دروس خارج

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه دوم: ملاک اضطرار رافع حرمت – کلام محقق خراسانی ۱۳۹۹/۰۷/۳۰         تنبیه دوم: ملاک اضطرار رافع حرمت بحث ما در تنبیه اول از تنبیهات مسئله اجتماع امر و نهی تمام شد. اما تنبیه دوم درباره ملاک اضطرار رافع حرمت است. محقق خراسانی ابتدائا مقدمه‎ای را مطرح می‎کنند و بعد به مسئله اصلی می‎پردازند. ما کلام محقق خراسانی را بیان می‏کنیم و بعد درباره آن بحث و بررسی خواهیم داشت. کلام محقق خراسانی مقدمه به طور کلی کسی که مضطر به انجام عمل حرامی می‏شود، تارتا به سوء اختیار گرفتار این اضطرار می‎شود و اخری بدون سوء اختیار؛ مثلا ممکن است کسی وارد مکانی شود

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سیزدهم و چهاردهم و بررسی آنها – ادله تفصیل بین معروف و غیر معروف و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۷/۱۳         خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله حرمت نظر به تصویر زن بود. تا اینجا تقریباً تمام دلیل‌هایی که برای حرمت نظر به خود مرأة اقامه شده بود و چه‌بسا به آنها برای اثبات حرمت نظر به تصویر مرأة هم استدلال شده، ذکر شد و یکایک مورد بررسی قرار گرفت. سه آیه بود و بعد برخی روایات، مسأله اجماع، ضروری دین، اینها همه مورد بررسی قرار گرفت و معلوم شد که این

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم سوم – راه حل دوم و سوم و بررسی آنها – جمع بندی ۱۳۹۹/۰۷/۱۳         بررسی راه حل اول در قسم سوم از عبادات مکروهه بنابر قول به اجتماع و بنابر قول به امتناع هم بر فرض ملازمه و هم بر فرض اتحاد راه حل محقق خراسانی بیان شد. گرچه ایشان در بعضی از فروض یعنی علی القول بالملازمه و در فرض امتناع فرمودند: محذوری وجود ندارد، زیرا اساسا متلازمین ارتباطی با مسئله اجتماع امر ونهی ندارند؛ اما در مورد آن سه فرض و جهت دیگر، بالاخره یا از راه نهی مولوی که بالعرض و المجاز به نماز

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل چهارم تا دوازدهم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۷/۱۲         جمع بندی احتمالات پیرامون آیه در بحث از ادله نظر به تصویر المرأة برخی آیات مورد استناد قرار گرفت از جمله آیه «ولایضربن بارجلهن لیعلم مایخفین من زینتهن». بحث در این آیه کمی به درازا کشید؛ اقوال برخی از مفسرین و فقها هم در این زمینه ذکر شد. مجموعاً چند احتمال پیرامون دلالت این آیه وجود دارد؛ چون برخی از این موارد صرفاً به عنوان احتمال ذکر شده است. ۱. آیه دلالت می‌کند بر اینکه ضرب الارجل بما انه ضرب الارجل، حرامٌ. این

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم سوم – راه حل اول – جهت دوم و سوم و چهارم – تتمه ۱۳۹۹/۰۷/۱۲         خلاصه جلسه گذشته در قسم سوم از عبادات مکروهه، چهار فرض را محقق خراسانی مطرح کردند. جلسه گذشته جهت اول را مطرح کردیم، جهت اول مربوط به عباداتی مثل نماز در موضع تهمت، علی فرض الاتحاد و بنابرقول به اجتماع بود. حکم این صورت گذشت و مثالش نیز همین صورت نماز در موضع تهمت بود که گفتیم در این فرض، این دو عنوان با هم متحد شدند، نهی به عنوان عبادت خورده در ظاهر دلیل، ولی در حقیقت به خود عبادت متعلق

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سوم: آیه «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ …» و اقوال درباره آیه ۱۳۹۹/۰۶/۰۹         خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره آیه ۳۱ سوره نور «ولایضربن بارجلهن لیعلم مایخفین من زینتهن» به درازا کشید. تقریب استدلال به این آیه بر حرمت نظر به تصویر بیان شد. نهایت کوشش و تلاش هم برای تحکیم این استدلال ذکر گردید. اینجا به مناسبت بد نیست به بعضی از آراء و انظاری که پیرامون این آیه گفته شده اشاره‌ای داشته باشیم. هم اهل لغت و هم مفسرین و هم فقها درباره این آیه مطالبی را گفته‌اند. اقوال

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم دوم – راه حل چهارم ، پنجم، ششم و بررسی آنها – قسم سوم – راه حل اول ۱۳۹۹/۰۷/۰۹         خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در قسم دوم از عبادات مکروهه مثل نماز در حمام، راه حل هایی ذکر شده. تا اینجا سه راه حل که یکی را محقق خراسانی فرموده بودند و دیگری را محقق نایینی و سومی را بعضی از بزرگان، ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. راه حل دوم وسوم مبتلا به اشکالاتی بود، اما راه حل اول که محقق خراسانی ذکر کردند (طبق آنچه در کفایه فرموده‏اند در واقع راه حل چهارم ایشان

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل سوم: آیه « وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ …» و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۰۸         محصل استدلال به آیه «و لا یضربن بأرجلهن…» بحث در دلیل سوم از ادله قول به حرمت نظر به تصویر زن مطلقا بود. دلیل سوم، آیه «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ» بود. در جلسه قبل بحث‌هایی درباره این آیه ذکر کردیم. تقریب استدلال به این آیه ذکر شد؛ محصل استدلال این بود که این آیه نهی می‌کند از کوبیدن پاها بر زمین به منظور اعلام زینت‌های مخفی و عرض کردیم که اگر اعلام زینت‌های مخفی به

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم دوم – راه حل دوم و بررسی آن – راه حل سوم و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۷/۰۸         خلاصه جلسه گذشته بحث در قسم دوم از عبادات مکروهه، یعنی مثل نماز در حمام بود که چگونه می‏توانیم این قسم از عبادات را توجیه کنیم که از طرفی، امر استحبابی به آنها متعلق شده است و به همین جهت عبادیت پیدا کردند و از سوی دیگر مکروه شمرده شدند، به دلیل نهی که متوجه آنها شده است. عرض کردیم راه حل‎هایی برای این قسم از عبادات مکروهه ارائه شده است: راه حل چهارم راهی بود که محقق خراسانی ذکر کردند

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن- ادله عدم جواز- دلیل سوم: آیه « وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ …» و بررسی آنخلاصه جلسه گذشته ۱۳۹۹/۰۷/۰۵         بحث در ادله قول به عدم جواز نظر به تصویر المرأة بود؛ این از حیث اینکه این تصویر متحرک باشد یا ثابت باشد، از حیث اینکه ناظر بشناسد یا نشناسد، اطلاق دارد. دو دلیل را تا اینجا ذکر کردیم؛ یکی آیه غض بود و دیگری آیه «ولایبدین زینتهن» که معلوم شد هیچ یک از این دو دلیل بر حرمت نظر به تصویر دلالت ندارد. دلیل سوم دلیل سوم، آیه «وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم تنبیهات اجتماع امر ونهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم دوم– راه حل اول (محقق خراسانی) – اشکال محقق نایینی – راه حل دوم (محقق نایینی) ۱۳۹۹/۰۷/۰۷         خلاصه جلسه گذشته بحث در قسم دوم از عبادات مکروهه بود مثلا نماز در حمام از جهت نماز بودن امر دارد و مستحب است، در عین حال وقتی در حمام واقع می‎شود متصف به کراهت می‎گردد، یعنی کأنه نهی داریم از نماز در مکانی به نام حمام. محقق خراسانی برای توجیه قسم اول از این عبادات سه راه حل ذکر کردند، که عینا آن سه راه حل را در قسم دوم هم جاری می‎دانند. به علاوه راه حل چهارمی که آن

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – ادله عدم جواز – دلیل اول: آیه غض – بررسی دلالت آیه غض طبق مبنای محقق خویی و مبنای دیگر – دلیل دوم ۱۳۹۹/۰۷/۰۶         خلاصه جلسه گذشته در بیان دلیل اول از ادله قائلین به عدم جواز نظر به تصویر مرأة عرض کردیم پیرامون آیه غض، اقوال و انظار گوناگونی وارد شده است؛ اشاره‌ای به احتمالات و اقوال مختلف کردیم. عرض شد این اقوال و انظار در دو دسته جای می‌گیرند؛ طبق یک دسته از اقوال، این آیه اساساً دلالتی بر حرمت نظر به اجنبیه ندارد فضلاً از اینکه بخواهد دلالت بر حرمت نظر به

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم تنبیهات اجتماع امر و نهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – قسم اول – راه حل های هفتم و هشتم و نهم و بررسی آنها – قسم دوم از عبادات مکروهه ۱۳۹۹/۰۷/۰۶         در قسم اول از عبادات مکروهه تا کنون شش راه حل ذکر شد و نظر مختار نیز در این رابطه بیان گردید. چند راه حل نه چندان قابل توجه نیز در این مسئله ذکر شده که برای تکمیل بحث به آنها اشاره می‏کنیم و وارد در قسم دوم می‏شویم. راه حل هفتم برخی برای حل این مشکل و به تعبیر خودشان جمع بین اخبار مجوزه و اخبار مانعه فرمودند: روایاتی که دلالت بر استحباب می‎کنند، حمل بر

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام سوم: نظر به تصویر زن – اقوال – ادله عدم جواز – دلیل اول: آیه غض ۱۳۹۹/۰۷/۰۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در مقام سوم یعنی نظر به تصویر اجنبیه یا زن نامحرم بود؛ در مقام اول و دوم درباره نظر به مرأة مِن وراء الزجاج و دوربین بحث کردیم و گفتیم نظر به مرأة از پشت شیشه و دوربین مثل نظر به خود اوست. در مقام دوم نظر به مرأة در آینه و آب را بحث کردیم؛ در این مقام هم نتیجه این شد که نظر به مرأة جایز نیست، چون عرفاً همان حساب می‌شود؛ از نظر عرف فرقی بین

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده تنبیهات اجتماع امر ونهی – تنبیه اول – عبادات مکروهه – راه حل‏ ششم در قسم اول – کلام امام خمینی و بعضی از بزرگان و بررسی آنها – نظر مختار ۱۳۹۹/۰۷/۰۵         خلاصه جلسه گذشته در بحث از عبادات مکروهه عرض کردیم اقسام سه گانه‎ای را محقق خراسانی ذکر کرده‎اند و در هر یک از اقسام سه گانه راه حل‎هایی را ارائه دادند. بحث در قسم اول بود یعنی عباداتی که در آنها نهی متعلق به عبادت شده است و در عین حال بدل هم برای آنها وجود ندارد، مثل روزه روز عاشورا. تا کنون شش راه حل برای حل مشکل عبادات مکروهه ذکر کردیم، آخرین راه حل این بود

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم تنبیهات اجتماع امر ونهی – تنبیه اول –عبادات مکروهه – راه حل‏ پنجم و ششم در قسم اول ۱۳۹۸/۰۷/۰۲         خلاصه جلسه گذشته در قسم اول از عبادات مکروهه مثل روزه روز عاشورا راه حل هایی ارائه شده برای تعلق نهی و کراهت به این عبادات، تا کنون راه حل اول محقق خراسانی و راه حل محقق نایینی ذکر شد و اشکالات آنها بیان گردید. راه حل سوم نیز بنابر مبنای مختار بود که اجتماع امر و نهی جایز است و نزاع در مسئله اجتماع امر و نهی اختصاص به عموم و خصوص من وجه ندارد و شامل عموم خصوص مطلق هم می‎شود. البته بنابر مبنای مختار چنانچه خواهد آمد، راه

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم مسئله ۱۸ – حکم نظر به تصویر زن – مقام دوم: نظر به زن در آب و آیینه – قول دوم و سوم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۷/۰۲         خلاصه جلسه گذشته در بحث از نظر به مرأة به واسطه مرآة و ماء، قول اول به همراه ادله این قول ذکر شد. قول اول این بود که نظر به مرأة به وساطت آینه و آب جایز نیست و در این جهت فرقی هم بین مرآة و ماء وجود ندارد. حدوداً شش دلیل بر این قول ذکر شد و برخی از این ادله مورد پذیرش واقع شد و البته برخی دیگر از این ادله مورد قبول قرار نگرفت. قول دوم: جواز مطلقاً قول

جلسه ۸ -PDF جلسه هشتم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن – مقام دوم: نظر به زن در آب و آیینه – دلیل سوم تا ششم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۷/۰۱         خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مقام دوم سخن پیرامون نظر به مرأة در آب و آینه است. گفتیم سه قول در مسأله وجود دارد؛ قول اول که برخی از ادله آن ذکر شد، این بود که نظر به مرأة در آب و آینه جایز نیست مطلقا. دو دلیل ذکر شد؛ چند دلیل دیگر باقی مانده که این ادله را هم ذکر می‌کنیم. دلیل سوم دلیل سوم این است که در برخی از روایات و ادله حرمت نظر به اجنبیه، حکمت‌هایی ذکر شده که آن

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم تنبیهات اجتماع امر ونهی – تنبیه اول –عبادات مکروهه – راه حل‏های دیگر در قسم اول – راه سوم و چهارم ۱۳۹۹/۰۷/۰۱         خلاصه جلسه گذشته در قسم اول از عبادات مکروهه، مثل روزه روز عاشورا تا اینجا دو راه حل مورد بررسی قرار گرفت، اول راهی که محقق خراسانی ذکر کردند مبنی بر اینکه این مورد را از قبیل تزاحم مستحبین قرار دهیم و دوم راه محقق نایینی که به نوعی با اختلاف در متعلق نهی تنزیهی و امر استحبابی خواستند این عبادات را توجیه کنند و محذور اجتماع امر و نهی و اجتماع متضادین فی شئ واحد را برطرف کنند. ملاحظه فرمودید که هر دو راه حل مورد خدشه

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم مسئله ۱۸- حکم نظر به تصویر زن- مقام اول: نظر از وراء شیشه و دوربین ۱۳۹۹/۰۶/۳۱         خلاصه جلسه گذشته عرض شد در ادامه بحث از نظر به مرأة، سخن در این است که آیا نظر به زن نامحرم با واسطه وسایلی مثل شیشه یا دوربین، این حکمش چیست. نظر به تصویر مرأة چه در آینه و آب و چه بر روی کاغذ یا به صورت متحرک در فیلم‌ها و تلویزیون و سینما، خوب است که حکم اینها بررسی شود. ما اگر بخواهیم به طور کلی در این باره بحث کنیم، در سه مقام این موضوع را دنبال می‌کنیم. یکی نظر به مرأة مِن وراء الزجاج و دوربین. دوم، نظر به