ممیز

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم  احکام عقد – مسأله ۱۱ –  شروط معتبر در عاقد – ادله اشتراط بلوغ – دلیل دوم: روایات – تقریب استدلال – بررسی اشکال شیخ و پاسخ محقق خویی – بررسی اشکال سوم شیخ ۱۴۰۱/۱۲/۰۸ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم به برخی روایات استناد شده برای اعتبار بلوغ در اجرای عقد نکاح. تقریب استدلال بیان شد؛ مرحوم شیخ انصاری سه اشکال به این استدلال ایراد فرموده‌اند و البته این اشکالات به وسیله بعضی از بزرگان از جمله مرحوم آقای خویی پاسخ داده شد. بررسی اشکال شیخ و پاسخ محقق خویی حال آیا مجموعاً این روایات می‌تواند اعتبار بلوغ را اثبات کند؟ مرحوم شیخ مطلقا بر دلالت این روایات بر اعتبار بلوغ اشکال

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم  احکام عقد – مسأله ۱۱ – شروط معتبر در عاقد – ادله اشتراط بلوغ – دلیل اول: آیه – بررسی دلیل اول – اشکال اول و دوم ۱۴۰۱/۱۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله اعتبار بلوغ در عقد نکاح بود؛ عرض کردیم به چند دلیل تمسک شده برای اعتبار این شرط در عاقد. دلیل اول، آیه «وَابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ» بود. عرض کردیم بحث‌های فراوانی پیرامون این آیه صورت گرفته که البته تفصیل آن باید در جای خودش به آن پرداخته شود؛ لکن آنچه اجمالاً اینجا می‌توان گفت این است که این آیه ثبوتاً چهار وجه در مورد آن متصور است. جلسه گذشته این احتمالات چهارگانه را ذکر کردیم؛ اکثر

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم  مسئله ۲۷ – مسأله اول: نظر به زنان ذمی – ادله جواز نظر – دلیل اول – تقریب دوم – بررسی دلیل اول ۱۴۰۰/۰۸/۱۱ خلاصه جلسه گذشته در مسأله اول که درباره نظر به زنان ذمی است، عرض شد دو قول وجود دارد؛ هر چند به مشهور نسبت داده شده جواز النظر؛ اما در مقابل، کسانی که قائل به عدم جواز شده‌اند هم کم نیستند. برای قول به جواز چند دلیل ذکر شده است؛ دلیل اول آن چیزی است که محقق صاحب شرایع به آن اشاره کرده و البته در کلمات شیخ مفید و شیخ طوسی هم قابل ردیابی است؛ و آن اینکه أنهنّ بمنزلة الإماء. عرض کردیم این به دو تقریب

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم مسئله ۲۶ –فرع دوم: پوشش زن در برابر صبی ممیز – ادله عدم لزوم و بررسی آنها –دلیل دوم – ادامه بررسی تعارض بین دو آیه و وجوه جمع بین آنها – حق در مسأله۱۸ ۱۴۰۰/۰۸/۰۸ خلاصه جلسه گذشته در ادامه بررسی دلیل دوم یک اشکالی مطرح شد مبنی بر تعارض بین دو آیه ابداء زینت و استیذان؛ اشکال این بود که این دو آیه به حسب نظر بدوی با هم منافات دارند. براساس یکی از این دو آیه، پوشش زن در برابر صبی ممیز واجب است؛ براساس آیه دیگر (آیه استیذان) لازم نیست که زن خودش را در مقابل صبی ممیز بپوشاند. این تنافی ظاهری بین این دو آیه موجب شد که وجوهی

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم مسئله ۲۶ –فرع دوم: پوشش زن در برابر صبی ممیز – ادله عدم لزوم و بررسی آنها – دلیل دوم – بررسی تعارض بین دو آیه و وجوه جمع بین آنها ۱۴۰۰/۰۸/۰۵ خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم عدم لزوم ستر و پوشش زن در برابر صبی ممیز بود؛ یعنی درباره آیه استیذان. عرض کردیم ظاهر آیه دلالت بر عدم لزوم تستر در برابر صبی ممیز دارد. به دنبال این، یک اشکالی مطرح شد که این آیه با آیه «لایبدین زینتهن» که از آن «الاطفال الذین لم یظهروا علی عورات النساء» استثنا شده، منافات دارد. چون مقتضای آیه استیذان این است که طفل تا زمانی که به بلوغ نرسیده (یعنی حتی صبی ممیز)

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  مسئله ۲۶ –فرع دوم: پوشش زن در برابر صبی ممیز – ادله عدم لزوم و بررسی آنها – دلیل دوم – بررسی تعارض بین دو آیه و وجوه جمع بین آنها ۱۴۰۰/۰۸/۰۴ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم لزوم ستر و پوشش زن در برابر صبی ممیز بود. یک دلیل را ذکر کردیم؛ محصل دلیل اول این شد که به حسب آیه زن حق ندارد زینت‌های مخفی خودش را در برابر هرکسی غیر از صبی غیرممیز ابداء و آشکار کند. پس اطلاق آیه (اطلاق در حکم لزوم پوشش در برابر دیگران سواء کان بالغاً أم غیربالغ)، اقتضا می‌کند لزوم ستر در برابر صبی ممیز را؛ چون فقط صبی غیرممیز استثنا شده است. در

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مسئله ۲۶ – فرع اول: نظر زن به صبی ممیز – فرع دوم: پوشش زن در برابر صبی ممیز دلیل لزوم و بررسی آن – ادله عدم لزوم و بررسی آنها – دلیل اول ۱۴۰۰/۰۸/۰۳                         مسأله ۲۶: «يجوز للمرأة النظر إلى الصبي المميز ما لم يبلغ، و لا يجب عليها التستر عنه ما لم يبلغ مبلغا يترتب على النظر منه أو إليه ثوران الشهوة على الأقوى في الترتب الفعلي و على الأحوط في غيره». توضیح اجمالی مسأله امام(ره) در مسأله ۲۶ دو فرع را مطرح کرده‌اند؛ یکی نظر زن به پسربچه ممیز و دیگری درباره پوشش زن در برابر پسربچه ممیز. در فرع اول می‌فرماید: «یجوز للمرأة»، برای زن جایز است که به

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مسئله ۲۵ – فرع پنجم: تقبیل، حمل و وضع دختربچه شش ساله در دامن مرد بالغ – ادله عدم جواز- روایت پنجم و ششم و بررسی آنها – کلام محقق خویی و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۷/۲۸ ادامه ادله عدم جواز بحث در ادله عدم جواز تقبیل و حمل و قرار دادن دختربچه در دامن مرد بالغ بود. تا اینجا چهار روایت را ملاحظه فرمودید؛ اکثر این روایات سنداً اشکال داشتند و برخی از آنها هم از دلالتاً محل اشکال قرار گرفته‌اند. دو روایت دیگر باقی مانده که این دو روایت را بخوانیم و ببینیم مقتضای این روایات چیست. روایت پنجم «عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: كَانَ أَبُو الْحَسَنِ الْمَاضِي(ع) عِنْدَ مُحَمَّدِ بْنِ

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم  مسئله ۲۵ – فرع پنجم: تقبیل، حمل و قرار دادن دختربچه شش ساله در دامن توسط مرد – ادله عدم جواز – روایت سوم – کلام محقق خویی در دلالت و سند روایت و بررسی آن – روایت چهارم و بررسی آن ۱۴۰۰/۰۷/۲۷ خلاصه جلسه گذشته در فرع پنجم که مربوط به مسأله ۲۵ است، عرض شد امام(ره) احتیاط وجوبی کرده‌اند که تقبیل و وضع فی الحجر نسبت به دختر شش ساله از سوی مرد بالغ جایز نیست. بحث در دلیل این احتیاط وجوبی بود، یا دلیل این فتوا؛ چون مرحوم سید ظاهر کلامشان این است که فتوای به عدم جواز داده‌اند؛ البته نوع محشین هم در اینجا حاشیه‌ای نزده‌اند و امام(ره) هم که

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مسئله ۲۵ –  فرع چهارم: نظر مرد به بدن دختربچه ممیز – معنای «الاحوط الاولی» و «لاینبغی ترک الاحتیاط فیها» در مسأله – شش احتمال و بررسی آنها      ۱۴۰۰/۰۷/۲۴ معنای «الاحوط الاولی» و «لاینبغی ترک الاحتیاط فیها» در مسأله مطلبی را جلسه گذشته سؤال کردیم در مورد متن تحریر و از آقایان خواستیم تأملی بفرمایند و پاسخ بدهند. در مسأله ۲۵ بعد از بیان حکم نظر مرد به بدن دختربچه ممیز، فرمودند: «نعم، الاحوط الاولی الاقتصار علی مواضع لم تجر العادة علی سترها بالألبسة المتعارفة مثل الوجه و الکفین و شعر الرأُس و الذراعين و القدمين لا مثل الفخذين و الأليين و الظهر و الصدر و الثديين، و لا ينبغي ترك الاحتياط فيها».

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم مسئله ۲۵ – فرع چهارم: نظر مرد به بدن دختربچه ممیز – بررسی یک اشکال – وجه تقیید جواز نظر به عدم شهوت ۱۴۰۰/۰۷/۲۱ فرع چهارم از فروعی که قابلیت بررسی در ذیل مسأله ۲۵ را دارد، مربوط به نظر مرد به بدن دختربچه ممیز است. عرض شد یک دلیلی بر عدم جواز نظر اقامه شده که این دلیل مخدوش بود. اما دلیل بر جواز؛ مرحوم آقای خویی یک دلیلی ذکر کرده‌اند که متشکل از دو رکن است. یک رکن آن عدم مقتضٍ للحرمة، و رکن دوم آن وجود مانعٍ عن الحرمة است. رکن اول را در جلسه گذشته بیان کردیم که اساساً اقتضای حرمت در اینجا وجود ندارد؛ ادله عامه حرمت نظر در

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم  مسئله ۲۵ – فرع سوم: نظر ممیز به عورت غیر – بررسی دو اشکال محقق خویی به محقق نراقی- بررسی کلام محقق نراقی – فرع چهارم: نظر مرد به بدن دختربچه ممیز – دلیل عدم جواز و بررسی آن – دلیل جواز و بررسی   ۱۴۰۰/۰۷/۲۰        خلاصه جلسه گذشته در باب نظر ممیز به عورت غیر عرض کردیم دو قول وجود دارد؛ برخی قائل به جواز شده‌اند و برخی مثل مرحوم نراقی قائل به عدم جواز. محقق نراقی یک دلیلی برای عدم جواز ذکر کرده‌ و آن این بود که حدیث رفع قلم عن الصبی به‌وسیله آیه ۵۸ سوره نور تخصیص می‌خورد و به همین دلیل با اینکه غیربالغین تکلیف ندارند به حسب حدیث

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم  مسئله ۲۵ – فرع دوم: حفظ عورت از ممیز – فرع سوم: نظر ممیز به عورت دیگران – دلیل جواز و عدم جواز و بررسی آنها  ۱۴۰۰/۰۷/۱۹ خلاصه جلسه گذشته عرض شد مسأله ۲۵ و ۲۶ قابلیت این را دارند که درباره چهار یا پنج فرع در آنها گفتگو شود. از این فروع پنج‌گانه امام(ره) به دو فرع اشاره کرده‌اند، در حالی که این ظرفیت وجود دارد که فروع دیگری هم در اینجا طرح شود، هر چند کسی ممکن است بگوید این فروع در کتاب الطهارة مطرح می‌شود. علی‌أی‌حال فرع اول را در جلسه گذشته بحث کردیم که درباره نظر به عورت ممیز بود. به فرع دوم هم یک اشاره‌ای داشتیم و آن هم

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم مسئله ۲۵ – فرع اول: نظر به عورت ممیز ۱۴۰۰/۰۷/۱۸ خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مسأله ۲۴ و ۲۵ و ۲۶ فروعی قابل تصور و قابل طرح است که امام(ره) به دو فرع و مرحوم سید به سه فرع از اینها اشاره کرده‌اند؛ ولی اجمالاً چهار یا پنج فرع در این سه مسأله قابل پیگیری است. مسأله ۲۴ که مربوط به صبی غیرممیز بود؛ با اینکه در مورد صبی غیرممیز هم این چهار یا پنج فرع قابل تصور است، هرچند بعضی از این فروع احکامش کاملاً روشن است و نیازی به بحث و بررسی ندارد. در آخرین جلسه‌ای که قبل از تعطیلات داشتیم، اشاره کردیم که چهار فرع و مسأله در اینجا قابل

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مسئله ۲۴ – عدم جریان احکام نظر و لمس در غیر ممیز – بررسی معنای ممیز و غیر ممیز تمیز در لغت، قرآن و روایات ۱۴۰۰/۰۶/۲۸ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته به مناسبت مسأله ۲۴ بحث به بررسی معنای ممیز و غیر ممیز رسید؛ عرض کردیم از آنجا که این دو اصطلاح و همچنین اصطلاح مراهق در بسیاری از ابواب فقهی مطرح می‌شود، مناسب است که کمی درباره این اصطلاحات سخن بگوییم. عبارات شهید ثانی و کاشف اللثام را خواندیم. ملاحظه فرمودید از نظر شهید ثانی غیر بالغین را به سه قسم باید تقسیم کنیم؛ از نظر کاشف اللثام، غیر بالغین بر چهار دسته هستند. این دو عبارت صریحاً به ممیز و غیر

جلسه ۱ . PDF جلسه اول مسئله ۲۴ – عدم جریان احکام نظر و لمس در غیر ممیز – دلیل اول و دوم و بررسی آنها ۱۴۰۰/۰۶/۲۴ مسأله ۲۴: «لا إشكال في أن غير المميز من الصبي و الصبية خارج عن أحكام النظر و اللمس بغير شهوة، لا معها لو فرض ثورانها». امروز روز اول جلسه خارج فقه در سال تحصیلی جدید است و ما طبق برنامه معهود و متعارف حوزه و خودمان، تیمناً و تبرکاً روایتی از ائمه معصومین(ع) می‌خوانیم تا ان‌شاءالله به برکت این نام‌ها و این وجودات، و هدایت‌ها و راهنمایی‌های آنها مسیر زندگی و حرکت ما یک مسیر صحیح باشد و ان‌شاءالله با بصیرت و بینایی کامل در این مسیر گام برداریم و از طیّ این