خارج فقه

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر پنجم: غنيمت در كلمات مفسرين) ۱۳۹۲/۰۸/۰۱              خلاصه جلسه گذشته بحث در امر پنجم است كه درباره غنيمت در كلمات مفسرين منعقد شده؛ گفته شد مفسرين عامه و خاصه در يك مطلب اتفاق دارند و آن اينكه غنيمت لغةً عام است و شامل هر فائده و منفعتي مي­شود كه به انسان واصل شود، لكن اختلاف در اين است كه در آيه شريفه غنيمت به چه معناست و گرنه همه تأكيد دارند كه در لغت به معناي عام است. مفسرين خاصه خاصه قاطبةً قائل هستند به اينكه غنيمت در آيه به معناي مطلق منفعت و فائده است. سه نمونه از عبارات مفسرين

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر چهارم: غنيمت در كلمات فقها) ۱۳۹۲/۰۷/۳۰              خلاصه جلسه گذشته بحث در ذکر مواردی از عبارات فقها بود که از عبارات آنها استفاده می­شود در بیان وجوب خمس در مواردی که خمس واجب است به عمومیت معنای غنیمت در آیه شریفه استناد کرده­اند؛ چند مورد ذکر شد چند نمونه دیگر هم عرض می­کنیم و بعد اشاره مختصری به عبارات مفسرین در این رابطه خواهیم داشت. ۵- طبرسي: مرحوم طبرسی در پاسخ به یک سؤالی درباره غنیمت این چنین می­فرماید: «ما یؤخذ بالسیف قهراً من المشرکین یسمی غنیمةً بلاخلاف و عندنا أنما یستفیده الانسان من ارباح التجارات و المکاسب و الصنایع یدخل

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر چهارم: غنيمت در كلام فقها) ۱۳۹۲/۰۷/۲۹              خلاصه جلسه گذشته عرض كرديم در روايات، غنيمت به معناي مطلق فائده و منفعت وارد شده؛ دو روايت را در اين رابطه ذكر كرديم. لكن در مقابل رواياتي است كه ممكن است از آنها استفاده شود كه غنيمت ظهور در خصوص غنائم دار الحرب دارد يك روايت را در جلسه گذشته ذكر و توجيه آن را هم بيان كرديم. معلوم شد آن روايت ظهور در همان معنايي كه ما گفتيم دارد يعني قابل حمل بر مطلق فائده و منفعت است. روايت ديگري هم وارد شده كه از اين روايت خواسته­اند استفاده كنند كه غنيمت

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر سوم: غنيمت در روايات) ۱۳۹۲/۰۷/۲۸              خلاصه جلسه گذشته در مقدمه هفتم كه بحث از اين بود كه غنيمت چيست، عرض كرديم پنج امر مورد بررسي قرار مي­گيرد؛ در امر اول غنيمت را در لغت بررسي كرديم و در امر دوم غنيمت در استعمالات قرآني مورد بررسي قرار گرفت و اما در امر سوم غنيمت را در روايات مورد رسيدگي قرار خواهيم داد. امر سوم: منظور از غنيمت در روايات در اين بحث ما با قطع نظر از همه ساير امور، مي­خواهيم روايات را  بررسي كنيم و ببينيم چه مطالبي از آن استفاده مي­شود.) رواياتي كه درباره خمس وارد شده روايات

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست مقدمه هفتم:  فی المراد بالغنیمه (امر دوم: غنيمت در قرآن) ۱۳۹۲/۰۷/۲۷              عرض کردیم مرحوم مقدس اردبیلی در مورد آیه ۴۱ سوره انفال به دلالئل و قرائن و شواهدی ادعا کرده است لفظ «ما غنمتم» در این آیه به معنای مطلق فائده و منفعت نیست چهار دلیل و شاهد ایشان را ذکر کردیم و همه آنها مورد خدشه وارد شد. اشكال پنجم محقق اردبيلي عبارت ايشان اين است: «مع ظواهر بعض الآیات و الاخبار» ایشان به اجمال ادعا کرده که ظواهر بعضی از آیات و اخبار مساعد و موافق با عدم عمومیت معنای لفظ غنیمت و «ما غنمتم» است یعنی «ما غنمتم» شامل مطلق فائده و منفعت نمی­شود. قاعدتا

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر دوم: غنيمت در قرآن) ۱۳۹۲/۰۷/۲۲              خلاصه جلسه گذشته عرض شد که در آیه ۴۱ سوره انفال مقتضی برای عمومیت معنای «ما غنمتم» وجود دارد یعنی «ما غنمتم» شامل مطلق فوائد و منافعی که نصیب انسان می­شود، خواهد شد موانعی هم که به صورت احتمالی ممکن است اینجا مورد توجه قرار گیرد، معلوم شد مانعیت ندارد لکن مقدس اردبیلی ضمن تأکید بر اینکه به حسب عرف و لغت «ما غنمتم» شامل مطلق فوائد می­شود و اختصاص به خصوص غنائم جنگی ندارد در عین حال می­فرماید اینجا به چند دلیل این آیه ظهور در خصوص غنائم جنگی دارد؛ ایشان بر اینکه ما نمی­توانیم از

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر دوم: غنيمت در قرآن) ۱۳۹۲/۰۷/۲۰              خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد معنای «ما غنمتم» در آیه ۴۱ سوره انفال بعضی معتقدند معنای «ما غنمتم» مطلق فائده و غنیمت نیست بلکه خصوص غنائم دار الحرب است اما در مقابل عده­ای قائل به عمومیت معنای غنیمت هستند و بر مدعای خودشان چند دلیل اقامه کرده­اند ما این ادله و شواهد ذکر کردیم اما در بین فقهای شیعه مرحوم محقق اردبیلی تأکید می­کند که این آیه ظهور در وجوب خمس در همه غنائم ندارد. كلام محقق اردبيلي عبارت ایشان این است: «أنّها تدلّ علی وجوبه فی غنائم دار الحرب» چون متبادر از غنیمت در

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر دوم: غنيمت در قرآن) ۱۳۹۲/۰۷/۱۷              خلاصه جلسه گذشته در مورد معنای «ما غنمتم» در آیه ۴۱ سوره انفال اختلاف واقع شده که آیا شامل مطلق فوائد است و چیزهایی که نصیب انسان می­شود یا اختصاص دارد به خصوص غنائم جنگی عرض کردیم بر عمومیت معنای «ما غنمتم» چند دلیل اقامه شده است محصل دلیل اول این شد که کلمات لغویین ظهور در عمومیت معنی دارد و در مفهوم غُنم خصوصیت حرب و قتال اخذ نشده است. پس مقتضی موجود است مانع هم یا مورد و شأن نزول آیه است یا سیاق آیات؛ به تفصیل در جلسه گذشته در مورد قرینیت سیاق بحث

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر دوم: غنيمت در قرآن) ۱۳۹۲/۰۷/۱۶              خلاصه جلسه گذشته بحث در مراد از غنيمت در آيه ۴۱ سوره انفال بود عرض كرديم در اين رابطه اختلاف نظر وجود دارد بعضي قائل هستند منظور از «ما غنمتم» در اين آيه خصوص غنائم جنگي است اما اكثريت قريب به اتفاق علماي ما قائلند مطلق منافعي كه نصيب انسان مي­شود را شامل مي­شود. گفتيم ادله­اي بر عموميت معناي غنيمت در اينجا ذكر شده يك دليل اين است كه از نظر لغت ظهور در عموميت معني دارد پس مقتضي براي عموميت معني هست. اما مانع، يا خصوصيت مورد است يا سياق؛ چنانچه گفتيم خصوصيت مورد مانعيت ندارد

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر دوم: غنيمت در قرآن) ۱۳۹۲/۰۷/۱۵              خلاصه جلسه گذشته بحث در امر دوم از اموري بود كه در مقدمه هفتم پيرامون تفسير و منظور از غنيمت ذكر مي­كرديم؛‌ گفتيم غنيمت و لفظ غُنم و مشتقات آن در شش موضع در قران وارد شده پنج آيه را قبلاً بيان كرديم و منظور و مراد از غنيمت را در اين آيات بيان كرديم. آيه ششم: انفال / ۴۱ «و اعلموا أنما غنمتم من شيءٍ فأنّ لله خمسه و للرسول و لذي القربي و اليتامي و المساكين و ابن السبيل إن كنتم آمنتم بالله و ما انزلنا علي عبدنا يوم الفرقان يوم التقي الجمعان و الله