جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم مقصد سوم: مفاهیم – مقدمه دوم: آیا مفهوم از صفات مدلول است یا دلالت؟ – مقدمه سوم: آیا نزاع در باب مفهوم صغروی است یا کبروی؟ ۱۳۹۹/۱۱/۰۵         عرض کردیم قبل از ورود به بحث از مفاهیمی که باید در مورد آنها بحث شود مقدماتی را باید متعرض شویم. مقدمه اول در مورد تعریف مفهوم بود که دیروز بیان شد مقدمه دوم (آیا مفهوم از صفات مدلول است یا از صفات دلالت؟) محقق خراسانی معتقد است اگر مفهوم را وصف برای مدلول بدانیم اشبه است و اگر کسی آن را وصف برای دلالت بداند، وصف به حال متعلق موصوف است و لذا مجاز و به نوعی مسامحه محسوب می‎شود.

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم معنای لغوی و اصطلاحی مصلحت ۱۳۹۹/۱۱/۰۴ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته پیرامون محدوده کلی حضور مصلحت در عرصه علم فقه مطالبی ایراد شد. البته در جلسات قبل از آن هم به موضوع حضور عنصر مصلحت در عرصه بعضی از علوم مربوط به فقه یا غیر آن اشاراتی داشتیم. محصل آنچه که گفته شد این بود که مصلحت به طور کلی در سه ساحت در عرصه علم فقه می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد. یکی در عرصه استنباط. دیگری در مرحله تطبیق؛ و سرانجام در مرحله اجرا. که البته مرحله تطبیق و اجرا هم قابل تداخل هستند. به هر حال چه دو ساحت و چه سه ساحت برای حضور مصلحت در عرصه علم فقه و

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم مسئله ۲۳- ادله لزوم حجاب زن – دلیل اول: آیات – آیه دوم: آیه ۵۹ احزاب ۱۳۹۹/۱۱/۰۴         آیه دوم: آیه ۵۹ احزاب بحث در ادله لزوم ستر و حجاب زن بود. گفتیم به آیاتی از قرآن استدلال شده که لازم است زن پوشش و حجاب داشته باشد. آیه اول مورد بررسی قرار گرفت؛ آیه دوم، آیه ۵۹ سوره احزاب است. می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُل لِّأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّـهُ غَفُورًا رَّحِيمًا»؛ ای پیامبر خدا، به همسران و دخترانت و زنان مؤمن بگو جلباب‌های خود را بر خویش قرار دهند و فرو افکنند؛ این کار برای اینکه

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم مقصد سوم: مفاهیم – مقدمه اول: تعریف مفهوم ۱۳۹۹/۱۱/۰۴         مقصد سوم: مفاهیم بحث در مقصد ثالث از مقاصد هفتگانه است که محقق خراسانی در کتاب کفایه مطرح کردند. تا کنون درباره مقدماتی که در کفایه متعرض شدند بحث کردیم. محقق خراسانی حدود سیزده مقدمه بیان کردند و ما با اضافه کردن برخی مطالب و تفکیک بعضی از این مطالب مقدمات بیشتری را برشمردیم. عنوان مقصد اول اوامر بود، عنوان مقصد دوم نواهی و مقصد سوم درباره مفاهیم است. قبل از ورود به بحث از خود مفاهیم یعنی مفهوم شرط، وصف، لقب، عدد و غایت، محقق خراسانی مقدماتی را ذکر می‎کنند که البته چندان اهمیتی از نظر عملی ندارد،

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهلم وجه تقدیم زبان بر سایر اعضا: ۱. اشراف زبان بر سایر اعضا – ۲. کلام، زیباترین و زشت‌ترین مخلوقات – ۳. کلام، منشأ خطاها و گناهان – ۴. زبان معیار تقوا ۱۳۹۹/۱۰/۰۳ شرح رسالة الحقوق در مورد حق زبان عرض کردیم که امام سجاد(ع) با بیان حقوق مربوط به زبان شروع کردند؛ «وَ أَمَّا حَقُّ اللِّسَانِ فَإِكْرَامُهُ‏ عَنِ‏ الْخَنَى وَ تَعْوِيدُهُ الْخَيْرَ وَ حَمْلُهُ عَلَى الْأَدَبِ وَ إِجْمَامُهُ إِلَّا لِمَوْضِعِ الْحَاجَةِ وَ الْمَنْفَعَةِ لِلدِّينِ وَ الدُّنْيَا وَ إِعْفَاؤُهُ عَنِ الْفُضُولِ الشَّنِعَةِ الْقَلِيلَةِ الْفَائِدَةِ الَّتِي لَا يُؤْمَنُ ضَرَرُهَا مَعَ قِلَّةِ عَائِدَتِهَا وَ يُعَدُّ شَاهِدُ الْعَقْلِ وَ الدَّلِيلُ عَلَيْهِ وَ تَزَيُّنُ الْعَاقِلِ بِعَقْلِهِ [وَ] حُسْنُ سِيرَتِهِ فِي لِسَانِهِ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ‏ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ». می‌فرماید

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم آیا نهی از شئ مقتضی فساد است یا خیر؟ برررسی کلام ابوحنیفه و شیبانی در باب عبادات ۱۳۹۹/۱۰/۲۳         خلاصه جلسه گذشته تقریبا آنچه پیرامون مطالب ابوحنیفه و شیبانی درباره دلالت نهی از معامله بر صحت بود را بیان کردیم. اصل استدلال این دو نفر و اشکال محقق خراسانی و انظاری که پیرامون کلمات محقق خراسانی مطرح شده بود مورد رسیدگی قرار گرفت. به هر حال نتیجه این شد که اگر نهی از معامله نهی تکلیفی باشد و در عین حال ما معامله را به همان معنایی که نزد عقلا رایج و متعارف است بدانیم، کاشف از صحت است لکن کلام در این است که نهی از معامله نوعا

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم مسئله ۲۳- ادله لزوم حجاب زن – دلیل اول: آیات – آیه ۵۳ احزاب – بررسی دو اشکال پیرامون آیه ۱۳۹۹/۱۰/۲۳         بررسی دو اشکال پیرامون آیه ۵۳ احزاب بحث در ادله لزوم حجاب و پوشش زن بود. عرض کردیم به آیاتی از قرآن برای این منظور استناد شده است. آیه اول را در جلسه قبل ذکر کردیم که آیه ۵۳ سوره احزاب بود. لکن برای اینکه بحث در این آیه تکمیل شود، خوب است به دو اشکالی که به این آیه مربوط است پاسخ دهیم. اشکال اول اشکال اول این بود که در آیه ۵۵ این چنین آمده: «لَّا جُنَاحَ عَلَيْهِنَّ فِي آبَائِهِنَّ وَلَا أَبْنَائِهِنَّ وَلَا إِخْوَانِهِنَّ وَلَا

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم سخن گفتن از جنس عمل است ۱۳۹۹/۱۰/۲۳ سخن گفتن از جنس عمل است بحث به حقّ اللسان رسید؛ عرض کردیم چرا امام سجاد(ع) زبان را در ذکر و اشاره بر سایر اعضا از هفت عضو مقدم کرد. گفتیم آثار فردی و اجتماعی زبان چیست. نکته دیگری که قبل از توضیح این پنج حق که امام سجاد(ع) ذکر کرده‌اند، لازم است متعرض آن شویم این است که ما باید سخن گفتن را یک عمل و فعل به‌حساب آوریم. تذکر این نکته هم به این دلیل است که در برخی روایات به این نکته تکیه شده و هم به این دلیل است که در تلقی‌ها و فرهنگ‌های مختلف کأن گفتار چیزی جدای از عمل

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم مسئله ۲۳- ادله حجاب زن– دلیل اول: کتاب – بررسی آیه اول (۵۳ احزاب) ۱۳۹۹/۱۰/۲۲         بررسی استدلال به آیه اول (۵۳ احزاب) عرض شد در آیه ۵۳ سوره احزاب با استناد به مقدماتی، برخی استدلال کرده‌اند که این آیه دال بر وجوب حجاب و پوشش در مورد زنان است. تقریباً استدلال به این آیه مبتنی بر چهار مقدمه بود؛ حالا می‌خواهیم بررسی کنیم و ببینیم آیا این استدلال تمام است یا نه. بررسی مقدمه اول، دوم و سوم مقدمه اول این بود که این آیه تکلیفی را در خصوص مؤمنان نسبت به زنان پیامبر(ص) ثابت نمی‌کند بلکه تکلیف نسبت به خودِ زنان پیامبر(ص) هم ثابت می‌شود. این مقدمه