دروس

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم اجتماع امر و نهی– مقدمه ششم – کلام محقق اصفهانی درباره عدم لزوم اخذ قید مندوحة ۱۳۹۸/۰۹/۱۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در لزوم اخد قید مندوحه در مسئله اجتماع امر و نهی بود. عرض شد صاحب فصول معتقد است اخذ این قید لازم است و علت اینکه اصولیین این قید را ذکر نکردند به جهت وضوح بوده است. محقق خراسانی به صاحب فصول اشکال کردند و فرمودند: اساسا ذکر این قید لازم نیست، کلام محقق خراسانی مبنی بر عدم لزوم تقیید به قید مندوحه را در جلسات قبل توضیح دادیم. محقق اصفهانی به محقق خراسانی دو اشکال نمودند که نتیجه این دو اشکال این شد که محقق خراسانی در کفایه هیچ

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم اجتماع امر و نهی- مقدمه ششم – اشکالات محقق اصفهانی به محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۱۱   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه ششم بحث در این بود که آیا اخذ قید مندوحه در محل نزاع لازم است یا خیر؟ ابتدائاَ توضیح دادیم که منظور از اخذ این قید در محل نزاع یعنی چه؟ گفتیم مقصود این است که وقتی بحث می‏کنیم که آیا اجتماع امر و نهی فی واحد جایز است یا ممتنع، این نزاع مقید به این است که مکلف چاره داشته باشد که عمل خودش را در غیر از مورد تصادق انجام دهد، یعنی مثلا بتواند نماز را در غیر از دار غصبی نیز بخواند، آن‎گاه نزاع  در گرفته که با اینکه

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم اجتماع امر و نهی- مقدمه ششم: بررسی اخذ قید مندوحه در محل نزاع ۱۳۹۸/۰۹/۱۰   مقدمه ششم: بررسی اخذ قید مندوحه در محل نزاع در این مقدمه این مسئله مورد رسیدگی قرار می‏گیرد که آیا قید مندوحه در محل نزاع باید اخذ شود یا لزومی به اخذ این قید نیست؟ (مندوحه یعنی چاره داشتن) علت اینکه محقق خراسانی به این موضوع پرداخته مطلبی است که صاحب فصول در این‎باره گفته است و ایشان برای رد سخن صاحب فصول این مقدمه را منعقد کرده است. کلام صاحب فصول صاحب فصول ادعا کردند که اختلاف در جواز یا عدم جواز اجتماع امر و نهی به نحوی که برخی قائل به جواز شدند و برخی

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و سوم اجتماع امر و نهی- مقدمه چهام: پاسخ محقق خراسانی به اشکال مقدر – مقدمه پنجم ۱۳۹۸/۰۹/۰۹   پاسخ محقق خراسانی به اشکال مقدر در مقدمه چهارم عرض شد که مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله عقلی است نه لفظی، دلیل آن نیز بیان شد، لکن در ادامه محقق خراسانی مطلبی را فرمودند که تعرض به آن خالی از فایده نیست. محقق خراسانی می‎فرماید: مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله عقلی است نه لفظی ولی کسی گمان نکند که قول به جواز اجتماع امر و نهی عقلا و امتناع عرفا، به نوعی این مسئله را لفظیه می‏کند. به عبارت دیگر محقق خراسانی با این بیان کأنه از یک اشکال مقدر پاسخ

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم اجتماع امر و نهی – مقدمه سوم : آیا مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله اصولی است یا خیر؟ – کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن – مقدمه چهارم: مسئله اجتماع امر ونهی لفظی است یا عقلی؟ ۱۳۹۸/۰۹/۰۶   خلاصه جلسه گذشته تا کنون چهار ادعای محقق خراسانی مورد بررسی قرار گرفت. از بین این چهار ادعا سه ادعا را رد کردیم، تنها یک ادعای ایشان را پذیرفتیم و معلوم شد مسئله اجتماع امر و نهی نه مسئله فقهی است و نه مسئله کلامی و نه از مبادی تصدیقیه علم اصول بلکه تنها می‎تواند به عنوان مبادی احکامیه علم اصول شناخته شود. ایشان هم چنین فرمود: این مسئله از مسائل

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم اجتماع امر و نهی – مقدمه سوم – آیا مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله اصولی است یا خیر؟ – ادامه بررسی کلام محقق خراسانی –کلام محقق نایینی و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۹/۰۵   مقدمه سوم  در مورد مسئله اجتماع امر و نهی این بحث مطرح شد. که آیا این مسئله یک مسئله اصولی است یا خیر؟ محقق خراسانی فرمودند: این مسئله یک مسئله اصولی است، زیرا ضابطه و معیار مسئله اصولی در این موضوع جریان دارد، یعنی نتیجه آن به عنوان کبری قیاس استنباط مورد استفاده قرار می‎گیرد که آن را توضیح دادیم. سپس ایشان (غیر از این ادعا) چهار ادعای دیگر نیز مطرح کردند، ایشان فرمود: این مسئله هم یک

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی  اجتماع امر و نهی – مقدمه سوم – آیا مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله اصولی است یا خیر؟ بررسی ادعای محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۰۴   مقدمه سوم  مقدمه سوم از مقدماتی که محقق خراسانی در بحث اجتماع امر ونهی مطرح کردند این است که آیا مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله اصولی است یا خیر؟ ایشان می‎فرماید: این مسئله حتما یک مسئله اصولی است، زیرا ملاک اینکه مسئله‎ای اصولی باشد این است که نتیجه آن بتواند به عنوان کبری، در قیاس استنباط واقع شود. در مسائل مختلف علم اصول، باید این وجود داشته باشد مثلا می‎گویید: امر ظهور در وجوب دارد «الامر ظاهر فی الوجوب» یکی از مسائلی است که در علم

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم اجتماع امر و نهی – مقدمه دوم: فرق مسئله اجتماع امر و نهی و مسئله اقتضاء نهی للفساد – اشکال امام خمینی به محقق خراسانی – وجه سوم (کلام امام خمینی) ۱۳۹۸/۰۹/۰۳   خلاصه جلسه گذشته در فرق بین دو مسئله اجتماع امر و نهی و مسئله استلزام نهی متعلق به عبادت للفساد، عرض کردیم وجوهی بیان شده است. دو وجه را برای فرق بین این دو مسئله گفتیم و مورد بررسی قرار دادیم. وجه سوم را که محقق خراسانی بیان کرد متعرض شدیم، محصل نظر ایشان این شد که فرق بین این دو مسئله از حیث جهت این‎ها است، یعنی در مسئله اجتماع امر و نهی مسئله سرایت و تسری امر

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم اجتماع امر و نهی – مقدمه دوم : فرق مسئله اجتماع امر و نهی با مسئله مسئله اقتضای نهی للفساد ۱۳۹۸/۰۹/۰۲   امر دوم امر دوم از امور مقدماتی که محقق خراسانی در بحث اجتماع امر و نهی مطرح می‎کنند، فرق بین مسئله اجتماع امر و نهی و اقتضاء یا استلزام نهی للفساد است. ما دو مسئله داریم که هر دو در نواهی بحث می‎شود، یکی اجتماع امر و نهی، یعنی همین بحثی که در آن حضور داریم و دیگری نیز بحث از اینکه آیا نهی متعلق به عبادت مقتضی فساد است یا خیر؟ مثل نهی به صوم یوم عاشورا یا نهی به صوم عید قربان، و اینکه اگر به عبادتی نهی

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم اجتماع امر و نهی –مقدمه اول: معنای واحد – ۳. کلام بعض از بزرگان و بررسی آن ۴. کلام امام خمینی – حق در مسئله ۱۳۹۸/۰۸/۰۹   بحث در معنای واحد در عنوان مسئله اجتماع امر و نهی فی واحد بود. دو معنا از محقق خراسانی و محقق نایینی ذکر کردیم و معلوم شد هر دو مبتلا به اشکال هستند. ۳.کلام بعضی از بزرگان صاحب منتقی الاصول می‎گوید: منظور از «واحد» واحد در وجود است، لکن ملاک در وحدت نظر عرف است نه دقت عقلی، بر این اساس در واقع بحث در این است که آیا این واحد در وجود از نظر عرف یعنی چیزی که عرف آن را واحد می‎بیند، حقیقتا

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم اجتماع امر و نهی –مقدمه اول: معنای واحد – ۱. کلام محقق خراسانی و بررسی آن ۲. کلام محقق نایینی و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۸/۲۸   خلاصه جلسه گذشته  بحث در جواز یا امتناع اجتماع امر و نهی بود. محقق خراسانی مقدماتی را متعرض شده‎اند. اولین مقدمه این بود که معنای واحد در عنوان بحث چیست؟ عنوان بحث این بود که «هل یجوز اجتماع الامر و النهی فی واحد او لا؟» محقق خراسانی فرمودند: واحد اینجا یک معنای عامی دارد که هم وحدت شخصی و هم وحدت نوعی و هم وحدت جنسی را در بر می‎گیرد. ایشان اینجا در واقع دو ادعا دارند: ادعای اول ایشان عمومیت معنای وحدت بود، ادعای دوم ایشان

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم اجتماع امر و نهی –مقدمه اول: معنای واحد – ۱. کلام محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۸/۲۷   بعد از اینکه عنوان بحث در مسئله اجتماع امر و نهی معلوم شد محقق خراسانی مقدماتی را جهت بیتشر معلوم شدن موضوع و نتیجه‎گیری ذکر کردند. مقدمه اول: معنای واحد منظور از «واحد» در این عنوان چیست؟ چون بحث در این است آیا اجتماع امر و نهی در واحدی که دارای دو وجه است جایز است یا ممتنع؟ «هل یجوز اجتماع الامر و النهی فی واحد ام لا؟» که محقق خراسانی کلمه «ذو وجهین» را نیاورده ولی قبل از ایشان مشهور این کلمه را ذکر کردند. حال این مهم نیست عمده این است که کلمه «واحد» به

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم اجتماع امر و نهی – عنوان بحث ۱۳۹۸/۰۸/۲۶   اجتماع امر و نهی  بحث اجتماع امر و نهی از مباحث مهم علم اصول است و نیازمند دقت نظر و انشاء الله با پیگری و همت شما بتوانیم به خوبی این مباحث را به نتیجه برسانیم. عنوان بحث آن‎طور که محقق خراسانی در کفایه مطرح کردند این است: «اختلفوا فی جواز اجتماع الامر و النهی فی واحد و امتناعه علی اقوال» اختلاف کردند در جواز اجتماع امر و نهی فی واحد و امتناعه سپس ایشان سه قول را نقل کرده است که عبارتند از: ۱: عدم جواز اجتماع عقلا و عرفا.  ۲: جواز الاجتماع، عقلا و عرفا. ۳: : جواز الاجتماع عقلا و

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم استمرار نهی پس از مخالفت با آن – وجه پنجم- حق در مسئله ۱۳۹۸/۰۸/۲۵   خلاصه جلسه گذشته  بحث در استمرار و بقاء نهی بعد از مخالفت با آن بود و اینکه به چه وجه و دلایلی بعد از آنکه با نهی مخالفت شد همچنان نهی باقی است و به عنوان یک تکلیف گریبان مکلف را می‎گیرد (به خلاف امر که بعد از امتثال و حتی المخالفه تکلیف باقی نیست) تا کنون چهار وجه برای استمرار نهی بعد از مخالف از محقق خراسانی، محقق نایینی، صاحب منتقی الاصول و محقق اصفهانی ذکر شد. وجه پنجم (کلام محقق بروجردی) ایشان با اتکاء به دو مقدمه راه مورد نظر خودشان را بیان می‎کند. مقدمه

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم استمرار نهی پس از مخالف با آن – وجه چهارم و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۸/۲۲   خلاصه جلسه گذشته  عرض کردیم درباره وجه استمرار نهی و بقاء آن بعد از مخالفت با نهی، بین بزرگان اختلاف شده است. تا اینجا سه وجه را بیان کردیم، محقق خراسانی از یک طریق قائل به استمرار شدند، محقق نایینی راه دیگری را برای بقاء نهی بعد از مخالفت ذکر کردند و سرانجام بعضی از بزرگان نیز تلفیقی از دو وجه محقق خراسانی و محقق نایینی را اختیار کردند که ما هر سه راه را رد کردیم و گفتیم: هر سه طریق و وجه محل اشکال است. وجه چهارم (بیان محقق اصفهانی)  ایشان نیز از طریقی خواستند

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم استمرار نهی بعد از مخالف با آن – بررسی وجه اول – وجه دوم و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۸/۲۱   خلاصه جلسه گذشته  بحث در این بود که آیا بعد از مخالفت نهی، این نهی اقتضاء استمرار و بقاء دارد یا خیر؟ یعنی اگر کسی به نهی از شرب خمر توجه نکرد و آن را مرتکب شد، بعد از مخالفت عملی با نهی، کماکان این نهی به قوت خودش باقی است و گریبان مکلف را می‎گیرد یا خیر؟ محقق خراسانی فرمودند: صیغه نهی نه اقتضاء استمرار دارد و نه اقتضاء عدم استمرار و ما باید از دلیل دیگری بفهمیم که نهی استمرار دارد و آن عبارت است از اطلاق متعلق نهی. عرض کردیم

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مراتب اخلاص ۱۳۹۸/۱۰/۲۵ مراتب اخلاص «فَأَمَّا حَقُ‏ اللَّهِ‏ الْأَكْبَرُ فَإِنَّكَ تَعْبُدُهُ لَا تُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً». تا اینجا درباره اصل این حق یعنی عبادت و شرط آن که اخلاص باشد، مطالبی را عرض کردیم. همانطور که اشاره شد در باب اخلاص مطلب بسیار است؛ ما به دو نکته مهم اشاره کردیم. یکی اینکه حقیقت اخلاص چیست و اینکه چگونه می‌توان مخلص شد؛ شاه کلید اخلاص، اصلاح ملکات نفسانی است. چون اگر ملکات نفسانی اصلاح شد، این باعث اصلاح نیت می‌شود و نیت که اصلاح شد، عمل اصلاح می‌شود. نکته مهم دیگری که اینجا خوب است به آن اشاره شود، مراتب اخلاص است و به قرینه مقابله با مراتب اخلاص، مراتب ریا معلوم می‎شود.