بایگانی‌های سایر دروس

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه دهم – پیش فرضها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط – سایر موارد و بازگشت همه به دو مورد –سه منظر در بحث از تأثیر گذاری زمان و مکان در استنباط – چگونگی اثر گذاری زمان ومکان – الف. تأثیر زمان و مکان در موضوع: قسم اول: تأثیر زمان و مکان در موضوع احکام اولیه – ۱. تغییر ماهیت موضوع

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه دهم – پیش فرضها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط – سایر موارد و بازگشت همه به دو مورد –سه منظر در بحث از تأثیر گذاری زمان و مکان در استنباط – چگونگی اثر گذاری زمان ومکان – الف. تأثیر زمان و مکان در موضوع: قسم اول: تأثیر زمان و مکان در موضوع احکام اولیه – ۱. تغییر در ماهیت موضوع ۱۴۰۳/۱۲/۲۱ سایر موارد و بازگشت همه به دو مورد ما درباره پیش فرض‎ها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط تقریبا به دو پیش فرض مهم و اساسی اشاره کردیم: ۱. ثبات دین که از مؤلفه‎هایی مثل جامعیت، جاودانگی، خاتمیت، کمال و

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه نهم – پیش فرضها ومبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط –۵. کمال دین، ۶. وجود احکام ثابت و متغیر در دین – سه دیدگاه در تقسیم احکام به ثابت و متغیر – دیدگاه اول – دیدگاه دوم – دیدگاه سوم – نتیجه

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم پیش فرضها ومبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط –۵. کمال دین، ۶. وجود احکام ثابت و متغیر در دین – سه دیدگاه در تقسیم احکام به ثابت و متغیر – دیدگاه اول – دیدگاه دوم – دیدگاه سوم – نتیجه ۱۴۰۳/۱۲/۲۰ ۵. کمال دین بحث در پیش فرض ها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام شرعی بود. جلسه گذشته چهار پیش فرض را اجمالاً ذکر کردیم. کمال دین به این معناست که اسلام به طور کلی تمام آنچه را که برای هدایت انسان لازم است در خود گنجانده است و چیزی در دین فروگذار نشده است. یعنی همه مسائل و نیازهایی که بشر الی یوم القیامه دارد به صورت

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه هشتم – پیش فرضها ومبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط – ۱. جامعیت دین،۲. جهانی بودن دین، ۳. جاودانگی دین، ۴. خاتمیت دین

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم پیش فرضها ومبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط – ۱. جامعیت دین،۲. جهانی بودن دین، ۳. جاودانگی دین، ۴. خاتمیت دین ۱۴۰۳/۱۲/۱۹ پیش فرضها ومبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط بحث امروز که احتمالاً به فردا هم کشیده می‎شود درباره پیش فرض‎ها و مبانی تأثیر زمان و مکان در استنباط و اجتهاد است. منظور از پیش فرض‎ها یعنی آن عقاید یا شرایطی که قبل از شروع یک بحث یا تحلیل مورد پذیرش قرار می‎گیرد و در ضمن بحث مورد لحاظ و توجه واقع می‎شود به عبارت دیگر وقتی ما می‎گوییم پیش فرض‎های تأثیر زمان و مکان در استنباط، به این معناست که یک سری قضایا و اصولی که ما مطالب خود را

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه هفتم – سه نکته درباره عنوان بحث – نکته اول: تأثیر زمان و مکان در مراحل چهارگانه حکم: مرحله اول: جعل حکم، مرحله دوم: استنباط، مرحله سوم: تطبیق، مرحله چهارم: اجرا – نکته دوم: ترادف استنباط و اجتهاد – نکته سوم: تأثیر زمان و مکان در استنباط، نه حکم

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم سه نکته درباره عنوان بحث – نکته اول: تأثیر زمان و مکان در مراحل چهارگانه حکم: مرحله اول: جعل حکم، مرحله دوم: استنباط، مرحله سوم: تطبیق، مرحله چهارم: اجرا – نکته دوم: ترادف استنباط و اجتهاد – نکته سوم: تأثیر زمان و مکان در استنباط، نه حکم ۱۴۰۳/۱۲/۱۸ سه نکته درباره عنوان بحث بعد از بیان برخی از مقدماتی که لازم بود برای ورود به بحث مطرح شود، در این جلسه پیرامون عنوان بحث سه نکته را به عرض می‌رسانیم. عنوان بحث «نقش زمان و مکان در استنباط» یا به تعبیر دیگر «تأثیر زمان و مکان در استنباط» است. نکته اول : تأثیر زمان و مکان در مراحل چهارگانه حکم ما برای حکم چهار

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه ششم – نظر علمای اهل سنت در مورد تأثیر زمان ومکان در احکام شرعی – حضور غیرمستقیم در : ۱. مصالح مرسله، ۲. استصلاح، ۳. استحسان، ۴. سد ذرایع و فتح ذرایع، ۵. قیاس، ۶. مقاصد شریعت

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم نظر علمای اهل سنت در مورد تأثیر زمان ومکان در احکام شرعی – حضور غیرمستقیم در : ۱. مصالح مرسله، ۲. استصلاح، ۳. استحسان، ۴. سد ذرایع و فتح ذرایع، ۵. قیاس، ۶. مقاصد شریعت ۱۴۰۳/۱۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا درباره دیدگاه‌های کلی پیرامون تأثیر زمان و مکان در استنباط و همچنین تفسیرهایی که از تأثیر فی الجمله آن در استنباط به عمل آمده، مطالبی عرض کردیم. همچنین مروری بر سخنان امام (رحمة الله علیه) در این رابطه داشتیم و به حضور غیر مستقیم این دو عنصر در تغییر احکام یا استنباط در لا به لای عبارات فقهی پیشینیان اشاره کردیم؛ مواردی را از کتب فقها درباره عناوین ثانویه، عرف و حکم حاکم

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه پنجم – مروری بر نظرات فقهای گذشته در سه جهت – جهت دوم: عرف – جهت سوم: حکم حاکم

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مروری بر نظرات فقهای گذشته در سه جهت – جهت دوم: عرف – جهت سوم: حکم حاکم ۱۴۰۳/۱۲/۱۵ خلاصه جلسه گذشته درباره سابقه و پیشینه تأثیر زمان و مکان در اجتهاد و استنباط یا در احکام، (به حسب اختلافی که در تعبیر جدید و تعبیر کتاب‌های فقهی گذشته وجود دارد) گفتیم سه عرصه می‌تواند نمایانگر این تأثیر باشد: ۱. عرصه عناوین ثانویه که به وفور در عبارات فقها قابل ردیابی است. ۲. عرف که در کتاب‌های فقهی و عبارات فقها هم مطرح شده است و یکی از ساحت‎هایی است که مبین تأثیر زمان و مکان است. البته اینطور نیست که هرجا سخن از عرف به میان می‌آید ملازم با مسئله زمان و مکان باشد،

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه چهارم – فقها و تأثیر زمان و مکان در احکام – تفاوت بین نظر امام و فقهای گذشته در سه جهت – و عدم انحصار تفاوت در آن – جهت اول: عناوین ثانویه – جهت دوم: عرف

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم فقها و تأثیر زمان و مکان در احکام – تفاوت بین نظر امام و فقهای گذشته در سه جهت – و عدم انحصار تفاوت در آن – جهت اول: عناوین ثانویه – جهت دوم: عرف ۱۴۰۳/۱۲/۱۴ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا درباره تفاسیر ده‎گانه‎ای که از نظریه تأثیر زمان و مکان در استنباط به عمل آمده و نیز مواردی که امام (رحمة الله علیه) به نوعی به این موضوع پرداختند، مطالبی در حد اختصار بیان کردیم. فقها و تأثیر زمان و مکان در احکام سوالی که اکنون مطرح است و انشالله سعی می‌کنیم به آن پاسخ دهیم این است که آیا این نظریه در گذشته و کتاب‌های فقهی و تاریخ فقه و فقها

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه سوم – مروری بر سخنان امام خمینی درباره نقش زمان و مکان در استنباط – مورد اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مروری بر سخنان امام خمینی درباره نقش زمان و مکان در استنباط – مورد اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم ۱۴۰۳/۱۲/۱۳ خلاصه جلسه گذشته طی دو جلسه گذشته ده تفسیر از نظریه تأثیر زمان و مکان در اجتهاد و استنباط را ذکر کردیم و گفتیم اگر بخواهیم همه اینها را بر یک مدار و ضابطه قرار دهیم و در مقام مقایسه بگوییم اینها از یک منظر به این موضوع پرداخته‌اند، کار دشواری است. چون هر کدام از یک جهت به این موضوع نگریسته و در صدد تبیین این تأثیرگذاری برآمدند. مروری بر سخنان امام خمینی درباره نقش زمان و مکان در استنباط در این مجال لازم است مروری خیلی کوتاه داشته باشیم بر

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه دوم – دیدگاه های کلی درباره تأثیر زمان و مکان – دیدگاه سوم: تأثیر فی الجمله – تفسیرهای مختلف در دیدگاه سوم – تفسیر پنجم – ششم – هفتم – هشتم – نهم – دهم – جمع بندی تفاسیر ده گانه

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم دیدگاه های کلی درباره تأثیر زمان و مکان – دیدگاه سوم: تأثیر فی الجمله – تفسیرهای مختلف در دیدگاه سوم – تفسیر پنجم – ششم – هفتم – هشتم – نهم – دهم – جمع بندی تفاسیر ده گانه ۱۴۰۳/۱۲/۱۲ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته عرض کردیم سه دیدگاه کلی درباره تأثیر زمان و مکان در استنباط وجود دارد. یکی دیدگاه تأثیر تام، دیگری عدم تأثیر و سومی تأثیر فی الجمله، لکن در ذیل دیدگاه سوم، تفسیرهای مختلفی قرار می‎گیرد، یعنی کسانی که قائل به تأثیر زمان و مکان در استنباط هستند فی الجمله، خودشان قرائت‌های مختلفی از این تأثیرگذاری دارند. گفتیم یک اشاره اجمالی و فهرست وار به این تفسیرها خواهیم داشت،

نقش زمان و مکان در استنباط – جلسه اول – فهرست مباحث – دیدگاه های کلی درباره تأثیر زمان و مکان – دیدگاه اول: تأثیر تام – دیدگاه دوم: عدم تأثیر – دیدگاه سوم: تأثیر فی الجمله – تفسیرهای مختلف در دیدگاه سوم – تفسیر اول – دوم – سوم – چهارم

جلسه ۱ – PDF جلسه اول فهرست مباحث – دیدگاه های کلی درباره تأثیر زمان و مکان – دیدگاه اول: تأثیر تام – دیدگاه دوم: عدم تأثیر – دیدگاه سوم: تأثیر فی الجمله – تفسیرهای مختلف در دیدگاه سوم – تفسیر اول – دوم – سوم – چهارم ۱۴۰۳/۱۲/۱۱ مقدمه بحث درباره تاثیر و نقش زمان و مکان در استنباط احکام شرعی است. این عنوان از دهه شصت در برخی از نوشته‎ها، نامه‎ها یا پیام‌های امام رحمة الله علیه مطرح شد و در دایره ادبیات علمی حوزه‌های علمیه قرار گرفت. از همان زمان تفسیرهای متفاوتی از این مطلب به عمل آمد و دیدگاه‌های مختلفی نسبت به آن ابراز شد. بحث‌هایی که طی این جلسات انشالله دنبال خواهیم کرد و در

قواعد فقهیه – جلسه سی – مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق – برخی مصادیق حقوق طبیعی و اختلاف در آن – قیود حقوق طبیعی – قید اول – قید دوم

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق – برخی مصادیق حقوق طبیعی و اختلاف در آن – قیود حقوق طبیعی – قید اول – قید دوم ۱۴۰۳/۱۲/۰۵ خلاصه جلسه گذشته تا اینجا عرض کردیم حقوق طبیعی برای انسان قابل اثبات است و این حقوق می‌بایست در قوانین به خصوص قانون الهی مورد توجه قرار گیرد؛ به عبارت دیگر، قانون الهی نمی‌تواند با این حقوق در تعارض باشد، مگر جهتی که عرض خواهیم کرد؛ اینکه قانون الهی نمی‌تواند برخلاف حقوق طبیعی باشد. اصل و قاعده است؛ اما استثنائات با یک بیانی قابل توجیه است. برخی مصادیق حقوق طبیعی و اختلاف در آن به مناسبت، اشاره‌ای به بعضی از حقوق طبیعی می‌کنیم و اینکه

قواعد فقهیه – جلسه بیست و نهم – مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق – دلیل بر حقوق طبیعی – مقدمه اول تا ششم – نتیجه – لزوم رعایت حقوق طبیعی در قانون الهی

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق – دلیل بر حقوق طبیعی – مقدمه اول تا ششم – نتیجه – لزوم رعایت حقوق طبیعی در قانون الهی ۱۴۰۳/۱۲/۰۴ خلاصه جلسه گذشته در مورد حقوق طبیعی و تعریف و منشأ آن، مطالبی را به صورت بسیار کوتاه عرض کردیم. غرض از بیان این مطالب آن است که در مقام دوم بحث ببینیم آیا کرامت ذاتی انسان می‌تواند منشأ برای برخی از حقوق (حقوق طبیعی) در مورد انسان شود یا نه؟ بعد از مقدماتی که عرض کردیم، اکنون زمان پاسخ به سؤال اصلی در مقام دوم بحث است. دلیل بر حقوق طبیعی سؤال این است که دلیل بر حقوق طبیعی چیست؟ ما

شرح رساله حقوق – جلسه صد و بیست و پنجم – معنای «لا حول و لا قوة الا به» – وجه بیان حوقله در این قسمت

جلسه ۱۲۵ – PDF جلسه صد و بیست و پنجم معنای «لا حول و لا قوة الا به» – وجه بیان حوقله در این قسمت ۱۴۰۳/۱۲/۰۱ معنای «لا حول و لا قوة الا به» امام (علیه السلام) فرمودند: « و باللّه العصمةُ و التَّاييدُ و لاحول و لا قوةَ الا بهِ»؛ این جمله که اصطلاحاً با عنوان «حوقله» از آن یاد می‎شود مثل بسمله برای «بسم الله الرحمن الرحیم» به چه معناست. یا «حولقه» یا حیقله، به گفته سیوطی. من خیلی خلاصه معنای آن را عرض می‌کنم و اینکه چرا امام (علیه السلام) این را اینجا ذکر کردند. معنای حوقله یا «لاحول ولا قوة الا به» این است که حول و تغییر و دگرگونی جز به سبب خداوند نخواهد

تفسیر – جلسه بیست و هشتم – آیه ۶۰ – بخش‌های پنج‌گانه آیه – بخش اول: «و اذ استسقی موسی لقومه – مطلب اول – احتمالات سه‌گانه در زمان استسقاء – شواهد احتمال اول و بررسی آن

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم آیه ۶۰ – بخش‌های پنج‌گانه آیه – بخش اول: «و اذ استسقی موسی لقومه – مطلب اول – احتمالات سه‌گانه در زمان استسقاء – شواهد احتمال اول و بررسی آن ۱۴۰۳/۱۱/۳۰ بخش اول: «وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ» عرض کردیم آیه ۶۰ مشتمل بر پنج بخش است؛ بخش اول این فقره از آیه است: «وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ». در این فقره فقط فرموده: به یاد بیاورید هنگامی که موسی برای قومش استسقاء نمود. این در واقع یک یادآوری برای نعمت‌هایی است که خداوند تبارک و تعالی به بنی‌اسرائیل عطا فرمود. حضرت موسی بعد از استسقاء قوم، از خدا آن را طلب کرد و آنگاه خداوند فرمود با عصایت به حجر ضربه بزن تا

تفسیر – جلسه بیست و هفتم – آیه ۶۰ – اختلاف در قرائت «عشرة» – مفردات آیه – ۲. «فانفجرت» – ۳. و لا تعثوا» – دو قول در معنای «عثی» – بخش‌های پنج‌گانه آیه

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم آیه ۶۰ – مفردات آیه – ۲. «فانفجرت» – ۳. و لا تعثوا» – دو قول در معنای «عثی» – بخش‌های پنج‌گانه آیه ۱۴۰۳/۱۱/۲۹ مفردات آیه سخن در مفردات آیه ۶۰ سوره بقره بود؛ اولین واژه‌‌ای که به اجمال درباره آن مطالبی را عرض کردیم، کلمه «حجر» بود. ۲. «فانفجرت» «فانفجرت» در واقع فضربت فانفجرت بوده و فاء در فانفجرت متعلق به فعل محذوف «ضرب» است؛ یا به این ترتیب بوده «فان ضربت فقد انفجرت». به هرحال اصل «فانفجرت» این بوده است. معنای انفجار از نظر لغوی معلوم است. در آیه ۱۶۰ سوره اعراف به جای «انفجرت»، «انبجست» آمده است. ما در ادامه همانند دو آیه قبل (که به برخی تفاوت‌های این

قواعد فقهیه – جلسه بیست و هشتم – مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق – دیدگاه‌ها پیرامون حقوق طبیعی – دیدگاه اول: انکار حقوق طبیعی – دیدگاه دوم: پذیرش حقوق طبیعی – حقوق طبیعی از دیدگاه دانشمندان مسلمان – تفاوت دیدگاه غرب و اسلام

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق – دیدگاه‌ها پیرامون حقوق طبیعی – دیدگاه اول: انکار حقوق طبیعی – دیدگاه دوم: پذیرش حقوق طبیعی – حقوق طبیعی از دیدگاه دانشمندان مسلمان – تفاوت دیدگاه غرب و اسلام ۱۴۰۳/۱۱/۲۸ خلاصه جلسه گذشته در مقام دوم سخن در این بود که آیا کرامت منشأ برخی از حقوق برای انسان است یا نه. گفتیم باید توضیحی پیرامون حقوق و اقسام آن و نیز منشأ آن ارائه کنیم؛ بر همین اساس به تعریف قانون وضعی و قانون طبیعی پرداختیم. سپس خود حقوق طبیعی را تعریف کردیم و ویژگی‌های آن را برشمردیم. کلام شهید مطهری سخنی از شهید مطهری نقل می‌کنم که هم به نوعی متضمن

قواعد فقهیه – جلسه بیست و هفتم – مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق – قانون؛ منشأ حقوق – تعریف قانون طبیعی – تعریف حقوق طبیعی – ویژگی‌های حقوق طبیعی

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق – قانون؛ منشأ حقوق – تعریف قانون طبیعی – تعریف حقوق طبیعی – ویژگی‌های حقوق طبیعی ۱۴۰۳/۱۱/۲۷ مقام دوم: بررسی منشأ بودن کرامت برای حقوق مقام اول بحث به پایان رسید؛ مقام اول درباره مبانی کرامت ذاتی انسان بود. به تفصیل در این باره سخن گفتیم. مقام دوم درباره این است که آیا کرامت ذاتی می‌تواند منشأ حق و امتیاز خاصی برای انسان واقع شود یا نه. بعد از این، باید برویم سراغ ادله کرامت ذاتی انسان؛ البته بسیاری از مطالبی که در بحث از ادله خواهیم گفت، با آنچه در مورد مبانی گفتیم مشترک است؛ شاید از یک جهت باید بحث از

تفسیر – جلسه بیست و ششم – آیه ۶۰ – اختلاف در قرائت «عشرة» – مفردات آیه – ۱. «حجر» – احتمالات سه‌گانه در «حجر»

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم آیه ۶۰ – اختلاف در قرائت «عشرة» – مفردات آیه – ۱. «حجر» – احتمالات سه‌گانه در «حجر» ۱۴۰۳/۱۱/۲۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۶۰ سوره بقره بود؛ «وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ». ما یک توضیح کلی پیرامون این آیه دادیم؛ اجمالاً معنا و مفاد این آیه را بیان کردیم و ارتباط این آیه را با آیات پیشین روشن ساختیم. اختلاف در قرائت «عشرة» قبل از اینکه به بیان مفردات آیه بپردازیم، اشاره به اختلافی می‌کنم که در قرائت یک کلمه از کلمات این آیه وجود دارد: در

تفسیر – جلسه بیست و پنجم – آیه ۶۰ – توضیح اجمالی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم آیه ۶۰ – توضیح اجمالی آیه – ارتباط آیه با آیات قبل ۱۴۰۳/۱۱/۱۶ توضیح اجمالی آیه جلسه گذشته ترجمه‌ای از آیه ۶۰ را ذکر کردیم. بحث‌های دیگری از آیه باقی ماند. اگر بخواهیم یک توضیح اجمالی در مورد این آیه بدهیم، داستان از این قرار است که بنی‌اسرائیل در مسیر بیابان تیه و صحرای سینا مأمور شدند که برای مدتی در یک قریه سکونت پیدا کنند؛ این قریه غیر از آن قریه‌ای است که در آیات قبل بیان شد که امر به دخول در آن شده بودند. آنجا مکانی بود که از نظر آب و بعضی از امکانات دیگر در مضیقه بود؛ لذا به سرعت گرفتار کم‌آبی شدند و نزد حضرت موسی

تفسیر – جلسه بیست و چهارم – آیه ۵۸ و ۵۹ – تفاوت‌های آیه ۵۹ و آیه ۱۶۲ سوره اعراف – آیه ۶۰ – بیان کلی آیه

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم آیه ۵۸ و ۵۹ – تفاوت‌های آیه ۵۹ و آیه ۱۶۲ سوره اعراف – آیه ۶۰ – بیان کلی آیه ۱۴۰۳/۱۱/۱۵ تفاوت‌های آیه ۵۹ و آیه ۱۶۲ سوره اعراف مطالب مربوط به دو آیه ۵۸ و ۵۹ سوره بقره بیان شد؛ فقط یک مطلب باقی مانده و آن هم تفاوت‌های آیه ۵۹ با نظیر آن در سوره اعراف است. همانطور که ما به تفاوت‌های آیه ۵۸ با آیه ۱۶۱ سوره اعراف اشاره کردیم، مناسب است که به تفاوت‌های آیه ۵۹ با آیه ۱۶۲ سوره اعراف هم اشاره کنیم. آیه ۵۹ سوره بقره این است: «فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ».