دروس

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم (اشکال به محقق خراسانی) ۱۳۹۵/۰۸/۲۲ خلاصه جلسه گذشته  همانطور که درجلسات گذشته بیان گردید، در مورد اشکال شرط متاخر و شرط متقدم راه حل هایی از طرف اعلام و بزرگان ارائه گردیده است. اولین راه حل از سوی محقق خراسانی ارائه شد. ایشان با تفکیک شرط حکم از شرط مامور به دو راه حل ارائه نمودند. یکی مربوط به شرط حکم و یکی مربوط به مامور به. راه حل محقق خراسانی توسط محقق نایینی و محققق اصفهانی به صورت جداگانه مورد اشکال قرار گرفت که بعد از بیان هر کدام مشخص گردید که یک نقطه اشتراک بین

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم( اشکال محقق اصفهانی و محقق نایینی) ۱۳۹۵/۰۸/۱۹  خلاصه جلسه گذشته همانطور که در جلسه گذشته بیان شد، در مورد اشکالی که در تصویر شرط متاخر و همچنین شرط متقدم وجود دارد راه حل هایی ارائه شده است. راه حل اولی که بیان شد از محقق خراسانی بود؛ ایشان شرط متاخر و شرط متقدم را در شروطی که شرط حکم هستند اعم از تکلیفی یا وضعی به یک نحو بیان و تصویر کردند و در مورد شروطی که شرط مامور هستند به نحو دیگر تصویر فرمودند. طبق تصویری که ایشان ارائه دادند، مقارنت بین شرط و مشروط در

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم( راه حل محقق خراسانی ) ۱۳۹۵/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته همانطور که در جلسات گذشته بیان شد در مورد معقولیت شرط مقدم و شرط متاخر یک اشکال اساسی مطرح است. به این بیان که چگونه ممکن است چیزی که وجود مشروط بر آن متوقف است و باید مقارن با مشروط محقق باشد، یا قبلا موجود شده و بعد معدوم گردیده یا بعدا بوجود خواهد آمد. این تصویر با قانون علیت سازگار نیست که به تفصیل این اشکال در جلسه قبل بیان شد. پاسخ هایی به این اشکال از طرف بعضی اعلام بیان شده است. اولین پاسخ را از

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – تقسیم چهارم: مقدمه متقدمه، مقارنه، متاخره- جهت اول: صحت تقسیم ۱۳۹۵/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته همانطور که در جلسه قبل بیان شد در مورد تقسیم چهارم دو جهت باید مورد بررسی قرار گیرد: جهت اول عبارت است از این که آیا تقسیم مقدمه به مقدمه متقدمه، مقارنه و متاخره و یا به تعبیر دیگر شرط متقدم، مقارن و متاخر صحیح می باشد یا خیر؟ آیا اساسا شرط متقدم، مقارن و متاخر قابل تصویر می¬باشد یا خیر؟ جهت دوم عبارت است از این که بر فرض صحت این تقسیم و تصویر شرط متقدم، مقارن و متاخر؛ آیا تمام این اقسام داخل در محل نزاع می باشند یا خیر؟ جهت

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(تقسیم سوم: مقدمه وجود، صحت، وجوب، علم- ج ۱۳۹۵/۰۸/۱۵ خلاصه جلسه گذشته در مورد تقسیم سوم، یعنی تقسیم مقدمه به مقدمه وجود، مقدمه صحت، مقدمه وجوب و مقدمه علم، بیان شد که این تقسیم در دو جهت نیاز به بررسی دارد. جهت اول پیرامون اصل صحت تقسیم بود؛ به این معنا که آیا اساسا این تقسیم صحیح می باشد یا خیر؟ آیا همه اقسام این تقسیم مستقلا قابل قبول می­باشند یا خیر؟ در جلسه قبل به این نتیجه رسیدیم که این تقسیم فی الجمله صحیح می­باشد. زیرا هر چند قائل شدیم که مقدمه صحت بازگشت به مقدمه وجود می­کند، اما به هر حال اقسام دیگر آن یعنی

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۳.تقسیم سوم: مقدمه وجود، صحت، وجوب، علم- ۱۳۹۵/۰۸/۱۲   خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد در تقسیم سوم از تقسیمات مقدمه، همانند دو تقسیم قبلی، از دو جهت بحث می¬کنیم. جهت اولی عبارت است از این¬که آیا اساسا این تقسیم صحیح می باشد یا خیر؟ یعنی آیا چهار قسم برای مقدمه طبق این تقسیم متصور است یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا مقدمه حقیقتا به این چهار قسم برای منقسم می گردد یا اینکه بعضی از این صور قابل بازگشت به بعض دیگر هستند.  جهت دوم بحث عبارت است از این که کدام یک از اقسام مقدمه داخل در محل نزاع می باشند. اما در جهت

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۲.مقدمه شرعیه، عقلیه، عادیه-رجوع مقدمه عادیه به مقدمه عقلیه-۳. ۱۳۹۵/۰۸/۱۱   خلاصه جلسه گذشته همانطور که در بحث از صحت تقسیم به مقدمه عقلیه، شرعیه و عادیه بیان شد محقق خراسانی معتقدند مقدمه شرعیه به مقدمه عقلیه رجوع می¬کند و به همین دلیل این تقسیم مقدمه وجهی ندارد. رجوع مقدمه شرعیه به مقدمه عقلیه در جلسه قبل مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه رسیدیم که آن¬چه محقق خراسانی به آن ملتزم شده¬اند خالی از اشکال است.رجوع مقدمه عادیه به مقدمه عقلیه در مقدمه عادیه نیز همانند مقدمه شرعیه دو تفسیر وجود دارد که طبق یک تفسیر مقدمه عادیه به مقدمه عقلیه رجوع می¬کند و بر

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم موضوع جزئی: مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۲.مقدمات شرعیه، عقلیه، عادیه- نظر ۱۳۹۵/۰۸/۱۰   تقسیم دوم: عقلیه، شرعیه، عادیه مقدمات به اعتبار دیگر به مقدمه عقلیه، شرعیه و عادیه تقسیم می شود. اینکه گفته شد مقدمه به یک اعتبار به این سه قسم تقسیم می شود به این علت است که اگر یک شی با تقسیمات مختلف در عرض یکدیگر به اقسامی منقسم شود قهراً این تقسیمات با اعتبارات مختلف باید از هم متمایز شوند. وجه تقسیم دوم وجه تقسیم مقدمه به مقدمه داخلیه و مقدمه خارجیه مشخص گردید اما وجه تقسیم مقدمه به مقدمه عقلیه، شرعیه و عادیه ممکن است به یکی از این دو اعتباری که در ادامه بیان می

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم- بیان ثمره ۱۳۹۵/۰۸/۰۹   ثمره نزاع در مقدمات داخلیه در بحث تقسیم اول مقدمه واجب (تقسیم مقدمه به مقدمه داخلیه و مقدمه خارجیه) یک بحث باقی مانده، که عبارت است از ثمره قول به اتصاف مقدمات داخلیه و اجزاء یا عدم اتصاف مقدمات داخلیه و اجزاء به وجوب غیری که بعد از ارائه این بحث وارد تقسیم دوم می¬گردیم. بخش مهمی در تقسیم اول، بحث پیرامون این بود که آیا مقدمات داخلیه یعنی اجزاء در نزاع مربوط به مقدمه واجب داخل می¬باشند یا خیر؟ همانطور که در ابتدای مسئله بیان شد مقدمه دارای تقسیمات مختلف به اعتبارات  مختلف است که یکی

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم- تفصیل در مق ۱۳۹۵/۰۸/۰۵ مروری بر جلسات گذشته نتیجه بحث تا کنون این شد که مقدمات داخلیه از محل نزاع در بحث مقدمه واجب خارج هستند. در مورد مقدمات خارجیه نیز همان¬طور که در جلسات قبل بیان شد، تقریبا مورد اتفاق علماء است که داخل در محل نزاع مقدمه واجب می¬باشند. منظور از مقدمات خارجیه سبب، شرط و عدم مانع است که از آن¬ها به تنهایی تعبیر به علت ناقصه می شود یعنی سبب یک علت ناقصه است، شرط یک علت ناقصه است، عدم المانع یک علت ناقصه است، و وقتی این اجزاء با هم جمع شوند علت تامه بوجود می¬آید

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه (۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم- تفصیل محقق ۱۳۹۵/۰۸/۰۴    با توجه به مطالبی که در جلسات قبل بیان شد مشخص گردید که مقدمات داخلیه یا همان اجزاء مرکب، داخل در محل نزاع نمی¬باشند. تفصیل محقق عراقی محقق عراقی می¬فرمایند: برخی از اجزاء مرکبات اعتباری داخل در محل نزاع و برخی دیگر از محل نزاع خارج می¬باشند. ایشان می¬فرمایند: مرکب اعتباری مجموعه¬ای از اجزاء است که بین آن¬ها به نوعی وحدت اعتبار شده باشد. به عبارت دیگر مرکب اعتباری مانند مرکب حقیقی و مرکبی که مشتمل بر جنس و فصل باشد نیست که نیازی به معتبر در آن نباشد. مرکب اعتباری مانند نماز است ¬که شارع

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه-جهت دوم- کلام امام د ۱۳۹۵/۰۸/۰۳   خلاصه جلسه گذشته مطابق مبنای مشهور که مختار ما نیز موافق با ایشان است، اگر ملازمه مورد بحث در مقدمه واجب را، بین وجوب شرعی ذی المقدمه و وجوب شرعی مقدمه قرار دهیم، به واسطه دو اشکالی که محقق خراسانی بیان کردند قطعا باید قائل شویم که مقدمات داخلیه از محل نزاع خارج می باشند. به عبارت دیگر نمی توانیم بحث از تعلق امر مرکب به اجزاء مرکب نماییم و بگوییم آیا اجزاء مرکب نیز وجوب غیری پیدا می کنند یا خیر؟ محقق خراسانی فرمودند: تعلق امر به اجزاء هم از ناحیه مقتضی و هم از ناحیه

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم) ۱۳۹۵/۰۸/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در مورد امکان دخول مقدمه داخلیه بالمعنی الاخص در محل نزاع  یعنی وجوب مقدمه بود. در جلسه قبل بیان شد که محقق خراسانی دو اشکال بر داخل بودن مقدمه داخلیه بالمعنی الاخص در محل نزاع مطرح نموده اند و به استناد این دو اشکال فرمودند: مقدمه داخلیه بالمعنی الاخص، یعنی اجزاء مرکب از مورد نزاع در بحث مقدمه واجب خارج می باشند و نزاع تنها اختصاص به مقدمات خارجیه دارد. اشکال اول ایشان از ناحیه مقتضی بود؛ یعنی اساسا مقتضی برای وارد کردن اجزاء مرکب به محل نزاع وجود ندارد که این اشکال عمدتا مورد قبول

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم) ۱۳۹۵/۰۷/۲۸ خلاصه جلسه گذشته همان طور که بیان شد در مقدمه چهارم بحث از تقسیمات مقدمه واجب است. زیرا مقدمه به اعتبارات مختلف دارای تقسیمات مختلف است. تقسیم اول عبارت بود از تقسیم مقدمه به داخلیه و خارجیه که در مورد صحت تقسیم مقدمه به این دو قسم بحث کردیم و بیان کردیم که «لا اشکال فی اطلاق المقدمة علی الاجزاء» یعنی می توان اجزاء مرکب را به عنوان مقدمه به حساب آورد. لذا تعریفی که از مقدمه داخلیه بیان کردیم قابل اطلاق بر اجزاء مرکب می باشد و اطلاق عنوان مقدمه بر اجزاء آن¬ها صحیح است. جهت دوم که پیرامون

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه و خارجیه- جهت دوم) ۱۳۹۵/۰۷/۲۸   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه چهارم که بحث از تقسیمات مقدمه است عرض کردیم اولین تقسیم، تقسیم مقدمه به داخلیه و خارجیه  است. همانطور که بیان شد در تقسیم اول در دو جهت بحث می کنیم، اول اینکه اصل این تقسیم مورد قبول است یا خیر؟ دوم اینکه بر فرض صحت تقسیم آیا هر دو قسم داخل محل نزاع در مقدمه واجب می باشند یا فقط مقدمه خارجیه در محل نزاع داخل می باشد؟ جهت اول را جلسه گذشته متعرض شدیم و گفتیم نسبت به اطلاق مقدمه به مقدمه داخلیه اشکال شده است. یعنی اگر بر اجزاء مرکب، عنوان

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم موضوع جزئی: مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه چهارم- تقسیمات مقدمه(۱.مقدمات داخلیه وخارجیه) ۱۳۹۵/۰۷/۲۷   مروری بر جلسات گذشته تا کنون در موضوع مقدمه واجب سه مطلب به عنوان مقدمه بیان شد. مطلب اول این بود که آیا بحث مقدمه واجب یک مسئله اصولی است یا کلامی یا فقهی که به تفصیل درباره آن بحث شد و معلوم گردید که این مسئله یک مسئله اصولی است. مطلب سوم این بود که آیا بحث از مقدمه واجب از مسائل عقلیه علم اصول است یا یک مسئله لفظی است که در این مورد نیز به تفصیل بحث کردیم و فروع و شقوق مختلف را بیان کردیم و گفتیم هر چند این مسئله در مباحث الفاظ مطرح شده

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مقدمه سوم – بررسی کلام امام خمینی(ره) ۱۳۹۵/۰۷/۰۵   خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث در مقدمه سوم این شد که مسئله مقدمه واجب طبق مبنای مختار که محل نزاع را ملازمه بین الوجوبین قرار دادیم، طبق یک احتمال یک مسئله لفظی و طبق احتمال دیگر یک مسئله عقلی است. زیرا همانطور که بیان شد اگر دلالت التزامیه را از اقسام دلالت لفظیه بدانیم باید این  مسئله را یک مسئله لفظی و اگر دلالت التزامیه را از اقسام دلالت لفظیه به حساب بیاوریم       ( خلافا للمنطقیین ) مسئله یک مسئله عقلی می باشد. استدراک امام خمینی(ره) امام خمینی(ره) می فرمایند: حتی اگر دلالت التزامی را یک دلالت لفظی بدانیم باز هم مسئله

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی – مقدمه سوم( مسئله مقدمه واجب عقلی است یا لفظی ) ۱۳۹۵/۰۷/۰۴   مقدمه سوم : مسئله مقدمه واجب لفظی است یا عقلی؟ اهمیت این بحث به این دلیل است که در کتب اصولی معمولا مسئله مقدمه واجب را در مباحث الفاظ مورد بررسی قرار می-دهند. حال جای این سوال است که آیا واقعا این مسئله یک مسئله لفظی مانند سایر مباحث الفاظ است یا یک مسئله عقلی شمرده می¬شود؟ محقق خراسانی قائل به عقلی بودن این مسئله می باشند و می¬فرمایند: صرف قرار گرفتن این مسئله در مباحث الفاظ موجب لفظی بودن این مسئله نمی شود. این مطلب با تاکیدی که ایشان در مقدمه اول مبنی بر اصولی بودن

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه دوم(تحریر محل نزاع)- بررسی احتمال پنجم ۱۳۹۵/۰۷/۰۳   خلاصه جلسه گذشته  بحث در مقدمه دوم پیرامون محل نزاع  بود و از آنجا که در مسئله مقدمه واجب، سخن از ملازمه بین چیزی که متعلق به مقدمه و چیزی که متعلق به ذی المقدمه است می باشد؛ این مسئله یک مسئله اصولی محسوب می شود نه یک مسئله فقهی و کلامی و یا اینکه جزء مبادی محسوب گردد. اما مسئله در ما نحن فیه این است که ملازمه بین چه چیزی و چه چیزی است. در جلسات قبل بیان شد که امام خمینی(ره) در مقام اشکال به محقق خراسانی که طرفین ملازمه را به درستی تبیین نکرده است پنج احتمال

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی مقدمه دوم(تحریر محل نزاع)- احتمال پنجم ۱۳۹۵/۰۶/۲۹   خلاصه جلسه گذشته  همانطور که بیان شد، مقدمه دوم از مقدمات بحث مقدمه واجب مربوط به تحریر محل نزاع می باشد. در مقدمه اول ثابت شد مقدمه واجب یک مسئله اصولی است و فی الواقع درعلم اصول از ملازمه بین دو چیز که یکی مربوط به ذی المقدمه و دیگری مربوط به مقدمه می¬باشد بحث میشود. به تفصیل انظار را متعرض شدیم و معلوم گردید که بحث مقدمه واجب یک بحث استطرادی در علم اصول نیست، هر چند بر بعضی از مطالبی که مقدمتا مطرح می شود ثمره عملیه در خود علم اصول مترتب نمی¬شود اما قطعا در فقه و فروع فقهی