خارج اصول

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری-تنبیهات – تنبیه سوم: عبادیت طهارات ثلاث- پاسخ دوم(شیخ انصاری) ۱۳۹۶/۰۸/۰۲     خلاصه جلسه گذشته جهت حل اشکالات مربوط به طهارات ثلاث راه حل هایی ارائه شد. راه حل اول را به همراه نقد و بررسی آن بیان کردیم. راه حل اول راهی بود که شیخ انصاری برای حل این اشکالات مطرح کردند و ما چگونگی حل یکایک آن اشکالات را با این بیان توضیح دادیم و اشکالی که به این راه حل وارد بود را ذکر کردیم. راه حل دوم (شیخ انصاری) اگر مقدمیت یک شی برای شی دیگر به نحوی باشد که قوامش به قصد قربت و عبادیت آن باشد، مثل وضو که مقدمه نماز قرار 

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری-تنبیهات- تنبیه سوم: عبادیت طهارات ثلاث- بیان اشکالات ۱۳۹۶/۰۷/۳۰   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد طهارات ثلاث یعنی وضو، غسل و تیمم اشکالاتی مطرح شده است. پنج اشکال از مجموع کلمات مرحوم شیخ انصاری و محقق خراسانی و محقق نایینی قابل استفاده است. البته در بین این پنج اشکال چه بسا مهم ترین اشکال همان اشکال دور است که مرحوم شیخ انصاری بیان کرده اند و دیگران نیز به تبع ایشان هرچند با بیان های متفاوت آن را ذکر کردند. محصل اشکال دور این بود که اگر بخواهیم قائل شویم که وضو، غسل و تیمم به واسطه یک امر غیری واجب شده اند و عبادیت پیدا کرده

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری-تنبیهات- تنبیه سوم: عبادیت طهارات ثلاث- بیان اشکالات ۱۳۹۶/۰۷/۲۹   خلاصه جلسه گذشته در مورد عبادیت طهارات ثلاث اشکالاتی مطرح است. نتیجه ای که در بحث از مسئله ثواب وعقاب در واجب غیری حاصل شد این بود که واجب غیری خودش مستقلا ثواب و عقابی جدا از ثواب و عقاب واجب نفسی ندارد. یعنی اگر شارع امر به ذی المقدمه ای کرده است و به دنبال آن امربه مقدمات آن نیز کردهباشد چه وجوب شرعی مقدمه را بپذیریم و چه وجوب شرعی مقدمه را نبپذیریم استحقاق ثواب و عقاب در مخالفت واجب غیری و موافقت آن نیست. حال سوال این است که اگر اصل در واجبات غیری این گونه

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری-تنبیهات- تنبیه دوم: ترک واجب غیری که منجر به ترک واجب نفسی شود – بررسی کلام محقق اصفهانی – تنبیه سوم ۱۳۹۶/۰۷/۲۶   خلاصه جلسه گذشت  عرض کردیم یکی از تنبیهاتی که در بحث مربوط به ثواب وعقاب در واجب غیری مطرح است این است که اگر قائل شدیم واجب غیری ثواب وعقاب مستقل ندارد،آن گاه چنان چه واجب غیری ترکش موجب ترک واجب نفسی در ظرف امتثال  خودش شود این جا آیا زمان استحقاق عقاب از زمان ترک مقدمه است، یا از زمان ترک واجب نفسی؟ مثل این که اگر کسی در ماه رمضان غسل قبل از فجر را ترک کند و به خاطر ترک این غسل نتواند

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری-تنبیهات- تنبیه دوم: بررسی زمان استحقاق عقاب در مقدمات مفوته ۱۳۹۶/۰۷/۲۵   خلاصه جلسه گذشته  نتیجه بحث ما در جلسات گذشته این شد که واجبات غیریه ثواب و عقابی مستقل از ثواب و عقاب در واجبات نفسیه ندارند هر چندبیانات متفاوتی از این قضیه ارائه شده. ملاحظه فرمودید،اگر چه نظر امام خمینی از حیث نتیجه مانند محققق خراسانی بود ولی  بیان و راهی که ایشان بیان کردند متفاوت بود. به هر حال نتیجه این شد که واجبات غیریه ثواب و عقابی مستقل ندارند. تنبیه دوم: بررسی زمان استحقاق عقاب در مقدمات مفوته اگر ترک واجب غیری و مخالفت با آن مستلزم استحقاق عقاب نیست؛ چنان چه شخصی مقدمه ای

جلسه هفتم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری-تنبیهات-تنبیه اول: ثواب و عقاب در واجب نفسی و غیری- نظر امام خمینی(ره) ۲۳/۰۷/۱۳۹۶  خلاصه جلسه گذشته  بحث در نظر امام خمینی پیرامون ثواب و عقاب در واجب غیری بود. سخن محقق خراسانیرا بیان کردیم، ایشان دو دلیل(البته این دو دلیل بازگشت به یک دلیل می کند) بر عدم استحقاق ثواب وعقاب در واجب غیری و استحقاق ثواب و عقاب در واجب نفسی ذکر کردند.همچنین گفتیم که امام خمینی فرمودند: درباب مسئله ثواب و عقاب در واجب غیری باید ببینیم مبنای ما در مورد حقیقت ثواب و عقاب چیست؟ ایشان سه مبنا بیان کردند: ۱. تجسم اعمالکه عبارت است از عیینت و اتحاد جزاء با عمل.یعنی عمل انسان چه خوب و چه بد مجسم

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری-تنبیهات- تنبیه اول: ثواب و عقاب در واجب نفسی و غیری- نظر امام خمینی(ره) ۱۳۹۶/۰۷/۲۲   خلاصه جلسه گذشته  نظر محقق خراسانی در مسئله ثواب و عقاب در واجبات نفسی و غیری را عرض کردیم. ایشان دلیل اقامه کردند بر این که، بر واجب نفسی استحقاق عقاب و ثواب مترتب می شود ولی واجب غیری مستلزم استحقاق ثواب و عقاب نیست. ایشان دو دلیل ذکر کردند و یک وجه عقلایی و عرفی نیز ما بیان کردیم و مجموعا نتیجه این شد که استحقاق ثواب و عقاب مربوط به واجبات نفسی است و واجبات غیری اصولا مستتبع عقاب و ثواب نیستند و استحقاق ثواب وعقاب در پی آن ها فراهم

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری- تنبیهات- تنبیه اول: ثواب و عقاب در واجب نفسی و غیری ۱۳۹۶/۰۷/۱۹ خلاصه جلسه گذشته  عرض کردیم در ادامه بحث از واجب نفسی و واجب غیری چند مطلب به صورت تنبیه ذکر شده که مطالب مفیدی است. یکی درباره مسئله ثواب و عقاب در واجب غیری و دیگری شبهه و اشکالی در مورد طهارات ثلاث. تنبیه اول: ثواب و عقاب در واجب غیری و نفسی سابقا اشاره شد که یکی از تفاوت های واجب نفسی و غیری و ثمراتی که در نزاع بین نفسیت و غیریت یا شک در نفسیت وغیریت وجود دارد این است که اگر واجبی واجب نفسی باشد بر موافقتش ثواب و بر مخالفتش عقاب

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری- دوران بین نفسیت – یا غیریت واجب- مقتضای اصل عملی- صورت دوم و سوم ۱۳۹۶/۰۷/۱۸   خلاصه جلسه گذشته  در مقتضای اصل عملی در جایی که شک داریم واجبی نفسی است یا غیری عرض کردیم که سه صورت قابل تصویر است. صورت اول عبارت از این بود که یک واجب نفسی داریم مثل نماز که به فعلیت رسیده است یا از این باب که مطلق است و مقید به شرط و قیدی نیست یا از این باب که اگر مشروط بوده شرط آن محقق شده است. مثلا نماز مشروط به زوال بوده و الان زوال محقق شده است و واجب دیگری داریم که اصل وجوبش برای ما مسلم

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری- دوران بین نفسیت – یا غیریت واجب- مقتضای اصل عملی- صورت اول ۱۳۹۶/۰۷/۱۷   خلاصه جلسه گذشته  بحث در مقتضای اصل عملی در شک بین نفسیت و غیریت واجب بود. گفتیم در صورتی که شک کنیم واجبی نفسی است که به خاطر خودش واجب شده یا غیری که به خاطر واجب دیگری واجب شده و اطلاق و دلیل لفظی هم در کار نباشد که از راه مثلا اطلاق آیه یا روایت بتوانیم کشف کنیم که این واجب یک واجب نفسی است یا غیری، مقتضای اصول عملی چیست؟ همان طور که در جلسه قبل بیان شد در ما نحن فیه سه صورت تصویر شده است. صورت اول این است

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم مباحث مقدماتی- واجب نفسی و غیری- دوران بین نفسیت یا غیریت واجب- مقتضای اصل عملی ۱۳۹۶/۰۷/۱۶     شک در نفسیت و غیریت واجب  عرض کردیم موضوع بحث شک در نفسیت و غیریت واجب است. یعنی دو واجب داریم که یقین داریم یکی از دو واجب، واجب نفسی است ولی در نفسیت و غیریت واجب دوم تردید داریم. مثلا (این مثال از باب فرض است والا خارجا می دانیم که وجوب وضو غیری است) واجبی داریم به نام نماز و برای  ما محرز است که این واجب، یک واجب نفسی است و به خاطر واجب دیگر واجب نشده است «ما امر به لنفسه» نماز واجب شده است به خاطر خودش نه به خاطر واجب

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مباحث مقدماتی – واجب نفسی و غیری – مروری بر گذشته ۱۳۹۶/۰۷/۱۵   مروری بر مباحث سال گذشته جلسه اول بحث اصول در سال جدید را با روایتی از امیرالمومنین علی(ع) شروع می کنیم و انشاء الله این بیانات و این نصایح راهنمای ما در زندگی و به خصوص در سال تحصیلی جدید باشد که با انگیزه و همت بالا و با تلاش جدید و کوشش مطلوب، بتوانیم از عمر و زندگی¬مان بهره های لازم و وافی را ببریم. امامت علم برای عمل  امیرالمومنین علی(ع) می فرماید:«الْعِلْم إِمَام الْعَمَل وَ الْعَمَلِ تَابعهُ، يلهم بِهِ السُّعَدَاءَ وَ يُحَرِّمْهُ الْأَشْقِيَاء» دانش وعلم پیشوای عمل و عمل تابع و پیرو آن است. به سعادت مندان و خوشبختان

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم اجتماع امر و نهی– ادله جواز – دلیل سوم و چهارم و بررسی آن‎ها ۱۳۹۸/۱۱/۱۲   ادله جواز اجتماع  در بحث از ادله جواز اجتماع امر و نهی تا کنون از ادله‎ای که محقق خراسانی در کفایه بیان کردند دو دلیل را ذکر  کردیم و اشکالات ایشان را به این دو دلیل بررسی کردیم. دلیل سوم «احسن دلیل علی جواز الشئ و امکانه وقوعه فی الخارج»؛ این یک دلیل کاملا واضح و روشن است. یعنی اگر معلوم شد چیزی در خارج تحقق پیدا کرده است دیگر جایی برای تردید در استحاله و جواز آن نیست، زیرا این مورد قطعا ممکن و جایز بوده که در خارج محقق شده است، قوی‎ترین دلیل و

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم اجتماع امر و نهی – ادله جواز – دلیل دوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۱/۰۲   دلیل دوم دلیل دومی که محقق خراسانی بر جواز اجتماع امر و نهی ذکر کرده‎اند با یک مقدمه آغاز می‎شود. آن مقدمه عبارت است از اینکه: در بحث مقدمه واجب گفته شد اگر ذی المقدمه‎ای مقدمات متعدد داشته باشد و بعضی از این مقدمات حرام و برخی مباح باشند سؤال این است که اگر امکان اتیان به ذی المقدمه از طریق مقدمه مباح فراهم باشد اما در عین حال این مقدمه ترک شود و با توسل به مقدمه حرام عبد به ذی المقدمه برسد، آیا حرمت از روی این مقدمه برداشته می‎شود و وجوب به عنوان وجوب

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم اجتماع امر و نهی– ادله جواز – دلیل اول و بررسی آن ۱۳۹۸/۱۱/۰۱   ادله قول به جواز اجتماع امر و نهی ادله قول به امتناع اجتماع امر و نهی مورد رسیدگی قرار گرفت و هیچ یک از چهار دلیل قائلین به امتناع مورد قبول واقع نشد. همانطور که عرض کردیم در مورد اجتماع امر و نهی اقوال مختلفی وجوددارد. تا اینجا یک قول مورد بررسی قرار گرفت و آن هم قول به امتناع بود. قول دوم قول به جواز اجتماع امر ونهی است و البته قول سوم نیز تفصیل در مسئله است، بعضا تفصیلاتی در مورد اجتماع امر و نهی داده شده است که آن‎ها را نیز ذکر خواهیم کرد. اگر

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم وجوب کفایی– مکلف در وجوب کفایی – احتمال هفتم و هشتم – جمع بندی ۱۳۹۸/۰۲/۰۸   خلاصه جلسه گذشته در مورد مکلف در واجب کفایی احتمالات مختلفی مطرح شده است. تا کنون شش احتمال بیان شد که به غیر از یک احتمال بقیه احتمالات مبتلا به اشکال بود. احتمال هفتم  در واجب کفایی، مهم مسئله انجام تکلیف است و مباشرت دخالتی ندارد. به عبارت دیگر فرق بین واجب کفایی و واجب عینی ربطی به مکلف ندارد، بلکه به مکلف به مربوط می‎شود. این نگاه به کلی متفاوت از نگاه‎های گذشته است. در احتمالاتی که تاکنون مطرح شد همه نگاه متوجه و معطوف به مکلف بود. فرق بین واجب عینی و کفایی طبق

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم وجوب کفایی– مکلف در وجوب کفایی –احتمال پنجم و ششم و بررسی آن‎ها ۱۳۹۸/۰۲/۰۷   خلاصه جلسه گذشته در مورد تصویر وجوب کفایی به نحوی که محذوری متوجه آن نباشد احتمالاتی ذکر شده است که به برخی از این احتمالات اشاره کردیم. تا کنون چهار احتمال بیان شد:۱. مقصود از مکلف در واجب کفایی مجموع باشد (مجموع من حیث الجموع.) ۲. منظور از مکلف در واجب کفایی جمیع باشد. ۳. واحد غیر معین باشد. ۴.واحد مردد یا فرد مردد باشد. احتمال پنجم  این احتمال را محقق نایینی در این مقام بیان کردند که عبارت است از صرف الوجود. صرف الوجود در مقابل وجود ساری است، وجود ساری یعنی وجودی که در همه

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم وجوب کفایی– مکلف در وجوب کفایی -احتمال دوم و سوم و بررسی آن‎ها ۱۳۹۸/۰۲/۰۴   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم مسئله اساسی که در واجب کفایی باید مورد توجه قرار گیرد این است که مقصود از مکلف که یکی از ارکان سه گانه هر واجب می‎باشد، چیست؟ در واجب عینی مکلف کاملا معلوم است اما در واجب کفایی، از یک طرف گفته می‎شود اگر در همه شرایط تکلیف باشد مکلف هستند، به گونه‎ای که اگر هیچ کس به تکلیف عمل نکند همه استحقاق عقاب پیدا می‎کنند ولی اگر من به الکفایه اقدام به اتیان واجب کند تکلیف از بقیه ساقط شده استحقاق عقاب از سایرین برداشته می‎شود و کسی که اقدام به

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم وجوب عینی و کفایی – حقیقت وجوب کفایی – مقصود از مکلف در وجوب کفایی ۱۳۹۸/۰۲/۰۳     واجب عینی و کفایی یکی از تقسیمات واجب، تقسیم واجب به کفایی و عینی است. در گذشته به برخی از این تقسیمات اشاره کردیم و نکاتی که لازم بود درباره برخی از اقسام گفته شود مطرح شد. مثلا در تقسیم واجب تخییری و تعیینی، عمده بحث متمرکز روی این نکته بود که آیا واجب تخییری ثبوتاً امکان دارد یا مستحیل است؟ که این مسئله را در مورد اقل و اکثر نیز مورد بررسی قرار دادیم. یکی از تقسیمات در مورد واجب، تقسیم واجب به کفایی و عینی است. معنای معروف واجب کفایی و عینی

جلسه ۱۰۰ – PDF جلسه صد وجوب تخییری – تخییر بین اقل و اکثر – بررسی کلام محقق خراسانی – کلام محقق بروجردی و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۲/۰۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در تصویر واجب تخییری بین اقل و اکثر بود، عرض کردیم برخی قائل به استحاله وجوب تخییری بین اقل و اکثر شدند. طبق این نظر ثبوتاً امکان وجوب تخییری بین اقل و اکثر وجود ندارد چه در اقل و اکثر تدریجی و چه در اقل و اکثر دفعی. عرض کردیم محقق خراسانی راهی را برای رفع این مشکل بیان و طی کردند که بر اساس آن محذور استحاله وجوب تخییری بین اقل و اکثر برداشته می‎شود. محصل این راه این بود که به هر حال محصِل غرض مولا