خارج اصول

جلسه ۹۸ – PDF جلسه نود و هشتم تنبیه چهارم – تفاوت تنبیه سوم و چهارم – معنای تداخل اسباب و تداخل مسببات – مقام اول: تداخل اسباب ۱۴۰۰/۰۱/۱۶         تنبیه چهارم بحث در تنبیهات مفهوم شرط بود. در تنبیه سوم بحث این بود که اگر شرط متعدد باشد و جزاء واحد باشد، مثل «اذا خفی الجدران فقصر» و «اذا خفی الاذان فقصر» آیا تأثیر این شرط‎های متعدد در جزاء به چه نحو است؟ تنبیه چهارم درباره تعدد شرط و اتحاد جزاء است لکن از منظر تداخل و عدم تداخل، عنوانی که برای تنبیه چهارم معمولا ذکر می‎کنند «تداخل اسباب و تداخل مسببات» است، دو عنوان و دو بحث است که در دو مقام دنبال می‎شود، تداخل

جلسه ۹۷ – PDF جلسه نود و هفتم مفهوم شرط – تنبیه سوم: بررسی لزوم تطابق بین منطوق و مفهوم – کلام امام خمینی – حق در مسئله ۱۳۹۹/۱۲/۱۸         خلاصه جلسه گذشته تنبیه سوم درباره تطابق بین منطوق و مفهوم از حیث عموم بود. عرض کردیم اصل تطابق بین منطوق و مفهوم در قیودی که در منطوق ذکر شده، امری است که بحثی در آن نیست لکن در مورد عام و اینکه اگر منطوق قضیه به نحو موجبه کلیه باشد یا سالبه کلیه، آیا مفهوم نیز باید اینطور باشد یا خیر؟ اختلاف شده است. البته در عام مجموعی تکلیف روشن است، آنجا قهرا اگر عامی در منطوق به نحو مجموعی بود، در مفهوم قهرا حکم از

جلسه ۹۶ – PDF جلسه نود و ششم مفهوم شرط – تنبیه سوم: بررسی تطابق منطوق و مفهوم در عموم –کلام شیخ انصاری در مورد مبانی اختلاف – دو دیدگاه ۱۳۹۹/۱۲/۱۷         تنبیه سوم تنبیه سوم که چه بسا می‎بایست قبل از تنبیه دوم و پس از تنبیه مربوط به تداخل اسباب و مسببات ذکر می‏شد را مقدم کردیم، به دلیل اینکه ورود در بحث تداخل اسباب و مسببات محتاج به جلسات متعدد و بیشتری است و در این مجال باقی‎ماند ه از جلسات درسی به سرانجام نمی‎رسد. لذا ما وارد این تنبیه می شویم. به حسب نظم منطقی بحث مسئله تداخل اسباب و مسببات باید به دنبال تنبیه دوم مطرح می‎شد زیرا بحث از تعدد شرط

جلسه ۹۵ – PDF جلسه نود و پنجم تنبیه دوم: تعدد شرط و وحدت جزاء – حق در مقام ۱۳۹۹/۱۲/۱۶         خلاصه جلسه گذشته بحث در تنبیه دوم درباره تعدد شرط و اتحاد جزاء بود. انظار و آراء بعضی از اعاظم و بزرگان را ذکر کردیم و رسیدیم به نظر امام خمینی در این‎باره. گفتیم امام خمینی بحث را در دو مرحله دنبال کردند: مرحله اول این است که تعارض بین چه چیزی با چه چیزی است؟ آیا تعارض بین المنطوقین است یا بین منطوق یکی و مفهوم دیگری؟ ایشان در این مرحله به این نتیجه رسیدند که علی جمیع المبانی در باب استفاده علیت منحصره از جمله شرطیه، تعارض بین المنطوقین است، اولا و بالذات تعارض

جلسه ۹۴ – PDF جلسه نود و چهارم تنبیه دوم: تعدد شرط و وحدت جزاء – بررسی راه حل محقق نایینی- اشکال بعضی از بزرگان به محقق نایینی و بررسی آن – راه حل امام خمینی ۱۳۹۹/۱۲/۱۳         خلاصه جلسه گذشته در بحث از قضایای شرطیه‎ای که جزاء در آنها واحد است و شرط متعدد است، عرض کردیم یک تعارضی بنابر قول به مفهوم پیش می‎آید که بزرگان در صدد حل این تعارض برآمدند. سخن محقق خراسانی را در این مقام بیان کردیم و اشکالاتی که نسبت به احتمالات چهارگانه مطرح شده را متعرض شدیم و بررسی کردیم. بررسی راه حل محقق نایینی محقق نایینی نیز راه حلی برای این تعارض ذکر کرده، دیروز نظر محقق نایینی

جلسه ۹۳ – PDF جلسه نود و سوم تنبیه دوم: تعدد شرط و وحدت جزاء – بررسی احتمالات چهارگانه – محقق خراسانی – راه حل محقق نایینی ۱۳۹۹/۱۲/۱۲         خلاصه جلسه گذشته بحث در احتمالات چهارگانه‏ای بود که محقق خراسانی در باب حل تعارض در جایی که شرط متعدد باشد و جزاء واحد و ما قائل به مفهوم باشیم بیان کردند. محقق خراسانی احتمال دوم و چهارم را تقریبا قابل قبول دانستند، منتهی فرمودند: عرف مساعد احتمال دوم است و عقل وجه چهارم را معین می‏کند، لذا احتمال اول و سوم از دایره تأیید ایشان خارج شد. دیروز عرض کردیم که چرا احتمال اول از دید محقق خراسانی منتفی است، به هر حال اگر ما بخواهیم اطلاق

جلسه ۹۲ – PDF جلسه نود و دوم تنبیه دوم: تعدد شرط و وحدت جزاء – اشکال محقق نایینی به محقق خراسانی و بررسی آن – کلام محقق اصفهانی و بررسی آن – بررسی کلام محقق خراسانی درباره احتمالات چهارگانه ۱۳۹۹/۱۲/۱۱         خلاصه جلسه گذشته بحث در تعدد شرط و وحدت جزاء بود. عرض کردیم در این فرض بنابر قول به مفهوم تعارض پیدا می‎شود. لذا بزرگان در صدد حل این تعارض بر آمدند. کلام محقق خراسانی مبنی بر پنج احتمال در این باره بیان کردیم. ایشان فرمودند که عرف مساعد با احتمال و وجه دوم است، لکن عقل مؤید بلکه معین احتمال چهارم است. باید این مطالب و این احتمالات و نیز آنچه محقق خراسانی در

جلسه ۹۱ – PDF جلسه نود و یکم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه دوم: تعد شرط و وحدت جزاء – کلام محقق خراسانی ۱۳۹۹/۱۲/۱۱         تنبیه دوم: تعدد شرط و وحدت جزاء در تنبیه دوم بحث پیرامون تعدد شرط و وحدت جزاء است، اگر در جایی ببینیم جزاء واحد است اما شرط متعدد است، اگر قائل به مفهوم شویم،از آنجا که بین این دو قضیه تعارض پیش می‏آید جای این پرسش است که چه باید کنیم؟ قائل به مفهوم چگونه می‎خواهد این مسئله را حل کند؟ اگر کسی قائل به مفهوم نباشد، مشکلی برای او پیش نمی‎آید، اما اگر کسی قائل به مفهوم شد قهرا جای این سؤال و پرسش نسبت به او وجود دارد که چگونه

جلسه ۸۹ – PDF جلسه هشتاد و نهم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – بررسی پاسخ ششم (محقق اصفهانی) – پاسخ هفتم (بعض بزرگان) – حق در مسئله ۱۳۹۹/۱۲/۰۶         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم پاسخ‎هایی که به اشکال مربوط به التزام به سنخ الحکم داده شده تا اینجا همه به نوعی مبتلا به اشکال است. محقق اصفهانی ابتدائا و ضمن بیان دو احتمال درباره معنای سنخ الحکم، هر دو را ابطال می‏کند و ناصحیح می‏داند، یعنی یکی را می‏گوید: اساسا معقول نیست و دیگری را می‏فرماید هر چند معقول و صحیح است اما در ما نحن فیه فایده‏ای بر آن مترتب نمی‏شود. آنگاه فرمودند: منظور از حکم در

جلسه ۸۸ – PDF جلسه هشتاد و هشتم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – بررسی پاسخ پنجم (امام خمینی) – پاسخ ششم (محقق اصفهانی) و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۲/۰۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در پاسخ به اشکالی بود که در تنبیه اول مطرح شد. اشکال مربوط به التزام به سنخ الحکم در باب مفهوم است. تا کنون پنج پاسخ بیان شد، پاسخ پنجم پاسخی است که امام خمینی به این اشکال دادند. محصل پاسخ امام خمینی این بود که درست است که به حسب ظاهر قضیه شرطیه، هیئت مقید به قید و معلق بر شرط شده، لکن عرف از این قضیه می‏فهمد که بین ماده و شرط، علقه و

جلسه ۸۷ – PDF جلسه هشتاد و هفتم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – پاسخ چهارم (محقق خویی) و بررسی آن – پاسخ پنجم (امام خمینی) ۱۳۹۹/۱۱/۰۴         پاسخ چهارم (محقق خویی) عرض کردیم در پاسخ به اشکالی که در تنبیه اول مطرح شده، بزرگان پاسخ هایی را ذکر کرده‎اند که تا کنون پاسخ شیخ انصاری، محقق خراسانی و محقق نایینی را مطرح کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. محقق خویی بر اساس مبنایی که در باب حقیقت انشاء دارند و نیز با استمداد از مطلبی که محقق ایروانی در بحث بیع فضولی ذکر کردند، پاسخی می‎دهند که مشکل را حل کنند. ما هم باید مبنای ایشان را در

جلسه ۸۶ – PDF جلسه هشتاد و ششم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – بررسی پاسخ اول و دوم (شیخ انصاری و محقق خراسانی) – پاسخ سوم (محقق نایینی) و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۲/۰۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالی بود که در تنبیه اول مطرح شد. اصل اشکال این بود که اگر منظور از حکم در بحث مفهوم، سنخ الحکم باشد، از آنجا که سنخ الحکم مجعول نبوده، این بحث که آیا عند انتفاء شرط، حکم نیز منتفی می‏شود یا خیر، وجهی ندارد. زیرا سنخ الحکم مجعول نبود و آنچه که مجعول بود، شخص الحکم بوده و شخص الحکم نیز بدون تردید با انتفاء شرط منتفی می‏شود. پاسخ

جلسه ۸۵ – PDF جلسه هشتاد و پنجم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – پاسخ دوم ( محقق خراسانی) ۱۳۹۹/۱۲/۰۲         خلاصه جلسه گذشته در تنبیه اول اشکالی مطرح شد و پاسخ شیخ انصاری به آن بیان گردید. اشکال این بود که اگر در بحث مفهوم سخن از سنخ الحکم باشد و منظور از انتفاء عند الانتفاء، انتفاء سنخ الحکم عند انتفاء الشرط باشد، سنخ الحکم مجعول نبوده تا بخواهیم عند انتفاء الشرط انتفاء آن را نتیجه بگیریم، اگر هم منظور شخص الحکم باشد، بدون تردید با انتفاء شرط، شخص الحکم نیز منتفی می‏شود. این یک اشکال مهمی است که در باب مفهوم و تفسیر انتفاء الحکم عند انتفاء

جلسه ۸۴ – PDF جلسه هشتاد و چهارم مفهوم شرط – تنبیهات: تنبیه اول – اشکال درباره التزام به سنخ الحکم – پاسخ اول (شیخ انصاری) ۱۳۹۹/۱۱/۲۹         خلاصه جلسه گذشته در تنبیه اول دو مطلب را عرض کردیم: مطلب اول: اینکه در قضیه شرطیه بحث می‎شود آیا مفهوم دارد یا خیر، به معنای انتفاء حکم عند انتفاء شرط، این به معنای انتفاء سنخ حکم است نه انتفاء شخص حکم. دلیل محقق خراسانی این بود که شخص الحکم مسلما و بدون تردید با انتفاء شرط منتفی می‏شود، یعنی این مطلب محل اختلاف و نزاع نیست، همه قبول دارند که شخص الحکم با منتفی شدن شرط، منتفی می‎شود. یک توضیح اجمالی هم درباره شخص حکم و سنخ حکم

جلسه ۸۲ – PDF جلسه هشتاد و دوم مفهوم شرط – حق در مفهوم شرط – تتمه – ادله منکرین – دلیل اول و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۱/۲۶         خلاصه جلسه گذشته تا کنون هشت طریق برای اثبات مفهوم شرط و علیت منحصره و اینکه شرط منحصرا دخیل در ترتب جزاء است ذکر کردیم. این طرق توسط متأخرین بیان شده و تا اینجا معلوم شد که هفت طریق از این طرق محل اشکال است. طریق هشتم که تمسک به اطلاق مقامی بود، این است که اغلب استعمالات عرفی قضایای شرطیه به این نحو است که شرط منحصرا در ترتب جزاء دخالت دارد و از آنجا که متکلم شرط دیگری غیر از این شرط را بیان نکرده و در

جلسه ۸۰ – PDF جلسه هشتاد مفهوم شرط – طریق ششم متأخرین در اثبات مفهوم شرط و بررسی آن – طریق هفتم و بررسی آن ۱۳۹۹/۱۱/۲۱         خلاصه جلسه گذشته بحث در طریق ششم از طرقی که متأخرین برای اثبات علیت منحصره ارائه کردند، بود. گفتیم در بیان بعضی از بزرگان، این طریق که در کلام محقق نایینی آمده با طریقی که محقق خراسانی به عنوان اطلاق شرط گفته‎اند، خلط شده، محقق خراسانی برای اطلاق شرط دو راه ذکر کردند که تفاوت این دو را ه را گفتیم، محقق نایینی تقریبا به هر دو طریق اشکال کرده و راه دیگری را مطرح کرده است که البته اسم آن را اطلاق جزاء گذاشته نه اطلاق شرط. بیانی که