رزق و روزی و ثمرات و میوه‌هایی که در بهشت به این‌ها داده می‌شود، این‌ها می‌گویند: «قالوا هذا الذی رزقنا من قبل»، در مورد معنای «من قبل» گفتیم که چند احتمال وجود دارد که دو احتمال را ذکر کردیم و عرض کردیم که این دو احتمال نمی‌تواند منظور باشد. احتمال سوم در معنای«من قبل» احتمال سوم که قابل قبول می‌باشد

جلسه ششم-آیه25_ دو توجیه برای ملکیت جنت_ تفسیر آیه« كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا … وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا»

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم آیه25_ دو توجیه برای ملکیت جنت_ تفسیر آیه« كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا … وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا» ۱۳۹۷/۰۷/۲۳ خلاصه جلسه قبل در تفسیر آیه بیست و پنجم عرض کردیم بشارت به چه معناست و مبشِّرین و مبشَّرین چه کسانی هستند. در این آیه به خصوص «الذین آمنوا و عملوا الصالحات» کسانی هستند که بشارت به آن‌ها داده شده و البته این عنوان جامع سایر عناوینی است که بشارت به آن‌ها داده شده است. یعنی در واقع حکایت می‌کند از حسن فعلی و فاعلی و اینکه برای شمول بشارت هم باید حسن فعلی باشد و هم حسن فاعلی. متعلق بشارت اما اینکه به چیزی بشارت داده شده، یعنی متعلَّق آن خبری که بشارت نامیده

جلسه پنجم-مبشَّرین و مبشِّرین_ لزوم حسن فعلی و فاعلی برای بهره‌مندی از بهشت

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مبشَّرین و مبشِّرین_ لزوم حسن فعلی و فاعلی برای بهره‌مندی از بهشت ۱۳۹۷/۰۷/۲۲ خلاصه جلسه قبل عرض کردیم یکی از موضوعاتی  که در آیه ۲۵ مورد اشاره قرار گرفته، بشارتی است که به اهل ایمان و عمل صالح داده شده است. به همین مناسبت مطالبی درمورد بشارت های قرآنی مورد تعرض واقع شد. گفتیم فلسفه انذار و تبشیر چیست و به چه دلیل در قرآن انذار و تبشیر واقع میشود و وجه اغلب بودن آیات انذار نسبت به آیات تبشیر چیست. بعلاوه گفتیم که مسأله بشارت و متعلق بشارت گاهی صرفاً امور دنیوی است مثل بشارت به فرزند در مورد بعضی از انبیاء، بشارت به اسحاق و نبوت او و اینکه از صالحین است،

جلسه چهارم-آیه 25_ فلسفه انذار و تبشیر_ متعلق بشارت‌ها در قرآن

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم آیه 25_ فلسفه انذار و تبشیر_ متعلق بشارت‌ها در قرآن ۱۳۹۷/۰۷/۲۱ خلاصه جلسه قبل درآیه ۲۵ بعد از بیان معنای مفردات آیه، نوبت رسید به معنای کلی و اجمالی آیه. عرض کردیم معنای اجمالی آیه این است که خداوند در این آیه در واقع به یک بخشی از مسأله معاد اشاره می‌کند و بعد از بیان اصل توحید و نبوّت و اعجاز قرآن که به نوعی به نبوّت مربوط می‌شود به معاد پرداخته است و از آنجا که معاد جلوه قهر و مهر الهی است، یعنی هم غضب و هم رحمت الهی در آنجا متجلّی است، لذا در آیه ۲۴ و ۲۵ انذار به آتش و تبشیر به بهشت می‌دهد. پس آیه ۲۵ در

جلسه سوم-آیه25_ مفردات_ معنای کلی آیه _ بشارت‌های چهارگانه

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم آیه25_ مفردات_ معنای کلی آیه _ بشارت‌های چهارگانه ۱۳۹۷/۰۷/۱۶ خلاصه جلسه قبل برخی از مفردات آیه بیست و پنجم را شرح دادیم، برخی دیگر از مفردات باقی مانده و بعد از بیان این ها انشاءالله به تفسیر آیه و نکاتی که در این آیه باید بیان شود می‌پردازیم. تا اینجا درباره «بشّر، الذین آمنوا، عملوا الصالحات، «لام» لهم، جنّات، تجری و أنهار» مطالبی را عرض کردیم. یعنی حدود هفت کلمه یا عبارت از کلمات و عبارات این آیه توضیح داده شد. در ادامه فرموده:«کلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍرِزْقًا قَالُوا هَذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ». مفردات ادامه آیه بیان خاصی ندارد؛  ثمره: معنایش معلوم است و به معنای نتیجه، میوه و حاصل است. ثمره هم

جلسه دوم-آیه25_ مفردات_ اصطلاحات قرآنی بهشت

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم آیه25_ مفردات_ اصطلاحات قرآنی بهشت ۱۳۹۷/۰۷/۱۵ اصطلاحات قرآنی بهشت عرض کردیم در مورد مفردات آیه بیست و پنج که جنّت یا جنّات به چه معناست و درباره معانی مختلف آن در لغت و تناسبی که معنای لغوی و اصطلاحی در اکثر این موارد دارد را توضیح دادیم. اما درباره جنّت یک توضیح اجمالی عرض می‌کنم و الا اگر بخواهیم در مورد موضوع بهشت اینجا سخن بگوییم؛ بحث مبسوطی است. یکی از موضوعاتی که در قرآن درباره آن چیزی حدود دویست آیه نازل شده همین موضوع بهشت است و جهنم که در مقابل بهشت است آن هم آیات زیادی در قرآن دارد. موضوعات مختلفی درباره بهشت و جهنم قابل بررسی است، مثلا از مشترکاتی که

جلسه اول-آیه25_ ارتباط آیه با قبل_ مفردات

جلسه ۱ – PDF جلسه اول آیه25_ ارتباط آیه با قبل_ مفردات ۱۳۹۷/۰۷/۱۴ ارتباط آیه ۲۵ با آیات قبل در سال گذشته آیات اول تا بیست و چهارم سوره بقره را در این جلسه مورد بررسی قرار دادیم، الان از آیه بیست و پنجم باید شروع کنیم. اما قبل از اینکه آیه بیست و پنجم را شروع کنیم برای اینکه ارتباط این آیه با آیات قبلی و سیر بحث در ابتدای قرآن معلوم شود اشاره مختصری به مجموعه آیاتی که تا اینجا از اول مورد بررسی قرار گرفته می‌کنیم. به طور کلی در آیات ابتدایی خداوند متعال به بیان اصناف سه گانه مردم پرداخت، فرمودند: مردم برسه دسته اند: ۱.متقین ۲. کفار ۳. منافقین. برای هریک از این اصناف سه‌گانه

شرح رساله حقوق – جلسه سی ام – حق نفس انسان – اهمیت شناخت نفس انسانی

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام حق نفس انسان – اهمیت شناخت نفس انسانی ۱۳۹۸/۱۱/۳۰ حق نفس انسان امروز سی‌امین جلسه‌ای است که از سال گذشته ما درباره فرازهای رساله حقوق مطالبی را عرض می‌کنیم. بعد از بیان آن مقدمه‌ای که نسبتا طولانی بود و ما صرفا به ترجمه آن اکتفا کردیم، اولین فراز رسالة الحقوق به بیان حق خداوند بر انسان اختصاص پیدا کرد؛ اینکه بزرگترین حق خدا بر انسان مسأله عبادت خالصانه است و یک اشاره‌ای به اثر عبادت خالصانه شد. از اینجا به بعد وارد حق انسان می‌شود و می‌فرماید: «وَ أَمَّا حَقُ‏ نَفْسِكَ‏ عَلَيْكَ‏ فَأَنْ تَسْتَوْفِيَهَا فِي طَاعَةِ اللَّهِ فَتُؤَدِّيَ إِلَى لِسَانِكَ حَقَّهُ وَ إِلَى سَمْعِكَ حَقَّهُ وَ إِلَى بَصَرِكَ حَقَّهُ وَ إِلَى يَدِكَ حَقَّهَا

شرح رساله حقوق – جلسه بیست و نهم – مهمترین نتیجه عبادت خالصانه – حقیقت کفایت خداوند

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مهمترین نتیجه عبادت خالصانه – حقیقت کفایت خداوند ۱۳۹۸/۱۱/۱۹ مهمترین نتیجه عبادت خالصانه «فَأَمَّا حَقُ‏ اللَّهِ‏ الْأَكْبَرُ فَإِنَّكَ تَعْبُدُهُ لَا تُشْرِكُ بِهِ شَيْئا». ما این جمله را توضیح دادیم؛ اگر بخواهیم تمام آنچه را که تا اینجا گفتیم در دو جمله بیان کنیم، این است که بزرگترین حق خداوند بر انسان که هیچ حقی بالاتر و برتر از آن نیست، این است که انسان خداوند را عبادت خالصانه کند، خالصانه عبادت کند. با معنایی که برای عبادت گفتیم، عبادت یک وجه آن مناسک است، عبادت معنای اعمی دارد. انسان باید هم در اعتقادات و هم در خُلقیات و هم در اعمالش روح بندگی و تسلیم آن هم خالصانه، در برابر خدا داشته باشد.

جلسه هشتم – ادله منکرین استناد نهج البلاغه به علی(ع) – دلیل هفتم و هشتم و نهم و بررسی آن ها ۲۲/۰۲/۱۳۹۸

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم ادله منکرین استناد نهج البلاغه به علی(ع) – دلیل هفتم و هشتم و نهم و بررسی آن ها ۱۳۹۸/۰۲/۲۲   خلاصه جلسه گذشته تاکنون شش دلیل از ادله منکرین استناد نهج البلاغه به امیرالمؤمنین(ع) مورد بررسی قرار گرفت و بطلان هر شش دلیل معلوم شد. دلیل هفتم  بعضا در نهج البلاغه مطالب کلامی و فلسفی مطرح شده در حالیکه قطعاً در آن دوران رد پایی از این مسائل و موضوعات دیده نمی‎شود. این مسائل نوعا بعد از ترجمه آثار دانشمندان یونانی و ایرانی به دنیای اسلام و عرب راه پیدا کرده و در کتاب‎های ایشان وارد شده است. آن دوران اصلاً این بحث‎ها و مسائل مطرح نبوده. پس اینکه می‎بینیم در برخی از خطبه‎ها

جلسه سوم -بررسی شبهه دوم – شاهد دوم و سوم و چهارم و پنجم

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم بررسی شبهه دوم – شاهد دوم و سوم و چهارم و پنجم ۱۳۹۸/۰۲/۱۶   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم یکی از شبهات قدیمی که در نوشته‎های برخی از مؤلفین نسبت به نهج البلاغه مطرح شده این است که نهج البلاغه سخنان حضرت علی(ع) نیست، بلکه نوشته‎های سید رضی است و بر خلاف واقع به حضرت علی(ع) نسبت داده شده است. البته در این جهت دو ادعا مطرح است که دیروز اشاره شد: ۱.اینکه نهج البلاغه رأساً مربوط به حضرت علی(ع) نیست. ۲.اینکه بعضی می‎گویند: بعضی از قسمت‎های نهج البلاغه متعلق به حضرت علی(ع) نیست، بخصوص خطبه شققیه که این ادعا را بعداً بررسی می‎کنیم. در مورد ادعای اول یعنی اینکه نهج البلاغه اساساً مربوط

جلسه هجدهم – علوم پیش نیاز شرح و تفسیرنهج البلاغه

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم علوم پیش نیاز شرح و تفسیرنهج البلاغه ۱۳۹۸/۰۲/۰۲   خلاصه جلسه گذشته  موضوع بحث ما علوم پیش نیاز تفسیر نهج البلاغه بود. عرض کردیم تفسیر نهج البلاغه نیز مانند تفسیر قرآن نیازمند دانش‎هایی است. یعنی برخی از دانش‌ها و علوم برای شرح و تفسیر نهج البلاغه لازم و ضروری است، به حدی که اگر این آگاهی‎ها وجود نداشته باشد به جرأت می‎توانیم بگوییم شرح و یا تفسیر نهج البلاغه ناقص و ابتر و چه بسا ممکن است بر خلاف مقصود و منظور صاحب سخن باشد. زیرا تفسیر و شرح یعنی کشف مراد و مقصود گوینده و این در صورتی مقدور است که ابزارهای لازم برای کشف مقصود متکلم در اختیار شارح باشد. بدون این

جلسه هفدهم – علوم مقدماتی تفسیر نهج البلاغه

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم علوم مقدماتی تفسیر نهج البلاغه ۱۳۹۸/۰۳/۰۱   تاکنون چند موضوع از موضوعات مربوط به شناخت نهج البلاغه از جمله ادله انتساب نهج البلاغه به حضرت علی(ع) و نیز ادله  منکرین انتساب و استناد نهج البلاغه به حضرت علی(ع) و همچنین مصادر نهج البلاغه و کتاب‎هایی که پیرامون مآخذ نهج البلاغه نوشته شده و نیز ترجمه‎ها وشرح‎های نهج البلاغه را مورد بررسی قرار دادیم. هنوز مطالب بسیاری از بحث آشنایی با نهج البلاغه باقی مانده که باید مطرح شود. از جمله اینکه برای تفسیر و توضیح نهج البلاغه به چه علومی نیازمندیم، چه علومی قبل از ورود به عرصه شرح و تفسیر نهج البلاغه باید فرا گرفته شود. بعد از این بحث، موضوع مهمی که

جلسه شانزدهم – بررسی ترجمه های نهج البلاغه

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم بررسی ترجمه های نهج البلاغه ۱۳۹۸/۰۲/۳۱     بررسی ترجمه‎ های نهج البلاغه  دیروز مقدمتا نکاتی را درباره انواع ترجمه و معیارهای ترجمه موفق و ترجمه نارسا ذکر کردیم. بر اساس آن معیارها و با توجه به مطلبی که درباره اقسام ترجمه گفتیم، چند ترجمه مهم نهج البلاغه را مورد ارزیابی قرار می‎دهیم. ترجمه‏های فیض الاسلام، ترجمه مرحوم شهیدی، ترجمه آیت الله مکارم و ترجمه مرحوم دشتی ترجمه‎هایی است که بر اساس این معیارها در معرض ارزیابی قرار خواهند گرفت. ۱.از جهت رعایت آرایه ها و صنایع ادبی ترجمه مرحوم فیض‎الاسلام در نیم قرن اخیر شهرت پیدا کرده است و در موارد زیادی ترجمه‏های بعدی، به این ترجمه استناد کرده‎اند. این ترجمه از نظر

جلسه پانزدهم – شروح و ترجمه های نهج البلاغه

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم شروح و ترجمه های نهج البلاغه ۱۳۹۸/۰۲/۳۰   ترجمه‏ های نهج البلاغه  بحث پیرامون معرفی اجمالی برخی از ترجمه‎های نهج البلاغه است. نهج البلاغه از روزی که تألیف شد تا به امروز، به زبان های مختلفی ترجمه شده است. هرچند عمده ترجمه‏ها فارسی است. نهج البلاغه تا کنون به زبان فارسی، انگلیسی، اردو، اسپانیایی، آلمانی، ایتالیایی، فرانسوی و برخی زبان‎های غیر معروف که شاید ده تا  پانزده زبان باشند، ترجمه شده است. اما عمده این ترجمه‎ها فارسی است. قهرا ما در این بحث نظر به ترجمه‎های فارسی داریم و ترجمه‎های دیگر از حیطه کاری ما خارج است و نمی‎توانیم ترجمه‎های دیگر را ارزیابی کنیم. در اینکه اولین ترجمه نهج البلاغه از کیست چندان معلوم

جلسه چهاردهم – شروح و ترجمه ‎های نهج البلاغه

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم شروح و ترجمه ‎های نهج البلاغه ۱۳۹۸/۰۲/۲۹   خلاصه جلسه گذشته  عرض کردیم مهمترین شروح نهج البلاغه عبارتند از: شرح قطب راوندی، شرح ابن ابی الحدید، شرح ابن میثم، شرح مرحوم خویی و شرح بهج الصباغه که تا اینجا چهار شرح اول معرفی اجمالی شدند و بعضی از مزایا و نقصان و کاستی‎های این شروح بیان شد. ۵. شرح بهج الصباغه خود مرحوم تستری در مقدمه خود اجمالا توضیح داده است که چرا دست به کار نوشتن شرح نهج البلاغه شده است. ایشان ضمن اینکه به شرح ابن ابی الحدید، ابن میثم و مرحوم میرزا حبیب الله خویی اشکالاتی را ایراد می‎کند، می‎نویسد: «فرأیت ان اکتب بعون الله شرحاً جامعاً فیه من التاریخ و