خمس

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم مقام اول – ادله وجوب خمس در غنيمت جنگي ۱۳۹۲/۰۸/۲۹              خلاصه جلسه گذشته‏ در جلسه گذشته متن تحریر بیان شد و اشاره اجمالی به مطالبی که در مورد وجوب خمس در غنائم دار الحرب وجود دارد، کردیم. اما تفصیل مسئله به ترتیبی که در عبارت و متن تحریر آمده را الآن مطرح مي­كنيم. تعريف غنائم دار الحرب منظور از غنائم دار الحرب چیست؟ یعنی آنچه که از اهل حرب بدست می­آید. اهل حرب کفار هستند پس يعني غنائمی که از جنگ بین مسلمین و کفار تحصیل می­شود. فقط برای یادآوری عرض می­کنیم اینکه مراد از اهل حرب مطلق کفار نیستند لذا ایشان در متن عبارت تحریر

جلسه ۲۸ – PDF بیست و هشتم الاول: غنائم دار الحرب ۱۳۹۲/۰۸/۲۸              القول فيما يجب فيه الخمس‏ بعد از بحث پيرامون مقدماتي كه به نظر مي­رسيد ذكر آنها در ابتداي كتاب الخمس لازم است و از آن مقدمات فقط به بعضي در متن تحرير اشاره شده بود، نوبت به بحث از القول فيما يجب فيه الخمس مي­رسد. اينكه خمس در چه اموري واجب است و به چه چيزهايي تعلق پيدا مي­كند به عبارت ديگر منابع خمس و آنچه كه خمس از آن تحصيل مي­شود و پس از آن نوبت به بحث از مصارف خمس خواهد رسيد. مشهور در بين اماميه اين است كه خمس در هفت چيز واجب است «يجب الخمس في سبعة اشياء

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم مقدمه نهم: بررسی ادله اهل سنت بر عدم عموميت «ما غنمتم» ۱۳۹۲/۰۸/۰۶              خلاصه جلسه گذشته نکته­ای در مورد مال حلال مختلط به حرام و زميني كه كافر ذمي از مسلم مي­خرد در جهت ثالثه بحث در این بود که آیا بر مال حلال مختلط به حرام و زمینی که کافر ذمی از مسلمان خریده است، عنوان غنیمت منطبق است یا خیر؟ به عبارت دیگر وجوب خمس در این دو مورد از این باب است که مشمول قاعده عامِ مستفاد از آیه شریفه می­شود و اگر خمس در آنها واجب است به اعتبار صدق عنوان غنیمت بر آنهاست یا وجوب خمس ربطی به شمول آیه نسبت به

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم مقدمه هشتم: تأسيس اصل ۱۳۹۲/۰۸/۰۵              خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه هشتم بود؛ عرض كرديم در مقدمه هشتم سخن از مقتضاي اطلاقات و ادله عامه است يعني اصل در مسئله چيست؟ اين مقدمه كه به دنبال مقدمه هفتم و مطالبي كه در آن مقدمه ذكر شده بود منعقد شده در واقع موضوع آن تأسيس اصل در مسئله است منظور از اصل هم يعني آنچه كه از ادله عامه به دست مي­آيد با قطع نظر از ادله خاصه و روايات خاصه­اي كه ممكن است در مسئله وجود داشته باشد. غرض هم تعيين مرجعي براي رجوع در هنگام شك است آن قاعده و اصلي كه مقتضاي ادله عامه

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم مقدمه هشتم:  تأسيس اصل ۱۳۹۲/۰۸/۰۴              خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم نتیجه بحث در مقدمه هفتم این است که غنیمت در لغت و عرف و در روایات و در کلمات فقها و مفسرین به معنای مطلق فائده و منفعت است و لذا به اعتبار این اموری که گفتیم می­توانیم بگوییم در آیه شریفه هم مراد از ما غنمتم مطلق فائده و منفعت است به عبارت دیگر مقتضی برای حمل ما غنمتم بر معنای عموم وجود دارد چون اهل لغت تصریح کرده­اند و در بین اهل لسان و عرف هم به معنای عام است و وجهی برای عدول از معنای عام نیست سیاق آیات و مورد هم موجب

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر پنجم: غنيمت در كلمات مفسرين) ۱۳۹۲/۰۸/۰۱              خلاصه جلسه گذشته بحث در امر پنجم است كه درباره غنيمت در كلمات مفسرين منعقد شده؛ گفته شد مفسرين عامه و خاصه در يك مطلب اتفاق دارند و آن اينكه غنيمت لغةً عام است و شامل هر فائده و منفعتي مي­شود كه به انسان واصل شود، لكن اختلاف در اين است كه در آيه شريفه غنيمت به چه معناست و گرنه همه تأكيد دارند كه در لغت به معناي عام است. مفسرين خاصه خاصه قاطبةً قائل هستند به اينكه غنيمت در آيه به معناي مطلق منفعت و فائده است. سه نمونه از عبارات مفسرين

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر چهارم: غنيمت در كلمات فقها) ۱۳۹۲/۰۷/۳۰              خلاصه جلسه گذشته بحث در ذکر مواردی از عبارات فقها بود که از عبارات آنها استفاده می­شود در بیان وجوب خمس در مواردی که خمس واجب است به عمومیت معنای غنیمت در آیه شریفه استناد کرده­اند؛ چند مورد ذکر شد چند نمونه دیگر هم عرض می­کنیم و بعد اشاره مختصری به عبارات مفسرین در این رابطه خواهیم داشت. ۵- طبرسي: مرحوم طبرسی در پاسخ به یک سؤالی درباره غنیمت این چنین می­فرماید: «ما یؤخذ بالسیف قهراً من المشرکین یسمی غنیمةً بلاخلاف و عندنا أنما یستفیده الانسان من ارباح التجارات و المکاسب و الصنایع یدخل

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر چهارم: غنيمت در كلام فقها) ۱۳۹۲/۰۷/۲۹              خلاصه جلسه گذشته عرض كرديم در روايات، غنيمت به معناي مطلق فائده و منفعت وارد شده؛ دو روايت را در اين رابطه ذكر كرديم. لكن در مقابل رواياتي است كه ممكن است از آنها استفاده شود كه غنيمت ظهور در خصوص غنائم دار الحرب دارد يك روايت را در جلسه گذشته ذكر و توجيه آن را هم بيان كرديم. معلوم شد آن روايت ظهور در همان معنايي كه ما گفتيم دارد يعني قابل حمل بر مطلق فائده و منفعت است. روايت ديگري هم وارد شده كه از اين روايت خواسته­اند استفاده كنند كه غنيمت

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم مقدمه هفتم: فی المراد بالغنیمه (امر سوم: غنيمت در روايات) ۱۳۹۲/۰۷/۲۸              خلاصه جلسه گذشته در مقدمه هفتم كه بحث از اين بود كه غنيمت چيست، عرض كرديم پنج امر مورد بررسي قرار مي­گيرد؛ در امر اول غنيمت را در لغت بررسي كرديم و در امر دوم غنيمت در استعمالات قرآني مورد بررسي قرار گرفت و اما در امر سوم غنيمت را در روايات مورد رسيدگي قرار خواهيم داد. امر سوم: منظور از غنيمت در روايات در اين بحث ما با قطع نظر از همه ساير امور، مي­خواهيم روايات را  بررسي كنيم و ببينيم چه مطالبي از آن استفاده مي­شود.) رواياتي كه درباره خمس وارد شده روايات

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست مقدمه هفتم:  فی المراد بالغنیمه (امر دوم: غنيمت در قرآن) ۱۳۹۲/۰۷/۲۷              عرض کردیم مرحوم مقدس اردبیلی در مورد آیه ۴۱ سوره انفال به دلالئل و قرائن و شواهدی ادعا کرده است لفظ «ما غنمتم» در این آیه به معنای مطلق فائده و منفعت نیست چهار دلیل و شاهد ایشان را ذکر کردیم و همه آنها مورد خدشه وارد شد. اشكال پنجم محقق اردبيلي عبارت ايشان اين است: «مع ظواهر بعض الآیات و الاخبار» ایشان به اجمال ادعا کرده که ظواهر بعضی از آیات و اخبار مساعد و موافق با عدم عمومیت معنای لفظ غنیمت و «ما غنمتم» است یعنی «ما غنمتم» شامل مطلق فائده و منفعت نمی­شود. قاعدتا