دروس

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم ادله عدم تحریف- روایات (روایات عرضه اخبار مرویه از ائمه (ع) به کتاب) ۱۳۹۱/۱۱/۲۳ بحث در دلیل دوم بر عدم تحریف قرآن بود، در این مورد به حدیث ثقلین به دو وجه استدلال شد و پاسخ اشکالات و شبهات مربوط به آن هم بیان گردید. طائفه دوم طائفه دوم از روایات، روایات کثیره‏ای است که بر لزوم عرض اخبار بر کتاب دلالت می‏کند، طبق این روایات باید اخبار مرویه از ائمه (ع) به قرآن عرضه شود و آنچه موافق با قرآن است اخذ و آنچه مخالف قرآن است کنار گذاشته شود، ما این روایات را قبلاً در جای خود ذکر کرده‏ایم لذا لزومی برای تکرار آنها نیست اما مسئله مهم این است

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم ادله عدم تحریف- روایات (حدیث ثقلین) ۱۳۹۱/۱۱/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به روایات مبنی بر عدم تحریف در قرآن بود، حدیث ثقلین به دو وجه مورد استدلال قرار گرفت که هر دو وجه را بیان کردیم، محصل وجه دوم این بود که اگر ما قائل به تحریف قرآن شویم مستلزم عدم امکان تمسک به قرآن است در حالی که امکان تمسک به قرآن وجود دارد پس معلوم می‏شود قول به تحریف باطل است، اشکالاتی نسبت به این استدلال شده که یک اشکال را در جلسه گذشته بیان کردیم. اشکال دوم آن مقداری که برای تمسک به قرآن لازم است آیات الاحکام و قوانینی است که به عمل مکلفین مربوط می‏شود؛

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست ادله عدم تحریف- روایات (حدیث ثقلین) ۱۳۹۱/۱۱/۱۴ بحث در استدلال به روایات مبنی بر عدم تحریف در قرآن بود، عرض کردیم اولین روایتی که مورد استدلال قرار گرفته حدیث ثقلین است، در مورد استدلال به این حدیث دو وجه ذکر شده که وجه اول را در جلسه گذشته بیان کردیم. وجه دوم قول به تحریف مستلزم عدم امکان تمسک به کتاب است؛ یعنی می‏توانیم این وجه را در قالب یک قیاس استثنایی قرار دهیم به این نحو که اگر قرآن تحریف شده باشد امکان تمسک به کتاب نیست در حالی که امکان تمسک به کتاب الی یوم القیامة وجود دارد، نتیجه آنکه تحریف در قرآن راه ندارد، طبق آنچه در قیاس استثنایی جریان دارد،

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم ادله عدم تحریف- روایات ۱۳۹۱/۱۱/۰۷ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم به ادله اربعه برای عدم تحریف قرآن تمسک شده است، دلیل اول کتاب بود، عرض کردیم به دو آیه از آیات قرآن در این رابطه استدلال شده که این استدلال به همراه اشکالات و پاسخ‏های آن ذکر شد. بیانی را هم علامه طباطبایی ذکر کردند که گفتیم این بیان هم به دلیل اول ملحق می‏شود. دلیل دوم، روایات است و یکی از آن روایات حدیث ثقلین می‏باشد، گفتیم برای تقریب استدلال به حدیث ثقلین دو وجه ذکر شده که وجه اول را بیان کردیم. محصل وجه اول این بود که طبق ظاهر حدیث هم کتاب و سنت مستقلاً حجت‏اند و هم اثر عدم ضلالت

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم ادله عدم تحریف – کتاب ۱۳۹۱/۱۱/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم تحریف بود، عرض کردیم به ادله اربعه بر عدم تحریف قرآن تمسک شده، دلیل اول آیاتی از قرآن بود که در این رابطه به دو آیه اشاره شد، استدلال به این دو آیه و اشکالاتی که بر استدلال به این دو آیه بود را ذکر کردیم و از آنها پاسخ دادیم. نتیجه این شد که دلیل اول (کتاب) تمام است و عدم تحریف در قرآن را ثابت می‏‏کند. بیان دیگر در استدلال به کتاب دلیل دیگری هم در اینجا وجود دارد که به کتاب وابسته است یعنی آیه‏ای از آیات قرآن نیست لکن مطالبی است که مبتنی بر اوصافی است که

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم ادله عدم تحریف – کتاب (آیه دوم) ۱۳۹۱/۱۰/۱۰ بحث در اشکالات وارد بر استدلال به آیه حفظ بود، تا اینجا چهار اشکال بر استدلال به این آیه مورد بررسی قرار گرفت. اشکال پنجم بر فرض دلالت آیه حفظ را بر عدم تحریف بپذیریم، این آیه فقط عدم تحریف را نسبت به آیاتی که تا زمان نزول این آیه نازل شده ثابت می‏کند اما پس از این آیه هم آیات و سور زیادی نازل شده که مشمول آیه حفظ نیستند. آیه حفظ مکی است یعنی آنچه که ما تا اینجا نازل کردیم را حفظ می‏کنیم اما نسبت به آیاتی که پس از این زمان و در مدینه نازل شده که اکثر آیات هم می‏باشند اثبات

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم ادله عدم تحریف – کتاب (آیه دوم) ۱۳۹۱/۱۰/۰۴ اشکال دوم منظور از حفظ آن گونه که مستدل ادعا می‏کند، صیانت نیست، استدلال بر این پایه استوار است که حفظ به معنای صیانت قرآن از تحریف و تغییر دانسته شود لکن احتمال دارد که حفظ در این آیه به معنای علم باشد که در این صورت معنای آیه این می‏شود «انا نحن نزلنا الذکر و انا له لعالمون» که اگر این احتمال را در مورد این آیه بپذیریم این آیه دلالت بر عدم تحریف نخواهد داشت، همین که در حد احتمال هم مطرح شود نمی‏توان به این آیه بر مدعا استدلال کرد. این احتمال را میرزای قمی ذکر کرده است. [۱] پاسخ این احتمال اگر

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم ادله عدم تحریف – کتاب (آیه دوم) ۱۳۹۱/۱۰/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله عدم تحریف در قرآن بود، عرض شد به ادله اربعه برای اثبات عدم تحریف در قرآن استناد شده است که ما به دلیل اول یعنی کتاب اشاره و در این زمینه یک آیه را ذکر و بررسی کردیم. آیه دوم: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» [۱] ؛ خداوند متعال در این آیه می‏فرماید: ما قرآن را نازل کردیم و آن را حفظ خواهیم کرد. این آیه به همراه تأکیداتی که در آن وارد شده بر حفظ قرآن از همه اموری که ممکن است به قرآن آسیب بزند از جمله تحریف و تغییر در قرآن دلالت می‏کند لذا

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم ادله عدم تحریف – کتاب (آیه اول) ۱۳۹۱/۰۹/۲۷ خلاصه جلسه گذشته بحث ما در دلیل اول بر عدم تحریف قرآن بود، عرض کردیم دلیل اول کتاب است یعنی به بعضی از آیات قرآن برای اثبات عدم تحریف استناد شده است. آیه اول آیه شریفه «إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالذِّكْرِ لَمَّا جَاءَهُمْ وَ إِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ* لاَ يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لاَ مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ» [۱] بود که گفتیم بر طبق این آیه طبیعت باطل که با الف و لام جنس آمده به وسیله لا نفی شده و این دلالت می‏کند بر اینکه همه اقسام و مصادیق باطل از قرآن نفی شده و یکی از مصادیق باطل هم تحریف است لذا

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم ادله عدم تحریف – کتاب (آیه اول) ۱۳۹۱/۰۹/۲۵ موضوع بحث، تحریف قرآن بود. شبهات و ادله قائلین به تحریف مورد نقد و بررسی قرار گرفت، اکنون لازم است به مناقشات و اشکالاتی که به ادله قائلین به عدم تحریف وارد شده پاسخ داده شود، چون قائلین به عدم تحریف بر مدعای خودشان ادله‏ای را اقامه کرده‏اند، اشکالاتی از ناحیه قائلین به تحریف، متوجه این ادله شده است، بنابراین بعد از آنکه شبهات قائلین به تحریف و ادله آنها پاسخ داده شده مناسب است برای تکمیل بحث، اشکالاتی هم که آنها به این ادله یعنی ادله عدم تحریف وارد کرده‏اند پاسخ دهیم و برای این منظور باید ادله قائلین به عدم تحریف را هم ذکر

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم ادله تحریف – اعتبار ۱۳۹۱/۰۹/۱۸ تا اینجا چهار دلیل از ادله قائلین به تحریف را ذکر کردیم و در مورد این ادله بحث و بررسی به عمل آمد و معلوم شد که هیچ یک از این ادله قابل استناد نیست. دلیل پنجم: دلیل اعتبار مرحوم آخوند در کفایة الاصول این دلیل را مطرح کرده است. منظور از این عنوان این است که اعتبار، مساعد تحریف است. توضیح مطلب این است که با ملاحظه بعضی از آیات قرآن معلوم می‏شود که بعضاً ارتباطی بین اجزاء آن آیات وجود ندارد مثلاً گاهی بین صدر و ذیل یک آیه ارتباط نیست یا بین شرط و جزاء که در آیه ذکر شده ارتباط وجود ندارد و نفس این

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم ادله تحریف – روایات ۱۳۹۱/۰۹/۱۳ تا اینجا در مورد سه طائفه از روایات که به استناد آنها مدعی وقوع تحریف در قرآن شده‏اند بحث کردیم و مشخص شد هیچ کدام از این روایات طوائف ثلاثه بر تحریف دلالت ندارد. سه طائفه دیگر باقی مانده که این سه را هم مورد بررسی قرار می‏دهیم. طائفه چهارم روایاتی که دلالت بر نقص بعضی آیات از برخی کلمات و یا نقص بعضی از آیات از بعضی سور دارد؛ یعنی یا یک کلمه‏ای از یک آیه کم شده و یا آیه‏ای از سوره‏ای کم شده که این عین مدعای به وقوع تحریف است؛ چون بحث در وقوع تحریف به نقیصه در قرآن است و لازمه این روایات هم

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم ادله تحریف – روایات ۱۳۹۱/۰۹/۱۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در ادله تحریف قرآن بود، عرض کردیم به چند دلیل برای اثبات تحریف در قرآن استدلال شده که چون به خاطر تعطیلات دهه اول محرم بین مطالب فاصله افتاده اجمالاً به مباحث گذشته اشاره­ای می­کنیم. دلیل اول و دوم و سوم تحریف مورد بررسی قرار گرفت، دلیل چهارم روایات بود که به چند طائفه از روایات برای اثبات تحریف استناد شده که تا اینجا ما دو طائفه را مورد بررسی قرار دادیم، طائفه اول روایاتی بود که در آنها به صراحت الفاظ تغییر و تحریف و تبدیل ذکر شده بود و از آنها استفاده می­شد که در قرآن تحریف و تغییر صورت گرفته است، طائفه

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم ادله تحریف- روایات ۱۳۹۱/۰۸/۱۵ عرض کردیم دلیل چهارم از ادله قائلین به تحریف، روایات است، این روایات چند طائفه­اند که طائفه اول مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مشخص شد که طائفه اولی دلالت بر تحریف در قرآن ندارند. طائفه دوم روایاتی که بر ذکر نام امیرالمؤمنین(ع) و ائمه معصومین(ع) در برخی از آیات دلالت می­کنند. این روایات که متعدد است و در بعضی از جوامع روایی وارد شده دلالت می­کند بر اینکه به صراحت نام امیرالمؤمنین(ع) در بعضی از آیات ذکر شده که اگر به استناد روایات این اسامی در قرآن مورد تصریح قرار گرفته و از طرفی قرآن فعلی خالی از این اسامی می­باشد این نشان دهنده آن است که در

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم ادله تحریف- روایات ۱۳۹۱/۰۸/۰۸ خلاصه جلسه گذشته دلیل چهارم بر وقوع تحریف در قرآن روایات بود، عرض کردیم به طوائفی از روایات بر وقوع تحریف در قرآن استدلال شده که طائفه اولی از روایات را در جلسه گذشته ذکر کردیم، در این طائفه روایات کثیری وجود دارد که بر وقوع تغییر، تبدیل و تحریف در قرآن دلالت می­کند، در این روایات این گونه وارد شده که جمعی از امت پیامبر(ص) قرآن را تغییر دادند و یا تبدیل و تحریف کردند و خود این الفاظ به صراحت در لسان روایات وارد شده است. بررسی طائفه اول همان گونه که ما سابقاً و در ابتدای بحث اشاره کردیم تحریف دارای معانی مختلف است و معنای مورد

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم ادله تحریف- روایات ۱۳۹۱/۰۸/۰۶ بحث در ادله تحریف بود، تا اینجا سه دلیل را ذکر و مورد بررسی قرار دادیم. دلیل چهارم: روایات ادعا شده روایات زیادی در مورد وقوع تحریف در قرآن وارد شده که حداقل تواتر اجمالی دارند یعنی روایات به حدی از کثرت است که موجب علم اجمالی به صدور برخی از این روایات از معصومین می­شود. باید این روایات را که چند طائفه­اند ذکر کنیم ببینیم از نظر سندی و دلالی قابل قبول­اند یا نه. طائفه اول روایاتی است که در آنها به صراحت تعبیر تحریف یا تغییر یا تبدیل به کار رفته است. روایت اول عن علی بن سوید السائی قال: «کتب إلیّ ابوالحسن الاول(ع) و هو فی السّجن

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم ادله تحریف ۱۳۹۱/۰۷/۲۹ بحث در ادله تحریف قرآن بود، دلیل اول و دوم ذکر و مورد بررسی قرار گرفت. دلیل سوم دلیل سوم بر تحریف قرآن متشکل از دو مقدمه است: مقدمه اول اگر چه قرآن تماماً در عصر پیامبر(ص) نازل شده ولی جمع­آوری و مرتب کردن آن بعد از زمان پیامبر(ص) واقع شده است، در زمان پیامبر(ص) وقتی آیه­ای نازل می­شد اصحاب آن را در الواح مختلف که یا پوست حیوان و یا بعضی سنگ­ها بود می­نوشتند و حفظ می­کردند و این به صورت پراکنده بین اصحاب وجود داشت و این گونه نبود که همه آیاتی که نازل شده نزد تک­تک اصحاب باشد، چه بسا آیه­ای نازل می­شد که در هنگام نزول فقط

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم ادله تحریف ۱۳۹۱/۰۷/۲۲ بحث در ادله قائلین به تحریف در قرآن بود، دلیل اول از ادله قائلین به تحریف ذکر و مورد نقد و اشکال قرار گرفت. دلیل دوم دلیل دوم که بعضی از جمله صاحب مستدرک الوسائل آن را نقل کرده­اند این است که ایشان می­فرماید در اینکه امیرالمؤمنین(ع) مصحفی داشته که غیر از این مصحف موجود نزد مسلمین است تردیدی نیست، بعد از رحلت رسول گرامی اسلام امیرالمؤمنین علی(ع) قرآنی را که در زمان پیامبر(ص) و به امر ایشان جمع­آوری کرده بود بر پشت شتر گذاشت و به مسجد آورد لکن بعضی از اعضاء کمیته یکسان سازی مصاحف گفتند ما نیازی به قرآن تو نداریم و ما خود این کار را انجام

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم ادله تحریف ۱۳۹۱/۰۷/۱۷ خلاصه جلسه گذشته دلیل اول قائلین به تحریف این بود که تحریف در بین یهود و نصاری نسبت به تورات و انجیل قطعاً واقع شده و بر طبق روایات هر چه در امت­های سابقه واقع شده در این امت هم واقع می­شود، نتیجه آنکه تحریف نسبت به قرآن واقع شده است. عرض کردیم مقدمه اول مورد قبول است و مقدمه دوم هم مطلبی است که روایات متواتره­ای بر آن دلالت می­کند. بررسی دلیل اول چند اشکال به این دلیل وارد است: اشکال اول این روایات قطعاً متواتر نیستند و شاهد مهم عدم تواتر این روایات این است که در کتب اربعه ذکر نشده­اند و نهایت چیزی که می­توان گفت این است

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم ادله تحریف ۱۳۹۱/۰۷/۱۵ بعد از مقدمه­ای که پیرامون تحریف و معانی لغوی و اصطلاحی آن ذکر کردیم ادله تحریف باید مورد بررسی قرار گیرد ببینیم آیا این ادله می­تواند اثبات این مدعا را بکند یا نه؟ دلیل اول اولین دلیلی که حاجی نوری به آن استدلال کرده و بر آن تأکید می­کند از دو مقدمه تشکیل شده: مقدمه اول قطعاً تحریف در تورات و انجیل واقع شده و شکی هم در آن نیست و شواهد زیادی بر وقوع تحریف در تورات و انجیل وجود دارد، علاوه بر گواه تاریخ در بین خود مسیحیان و یهودیان اناجیل و تورات­های متعدد وجود دارد و این تعدد به همراه تفاوت­ها و اختلافات و تناقض­های زیادی است، گاهی