تفسیر – سال 401 – 400

تفسیر – جلسه سی ام – آیه ۴۴ _ معنای اجمالی آیه _ ارتباط آیه با آیات قبل _ مفردات آیه _ تفسیر بخش اول _ وجوه هشتگانه برای توبیخ

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام  آیه ۴۴ _ معنای اجمالی آیه _ ارتباط آیه با آیات قبل _ مفردات آیه _ تفسیر بخش اول _ وجوه هشتگانه برای توبیخ ۱۴۰۰/۱۰/۰۶ آیه ۴۴: «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ» معنای اجمالی آیه معنای اجمالی آیه این است که خداوند تبارک و تعالی خطاب به عالمان یهود و سران یهودیان میفرماید آیا شما مردم را امر به برّ و نیکی و عمل خیر می‌کنید و خودتان را فراموش می‌کنید در حالی که کتاب تلاوت می‌کنید، آیا تعقل و تفکر نمی‌کنید؟ ظاهر این آیه توبیخ سران یهود است که چرا شما از طرفی دیگران را امر به خیر و معروف می‌کنید در حالی که خودتان به آن

تفسیر – جلسه بیست و نهم – آیه ۴۳ _ تکلیف سوم: «وارکعوا مع الراکعین» _ دو پرسش و پاسخ آنها _ دو مطلب مستفاد از آیه   

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم  آیه ۴۳ _ تکلیف سوم: «وارکعوا مع الراکعین» _ دو پرسش و پاسخ آنها _ دو مطلب مستفاد از آیه ۱۴۰۰/۰۹/۳۰ تکلیف سوم: «وَارکعوا معَ الراکعین» در آیه ۴۳ سه تکلیف ذکر شده است؛ «إقامۀ الصلاۀ»، «ایتاء الزکاۀ» و «وارکعوا معَ الراکعین». به حسب ظاهر این بخش از آیه امر می‌کند به رکوع همراه رکوع کنندگان. دو پرسش یک سوال این است که با توجه به اینکه رکوع جزیی از اجزاء نماز است و قبلا امر به اقامه نماز شده بود، چرا دوباره به جزیی از اجزاء نماز امر می‌کند؟ پس سوال و پرسش این است که اساسا چرا امر به یک جزیی از اجزاء نماز بعد از امر به خود صلاۀ

تفسیر – جلسه بیست و هشتم – آیه ۴۳ _ تکلیف دوم: «آتوا الزّکاه» _ معنای زکات در آیه _ معنای ایتاء زکات _ وجه ذکر زکات پس از نماز

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم آیه ۴۳ _ تکلیف دوم: «آتوا الزّکاه» _ معنای زکات در آیه _ معنای ایتاء زکات _ وجه ذکر زکات پس از نماز ۱۴۰۰/۰۹/۲۴ تکلیف دوم: «آتوا الزّکاه» در آیه ۴۳ سه تکلیف بیان شده که در جلسه گذشته درباره تکلیف اول مطالبی را عرض کردیم. تکلیف دوم «وَ آتوا الزّکاۀ» است. همان پرسش هایی که در مورد تکلیف اول مطرح بود، در اینجا هم مطرح است و باید به آن پرداخته شود. معنای زکات در آیه اولا باید دید زکات در اینجا به چه معناست. زکات در اینجا به معنای انفاق مالی خاصی است که در عالم اسلام تشریع شد. همان زکاتی که بین مسلمانان شایع است. این مطلب مخصوصا با

تفسیر – جلسه بیست و هفتم – آیه ۴۳ _ تکلیف اول _ معنای إقامه الصلاه _ وجه قرار دادن نماز به عنوان تکلیف _ دلالت آیه بر تکلیف کفار به فروع   

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم  آیه ۴۳ _ تکلیف اول _ معنای إقامه الصلاه _ وجه قرار دادن نماز به عنوان تکلیف _ دلالت آیه بر تکلیف کفار به فروع     ۱۴۰۰/۰۹/۲۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در این آیه سه تکلیف بیان شده که عبارت است از «إقامۀ الصلاۀ»، «ایتاء الزکاۀ» و «رکوع مع الراکعین». در مورد تکلیف اول گفتیم چند مطلب باید مورد رسیدگی قرار گیرد. یکی اینکه اساسا صلاۀ در این آیه که خداوند یهودیان و بنی اسرائیل را مکلف به آن کرده، آیا صلاۀ خود آن‌ها است یا روح صلاۀ و خضوع و خشوع و یا صلاۀ رایج و متداول بین مسلمین؟ گفتیم منظور از صلاۀ همین نمازی است که در بین مسلمانان

تفسیر – جلسه بیست و ششم – آیه ۴۳ _ معنای اجمالی آیه _ ارتباط آیه با آیات قبل و بعد _ تکلیف اول: اقامه صلوه _ معنای صلوه در آیه

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم آیه ۴۳ _ معنای اجمالی آیه _ ارتباط آیه با آیات قبل و بعد _ تکلیف اول: اقامه صلوه _ معنای صلوه در آیه ۱۴۰۰/۰۹/۲۲ آیه ۴۳ «وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ». میفرماید شما اقامه نماز کنید و ایتاء زکات داشته باشید و همراه رکوع کنندگان هم رکوع داشته باشیم. معنای اجمالی آیه اگر بخواهیم تصویری اجمالی از این آیه ارائه دهیم، می‌گوییم در حقیقت خداوند تبارک و تعالی امر می‌کند به بنی اسرائیل و یهودیان اعم از عالمان و عامه مردم که شما به اقامه نماز بپردازید و زکات بدهید یا به تعبیر دقیق تر ایتاء زکات داشته باشید و رکوع شما همراه سایر رکوع کنندگان باشد. این آیه

تفسیر – جلسه بیست و پنجم – آیه ۴۲ _ متعلق علم عالمان در آیه _ جمع بندی معنای آیه      

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم  آیه ۴۲ _ متعلق علم عالمان در آیه _ جمع بندی معنای آیه ۱۴۰۰/۰۹/۱۷ عرض کردیم جمله «أنتُم تَعلَمون» در ذیل آیه ۴۲ در حقیقت به عنوان احتراز از غیر نیست، بلکه از باب توصیف و توضیح بدتر بودن کاری است که آن‌ها می‌کنند در فرض عالم بودن. یعنی خداوند تبارک و تعالی میفرماید: حق را با باطل مشتبه نکنید و بر حق لباس باطل نپوشانید و آن را کتمان نکنید در حالی که شما آگاهید. عرض کردیم معنای این سخن این نیست که اگر آگاه نباشید پس این نهی دیگر وجود ندارد. لا تلبسوا و لا تکتموا در فرض علم و آگاهی اساسا معنا پیدا می‌کند. به عبارت دیگر اگر آن‌ها

تفسیر – جلسه بیست و چهارم – آیه ۴۲ _ کیفیت تلبیس و کتمان عالمان یهود _ فرق تلبیس و کتمان _ «و أنتم تعلمون»

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم  آیه ۴۲ _ کیفیت تلبیس و کتمان عالمان یهود _ فرق تلبیس و کتمان _ «و أنتم تعلمون» ۱۴۰۰/۰۹/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۲ بود. خداوند متعال فرمود: «وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ». درباره مفردات این آیه و ارتباطش با آیات قبل و بعد توضیحاتی داده شد. همچنین معنای اجمالی آیه را بیان کردیم و درباره دو نهی در این آیه نکاتی را عرض کردیم. عرض شد این آیه دو نهی دارد که عبارت است از «وَلَا تَلْبِسُوا» و «تَکتُموا» أی وَ لَاتَکتُموا، نهی از لَبسُ یا لُبسُ الحق بالباطل، و نهی از کتمان. این دو نهی خطاب به عالمان یهود بیان شده است. چون در آمیختن

تفسیر – جلسه بیست و سوم – آیه ۴۲ _ مفردات آیه _ ارتباط آیه با قبل و بعد _ معنای نهی از لبس و کتمان   

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم  آیه ۴۲ _ مفردات آیه _ ارتباط آیه با قبل و بعد _ معنای نهی از لبس و کتمان ۱۴۰۰/۰۹/۱۵ آیه ۴۲: «وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ». معنای اجمالی این آیه را عرض کردیم که خداوند متعال نهی می‌کند عالمان یهود را از اینکه حق را با باطل بیامیزند یا لباس باطل بر حق بپوشانند و کتمان حقایق کنند در حالی که آگاه به امور می‌باشند. مفردات آیه طبق معمول مفردات این آیه را که چند واژه هست توضیحی خواهیم داد و بعد هم تناسبی که با آیات قبل و بعد دارد بیان می‌کنیم و انشاءالله به تفسیر آیه خواهیم پرداخت. ۱. «وَ لَاتلبسوا» اولین واژه در این آیه

تفسیر – جلسه بیست و دوم – آیه ۴۱ _ بخش چهارم: «و إیّایَ فاتّقون» _ فرق رهبت و تقوا _ توحید در تقوا

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم  آیه ۴۱ _ بخش چهارم: «و إیّایَ فاتّقون» _ فرق رهبت و تقوا _ توحید در تقوا ۱۴۰۰/۰۹/۱۰ بررسی یک روایت درباره بخش سوم بحث در بخش سوم آیه ۴۱ به پایان رسید. معنای کلی بخش سوم معلوم شد که بالاخره در این آیه نهی شده از اینکه بنی اسرائیل و عالمان آن‌ها آیات الهی را در مقابل ثمن قلیل بفروشند. این اگرچه یک دستور کلی است و به صورت کلی بیان شده و شامل همه مردمان می‌‌شود، اما بالاخره در بعضی روایات مواردی ذکر شده که ممکن است موجب اشکال شود ولی باید توجه داشت مورد نمی‌تواند موجب تخصیص این آیه شود. یا اگر در روایتی تطبیق داده شده بر یک

تفسیر – جلسه بیست و یکم – آیه ۴۱ _ بخش سوم: «و لا تشتروا بآیاتی ثمناً قلیلاً» _ تجارت انسان در دنیا _ اشتراء مؤمنان، کافران و اهل کتاب

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم  آیه ۴۱ _ بخش سوم: «و لا تشتروا بآیاتی ثمناً قلیلاً» _ تجارت انسان در دنیا _ اشتراء مؤمنان، کافران و اهل کتاب ۱۴۰۰/۰۹/۰۹ خلاصه جلسه گذشته در بخش سوم آیه ۴۱ بعد از توضیحی که پیرامون این بخش دادیم و معنای کلی آیه را بیان کردیم، عرض کردیم در منطق قرآن و در آیات بسیاری از جهات مختلف و زوایای گوناگون به تجارت انسان در این دنیا اشاره شده است. اینکه کارهای انسان در این دنیا تجارتی است که ممکن است سود آور باشد و ممکن است زیان آور باشد. اینکه فروشنده در این دنیا انسان ها هستند. متاعی که در این دنیا از سوی انسان ها مورد تجارت قرار می‌گیرد،

تفسیر – جلسه بیستم – آیه ۴۱ _ بخش سوم: «و لا تشتروا بآیاتی ثمناً قلیلاً» _ ۲. «قلیل» _ معنای بخش سوم _ تجارت انسان در دنیا         

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم  آیه ۴۱ _ بخش سوم: «و لا تشتروا بآیاتی ثمناً قلیلاً» _ ۲. «قلیل» _ معنای بخش سوم _ تجارت انسان در دنیا ۱۴۰۰/۰۹/۰۸ خلاصه جلسه گذشته بحث ما پیرامون بخش سوم آیه ۴۱ بود؛ «وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا». درباره «اشتراء» سه احتمال و سه دیدگاه ذکر کردیم و گفتیم منظور از نهی از «اشتراء» چیست. در بین این سه دیدگاه آن دیدگاه و احتمالی که أقرب إلی الثواب بود را بیان کردیم. ۲. «قلیل» جز دیگری در بخش سوم وجود دارد که باید توضیحی هم راجع به آن بیان کنیم، و آن کلمه «قلیل» است. آنگاه پس از توضیح این واژه، یک معنای کلی از این بخش از آیه ذکر خواهیم کرد.

تفسیر – جلسه نوزدهم – آیه ۴۱ _ بخش دوم: «و لا تَکونوا أوّلَ کافَرٍ به» _ ۳. معنای «به» _ بخش سوم: «و لا تشتروا بآیاتی ثمناً قلیلا» _ سه دیدگاه درباره معنای اشتراء

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم  آیه ۴۱ _ بخش دوم: «و لا تَکونوا أوّلَ کافَرٍ به» _ ۳. معنای «به» _ بخش سوم: «و لا تشتروا بآیاتی ثمناً قلیلا» _ سه دیدگاه درباره معنای اشتراء ۱۴۰۰/۰۹/۰۳ خلاصه جلسه گذشته بخش دوم یعنی «وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ» عرض کردیم سه جزء دارد. اول «تَکُونوا» است که به چه معناست و مخاطبش چه کسانی هستند. دوم «أَوَّلَ كَافِرٍ» که اساسا معنای اولین کافر چیست. و سوم اینکه ضمیر «به» به کجا بر می‌گردد و به چه معناست. میفرماید شما اولین کافر نباشید به… که متعلق «به» باید مشخص شود. در مورد آن دو جزء اجمالا گفتیم که خطاب «لاتَکونوا» با توجه به سیاق آیه قبل و امر به ایمان که

تفسیر – جلسه هجدهم – آیه ۴۱ _ بخش دوم: «و لا تَکونوا أوّلَ کافرٍ به» _ ۱. معنای «و لا تَکونوا» _ ۲. معنای «أوّلَ کافرٍ»         

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم  آیه ۴۱ _ بخش دوم: «و لا تَکونوا أوّلَ کافرٍ به» _ ۱. معنای «و لا تَکونوا» _ ۲. معنای «أوّلَ کافرٍ» ۱۴۰۰/۰۹/۰۲ بخش دوم: «و لا تَکونوا أوّلَ کافرٍ به» در آیه ۴۱ عرض کردیم چهار بخش وجود دارد که بخش اول آن گذشت. معنای «وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ» معلوم شد. بخش اول چهار جزء داشت که این اجزاء را ما بیان کردیم و توضیح دادیم. بخش دوم این است: «وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ». این نهی از این است که این‌ها اولین کافران به آن چیز باشند. البته اگر بخواهیم ترجمه ای از این بخش از آیه ذکر کنیم، بستگی به این دارد که اولا مخاطبان «لا تَکونوا» چه کسانی

تفسیر – جلسه هفدهم – آیه ۴۱ _ بخش اول _ ۳. «مصدّقاً» _ ۴. «لما مَعَکُم»               

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم  آیه ۴۱ _ بخش اول _ ۳. «مصدّقاً» _ ۴. «لما مَعَکُم» ۱۴۰۰/۰۹/۰۱ خلاصه جلسه گذشته آیه ۴۱ مشتمل بر چهار بخش است. بخش اول متضمن چند جزء است: «وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ». ما درباره «آمنوا» که خطاب به چه کسانی است و نیز درباره «ما أنزَلتُ» سخن گفتیم. معنای این دو معلوم شد که «ما أنزَلتُ» اشاره به چه چیزی دارد و امر به ایمان هم به چه کسانی متوجه شده است. ۳. «مصدّقاً» جزء سوم «مصدّقاً»، و چهارمین جزء «لِما مَعَکُم» است. میفرماید ایمان بیاورید به آنچه که نازل کردم در حالی که مصدّق است، این «مصدّقاً» به چه معنا است. تارۀ در اینجا ما درباره تصدیق و کیفیت آن

تفسیر – جلسه شانزدهم – آیه ۴۱ _ ارتباط آیه با آیات قبل و بعد _ مفردات آیه _  بخش های چهارگانه _ بخش اول _ ۱. «آمنوا» _ ۲. «ما أنزلت» 

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم  آیه ۴۱ _ ارتباط آیه با آیات قبل و بعد _ مفردات آیه _ بخش های چهارگانه _ بخش اول _ ۱. «آمنوا» _ ۲. «ما أنزلت» ۱۴۰۰/۰۸/۲۶ آیه ۴۱ آیه ۴۱: «وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا وَإِيَّايَ فَاتَّقُونِ». میفرماید به آنچه که من نازل کرده ام و مصدق آن چیزی است که همراه شماست، ایمان بیاورید و شما اولین کافر به آن نباشید. آیات من را به ثمن بخس نفروشید و تنها و تنها از من پرهیز کنید (یعنی درباره من پرهیز کنید). اینکه ما ترجمه این آیه را به این شکل ارائه کردیم، برای این بود که در بخش های مختلف

تفسیر – جلسه پانزدهم – آیه ۴۰ _ بخش سوم: «إیّایَ فارهَبون» _ ارتباط بخش سوم با بخش اول و دوم _ مضمون بخش سوم _ لزوم رجاء در کنار خوف _ اقسام خوف و منشأ آن‌ها

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم  آیه ۴۰ _ بخش سوم: «إیّایَ فارهَبون» _ ارتباط بخش سوم با بخش اول و دوم _ مضمون بخش سوم _ لزوم رجاء در کنار خوف _ اقسام خوف و منشأ آن‌ها          ۱۴۰۰/۰۸/۲۴ بخش سوم: «إیّای َ فارهَبون» بخش سوم آیه ۴۰ این است: «وَ إیّایَ فارهَبون»؛ پس فقط از من بترسید. در مورد این بخش چند مطلب وجود دارد که سعی می‌کنیم این‌ها را در حدی که این بحث اقتضا دارد متعرض شویم. قبلا عرض شد که «رهبت» به معنای ترس است، ولی ترس و خوف آمیخته با اضطراب. لذا بین خوف و ترس و رهبت فرق وجود دارد. چون گاهی ترس با اضطرابی همراه است و این متفاوت

تفسیر – جلسه چهاردهم – آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ وفای خداوند به عهد خود _ نتیجه پیمان شکنی انسان _ تفاوت عهد انسان و عهد خداوند _ «أوفوا بعهدی أوف بعهدکم»

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ وفای خداوند به عهد خود _ نتیجه پیمان شکنی انسان _ تفاوت عهد انسان و عهد خداوند _ «أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» ۱۴۰۰/۰۸/۲۲ عهد خداوند بحث ما رسید به اینکه «أوفِ بعهدکم» به چه معنا است. بخش دوم دو جمله دارد: «أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» و کأن یک جمله شرطیه است. همانطور که در جمله اول گفتیم، اینجا هم باید بدانیم اساسا عهد خدا چیست و آنگاه وفای به عهد از ناحیه خدا چگونه است. عهد انسان و وفای به عهد از ناحیه انسان معنایش معلوم شد. عهد خداوند هم کاملا روشن است و معلوم است که خداوند تبارک و تعالی به همه بندگان چه آن‌هایی

تفسیر – جلسه سیزدهم – آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ حق در معنای عهد _ وفای انسان به عهد خویش و گستره آن

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم: «أوفوا بعهدی…» _ حق در معنای عهد _ وفای انسان به عهد خویش و گستره آن ۱۴۰۰/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته بحث در آیه ۴۰ و البته بخش دوم این آیه بود. بخش دوم درباره عهد بنی اسرائیل و نیز عهد خداوند و همچنین وفای انسان به این عهد و نیز وفای خداوند به عهد خودش می‌باشد. این در حقیقت ارکان اصلی این بخش را تشکیل می‌دهد. ما درباره عهد و پیمان های بنی اسرائیل و پیمان شکنی های مداوم آن‌ها و نیز پیمان های عمومی و اختصاصی که آن‌ها با خداوند داشتند سخن گفتیم. بحث به اینجا رسید که منظور از عهد در این آیه کدام یک از این

تفسیر – جلسه دوازدهم – آیه ۴۰ _ بخش دوم «أوفوا بعهدی…» _ پیمان های بنی اسرائیل _ پیمان های عمومی و اختصاصی _ معنای عهد بنی اسرائیل در آیه

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم  آیه ۴۰ _ بخش دوم «أوفوا بعهدی…» _ پیمان های بنی اسرائیل _ پیمان های عمومی و اختصاصی _ معنای عهد بنی اسرائیل در آیه ۱۴۰۰/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته در مورد آیه ۴۰ سوره بقره عرض کردیم سه بخش وجود دارد. بخش اول مورد بحث و بررسی قرار گرفت. در بخش دوم اشاره ای کردیم به اینکه دو رکن اصلی در این بخش وجود دارد، یکی وفای بنی اسرائیل به عهد خودشان و یکی هم وفای خداوند به عهدش است. این دو مطلب اصلی است، عهد بینی اسرائیل و به دنبال آن وفای آن‌ها و نیز عهد خداوند و وفای خداوند به عهدش. پیمان های بنی اسرائیل فرمود: «وَأَوْفُوا بِعَهْدِي»، وفا کنید به عهد

تفسیر – جلسه یازدهم – آیه ۴۰ _ بخش اول _ یک پرسش و پاسخ های آن _ بخش دوم: «و أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» _ فرق عهد و میثاق

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم  آیه ۴۰ _ بخش اول _ یک پرسش و پاسخ های آن _ بخش دوم: «و أوفوا بعهدی أوف بعهدکم» _ فرق عهد و میثاق ۱۴۰۰/۰۸/۱۱ یک پرسش و پاسخ های آن گفتیم در آیه ۴۰ پیرامون سه بخش سخن خواهیم گفت. بخش اول این بود: «اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ». اینجا یک پرسش و سوالی ممکن است مطرح شود که نعمت هایی که خداوند تبارک و تعالی به بنی اسرائیل عطا کرده مربوط به اجداد آن‌ها بوده و مخاطبین این آیه مشمول این نعمت ها واقع نشدند. یعنی خداوند دارد به کسانی می‌گوید «اذکروا نعمتی» که آن نعمت ها در اختیار این‌ها نبوده. نعمت ها به اجداد این‌ها داده شده، آنوقت چطور خداوند