جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم بررسی ادله نبوی بودن الفاظ قرآن ۱۳۸۹/۰۹/۰۹   خلاصه جلسه گذشته گفتیم که در بحث از وحیانی بودن الفاظ قرآن دو قول وجود دارد. قول اول این بود که الفاظ قرآن هم، مانند معانی قرآن وحیانی و از جانب خدا نازل شده است. قول دوم این بود که الفاظ قرآن، نبوی است و از طرف خداوند نیست، بلکه این پیامبر بوده که معانی را در قالب الفاظ ریخته و به مردم ابلاغ نموده است. در بیان ادله قول دوم، به سه دلیل اشاره کردیم و در این جلسه بقیه ادله را بررسی می­کنیم. دلیل چهارم مبتنی بر یک قاعده فلسفی است، آن قاعده این است که: کلُّ حادثٍ مسبوقٌ بالمادّه. یعنی هر حادثی مسبوق

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم بررسی ادله نبوی بودن الفاظ قرآن ۱۳۸۹/۰۹/۰۷   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم قائلین به غیر وحیانی بودن الفاظ قرآن به چند دلیل تمسک کردند، دلیل اول ذکر شد که محصل این دلیل این بود که طبق بعضی از آیات قرآن، قرآن به قلب پیامبر نازل شده و اقتضای نزول به قلب، این است که فقط معانی و مفاهیم به قلب پیامبر نازل شود و چون قلب، راه ورود معناست و الفاظ در آن جایی ندارد لذا این مفاهیم به قلب پیامبر نازل شده و پیامبر آنها را در قالب الفاظ و کلمات قرار داده و به مردم ابلاغ کرده است و چند آیه در این رابطه ذکر شد، در پاسخ به این دلیل،

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم نبوی بودن الفاظ قرآن تاریخ ۱۳۸۹/۰۸/۳۰   خلاصه جلسه گذشته در بحث از قول به غیر وحیانی بودن الفاظ قرآن، عرض شد که ادله ای بر این قول ارائه شده است، تقریر امروزی این قول (آنچه بر پیامبر نازل شده فقط معانی بوده و الفاظ توسط خود پیامبر ایجاد شده و قالبی شده برای معانی و مفاهیمی که بر قلب پیامبر نازل شده است ( این است که می­گویند: وحی، یک حقیقت بی صورت است ووقتی وارد قوه خیال مدرک جزئیات پیامبر می­شود، خیال او، این حقیقت بی صورت را صورت می­دهد و آن را در قالب الفاظ می­ریزد و برای مردم بیان می­کند، شاهدش هم این است که بعضی از الفاظ قرآن فصیح­تر

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم وحیانی بودن الفاظ قرآن ۱۳۸۹/۰۸/۱۸   خلاصه جلسه گذشته بحث ما در وحیانی بودن الفاظ قرآن­کریم و ادلة قائلین به این قول بود، در دلیل اول بیان شد درآیات قرآنی تصریح شده به اینکه قرآن سخن خداست ونسبت دادن سخن به خدا در فرضی صحیح است که جملات وکلمات از خدا باشد وگرنه در صورتی که الفاظ از غیر خدا باشد صحیح نیست که گفته شود قرآن سخن خداست. آیاتی که به این مسئله مربوط می­شد بیان شد. دلیل دوم آیاتی­ است که تصریح می­کند به اینکه قرآن به زبان عربی نازل شده­است از جمله: «انّا جعلناه قرآناً عربیاً لعلکم تعقلون» [۱] . اینکه خداوند می­فرماید: ما قرآن را عربی قرار دادیم، عربی بودن

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم وحیانی بودن الفاظ قرآن تاریخ ۱۳۸۹/۰۸/۱۱   خلاصه جلسه گذشته بحث در وحیانی بودن الفاظ و معانی قرآن بود. محل نزاع و بحث را مشخص کردیم. در اینکه محتوای قرآن از سوی خداوند بر پیامبر نازل شده، تقریباً تردیدی نیست. آنچه محل بحث واقع شده این است که آیا الفاظ قرآن هم مثل معنی و محتوی از طرف خدا وحی شده است یا خیر؟ دیدگاه غالب مسلمین از ابتدا تا به امروز بر وحیانی بودن الفاظ قرآن تعلق گرفته است و به حدی این دیدگاه غلبه دارد که تقریباً به یک امر ضروری بین مسلمین تبدیل شده است. اما مع ذلک از همان ایام هم کسانی بودند که منکر وحیانی بودن الفاظ شده­اند و

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم وحیانی بودن الفاظ قرآن تاریخ ۱۳۸۹/۰۸/۰۹   خلاصه جلسه گذشته همانطور که معلوم شد علوم قرآنی را به دو بخش می­توان تقسیم کرد، یک بخش آنهایی که مدخلیت و تأثیر در تفسیر ندارند و به عبارت دیگر از علومی نیستند که مفسر به آنها نیاز داشته باشد. اما بخش دیگر از علوم قرآنی مدخلیت در تفسیر دارند یعنی مفسر به این علوم در تفسیر نیاز دارد. بحث ما مربوط به بخش دوم است یعنی در محدوده­ای از علوم قرآنی بحث می­کنیم که مفسر به آن علوم در تفسیر نیاز دارد. البته در اینکه مفسر به چه علومی نیاز دارد بحث­هایی واقع شده و اینطور نیست که مفسر فقط به بعضی از علوم قرآنی نیاز

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم گذری کوتاه بر تاریخ تدوین کتب علوم قرآن ۱۳۸۹/۰۸/۰۴   خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته منظور ذکر فضل قرآن نسبت به همه کتب و همه کلمات بود. روایاتی را بیان کردیم اما اجمال بحث ما این بود که ما در این جلسات بحثی به عنوان مقدمه­ی تفسیر یا مدخل التفسیر و آشنایی با مقدمات تفسیر خواهیم داشت. در مورد نسبت آن با علوم قرآنی عرض کردیم که به یک معنی و از منظری که مورد نظر ما است نسبت عموم و خصوص مطلق است، گرچه در بعضی از کلمات به گونه­ای علوم قرآنی تبیین و تفسیر شده است که می­تواند مساوی با مقدمات تفسیر هم باشد. یعنی علوم قرآنی در واقع بخش بیرونی

جلسه ۱ – PDF جلسه اول تنقیح موضوع بحث ۱۳۸۹/۰۸/۰۲   مقدمه در این درس بنا گذاشتیم بحثی را به عنوان آشنایی با مقدمات تفسیر داشته باشیم. مقدمات تفسیر که به عنوان مدخل التفسیر هم نام برده می­شود علوم و یا موضوعات علمی است که به نوعی به قرآن مربوط می­شود. یعنی فهم قرآن و شناخت قرآن با دانستن این امور مرتبط است. علت انتخاب این بحث هم این است که برای ابتدا و شروع در امر تفسیر لازم است با این مقدمات آشنا شد. آنچه به عنوان مقدمه تفسیر از آن سخن می­گوییم اموری هستند که به فهم معانی و مطالب قرآن کمک می­کنند و حتی کتاب هم به این نام وجود دارد، مرحوم آقای فاضل یک کتابی دارند