جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتاد نظریه خطابات قانونیه (ادله و شواهد-آثار) ۱۳۸۹/۱۲/۱۹ خلاصه جلسه گذشته بحث در نظریه خطابات قانونیه بود. عرض کردیم این نظریه توسط امام(ره) ابداع شده، در واقع ویژگی­هایی را برای قوانین و خطابات شرعی بیان می­کند که به واسطه ویژگی­هایش آثاری بر آن مترتب می­شود. پنج دلیل یا شاهد برای این مدعی ذکر کردیم. دو دلیل و شاهد دیگر هم می­توانیم برای آن بیان کنیم. دلیل یا شاهد ششم: خطابات شرعیه، کلیه است و شامل همه مردم و برای همه مردم وظیفه تعیین شده حتی عاجزین و ناسین و امثال اینها. ما وقتی به آنچه که بین مردم متداول است در مناسبات عادی خودشان مثل رابطه پدر و فرزند که به نوعی یک تکلیف وجود

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم خطابات قانونيه(ادله و شواهد) ۱۳۸۹/۱۲/۱۷ خلاصه جلسه گذشته تا اينجا نظر امام(ره) در رابطه با چگونگي تشريع احكام كه به نظريه خطابات قانونيه معروف است بيان شد، خلاصه نظر امام(ره) اين شد كه بين خطابات شخصيه و قانونيه فرق وجود دارد، در خطابات شخصيه عامه مكلفين مخاطب نيستند بلكه خطاب متوجه به افراد است، لذا كساني كه مخاطب به خطابات شخصيه هستند بايد قادر باشند، غافل نباشند و توجه خطاب به عاجزين و غافلين و امثال آنها معنا ندارد، اما در خطابات قانونيه كه خطاب كلي است عامه مكلفين مخاطبند،تعابيري مثل ناس و مومنين و شبيه به اينها در اين گونه خطابات مورد استفاده قرار مي­گيرد. در خطابات كليه افراد و اشخاص

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم نظريه امام(ره): خطابات قانونيه ۱۳۸۹/۱۲/۰۴ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته بخشي از نظر امام(ره) را عرض كرديم، ايشان مي­فرمايند بين خطابات كليه و عامه كه متوجه به عامه مكلفين است و بين خطابات شخصيه كه متوجه احاد و افراد مكلفين است خلطواقع شده، دو نمونه از اين خلط­ها را ذكركرديم كه يكي مربوط به بحث توجه خطاب به عاجز و غافل و … بود و يكي هم مربوط به شرطيت ابتلا در تنجز علم اجمالي؛ ايشان معتقدند بين خطابات شخصيه و قانونيه فرق است و فرق اين دو هم ذكر شد. به طور كلي چون خطاب كلي، عام و قانوني متوجه به عموم مكلفين است توجه خطاب به چند مكلفي كه

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم نظريه امام(ره):خطابات قانونيه ۱۳۸۹/۱۲/۰۳ نظر امام(ره) در جلسات گذشته نظرات مرحوم محقق نائيني و عراقي را اجمالا در باب چگونگي تشريع احكام شريعيه عرض كرديم كه در هر كدام از اين انظار به خصوص نظر مرحوم نائيني تاملاتي بود و در مورد فرمايش محقق عراقي هم نكاتي مطرح بود كه عرض كرديم. در ادامه بحث مي رسيم به نظريه معروف امام(ره) تحت عنوان خطابات قانونيه، اصل اين نظريه توسط امام ابداع شده و تا آنجايي كه معلوم است قبل از ايشان اين نظريه طرح نشده است. اين نظريه آثار مختلفي هم در اصول و هم در فقه دارد و كلا يك نگاه ديگري است در تشريع احكام شرعيه. امام(ره) اين بحث را

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم تفاوت قضيه حقيقيه و خارجيه در كلام مرحوم محقق عراقي ۱۳۸۹/۱۲/۰۱ نظر مرحوم محقق عراقي مرحوم محقق عراقي در رابطه با چگونگي تشريع احكام شرعيه مطلبي را ذكر كرده­اند كه مناسب است به اين كلام اشاره كنيم و كلام ايشان را مورد بررسي قرار دهيم. ايشان معتقد هستند كه:« قضاياي شرعيه نه از سنخ قضاياي حقيقيه است و نه از سنخ قضاياي خارجيه، بلكه از قبيل قضاياي طبيعيه محسوب مي­شوند». تعبير ايشان اين است كه «هي داخلة ‌ في القضايا الطبيعية محضا كما لا يخفي فتدبر». [۱] مرحوم محقق عراقي ذيل مطلبي كه مرحوم نائيني مي­فرمايند احكام شرعيه از نوع قضاياي حقيقيه هستند و به تفصيل در مورد فرق بين قضاياي حقيقيه

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم بررسي تفاوت هاي قضيه حقيقيه و خارجيه در كلام محقق نائيني ۱۳۸۹/۱۱/۳۰ خلاصه بحث گذشته بحث ما در مورد تاملاتي بود كه در فرمايشات محقق نائيني داشتيم. عرض كرديم محقق نائيني هفت فرق بين قضاياي حقيقيه و خارجيه ذكر كرده­اند. اصل تعريف محقق نائيني در رابطه با قضاياي حقيقيه و خارجيه بيان شد كه مبدا بسياري از اين تفاوتها است و اين تفاوت ها هم محل اشكال واقع شده است. تا اينجا ما به دو مورد اشاره كرديم. فرق سوم: ملاك ثبوت حكم اما در مورد فرق سوم محقق نائيني گفته­اند در قضاياي حقيقيه عنوان عام دخيل در ثبوت حكم براي افراد است، يعني عنوان و طبيعت واسطه در ثبوت است اما

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم بررسي تفاوت هاي قضيه حقيقيه و خارجيه در كلام محقق نائيني ۱۳۸۹/۱۱/۲۷ خلاصه بحث گذشته مجموعه نظرات مرحوم نائینی در سه بخش بیان شد، به طور خلاصه عرض کردیم ایشان فرقهايی بین قضایای حقیقیه و خارجیه قائلند و در بخش ديگر به بيان نظر ايشان در مورد خلطهايي كه اهل معقول بین قضایای حقیقیه و خارجیه مرتكب شده­اند پرداختيم، همچنين ايشان معتقدند در اصول هم خلط بین قضایای حقیقیه و خارجیه واقع شده كه کثیرا ما منشا اشتباهات و مشکلات شده است. بررسي كلام محقق نائيني اما در رابطه با آنچه که ایشان فرمودند مواضعی وجود دارد که محل تامل است، در جلسه امروز به چند نقطه در کلمات ایشان که باید

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم کلام محقق نائینی ۱۳۸۹/۱۱/۲۶ خلاصه بحث گذشته در بحث از چگونگی تشریع احکام عرض کردیم مطالبی را باید مقدمتا ذکر کنیم. عمده ترین مطلب در اين بحث پیرامون خود قضیه حقیقیه و خارجیه است، به کلمات منطقین در این رابطه اشاره­ای داشتیم و نگاه اصولیین به این مسئله هم بیان شد. در ادامه هم کلام مرحوم نائینی در باب فرقهاي قضيه خارجيه و حقيقيه را بيان كرديم. ادامه كلام محقق نائيني اما بخش ديگري از كلام مرحوم نائینی معطوف به خلطی است که بین قضیه حقیقیه و خارجیه در بین اهل معقول واقع شده و همچنين خلطی كه بین قضیه حقیقیه و خارجیه در اصول واقع شده، كه در جلسه امروز به

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم تفاوت هاي قضيه حقيقيه و خارجيه در كلام محقق نائيني ۱۳۸۹/۱۱/۲۵ ب) تعریف قضیه حقیقیه و خارجیه در كلام اصوليين گفتیم قبل از ورود به اصل بحث چگونگي تشريع احكام مقدمتا باید مطالبي را درباره قضاياي حقيقيه و خارجيه بيان كنيم، در جلسه گذشته به تعريف قضيه حقيقيه و خارجيه در كلمات منطقيين اشاره كرديم، حال بايد ببينيم كه اين دو قسم از قضيه در كلمات اصوليين به چه بياني و تعريفي وارد شده، همانطور كه قبلا اشاره شد اين اصطلاح از زمان شيخ انصاري به بعد وارد بحث هاي اصولي شده و آنچه كه دركلمات اصوليين از تعريف قضيه حقيقیه مشاهده مي­­شود بيشتر متاثر از تعريفي است كه مرحوم حاجي سبزواري

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم تعریف قضایای حقیقیه و خارجیه ۱۳۸۹/۱۱/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث ما در چگونگی تشریع احکام در شریعت بود، عرض کردیم این بحث در بین اصولیین متاخر شهرت گسترده­ای پیدا کرده که احکام و قوانین شرعیه به نحو قضایای حقیقیه جعل شده­اند. در جلسه گذشته گفتیم که این مسئله در مواضع مختلف علم اصول مطرح شده و اثر گذار بوده و صرف نظر از آثاری که در مباحث مختلف اصولی دارد خود این بحث دارای یک ثمره مهمی است و آن اینکه در موارد شک، قضیه شرعیه را حمل بر قضیه حقیقیه باید بکنیم یا بر قضیه خارجیه؟ یعنی نصوصی که در شریعت وارد شده چنانچه قرینه­ای همراه آن نباشد آیا حمل بر