مقدمات تفسیر

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بيست و هفتم بررسی قول به عدم تفسیر قرآن رأساً ۱۳۹۰/۰۲/۱۱   امکان تفسیر قرآن بحث ما رسید به امکان تفسیر، این بحث مستقلاً مورد بررسی قرار نگرفته و کمتر به آن پرداخته شده، بحث از امکان تفسیر در دو بخش مطرح می­شود: ۱) بحث از امکان تفسیر قرآن رأساً. ۲) بحث از امکان تفسیر در مورد بخشی از آیات قرآن. دلیل قائلین به عدم امکان تفسیر قرآن رأساً دلیلی که بر عدم امکان تفسیر قرآن به نحو کلی ارائه شده این است که معارف قرآن بسیار بلند و رفیع است و به جهت اشتمال بر این معانی بلند که به واسطه شأن بالای پدید آورنده این کتاب است درک آن از عهده عموم مردم

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بيست و ششم معنای لغوی و اصطلاحی تأویل ۱۳۹۰/۰۲/۰۶   ما اجمالاً راجع به معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر مطالبی را عرض کردیم، اکنون مطالبی را راجع به معنای لغوی و اصطلاحی تأویل و نسبت آن با تفسیر عرض می­کنیم. معنای لغوی تأویل تأویل از ریشه أُول به معنای رجوع اخذ شده،أُول؛ یعنی رجوع لذا تأویل؛ یعنی ارجاع و بازگرداندن، برای تأویل به غیر از این ریشه­ای که از نظر لغت وجود دارد معانی مختلفی در کتاب­های لغوی ذکر شده و این معانی، کثیر و متعدد و متنوع می­باشد و چه بسا که در بعضی از موارد با هم اصلاً همخوانی ندارند، بعضی برای تأویل معنای مصدری آن را ذکر کرده­اند، در بعضی دیگر از

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بيست و پنجم معنای لغوی و اصطلاحی تفسیر ۱۳۹۰/۰۲/۰۴   تا اینجا بعضی از موضوعات را که دخالت بیشتری در تفسیر دارند مطرح کردیم، یکی از مباحث مهم دیگر که باید به آن اشاره کنیم شرائط و آداب تفسیر است، در مورد تفسیر بحث­های متعدد و مهمی وجود دارد که هر کدام موضوع یک بحث مستقلی است از جمله مبانی تفسیر، قواعد تفسیر،منابع تفسیر، علوم مورد نیاز در تفسیر، روش شناسی تفسیر و…. که حداقل به نحو اجمال باید یک آشنایی با این مباحث پیدا شود، یکی از مباحث مقدماتی مربوط به تفسیر، موضوع مفهوم شناسی تفسیر و الفاظ و مفاهیم مرتبط و نزدیک به آن است؛ مثلا ًشناختن واژه تفسیر، بطن و تأویل، موضوع

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بيست و چهارم موضع علماء امامیه در رابطه با قراءات سبع ۱۳۹۰/۰۱/۲۳   موضع علماء امامیه در رابطه با قراءات سبع بحثی که در رابطه با قراءات سبع باقی مانده این است که ببینیم موضع علماء امامیه در رابطه با قراءات هفت گانه چیست قبل از اینکه به این مطلب بپردازیم مقدمه ­ ای را عرض می ­ کنیم و بر اساس این مقدمه نتیجه گیری می ­ کنیم و ضابطه­ای که مورد پذیرش مشهور علماء امامیه هست را ذکر می­کنیم. مقدمه در یک تقسیم بندی کلی قرائت بر دو قسم است: الف) قرائت صحیح ب) ق رائت شاذ در تعریف قرائت صحیح اختلاف وجود دارد. بعضی گفته ­اند: قرائت صحیح قرائتی است که دارای

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بيست و سوم ریشه قراءات سبع ۱۳۹۰/۰۱/۲۱   خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث تا اینجا این شد که قراءات سبع مسلماً متواتر نیستند بلکه همه اسناد این قراءات در زمره اسناد آحاد است حتی بعضی از سندهای قراءات سبع محل شک و تردید است، از طرف علماء اسلامی هم به این قراءات اشکالات متعددی وارد شده که خود این نشان دهنده عدم تواتر این قراءات است اگر این قراءات متواتر بودند و متواتراً از پیامبر نقل شده بودند جایی برای این اشکالات از طرف علماء نبود و معنا نداشت چیزی را که به نحو قطعی به پیامبر منتسب باشد از طرف علماء در معرض اشکال قرار بگیرد، پس تواتر قراءات قطعاً منتفی است دلیل دیگری

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بيست و دوم حدیث احرف سبعه ۱۳۸۹/۱۲/۲۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در حجیت قراءات سبع بود عرض کردیم برای حجیت قراءات سبع به دو دلیل استناد شده یک دلیل، روایت احرف سبعه است و دلیل دیگر، تواتر روایت احرف سبع است، بحث ما در روایت احرف سبعه بود عرض کردیم این روایت هم از طرق اهل سنت و هم از طرق شیعه نقل شده، از طرق اهل سنت به چند روایت اشاره کردیم و اقوال علماء اهل سنت را هم درباره روایت احرف سبعه ذکر کردیم که به پنج قول اشاره کردیم. قول ششم قول ششم این است که منظور از احرف سبعه بطون و وجوه سبعه است یعنی قرآن دارای هفت بطن است

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بيست و يكم حدیث احرف سبعه ۱۳۸۹/۱۲/۱۷   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای حجیت قراءات سبع دو وجه ذکر شده: یکی استناد به حدیث اَحرُف سبعه و دیگری مسئله تواتر قراءات است، در مورد حدیث احرف سبعه گفتیم: این حدیث از طرق شیعه و سنی نقل شده که«نزل القرآن علی سبعه احرف»، همچنین عرض کردیم در طرق اهل سنت اشخاص متعددی از جمله: عبدالله بن مسعود، ابی بن کعب، عبد الله بن عباس، زید بن ارقم، ابو جهیم انصاری، ابو هریره و… این حدیث را نقل کرده­اند. در صحیح بخاری نقل شده که عمر می­گوید: در زمان حیات رسول خدا روزی در مسجد بودم دیدم هشام بن حکم سوره فرقان را در حال نماز

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بيست قرّاء سبعه ۱۳۸۹/۱۲/۱۵   خلاصه جلسه گذشته بحث ما در قراءات سبع بود که به علل اختلاف قراءات اشاره کردیم و گفتیم اختلاف قراءاتی که در قرآن وجود دارد در مرحله اول از ناحیه­ی خود روات بوده که تحت تأثیر عواملی مثل لهجه و گویش روات و یا استناد به شهادت دیگران بوده است و در مراحل بعدی نبود نقطه و اعراب و سایر علائمی که مبیّن قرائت صحیح بودند باعث این اختلاف قراءات شد. قرّاء سبعه قراء سبعه کسانی هستند که ابن مجاهد قرائت آن­ها را از بین همه قراءات گزینش کرده است. این هفت قاری که قرائت آن­ها به عنوان قرائت­های رسمی قرآن شناخته شده عبارتند از: ۱) ابن عامر(م.۱۱۸ه.ق)، قاری شام

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم عوامل اختلاف قراءات ۱۳۸۹/۱۲/۱۰   اختلاف قراءات بحث دیگری که از جمله مباحث مقدماتی تفسیر محسوب می­شود و از مباحثی است که در فهم و تفسیر آیات قرآن تأثیرگذار است بحث اختلاف قراءات است که به عنوان قراءات سبع هم معروف می­باشد ـ این عناوین در کتب قرآنی با تعابیر مختلفی ذکر شده ـ ، اصل اختلاف قراءات مخصوصاً قرائت­های رسمی هفت­گانه چیزی است که الآن در قرآن قابل مشاهده است، قرائت قرآن از اموری بود که از ابتدا به عنوان یک امر مهم تلقی می­شد و به آن اهتمام داشتند و تعلیم می­دادند، اساتیدی بودند که به این کار اشتغال داشتند و در رأس کسانی که به تعلیم و ترویج قرائت قرآن می­پرداختند

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم یکسان سازی قرآن ۱۳۸۹/۱۱/۲۶   خلاصه جلسه گذشته بحث در ادوار جمع و تدوین قرآن بود، عرض کردیم جمع اول در زمان پیامبر صورت گرفت، جمع دوم در دوره خلافت ابوبکر بود که عمده تلاش­هایی که برای جمع قرآن در این دوره صورت گرفت به صورت فردی و جداگانه بود و تعداد مصاحف در این ایام روز به روز افزایش پیدا می­کرد، استنساخ می­شد و این مصحف­ها بسته به جایگاه صاحبانش موقعیت­های متفاوتی داشتند مثلاً چون عبدالله بن مسعود در کوفه یک مرجعیتی داشت مصحف او در کوفه رواج داشت ، مصحف ابی بن کعب در مدینه، مصحف ابوموسی اشعری در بصره و مصحف مقداد بن اَسود در دمشق مورد توجه بود، این اختلافاتی