جلسه ۶۰ – PDF  جلسه شصت تنبیهات – تنبیه پنجم(نسبت بین ذات و مبداء از حیث اتحاد) ۱۳۹۳/۱۱/۰۵   اقوال عرض کردیم در تنبیه پنجم بحث از نسبت بین مبدء و ذات از حیث اتحاد و وحدت و کیفیت ارتباط بین ذات و مبدء است. ریشه این بحث هم مانند تنبیه قبلی به اطلاق بعضی از مشتقات بر خداوند تبارک و تعالی برمی گردد. عرض کردیم اقوال و انظاری در این مسئله وجود دارد و اجمالا پنج نظریه در اینجا قابل ذکر است. قول اول: قول اشاعره اشاعره معتقدند: مسئله ارتباط ذات و مبدء به نحو قیام مبدء به ذات است و این قیام نیز قیام حلولی است یعنی مبدء حلول در ذات پیدا می کند مثلا وقتی به چیزی

جلسه ۵۹ – PDF  جلسه پنجاه و نهم تنبیهات – تنبیه پنجم(نسبت بین ذات و مبداء از حیث اتحاد) ۱۳۹۳/۱۱/۰۴   تنبیه چهارم پیرامون نسبت بین مبداء و ذات از جهت مغایرت بود. نظر صاحب فصول و مرحوم آخوند ذکر شد و معلوم شد در این مسئله حق با مرحوم آخوند است و نظر صاحب فصول نیز مورد اشکال قرار گرفت. فقط مطلبی را مرحوم آقای آخوند در اینجا فرمودند که لازم است آنرا مورد تعرض قرار دهیم و بررسی کنیم. اشکال محقق خراسانی به صاحب فصول مرحوم آقای آخوند فرمودند: اگر ما ملتزم به نقل شویم تالی فاسد دارد. یعنی مرحوم آخوند در مقام رد صاحب فصول و اشکال به ایشان فرمودند که اگر ملتزم به نقل مشتق از

جلسه ۵۸ – PDF  جلسه پنجاه و هشتم تنبیه چهارم-(نسبت بین مبداء و ذات از جهت تغایر) ۱۳۹۳/۱۱/۰۱   تنبیه چهارم تنبیه چهارم درباره نسبت و ارتباط بین مبداء و ذات از جهت تغایر است. تنبیه پنجم به همین مسئله از جهت وحدت می پردازد لذا در کلمات برخی از بزرگان، تنبیه چهارم و پنجم در یک عنوان و آن هم تحت عنوان نسبت بین مبداء و ذات گنجانده شده لکن در دوجهت بحث شده که یکی جهت اعتبار تغایر بین مبداء و ذات و دیگری نیز اعتبار تلبس ذات به مبداء و قیام مبداء به ذات است. مرحوم آقای آخوند این دو جهت را از هم تفکیک کرده و به نحو مستقل در دو تنبیه ذکر کرده و ما

جلسه ۵۷ – PDF  جلسه پنجاه و هفتم تنبیه سوم-(ملاک حمل) ۱۳۹۳/۱۰/۳۰   خلاصه جلسه گذشته در آخر تنبیه سوم گفتیم مطلبی را فی الجمله بیان می کنیم اما تفصیل آن باید در محل خودش ذکر شود. آن مطلب درباره لزوم تغایر یا عدم لزوم تغایر در قضایای حملیه است. در این باره گفتیم سه قول وجود دارد: یکی قول مشهور است همانگونه که گذشت مشهور معتقدند علاوه بر وحدت بین موضوع و محمول باید تغایر هم بین آنها باشد یعنی هم وحدت لازم است و هم تغایر. قول دوم قول دوم این بود که تغایر لازم نیست بلکه آنچه در قضیه حملیه مورد نیاز است صرفا اتحاد و هو هویت است و همین که بین موضوع و محمول اتحاد

جلسه ۵۶ – PDF  جلسه پنجاه و ششم تنبیه سوم-(ملاک حمل) ۱۳۹۳/۱۰/۲۹   خلاصه جلسه گذشته در تنبیه سوم عرض کردیم مرحوم محقق خراسانی مطلبی را از صاحب فصول نقل کردند و بر ایشان ایراد گرفتند. در واقع اصل سخن صاحب فصول برای اشکال به فلاسفه بود که به فلاسفه اعتراض کردند چنانچه فرق بین مشتق و مبداء را به نحو لا بشرط و بشرط لا بدانیم به این معناست که این فرق اعتباری است و اگر اعتباری شد، در واقع منظور فلاسفه این است که مشتق اعتبار شده که قابل حمل باشد و مبداء اعتبار شده که قابل حمل نباشد. لکن ایشان از طریقی می خواهد حمل مبداء بر ذات را تصحیح کند و بگوید: اگر قرار باشد فرق

جلسه ۵۵ – PDF  جلسه پنجاه و پنجم تنبیه سوم-(ملاک حمل) ۱۳۹۳/۱۰/۲۸   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا دو تنبیه از تنبیهات شش گانه مبحث مشتق را بیان کردیم. مرحوم آقای آخوند در آخر بحث مشتق در کفایه فرمودند: یبقی امور الاول، الثانی…، السادس که در واقع این ها همان تنبیهات بحث مشتق است. تنبیه اول و دوم طولانی شد اما تنبیهات باقی مانده اینگونه نیست و بعد از اتمام تنبیهات در بحث مشتق وارد مباحث اوامر می شویم یعنی بعد از بحث در مباحث مقدماتی اصول وارد در مقاصد اصلی علم اصول می شویم که اولین مقصد آن بحث اوامر است. تنبیه سوم این تنبیه در ملاک حمل است. علت اینکه این تنبیه منعقد شده مطلبی است که صاحب

جلسه ۵۴ – PDF  جلسه پنجاه و چهارم تنبیه دوم-(فرق بین مشتق و مبداء) ۱۳۹۳/۱۰/۲۷   کلام امام آخرین مطلبی که از تنبیه دوم باقی مانده، نکته ای است که امامw به عنوان اشکال بر ظاهر کلمات بعضی از فلاسفه فرمودند. عرض کردیم محقق دوانی و بعضی دیگر از فلاسفه  بر اینکه مبداء در این مقام مبداء حقیقی است نه مشهوری، تاکید کردند یعنی وقتی سخن از فرق بین مشتق و مبداء به میان می آید در واقع بحث از فرق بین مشتق و مبداء حقیقی است. مبداء حقیقی نیز عبارت از ماده یعنی “ض، ر، ب” در مثل ضارب است اما مبداء مشهوری همان مصدر است که خود آن نیز دارای هیئت دیگری است. پس محصل سخن فلاسفه با

جلسه ۵۳ – PDF  جلسه پنجاه و سوم تنبیه دوم-(فرق بین مشتق و مبداء) ۱۳۹۳/۱۰/۲۴   خلاصه جلسه گذشته بحث در فرق مبداء و مشتق بود. عرض کردیم فلاسفه فرق بین مشتق و مبداء را در لا بشرط و بشرط لا ذکر کرده اند. در اینکه منظور از این سخن چیست اختلاف واقع شده و تفاسیر متعددی از آن به عمل آمده است. یک تفسیر را صاحب فصول بیان کرد و یک تفسیر هم از محقق خراسانی نقل شد. محقق اصفهانی هم با ذکر عباراتی از خود فلاسفه در صدد بود مشخص کند آنها که می گویند مشتق همان مبداء است یعنی چه. محقق دوانی در حاشیه بر شرح تجرید قوشچی تصریح کرده منظور مبداء مشهوری نیست بلکه منظور مبداء حقیقی

جلسه ۵۲ – PDF  جلسه پنجاه و دوم تنبیه دوم-(فرق بین مشتق و مبداء) ۱۳۹۳/۱۰/۲۳   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم که در تنبیه دوم، بحث از فرق بین مشتق و مبداء است. بنابر پذیرش بساطت معنای مشتق، قهراً مشتق بیش از یک جزء ندارد و معنایش همان معنای مبداء است. یعنی عالم باید به معنای علم و ناطق به معنای نطق باشد. بنابر این نظر و طبق آنچه که فلاسفه گفته اند تنها فرقی که بین مشتق و مبداء وجود دارد، فرق لا بشرط و بشرط لا است. در تفسیر این کلام فلاسفه اختلاف واقع شده یعنی صاحب فصول یک تفسیر بیان کرده و مرحوم آخوند نیز تفسیر دیگری را ذکر کرده است. محصل تفسیر صاحب فصول درباره فرقی

جلسه ۵۱ – PDF  جلسه پنجاه و یکم تنبیه دوم-(فرق بین مشتق و مبداء) ۱۳۹۳/۱۰/۲۲   خلاصه جلسه گذشته در مورد اجزای مشتق بنابر قول به ترکیب سه احتمال ذکر کردیم. احتمال اول که مشهور است این بود که مشتق، مرکب از ذات و مبداء است. احتمال دوم اینکه مشتق، مرکب از مبداء و یک صورت مبهمه ای است که به آن مبداء، تلبس پیدا کرده یعنی ذات نیست بلکه صورت مبهمه است. احتمال سوم اینکه مشتق، مرکب از نسبت و مبداء است. بررسی احتمال دوم در بررسی این احتمالات عرض کردیم که احتمال سوم محل اشکال است و قابل قبول نیست. اما احتمال دوم، درست است که عنوان کلی و مبهم به عنوان یک جزء از مشتق قرار داده