سایر دروس

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم جمع‌بندی ادله قاعده_ تطبیقات قاعده ۱۳۹۶/۱۱/۰۳   جمع‌بندی ادله قاعده محصل مباحثی که درباره ادله قاعده حرمت اعانه علی الاثم بیان کردیم این شد که از بین پنج دلیل، نَه آیه و نَه روایات و نَه اجماع دلالت بر حرمت اعانه علی الاثم ندارد، اما حکم عقل و عقلا می‌تواند حرمت اعانه علی الاثم را اثبات کند. بر این اساس اگر ما دلیل قاعده را حکم مستقل عقل بدانیم همانطور که در گذشته هم گفتیم، فرقی نمی‌کند که مقدمه از مقدمات بعیده باشد یا قریبه، مقدمه منحصر باشد یا غیر منحصر، جزء اخیر علت تامه باشد یا نباشد، قصد به ترتب معان علیه از سوی معین باشد یا نباشد، علم به تحقق

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم بررسی یک اشکال به دلیل چهارم ۱۳۹۶/۱۰/۲۷   اشکال به دلیل چهارم درباره دلیل عقل اشکالی از ناحیه برخی ازبزرگان مطرح شده که مناسب است این اشکال مورد رسیدگی قرار بگیرد. اشکال این است که بین اعانه بر حرام و منع از منکر خلط صورت گرفته است، آنچه از نظر عقل قبیح است اجتناب از منع از منکر مع التمکن منه است. یعنی اگر کسی بتواند از منکر منع کند ولی این کار را انجام ندهد این از نظر عقل مستحق مذمت است و این کار قبیح است، چون منع از منکر مع التمکن واجبٌ، و اینجا در واقع بین این مسئله و مسئله اعانه بر حرام خلط شده است، آنچه در دلیل عقلی

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم ادله قاعدة_ دلیل چهارم و پنجم: عقل و عقلاء ۱۳۹۶/۱۰/۲۶   دلیل چهارم: حکم عقل دلیل چهارم بر حرمت اعانه بر اثم عقل است، عقل حکم می‌کند به قبح اعانه بر معصیت و این به ملاک حکم به قبح اتیان خود منکر است، این مسلم است، یعنی به همان ملاکی که اتیان منکر عقلاً قبیح است، اعانه هم قبیح است، به همان ملاکی که امر به معصیت و منکر قبیح است، اعانه هم حرام است، به همان ملاکی که اغراء به معصیت و منکر حرام است، اعانه هم حرام است، یعنی عقل مستقلاً حکم می‌کند به قبح تهیه اسباب و اعانه بر فعل قبیح و منکر و چنین کسی از دید عقل مستحق عقوبت

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم ادله قاعده_ دلیل دوم( روایات (طائفه اول) ۱۳۹۶/۱۰/۲۰   طایفه سوم: فحوای روایات دال بر حرمت رضایت بر گناه بحث در استدلال به روایات بر حرمت اعانه علی الاثم بود، دو طایفه از روایات ذکر شد. طایفه سوم فحوای روایاتی است که دلالت بر حرمت رضایت به گناه و معصیت دارد، چند نمونه از این روایات را نقل می‌کنم و بعد تقریب استدلال به این روایات را بیان خواهیم کرد. روایت اول عن جابر الجعفی عن ابی جعفر(ع) قال: «إذا أرَدْتَ أنْ تَعْلَمَ أنَّ فیكَ خَیْراً، فَانْظُرْ إلى قَلْبِكَ»، اگر می‌خواهی بدانی که در تو خیر است، به قلب خود نگاه کن، « وَ إذا كانَ یُبْغِضُ أهْلَ طاعَهِ اللّهِ وَ یُحِبّ أهْلَ مَعْصِیَتِهِ

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم ادله قاعده_ دلیل دوم: روایات(بررسی طایفه دوم) ۱۳۹۶/۱۰/۱۹   خلاصه جلسه گذشته بحث در استدلال به روایات بر حرمت اعانه علی الاثم بود، عرض کردیم سه طایفه از روایات برای استدلال ذکر شده است، طایفه اولی که خودش متضمن سه قسم بود روایاتی است که دلالت بر حرمت اعانه بر یک معصیت خاص دارد، استدلال به این روایات ذکر شد و معلوم شد که این روایات دلالت بر مدعا ندارد. طایفه دوم: روایات دال بر حرمت معونه الظالمین طایفه دوم، روایات دال بر حرمت معونه الظالمین است، بخش عمده این روایات در باب ۴۲ از ابواب ما یکتسب به، از کتاب التجارة در وسائل ذکر شده است، شاید حدود ۱۷ یا ۱۸ روایت است،

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم ادله قاعده_ دلیل دوم( روایات (طائفه اول) ۱۳۹۶/۱۰/۱۳    بحث در ادله حرمت اعانه علی الاثم بود، اولین دلیل یعنی آیه«ولا تعاونوا علی الاثم و العدوان» مورد بررسی قرار گرفت و نهایتاً مشخص شد که این آیه قابلیت استدلال ندارد، دلیل دوم: روایات دلیل دوم روایات است، روایاتی که در این مقام می‌توانند مورد استناد قرار بگیرند سه طایفه هستند: ۱. طایفه اول روایاتی هستند که دال بر حرمت اعانه در مورد معصیت خاصی می‌باشد، که از مجموع آنها استفاده می‌شود اعانه بر اثم به عنوان کلی حرام است. ۲. طایفه دوم روایات دال بر حرمت معونة الظالمین است. ۳. طایفه سوم فحوای روایات دال بر حرمت رضایت به اثم و گناه است. پس

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم ادله قاعده_ دلیل اول: آیه_ اشکال پنجم و بررسی آن_جمع¬بندی استدلال به آیه ۱۳۹۶/۱۰/۰۶   اشکال چهارم به آیه تعاون مطرح شد و مشخص شد که این اشکال به این آیه وارد است. پاسخ پنجم به اشکال چهارم پاسخ پنجمی هم به این آیه داده شده است که بنظر می‌رسد صحیح نیست. پاسخ این است که درست است که تعاون به معنای مشارکت در فعل و صدور فعل واحد از دو طرف است، یعنی این معنا را پذیرفته است، اما در این آیه از این معنا الغاء خصوصیت می‌شود و حکم مربوط به تعاون تسرّی پیدا می‌کند به اعانه و تهیه مقدمات فعل غیر. اشکال این بود که تعاون به معنای مشارکت در صدور

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم ادله قاعده_ دلیل اول: آیه_اشکال چهارم و بررسی آن ۱۳۹۶/۱۰/۰۵   خلاصه جلسات گذشته بحث در استدلال به آیه «لاتعاونوا علی الاثم و العدوان» برای اثبات حرمت اعانه بر اثم بود. عرض کردیم اشکالاتی متوجه استدلال به این آیه شده است، تا به اینجا چهار اشکال را مطرح کردیم، اشکال چهارم که محقق ایروانی و بعضی از اتباع ایشان مطرح کرده‌اند این است که اساساً در این آیه نهی از تعاون بر اثم شده است، و این با اعانه علی الاثم متفاوت است، مقتضای باب تفاعل، اجتماع بر اتیان به اثم است، مثل اینکه گروهی با هم مشارکت داشته باشند در قتل نفوس و غارت اموال بنابر این لا تعاونوا نهی می‌کند از اجتماع

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم ادله قاعده_ دلیل اول: کتاب_ اشکال سوم و چهارم و بررسی آن‌ها ۱۳۹۶/۰۹/۲۹   در بحث از ادله و مستندات قاعده حرمت اعانه علی الاثم از آیه دوم سوره مائده اجمالاً مطالبی را بیان کردیم، عرض کردیم تقریب استدلال به این آیه چگونه است و اشکالاتی متوجه این استدلال شده است، دو اشکال را دیروز بیان کردیم و پاسخ داده شد. اشکال سوم اشکال سوم این است که نهی موجود در آیه نهی ارشادی است، و چون نهی ارشادی است و ثواب و عقاب بر آن مترتب نمی‌شود مناسب استدلال نیست، ما در صورتی می‌توانیم به حرمت اعانه بر اثم حکم کنیم که نهی، نهی مولوی باشد در حالی که این نهی ارشادی است،

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم ادله قاعده_ دلیل اول: آیه_اشکال اول و دوم و بررسی آن‌ها ۱۳۹۶/۰۹/۲۸    بخش اول مطالب پیرامون قاعده حرمت اعانه علی الاثم که پیرامون مفهوم شناسی این قاعده بود گذشت، درباره معنای اعانه و اثم به تفصیل صحبت کردیم و قیودی که در صدق مفهومی اعانه دخیل است را مورد بررسی قرار دادیم، درباره معنای اثم هم همینطور، حال نوبت بحث از مستندات این قاعده است. ادله قاعده اعانه بر اثم به ادله اربعه برای این قاعده استناد شده است، آیه، روایت، اجماع و عقل. دلیل اول: کتاب اما از کتاب به آیه دوم سوره مائده تمسک شده است، «لاتُحِلُّوا شَعَائِرَاللَّهِ … وَلایَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍأَ نْصَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِالْحَرَامِ أَنْتَ عْتَدُوا وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم مفهوم اعانه- جهت سوم و چهارم و پنجم ۱۳۹۶/۰۹/۲۲   خلاصه جلسه گذشته درباره مفهوم شناسی اعانه همه قیود و اجزایی که دخالت آنها در صدق مفهوم اعانه محتمل بود مورد بررسی قرار گرفت و از بین همه آنها تنها دو قید مورد پذیرش قرار گرفت که در صدق مفهوم اعانه مدخلیت دارند. چند مطلب جزیی درمورد مفهوم اعانه باقی مانده که آن را هم عرض می‌کنیم و ان‌شاءالله وارد بحث از مفهوم اثم بشویم. دو نکته درباره مفهوم اعانه نکته اول:یک نکته اینکه آیا اعانه فقط به معنای مساعدت عملی است یا شامل مساعدت و یاری فکری و معنوی هم می‌شود، این را قبلاً اشارةً ذکر کرده ایم. در تعریفی که از اعانه

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم مفهوم اعانه- جهت سوم و چهارم و پنجم ۱۳۹۶/۰۹/۲۱ خلاصه جلسه گذشته در بحث از مفاهیمی که در عبارت این قاعده بکار رفته است عرض کردیم ابتدا درباره مفهوم اعانه لازم است، پنج جهت در این رابطه رسیدگی شود. تا به اینجا به دو جهت رسیدگی شد:یکی اینکه آیا در صدق مفهوم اعانه قصد معین به ترتب حرام مدخلیت دارد یا خیر، نتیجه مباحثی که مطرح شد و اقوال و ادله‌ای که در اینباره ارائه شده این که به نظر ما قصد معتبر نیست، گرچه کثیری از بزرگان قصد را در صدق مفهوم اعانه دخیل می‌دانستند. جهت دوم بررسی اعتبار ترتب و وقوع معان علیه در خارج بود. اقوال مربوط به این جهت هم

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم مفهوم اعانه- جهت دوم: بررسی اعتبار وقوع معان علیه در خارج- در صدق اعانه- حق در مسئله ۱۳۹۶/۰۹/۰۹ خلاصه جلسه گذشته درجلسه گذشته ادله قول به اعتبار ترتب معان علیه در صدق اعانه و نیز ادله قول به عدم اعتبار این قید را ذکر کردیم، ما مجموعا از پنج دلیلی که در این‌باره ذکر کردیم سه دلیل از ادله اعتبار بود و دو دلیل از ادله عدم اعتبار. حق در مسئله حال اگر بخواهیم یک ارزیابی راجع به این ادله داشته باشیم و جمع‌بندی کنیم به نظر ما حق این است که این قید اعتبار دارد، یعنی برای صدق عنوان «الاعانه علی الاثم» وقوع معان علیه و یا ترتب معان علیه در خارج مدخلیت

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مفهوم اعانه –بررسی اعتبار وقوع معان علیه در خارج ۱۳۹۶/۰۹/۰۷ جهت دوم: بررسی اعتبار وقوع معان علیه در خارج در مفهوم اعانه در بحث از قاعده حرمت اعانه علی الاثم عرض کردیم ابتداءً جهاتی لازم است مورد بررسی قرار بگیرد. جهت اولی که بحث از اعتبار قصد در تحقق مفهوم اعانه بود مورد بحث واقع شد، جهت دوم درباره اعتبار ترتب معان علیه یا به تعبیر دیگر تحقق نتیجه در خارج، در صدق اعانه است، به این معنا که آیا در صدق اعانه وقوع معان علیه در خارج معتبر است، به گونه ای که اگر معان علیه در خارج محقق نشد، آنگاه اعانه بر اثم صدق نمی‌کند یا خیر؟ ما عرض کردیم این جهاتی

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم مفهوم اعانه ـ بررسی اعتبار قصد در اعانه ۱۳۹۶/۰۸/۱۰ نتیجه بحث از اعتبار قصد نتیجه بحث در اعتبار قصد در مفهوم اعانه این شد که در بین اقوالی که در این رابطه ارائه شده، به نظر می‎رسد قول به تفصیل، قول صحیح باشد. البته با ملاحظه‎ای که ما نسبت به این قول عرض کردیم؛ این‎که یک ملاک کلی برای تحقق مفهوم اعانه هست و آن هم صدق عرفی است. بر این اساس گاهی قصد در صدق عنوان دخالت دارد و گاهی دخالت ندارد. این مسأله از این جهت مشکلی ندارد لذا جای این اشکال نیست که کسی بگوید صدق عرفی و احاله به عرف، یک ضابطه قابل تطبیق نیست. همین‎طور که در بسیاری از

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم مفهوم اعتبار اعانه ـ بررسی قصد در اعانه ۱۳۹۶/۰۸/۰۹ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در بحث از اعتبار یا عدم اعتبار قصد در مفهوم اعانه اقوال و انظار مختلفی بیان شده است، یکی قول به اعتبار قصد بود و دیگری قول به عدم اعتبار قصد مطلقاً، ادله این دو قول ذکر شد، ما منتهی شدیم به روایاتی که به نوعی در برابر اخبار مورد استناد قائلین به عدم اعتبار قصد مطرح شده است، چون یکی از ادله قول به عدم اعتبار قصداین بود که در اخبار زیادی اعانه بر جایی که کسی مقدمه‌ای از مقدمات را فراهم می‌کند در حالی که قصد هم ندارد صدق می‌کند، آن اخباربیان شد، در عبارات فقها هم همین

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم جهت اول: اعتبار قصد- حق در مسئله ۱۳۹۶/۰۸/۰۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در مورد مفهوم اعانه و اینکه آیا قصد معین نسبت به ترتب حرام و انجام معصیت از سوی فاعل در صدق آن مدخلیت دارد یا خیر انظار مختلفی است، دو قول اصلی، یکی قول به اعتبار قصد و یکی هم قول به عدم اعتبار قصد وجود دارد، تفصیلاتی هم در مسئله داده شده که این تفصیلات را اشاره خواهیم کرد، چند تفصیل در این مسئله وجود دارد، ادله دو قول هم ذکر شد، کسانی که قائل به اعتبار قصد هستند، عمدتاً به تبادر استناد کرده اند والبته برخی روایات که ما این روایات را در بحث از بررسی قول دوم و

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مفهوم اعانه- ۱. بررسی اعتبار قصددر مفهوم اعانه ۱۳۹۶/۰۸/۰۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم درباره مفهوم اعانه جهاتی باید مورد بررسی قرار بگیرد که آیا این جهات و این امور در مفهوم اعانه معتبر هستند یا خیر، چهار جهت را مرحوم نراقی اشاره کردند، یک جهت را هم امام‌(ره) اضافه کردند که مجموعاً باید در مورداین جهات بحث کنیم که آیا در صدق مفهوم اعانه و تحقق آن دخالت دارند یا خیر. ۱. بررسی اعتبار قصد جهت اول درباره اعتبار قصد می‌باشد، به این معنا که شخص معین قصد ترتب حرام را بر این مقدمه داشته باشد، آیا این قصد معتبر است یا خیر، یعنی اعانه بر اثم آیا فقط در صورتی صادق است،

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مقدمه ششم- مفهوم‌شناسی: اعانه ۱۳۹۶/۰۷/۲۶ مقدمه ششم: نسبت قاعده تسبیب و قاعده حرمت اعانه بر اثم از مباحث مقدماتی نسبتاً ضروری، یک مقدمه و مطلب دیگر باقی مانده که البته به نوعی یک نتیجه گیری و جمع‌بندی از مطالب مقدمات گذشته به خصوص مقدمات اخیره هم است، در سوالات دوستان هم در جلسه قبل این سوال مطرح شد که بالاخره نسبت بین قاعده تسبیب و قاعده حرمت اعانه بر اثم چیست؟ آیا با توجه به اینکه گفتیم تسبیب اعم از اعانه است و نیز اعم از مقدمه به معنای اصطلاحی اصولی است، اگر مثلا از قاعده تسبیب به تنهایی بحث شود این مکفی از بحث از قاعده حرمت اعانه بر اثم نیست؟ چه ضرورتی