بنی اسرائیل

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم  آیه ۴۷ – مطلب اول: وجه تکرار امر به یادآوری نعمت – مطلب دوم: دو احتمال درباره کلمه «نعمتی»   ۱۴۰۱/۰۷/۲۶     مطلب اول: وجه تکرار امر به یادآوری نعمت بعد از بیان ارتباط این آیه با آیات قبل، عرض کردیم چند مطلب وجود دارد که باید مورد بررسی قرار گیرد. آیه این بود: «يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ». یکی از مطالب که اشاره هم شد، این است که چرا امر به یادآوری نعمت تکرار شده است؛ در هفت آیه قبل عیناً همین مطلب بیان شده و اینجا هم ذکر شده، در آینده هم امر به یادآوری نعمت، در همین سوره بقره و برخی سوره‌های دیگر تکرار شده

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم  آیه ۴۵ _ بخش اول _ «اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ» _ مطلب اول: مخاطب در امر به استعانت _ مطلب دوم: تعمیم امر به غیر یهود _ مطلب سوم: جمع بین استعانت به خدا و استعانت به صبر و صلوة ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۵ سوره بقره بود، «وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَ أنها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ». عرض کردیم این آیه مشتمل بر دو بخش است، یکی «وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ»، و دیگری «وَ أنها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ». در بخش اول گفتیم ابتدائا امر به استعانت به صبر و صلاۀ شده است. درباره اینکه مخاطب به این امر چه کسانی هستند، دو احتمال و قول ذکر شد. یک قول اینکه

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  آیه ۴۵ _ ارتباط آیه با آیات قبل _ مفردات آیه _ بخش اول: «استعینوا بالصبر و الصلوۀ» _ مطلب اول: مخاطب «استعینوا» ۱۴۰۰/۱۰/۲۷ آیه ۴۵ در آیه ۴۵ خداوند تبارک و تعالی میفرماید: «وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَأنها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ»؛ استعانت بجویید به صبر و نماز، و صلاۀ بنابر قولی یا استعانت بنابر قول دیگری، بسیار بزگ و سخت است مگر بر اهل خشوع. ارتباط آیه با آیات قبل این آیه به دنبال آیات قبل در حقیقت عالمان یهود و توده های بنی اسرائیل را دعوت می‌کند به استعانت به صبر و نماز. در آیات قبلی برخی از تکالیف برای آن‌ها بیان شده بود در قالب امر و نهی. مثلا

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم  آیه ۴۴ _ بخش دوم: «أَفَلَا تَعْقِلُونَ» _ تعجب از رفتار عالمان یهود و اسباب آن ۱۴۰۰/۱۰/۲۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۴۴ دو بخش دارد. تا اینجا نکاتی که در بخش اول لازم بود بیان شود را متعرض شدیم؛ «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ». البته بخش اول خودش متضمن چند قسمت بود که چون به هم پیوسته بود، به ناچار آن‌ها را در یک بخش قرار دادیم. بخش دوم: «أَفَلَا تَعْقِلُونَ» خداوند تبارک و تعالی در بخش اول آمران به برّ در حالی که خودشان عمل نمی‌کنند را توبیخ کرد. اینجا در واقع تعجب است، یعنی مجموعه مطالبی که در آیه ۴۴ بیان شده، مشتمل بر یک

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم  آیه ۴۴ _ «وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» _ اسباب خود فراموشی _ آثار خود فراموشی ۱۴۰۰/۱۰/۲۱ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در آیه ۴۴ آن‌ها را از این جهت که امر به برّ و نیکی صورت می‌گیرد و خودشان عمل نمی‌کنند، مورد توبیخ قرار می‌دهد. این بخش که چرا واعظ غیر متعظ یا علم بدون عمل هستید، در قالب «تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» بیان شده است. اینکه می‌گوید «وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» یعنی به دیگران امر می‌کنید که نیکی کنند، اما خود را فراموش کردید، خودتان عامل به برّ و معروف نیستید در حالی که کتاب را تلاوت می‌کنید. بحث در «تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» بود. حقیقت نسیان نفس یا به تعبیر دیگر خود فراموشی را توضیح دادیم که اساسا

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم  آیه ۴۴ _ بخش اول _ سرزنش و عقاب واعظان غیر متعظ _ «وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ» _ حقیقت خود فراموشی ۱۴۰۰/۱۰/۲۲ خلاصه جلسه گذشته سخن در آیه ۴۴ سوره بقره بود؛ «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ». عرض کردیم این آیه در واقع دو بخش دارد، یکی توبیخ عالمان یهود به این دلیل که امر به برّ می‌کنند اما خودشان عامل نیستند و نیکوکار محسوب نمی‌شوند. تلاوت کتاب می‌کنند، اما عامل به کتاب نیستند. این بخش اول بود. عرض شد بر اساس این آیه آنچه متعلق توبیخ قرار گرفته، این نیست که چرا شما امر به برّ می‌کنید در حالی که اهل برّ نیستید، بلکه می‌خواهد بگوید شما که

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم  آیه ۴۴ _ تفسیر بخش اول _ پاسخ به شبهه تنافی _ توجیه برخی روایات _ شمول خطاب نسبت به همه عالمان ۱۴۰۰/۱۰/۰۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۴۴ مشتمل بر دو بخش است. سخن در بخش اول بود که خداوند متعال عالمان یهود و سران آن‌ها را توبیخ کرد که چرا به برّ امر می‌کنید اما خود به آن عمل نمی‌کنید. موضوع این توبیخ عمل نکردن خود آن‌ها و نسیان خودشان است. یعنی خود فراموشی که به آن مبتلا شدند. نه اینکه بخواهد توبیخ کند چرا در حالی که خود عمل نمی‌کنید مشغول به امر به معروف هستید. گفتیم امر به برّ یک تکلیف است، عمل کردن به برّ و

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  آیه ۴۴ _ تفسیر بخش اول _ موضوع توبیخ _ دو احتمال _ حق در مسئله _ شبهه تنافی ۱۴۰۰/۱۰/۰۷ خلاصه جلسه گذشته بحث در تفسیر بخش اول آیه ۴۴ سوره بقره بود. بخش اول در واقع توبیخ خداوند متعال نسبت به سران یهود و عالمان آن‌ها بود. ما وجوهی برای توبیخ ذکر کردیم، یعنی اینکه موضوع توبیخ چیست و چرا خداوند آن‌ها را توبیخ می‌کند، احتمالات و وجوهی را ذکر کردیم که چه بسا برخی قابل بازگشت به بعضی دیگر هست. موضوع توبیخ بحثی که جلسه قبل مطرح کردیم به عنوان وجوه هشت گانه توبیخ، مربوط به چرایی توبیخ بود؛ اما این درباره چیستی توبیخ است. در بحث قبل سخن در

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم  آیه ۴۳ _ تکلیف سوم: «وارکعوا مع الراکعین» _ دو پرسش و پاسخ آنها _ دو مطلب مستفاد از آیه ۱۴۰۰/۰۹/۳۰ تکلیف سوم: «وَارکعوا معَ الراکعین» در آیه ۴۳ سه تکلیف ذکر شده است؛ «إقامۀ الصلاۀ»، «ایتاء الزکاۀ» و «وارکعوا معَ الراکعین». به حسب ظاهر این بخش از آیه امر می‌کند به رکوع همراه رکوع کنندگان. دو پرسش یک سوال این است که با توجه به اینکه رکوع جزیی از اجزاء نماز است و قبلا امر به اقامه نماز شده بود، چرا دوباره به جزیی از اجزاء نماز امر می‌کند؟ پس سوال و پرسش این است که اساسا چرا امر به یک جزیی از اجزاء نماز بعد از امر به خود صلاۀ

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  آیه ۴۱ _ بخش سوم: «و لا تشتروا بآیاتی ثمناً قلیلاً» _ ۲. «قلیل» _ معنای بخش سوم _ تجارت انسان در دنیا ۱۴۰۰/۰۹/۰۸ خلاصه جلسه گذشته بحث ما پیرامون بخش سوم آیه ۴۱ بود؛ «وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا». درباره «اشتراء» سه احتمال و سه دیدگاه ذکر کردیم و گفتیم منظور از نهی از «اشتراء» چیست. در بین این سه دیدگاه آن دیدگاه و احتمالی که أقرب إلی الثواب بود را بیان کردیم. ۲. «قلیل» جز دیگری در بخش سوم وجود دارد که باید توضیحی هم راجع به آن بیان کنیم، و آن کلمه «قلیل» است. آنگاه پس از توضیح این واژه، یک معنای کلی از این بخش از آیه ذکر خواهیم کرد.

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم  آیه ۴۰ _ بخش سوم: «إیّایَ فارهَبون» _ ارتباط بخش سوم با بخش اول و دوم _ مضمون بخش سوم _ لزوم رجاء در کنار خوف _ اقسام خوف و منشأ آن‌ها          ۱۴۰۰/۰۸/۲۴ بخش سوم: «إیّای َ فارهَبون» بخش سوم آیه ۴۰ این است: «وَ إیّایَ فارهَبون»؛ پس فقط از من بترسید. در مورد این بخش چند مطلب وجود دارد که سعی می‌کنیم این‌ها را در حدی که این بحث اقتضا دارد متعرض شویم. قبلا عرض شد که «رهبت» به معنای ترس است، ولی ترس و خوف آمیخته با اضطراب. لذا بین خوف و ترس و رهبت فرق وجود دارد. چون گاهی ترس با اضطرابی همراه است و این متفاوت

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ وفای خداوند به عهد خود _ نتیجه پیمان شکنی انسان _ تفاوت عهد انسان و عهد خداوند _ «أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» ۱۴۰۰/۰۸/۲۲ عهد خداوند بحث ما رسید به اینکه «أوفِ بعهدکم» به چه معنا است. بخش دوم دو جمله دارد: «أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» و کأن یک جمله شرطیه است. همانطور که در جمله اول گفتیم، اینجا هم باید بدانیم اساسا عهد خدا چیست و آنگاه وفای به عهد از ناحیه خدا چگونه است. عهد انسان و وفای به عهد از ناحیه انسان معنایش معلوم شد. عهد خداوند هم کاملا روشن است و معلوم است که خداوند تبارک و تعالی به همه بندگان چه آن‌هایی

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ حق در معنای عهد _ وفای انسان به عهد خویش و گستره آن ۱۴۰۰/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۰ و البته بخش دوم این آیه بود. بخش دوم درباره عهد بنی اسرائیل و نیز عهد خداوند و همچنین وفای انسان به این عهد و نیز وفای خداوند به عهد خودش می‌باشد. این در حقیقت ارکان اصلی این بخش را تشکیل می‌دهد. ما درباره عهد و پیمان های بنی اسرائیل و پیمان شکنی های مداوم آن‌ها و نیز پیمان های عمومی و اختصاصی که آن‌ها با خداوند داشتند سخن گفتیم. بحث به اینجا رسید که منظور از عهد در این آیه کدام یک از این

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم «أوفوا بعهدی…» _ پیمان های بنی اسرائیل _ پیمان های عمومی و اختصاصی _ معنای عهد بنی اسرائیل در آیه ۱۴۰۰/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته در مورد آیه ۴۰ سوره بقره عرض کردیم سه بخش وجود دارد. بخش اول مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در بخش دوم اشاره ای کردیم به اینکه دو رکن اصلی در این بخش وجود دارد، یکی وفای بنی اسرائیل به عهد خودشان و یکی هم وفای خداوند به عهدش است. این دو مطلب اصلی است، عهد بینی اسرائیل و به دنبال آن وفای آن‌ها و نیز عهد خداوند و وفای خداوند به عهدش. پیمان های بنی اسرائیل فرمود: «وَأَوْفُوا بِعَهْدِي»، وفا کنید به عهد

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم  آیه ۴۰ _ بخش اول _ یک پرسش و پاسخ های آن _ بخش دوم: «و أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» _ فرق عهد و میثاق ۱۴۰۰/۰۸/۱۱ یک پرسش و پاسخ های آن گفتیم در آیه ۴۰ پیرامون سه بخش سخن خواهیم گفت. بخش اول این بود: «اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ». اینجا یک پرسش و سوالی ممکن است مطرح شود که نعمت هایی که خداوند تبارک و تعالی به بنی اسرائیل عطا کرده مربوط به اجداد آن‌ها بوده و مخاطبین این آیه مشمول این نعمت ها واقع نشدند. یعنی خداوند دارد به کسانی می‌گوید «اذکروا نعمتی» که آن نعمت ها در اختیار این‌ها نبوده. نعمت ها به اجداد این‌ها داده شده، آنوقت چطور خداوند

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم آیه ۴۰ _ بخش اول: «اذکروا نعمتی… _ وجوه امر به یاد آوری نعمت ۱۴۰۰/۰۸/۱۰                                                                              خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۴۰ سوره بقره سه بخش دارد. سخن در بخش اول بود؛ «يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ» که البته این خطاب مشترک در سه بخش است. در بخش اول آیه یعنی «اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ» چند مطلب را متعرض شدیم. یکی راجع به یاد آوری و فلسفه امر به یادآوری به نعمت، اینکه چرا خداوند تبارک و تعالی دستور می‌دهد این نعمت من را یاد آوری کنید. دیگر اینکه نعمتی درواقع اشاره به جنس نعمت دارد نه یک نعمت مشخص. اگر چه بعضی این را به معنای یک نعمت دانسته اند، اما

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم آیه ۴۰ _ مفردات آیه _ ۴. «وفا». _ بخش اول _ وجه امر بر یادآوری نعمت _ نعمت های خداوند به بنی اسرائیل ۱۴۰۰/۰۸/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۰ سوره بقره است. مفردات این آیه را اجمالا توضیح دادیم و شاید بعضی از این الفاظ نیاز به توضیحات بیشتری دارد، اما اجمالا الفاظ مهم آیه را توضیح دادیم. درباره واژه بنی اسرائیل، واژه عهد و واژه رهبت توضیحاتی که لازم بود بیان شد. ۴. «وفاء» «وفا» یعنی ضد نقض، حیله، فریب و نیرنگ. وفا به معنای حفظ یک چیز و نقض نکردن و اتمام یک چیز است. در حقیقت وفا در مقابل عدمُ الوفاء عبارت است از حفظ در مقابل شکستن.

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم آیه ۴۰ _ مفردات آیه _ ۱. بنی اسرائیل _ شمول شواهد بنی اسرائیل نسبت به نصاری و بررسی آنها _ ۲. عهد _ ۳. رهبت ۱۴۰۰/۰۸/۰۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در مفردات آیه ۴۰ بود. عرض کردیم اولین واژه ای که در این آیه باید پیرامون آن بحث شود، واژه «بنی اسرائیل» است. گفتیم بنی اسرائیل به معنای فرزندان اسرائیل است و اسرائیل را هم از نظر ترکیب این لغت گفتیم به چه معنا است. بحث عمده این است که آیا بنی اسرائیل به خصوص یهود اطلاق می‌شود یا شامل نصاری هم می‌شود و بنی اسرائیل هم مسیحیان و هم یهودیان را در بر می‌گیرد؟ این بحثی بود که عرض کردیم در اینجا

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم  آیه ۴۰ _ ارتباط آیه با آیات قبل و بعد _ مفردات آیه ۱. بنی اسرائیل _ بررسی شمول بنی اسرائیل نسبت به نصاری ۱۴۰۰/۰۸/۰۳      آیه ۴۰ «یا بنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی انعمتُ علیکم و اوفوا بعهدی اوفِ بعهدکُم و ایّایَ فارهَبون». میفرماید ای بنی اسرائیل به یاد بیاورید آن نعمتی را که من به شما انعام کردم و به عهد خوتان وفا کنید تا من هم به عهد خودم وفا کنم و تنها از من خشیت داشته باشید. ارتباط آیه با آیات قبل و بعد در مورد این آیه قبل از هر چیز باید اشاره ای به ارتباط این آیه با آیات قبل و بعد داشته باشیم. طبق رسم معهود و