جلسه صد و چهارم
مهمترین عامل حرام خواری – حلال خواری
۱۴۰۲/۱۲/۰۲
شرح رساله حقوق
تا اینجا در مورد آثار حرام خواری چه در دنیا و آخرت مطالبی را عرض کردیم.
مهمترین عامل حرام خواری
حرام خواری بنا به فرموده بزرگان علم اخلاق از جمله مرحوم نراقی در معراج السعاده و جامع السعادات یک عامل بسیار مهم دارد و آن حب دنیا و حرص بر دنیا است. حب الدنیا رأس کل خطیئة است، واقعا همه رذیلت ها ریشه در حب دنیا دارد، حرص بر دنیا و نیز میفرمایند: بزرگترین مانع تکامل حرام خواری است. این خیلی عجیب است که بزرگترین مانع تکامل را حرام خواری میدانند، بزرگترین هلاک کننده ها، بزرگترین مانع رسیدن به سعادت و اینکه اغلب مردم که گرفتار شقاوت شدند و از سعادت دور ماندند به همین جهت یعنی حرام خواری یا حرام خواهی است. حرام خواری که برخاسته از حب و حرص به دنیاست بدون تردید انسان را هلاک میکند. بزرگترین حجاب و مانع بین انسان و قرب الهی است. حال این همه آثار سوء را برای ما گفتیم ولی درباره کمتر چیزی این مقدار آثار سوء بیان شده است.
حلال خواری
اما در مقابل، حلال خواری است که بر آن بسیار تأکید شده است واقعا از بسیاری از امور نقش تعیین کنندهتری دارد. معنای تقوا و ورع که گفتند روشن است. تقوی و ورع یعنی چشم پوشی از حرام خدا و البته اطاعت از دستورات الهی، تأثیر حلال خواری در سعادت انسان به حدی است که پیامبر گرامی اسلام بر وزان «طلب العلم فریضة علی کل مسلم و مسلمة»؛ میفرماید: «طلب الحلال فریضة علی کل مسلم و مسلمه» طلب حلال به عنوان فریضه نقل شده است. یعنی هر کار و عملی و هر چیزی را که میخواهید دنبال حلالش باشید. طلب حلال فریضه است. طلب حلال فقط طلب رزق حلال نیست بلکه یک معنای وسیعی دارد.
1. روایات پیامبر(ص) میفرماید عبادت هفتاد جزء دارد که طلب حلال برتر از همه اجزاء آن است، یعنی اگر شما یک عبادتی را در نظر بگیرید یا مجموع عبادات را در نظر بگیرید، برترین جزئش طلب حلال است.
2. هم چنین پیامبر میفرماید: عبادت ده جزء دارد که نه جزئش طلب حلال است.
طلب حلال یک معنای واسعی دارد، اما به خصوص طلب رزق و روزی حلال یک آثاری در دنیا دارد و یک آثاری در آخرت دارد، درست نقطه مقابل حرام خواری است.
خیلی سریع اشاره میکنیم به آثار دنیوی حلال خواری درست نقطه مقابل حرام خواری.
3. مثلا پیامبر(ص) میفرماید: اگر کسی چهل روز غذای حلال بخورد، خداوند قلبش را نورانی میکند و چشمه هایی از حکمت را از قلب بر زبانش جاری میکند، نظیر این را درست در مقابل حرام خواری داشتیم. منتهی فرقش این است که آنجا میگفت اگر یک لقمه حرام بخورد گرفتار آن آثار میشود ولی اینجا برای رسیدن به چشمههای حکمت باید چهل روز غذای حلال بخورد.
4. یا مثلا فرمودند: اگر کسی از دست رنج خودش ارتزاق کند با سرعت برق از صراط عبور میکند.
5. پیامبر(ص) میفرماید اگر کسی از دسترنج حلال خودش ارتزاق کند خداوند تمام درهای بهشت را برای او باز میکند تا از هر دری که بخواهد وارد بهشت شود.
6. همچنین میفرماید: کسی که از دسترنج حلال خودش ارتزاق کند خداوند با نظر رحمت به او می نگرد و او را عذاب نمیکند.
7. یکی از اصحاب از پیامبر خدمت پیامبر رسید و عرضه داشت برای او دعا کند تا مستجاب الدعوه شود، حضرت فرمود غذایت را پاک و حلال کن تا دعایت مستجاب شود. اگر میخواهی دعایت مستجاب شود غذایت را حلال کن. این خیلی مهم است. آنگاه ما میگوییم چرا دعاها مستجاب نمیشود.
روایات زیاد است و فرصت کم ولی آثاری که برای حلال خواری بیان شده است هم در دنیا و هم در آخرت زیاد است، اگر بخواهیم یکی یکی اینها را مبسوطا بیان کنیم معلوم نیست این بحث چه زمانی تمام میشود، باید اینها را اشارتا بیان کنیم، دقیقا تمام آنچه که برای حرام خواری گفته شده به عنوان اثر چه در دنیا و چه در آخرت، ضدش برای حلال خواری و طلب حلال بیان شده است.
8. پیامبر گرامی اسلام(ص) هرگاه با یک شخصی مواجه میشد که از او خوشش میآمد میفرمود آیا شغل و کار و پیشهای داری؟ اگر میگفتند نه، حضرت میفرمود از چشمم افتاد. یک وقت کسی را میدید حال به هر دلیل پیامبر را جذب میکرد، حضرت سوال میکردند که آیا شغل و کاری دارد؟ میگفتند خیر، میگفتند از چشمم افتاد. فکر نکنید تنبلی و بی کار و بی حالی چیز خوبی است. به چشم پیامبر آمدن، به کار و تلاش است نه تنبلی و کسالت و … . هرچه پرکارتر مخصوصا ما طلبه ها نزد پیامبر با ارزش تر هستیم. از پیامبر سوال کردند چرا از چشم شما افتاد؟ حضرت فرمود: اگر مومن شغل و کاری نداشته باشد با دینش زندگی میکند یعنی از راه دینش ارتزاق میکند در حالیکه باید با کدّیمین تلاش کرد. حال این یک معنای خاصی دارد.
به هر حال بحث بعدی که در جلسه بعد دنبال میکنیم ادامه این فرمایش امام سجاد است که بعد از اشاره به لزوم اجتناب از حرام خواری فرمود « و اما حق بطنک فان لاتجعله وعاء لقلیل من الحرام و لا لکثیر و ان تـقـتصد لـه فـی الحلال » این همه توصیه به حلال شده است این همه بر آن تأکید شده است ولی معنای حلال خواری اینطور نیست که تا خرخره حلال بخوریم، حد دارد، که در جلسه آینده بیان خواهیم کرد.
نظرات