خارج اصول

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاهم مقدمه دوم: امکان تعبد به ظن – معنای سوم و چهارم امکان و بررسی آنها ۱۴۰۲/۱۰/۰۳    خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در ابتدای بحث امارات و ظنون محقق خراسانی سه مقدمه را بیان کرده‎اند: مقدمه اول درباره تفاوت قطع و ظن از جهت حجیت بود. دیروز عرض کردیم که چه فرق هایی بین قطع و ظن از این جهت وجود دارد. البته این، هم بر مبنای مشهور در باب قطع و هم بر مبنای خود ما در باب قطع قابل بررسی است. دیگر ما وارد جزئیات نشدیم که ما حجیت قطع را از چه بابی می‎دانیم و آنچه که به عنوان آثار برای قطع گفته شده است کدام یک اثر محسوب می‏شود و

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم مقدمه اول: تفاوت قطع و ظن در مسئله حجیت – دو عرصه حجیت امارات – مقدمه دوم: امکان تعبد به ظن ۱۴۰۲/۱۰/۰۲     امارات و ظنون بحث در امارات و ظنون است. بعد از آن که درباره قطع مسائلی که مورد نیاز بود مطرح شد و بیان گردید که حجیت برای قطع ذاتی است البته با اختلافی که در تعابیر مربوط به این امر وجود دارد، نوبت به اعتبار و حجیت ظن می‎رسد. محقق خراسانی قبل از ورود به اصل بحث سه مقدمه مطرح کرده‎اند. مقدمه اول: تفاوت قطع و ظن در مسئله حجیت در گذشته گفتیم که قطع حجیت دارد و حجیت هیچگاه از قطع جدا شدنی نیست؛ نه حجیت

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – ادامه بررسی دلیل هشتم – یک اشکال و پاسخ به آن – شرح رساله حقوق ۱۴۰۲/۰۹/۲۲        خلاصه جلسه گذشته یک بحث کوتاهی از جلسه گذشته و ادامه بررسی دلیل هفتم باقی مانده که آن را هم عرض می‌کنیم و ان‌شاءالله مباحث قطع کلاً تمام می‌شود و بعد از ایام فاطمیه، بحث امارات و ظنون را آغاز خواهیم کرد. عرض کردیم در دلیل هشتم صاحب منتقی الاصول فرمود ما نمی‌توانیم در جایی که احتیاط مستلزم تکرار است، به امتثال اجمالی و احتیاط اکتفا کنیم، در صورتی

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم  مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – دلیل هشتم و بررسی آن        ۱۴۰۲/۰۹/۲۱   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا هفت دلیل از ادله عدم کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی در صورت تمکن از امتثال تفصیلی را ذکر کردیم. این ادله بعضاً توسط مرحوم شیخ انصاری و برخی از سوی مرحوم نائینی ذکر شده بود؛ و به نوعی مشترک الورود بود بر آن صورتی که در آن احتیاط مستلزم تکرار است و آن صورتی که احتیاط در آن مستلزم تکرار نیست. همه این ادله به نوعی مورد اشکال قرار گرفت؛ البته مشهور

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم  مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – دلیل ششم و بررسی آن – دلیل هفتم و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۹/۲۰     خلاصه جلسه گذشته چند دلیل را بر عدم کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی در صورت تمکن از امتثال تفصیلی ذکر کردیم. تا اینجا پنج دلیل مورد بررسی قرار گرفت و در همه آنها اشکال شد. دلیل ششم این دلیل را محقق نایینی‎ ذکر کردند. به طور کلی امتثال و اجرای دستورات الهی به معنای اطاعت است. اطاعت یعنی امتثال امر الهی، عصیان یعنی مخالفت با امر و نهی خداوند، نافرمانی کردن. برای اینکه

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم  مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – دلیل پنجم و بررسی آن ۱۴۰۲/۰۹/۱۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله‎ای بود که برای عدم کفایت امتثال اجمالی در عبادات اقامه شده آن هم در صورتی که تمکن از امتثال تفصیلی باشد. گفتیم عمده ادله بین صورتی که در آن احتیاط مستلزم تکرار باشد و صورتی که احتیاط مستلزم تکرار نیست مشترک است. عمده ادله در هر دو صورت اقامه شده است اگر چه بعضی از ادله هم به صورت اختصاصی ذکر شده است. تا اینجا چهار دلیل ذکر کردیم و هر چهار دلیل مورد اشکال

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – ادامه بررسی دلیل سوم – دلیل چهارم و بررسی آن   ۱۴۰۲/۰۹/۱۸         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم جواز اکتفاء به امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی بود در فرض تمکن از امتثال تفصیلی. عرض کردیم اینجا صوری قابل تصویر است. عمده آن این است که احتیاط مستلزم تکرار باشد یا نباشد. این ادله عمدتا به صورت مشترک هم مواردی را که مستلزم تکرار است و هم مواردی که مستلزم تکرار نیست را در بر می‎گیرد. تا اینجا سه دلیل را ما ذکر کردیم.

جلسه۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم  مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض سوم: عبادات – ادله عدم کفایت – دلیل اول و بررسی آن – دلیل دوم و بررسی آن – دلیل سوم و بررسی آن – شرح رساله حقوق   ۱۴۰۲/۰۹/۰۱۵                خلاصه جلسه گذشته بحث در مقام دوم بود که آیا امتثال اجمالی کفایت از امتثال تفصیلی می‏کند یا خیر؟ عرض کردیم صور مختلفی در این مسئله قابل تصویر است. ما حکم دو صورت را بیان کردیم؛ یکی جایی که تمکن از امتثال تفصیلی نباشد و دیگر اینکه تمکن از امتثال تفصیلی باشد و این خودش سه فرض دارد، دو

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم مقام دوم: کفایت امتثال اجمالی از امتثال تفصیلی – صور مسئله – صورت اول: عدم تمکن از امتثال تفصیلی – صورت دوم: تمکن از امتثال تفصیلی – فرض اول: توصلیات – فرض دوم: معاملات ۱۴۰۲/۰۹/۱۴   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد علم اجمالی ما در دو مقام بحث داریم: ۱. نقش علم اجمالی در ثبوت تکلیف و تنجز و قطعیت آن که به نحو مبسوط درباره آن بحث شد. ۲. پیرامون کفایت امتثال اجمالی است. گفتیم منظور از امتثال اجمالی همان احتیاط است. یعنی انسان وقتی شک در وجوب یکی از دو فعل دارد هر دو فعل را انجام دهد یا اگر در حرمت یکی از دو فعل تردید دارد

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم  مقام اول: اثبات تکلیف – احتمالات چهارگانه در مقام – احتمال چهارم (مشهور) – ادله احتمال چهارم – حق در مسئله ۱۴۰۲/۰۹/۱۳     احتمال چهارم (مشهور) تا اینجا از میان سه احتمالی که در مورد نقش علم اجمالی در تنجز تکلیف ذکر شده بود، هیچ یک مورد پذیرش واقع نشد. مشهور بین اصولیین مخصوصا در میان معاصرین علیت تامه علم اجمالی برای ثبوت تکلیف است. درست است که شیخ انصاری تفصیل دادند بین وجوب موافقت قطعیه و حرمت مخالفت قطعیه، لکن شاگردان محقق خراسانی مثل محقق نایینی و محقق عراقی و برخی دیگر مثل امام خمینی و محقق خویی همه قائلند به اینکه علم اجمالی علت تامه تنجز تکلیف است. ادله

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهلم مقام اول: اثبات تکلیف – احتمالات چهارگانه در مقام – بررسی نظر محقق خراسانی (احتمال دوم) و اشکال ایشان به شیخ انصاری ۱۴۰۲/۰۹/۱۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که علم اجمالی نسبت به تنجز تکلیف و قطعیت و حتمیت آن چه تأثیری دارد؟ آیا اساسا بی تأثیر است که این رد شد، اما در چگونگی تأثیر اختلاف است. محقق خراسانی فرمودند علم اجمالی مقتضی تنجز تکلیف است، شیخ انصاری تفصیل دادند بین حرمت مخالفت قطعیه و وجوب موافقت قطعیه؛ در مورد اولی فرمودند که علت تامه است ولی در مورد دومی مقتضی است. اشکال محقق خراسانی را نیز به شیخ انصاری بیان کردیم. بررسی نظر محقق خراسانی (احتمال دوم) و اشکال

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم  مقام اول: اثبات تکلیف – احتمالات چهارگانه در مقام – احتمال سوم (شیخ انصاری) – اشکال محقق خراسانی به شیخ انصاری ۱۴۰۲/۰۹/۱۱   خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا علم اجمالی علت تامه ثبوت تکلیف و تنجز آن است یا مقتضی است یا باید تفصیل داد یا هیچ نقشی در تنجز تکلیف ندارد؟ گفتیم چهار احتمال در مسئله وجود دارد: احتمال اول که هیچ قائلی هم ندارد رد شد؛ اینکه هیچ نقشی برای علم اجمالی در تنجز تکلیف قائل نشویم، مخدوش و باطل است. احتمال دوم که محقق خراسانی آن را قبول کردند، مورد بررسی قرار گرفت. ایشان فرمود علم اجمالی مقتضی برای تنجز تکلیف است. اشکالاتی نسبت به

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم  مقام اول: اثبات تکلیف – احتمالات چهارگانه در مقام – احتمال دوم (محقق خراسانی) اشکال محقق نایینی و بررسی آن         ۱۴۰۲/۰۹/۰۴     خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا علم اجمالی علت تامه تنجز تکلیف است یا مقتضی تنجز تکلیف یا باید در مسئله تفصیل داد؟ عرض کردیم محقق خراسانی معتقد است که علم اجمالی مقتضی تنجز تکلیف است، این بیان بر سه مقدمه استوار بود. عرض کردیم از سوی شاگردان محقق خراسانی یعنی اعلام ثلاثه نسبت به مقدمه سوم ایشان اشکالاتی مطرح شده است. هرچند برخی در دفاع نیز گفتند مقدمه سوم اساسا مما لا شک فیه. اگر قرار است اشکالی مطرح شود نسبت به

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم  مقدمه – مقام دوم – بررسی حجیت قطع قطاع –بررسی کلام محقق عراقی نتیجه بحث در مقام دوم ۱۴۰۲/۰۸/۲۸              خلاصه جلسه گذشته بحث در حجیت قطع قطاع بود. بعد از نقل مبانی مختلف در باب قطع و اینکه چه اموری به عنوان آثار قطع شناخته می‎شوند و اگر اثر قطع هستند از ذاتیات هستند و از لوازم ماهیت یا حکم عقل است؟ ملاحظه فرمودید که انظار مختلفی در این رابطه وجود دارد. نظر مختار نیز بیان شد که اساسا از این سه امری که به عنوان اثر قطع نام بردند مسئله طریقیت عین قطع است و حجیت به معنای معذریت و منجزیت و مسئله وجوب متابعت