نکاح

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – بررسی معنای اضطرار و ضرورت ۱۳۹۹/۱۰/۰۳         بررسی معنای اضطرار و ضرورت بحثی که قرار بود به آن بپردازیم و در جلسه قبل به دلیل نقل برخی از روایات باقی ماند، پرداختن به معنا و مفهوم اضطرار و ضرورت است. ملاحظه فرمودید که هم در متن تحریر مقام الضرورة ذکر شده و هم در متن عروه و در برخی از عبارات هم ضرورت ذکر شده و هم اضطرار. می‌خواهیم ببینیم اینها به چه معناست؛ آیا بین ضرورت و اضطرار تفاوتی هست یا از این جهت تفاوتی نیست. معنای اضطرار اضطرار مصدر باب افتعال به معنای الجاء است؛ یعنی وادار

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – چند روایت و بررسی آنها – حق در مسأله ۱۳۹۹/۱۰/۰۲         چند روایت و بررسی آنها در مورد استثناء از حرمت نظر و لمس عرض شد در متن تحریر مقام معالجه و مقام ضرورت ذکر شده است. به مناسبت قرار شد درباره ضرورت و اضطرار مطالبی را عرض کنیم و بعضی از عناوین مرتبط با این دو عنوان را هم مورد بررسی قرار دهیم. لکن قبل از آنکه به این مطلب بپردازیم، در مورد دلیل خاص مربوط به مقام معالجه یک روایت ذکر کردیم که آن هم صحیحه ابی‌حمزه بود. چند روایت دیگر در اینجا وجود دارد و برای

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – نتیجه بحث در مقام معالجه – دلیل استثناء مقام ضرورت ۱۳۹۹/۱۰/۰۱         نتیجه بحث در مقام معالجه عرض شد در مورد استثناء از حرمت نظر و لمس، اولین موردی که استثنا شده مقام معالجه است. برای استثناء معالجه هم ادله عامه مورد استناد قرار گرفت که پنج دلیل بود؛ نتیجه این ادله آن شد که معالجه از حرمت نظر و لمس استثنا شده و این استثنا مطابق قواعده عامه است. منظور از قواعد عامه یعنی قواعد عامه باب اضطرار، ضرر، اهم و مهم؛ به همین دلیل محدودیت‌هایی هم قهراً بر این استثنا تحمیل می‌شود. وقتی معالجه را از این

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – دلیل خاص: صحیحه ابوحمزه ثمالی – توضیح چند کلمه در روایت – تقریب استدلال ۱۳۹۹/۰۹/۳۰         خلاصه جلسه گذشته در بحث از ادله استثناء از حرمت نظر و لمس به دلیل خاص و روایت و صحیحه ابی‌حمزه ثمالی رسیدیم. قبل از اینکه تقریب استدلال به این روایت و توضیح آن را ذکر کنم، تأکیداً نسبت به مطلبی که در جلسه گذشته گفته شد که چطور می‌شود در مورد معالجه هم به روایت استناد کنیم و هم به مسأله اضطرار، ضرر و آن ادله‌ای که ذکر شد. نکته در خصوص معالجه کسی مثل مرحوم آقای خویی فقط به روایت استناد

جلسه ۵۵ – PDF جلسه پنجاه و پنجم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – ادله عامه – دلیل پنجم: قاعده اهم و مهم و بررسی آن – دلیل خاص: روایت ابوحمزه ثمالی ۱۳۹۹/۰۹/۲۹         بحث در ادله استثناء معالجه از حرمت نظر و لمس بود. تا اینجا چند دلیل بر استثنا ذکر شد و حدود و ثغور دلالت این ادله مورد بررسی قرار گرفت. دلیل پنجم: قاعده اهم و مهم بر اساس این قاعده عقلی که بنای عقلا هم بر آن است، هر چیزی که اهم باشد بر مهم مقدم می‌شود. ترجیح اهم بر مهم به عنوان یک کبری، مورد ادراک حکم عقل است و این از مدرکات عقلیه است و سیره عملی

جلسه ۵۴ – PDF جلسه پنجاه و چهارم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – ادله عامه –بررسی اشکال محقق خویی به دلیل چهارم ۱۳۹۹/۰۹/۲۶         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره ادله عامه استثناء از حرمت نظر و لمس بود؛ اینکه چه مواردی از حرمت نظر و لمس استثنا شده است. گفتیم اولین موردی که در متن تحریر ذکر شده، مقام معالجه است. برای مقام معالجه دو دسته دلیل قابل ذکر است؛ یکی ادله عامه و دیگری ادله خاصه. البته این ادله را که ذکر می‌کنیم منحصر به مقام معالجه نیست؛ با توجه به عناوینی که ذکر شده، هر مورد و موضعی که این عناوین محقق شود، قهراً استثنا جریان پیدا می‌کند. به‌هرحال از

جلسه ۵۳ – PDF جلسه پنجاه و سوم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – ادله عامه – نتیجه ادله سه‌گانه – دلیل چهارم و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۲۵         خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد مستثنیات حرمت نظر و لمس دو دسته دلیل وجود دارد؛ یک دسته ادله عامه است که خودِ این ادله به چند دلیل تقسیم می‌شود. سه دلیل را ذکر کردیم؛ یکی روایات باب اضطرار بود. دوم، روایتی که صاحب جواهر به آن استدلال کردند. سوم، حدیث رفع بود. یک اشکالی مرحوم آقای خویی به روایات باب اضطرار کردند که البته به حسب اینکه موضوع دلیل دوم و سوم هم اضطرار است، قهراً اشکال ایشان، به استدلال به آن دو

جلسه ۵۲ – PDF جلسه پنجاه و دوم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس –ادله استثناء – ادله عامه – دلیل سوم: حدیث رفع – اشکال به دلیل اول، دوم و سوم – پاسخ اشکال ۱۳۹۹/۰۹/۲۴         خلاصه جلسه گذشته بحث در مستثنیات حرمت نظر و لمس بود. عرض کردیم به چند دلیل برای استثنا تمسک شده است. این ادله بر دو دسته هستند؛ ادله عامه و ادله خاصه. در دسته اول چند دلیل قابل ذکر است؛ دلیل اول روایات باب اضطرار بود که در این رابطه دو روایت را نقل کردیم. دلیل دوم روایتی بود که صاحب جواهر به آن استناد کرده و آن هم روایت «مَا غَلَبَ‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِ‏ فَاللَّهُ‏ أَوْلَى بِالْعُذْر» بود. درست

جلسه ۵۱ – PDF جلسه پنجاه و یکم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس – ادله استثناء – ادله عامه – دلیل اول: روایات اضطرار- اشکال محقق خویی ۱۳۹۹/۰۹/۲۳         ادله استثناء بعد از بیان اقوال و انظار درباره مستثنیات از حرمت نظر و لمس، و همچنین دسته‌بندی دیدگاه‌ها، نوبت به بررسی مستندات و ادله مستثنیات از حرمت نظر و لمس می‌رسد. عرض شد عناوینی که در کلمات فقها ذکر شده، مختلف است؛ بعضی به یک عنوان اکتفا کرده‌اند؛ برخی دو عنوان و بعضی بیشتر ذکر کرده‌اند. در عین حال برخی یک ملاک کلی ارائه داده‌اند و بقیه را مثال و مصداق برای آن دانسته‌اند. به‌هرحال تفاوت انظار را ملاحظه فرمودید. حالا می‌خواهیم ببینیم ادله چه

جلسه ۵۰ – PDF جلسه پنجاه مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس – اقوال و انظار در مورد ملاک استثناء – دسته‌بندی دیدگاه‌ها ۱۳۹۹/۰۹/۲۲         اقوال و انظار در ملاک استثناء در مسأله ۲۲ هم نظر امام(ره) را توضیح دادیم و هم کلام مرحوم سید را و تفاوت آن با متن تحریر اجمالاً مورد اشاره قرار گرفت و ملاحظاتی که در این مقام قابل ذکر است تا حدودی مورد بحث قرار گرفت. قبل از اینکه وارد مستندات این مسأله شویم، اشاره‌ای به اقوال و انظار فقها در این موضوع لازم است، از این جهت که می‌تواند راهگشای ما در بررسی ادله باشد. ملاحظه فرمودید در تحریر عمدتاً روی دو عنوان تکیه شده است؛ مقام المعالجة و

جلسه ۴۹ – PDF جلسه چهل و نهم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس – بررسی عبارت تحریر و عروه ۱۳۹۹/۰۹/۱۹         خلاصه جلسه گذشته در مسأله ۲۲ سخن از مستثنیات حرمت نظر و لمس است؛ عرض کردیم نظر و لمس اجنبیه و اجنبی از سوی شخص غیرمماثل جایز نیست، لکن مواردی استثنا شده از حرمت نظر و لمس. عرض کردیم امام(ره) در مسأله ۲۲ دو مورد را استثنا کرد‌ه‌اند؛ مرحوم سید در عروه در مقام ذکر موارد استثنا، شش مورد را استثنا کرده‌اند. یک اشاره‌ای به تفاوت بین این دو سخن هم داشتیم؛ لکن هم درباره عبارت تحریر و هم در مورد عبارت مرحوم سید ملاحظه‌ای وجود دارد که این را قبل از ورود به

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم مسئله ۲۲- مستثنیات حرمت نظر و لمس – کلام سید و فرق آن با تحریر ۱۳۹۹/۰۹/۱۸         مسأله ۲۲ «يستثنى من حرمة النظر و اللمس في الأجنبي و الأجنبية مقام المعالجة إذا لم يمكن بالمماثل كمعرفة النبض إذا لم تمكن بآلة نحو الدرجة و غيرها، و الفصد و الحجامة و جبر الكسر و نحو ذلك». امام بعد از بیان حکم نظر و لمس اجنبی و اجنبیه، در این مسأله به بیان مستثنیات از حرمت نظر و لمس می‌پردازد. تاکنون فرمودند نظر به اجنبی و اجنبیه ـ با همه حدود و ثغورش ـ و لمس حرام است الا فی هذه الموارد. موارد آن کدام است؟ امام(ره) در اینجا دو مقام

جلسه ۴۷ – PDF جلسه چهل و هفتم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – مقام سوم: نظر به ناخن و دندان – بررسی مسأله طبق مبانی مختلف – خاتمه: نظر به عضو پیوندی ۱۳۹۹/۰۹/۱۷         خلاصه جلسه گذشته در مسأله ۲۱ گفتیم در سه مقام باید بحث کنیم؛ مقام اول درباره نظر به عضو مبان به نحو کلی بود. مقام دوم درباره نظر به شعر منفصل بخصوصه و مقام سوم درباره نظر به اجزائی مثل ناخن و دندان است. در دو مقام گذشته بحث به تفصیل صورت گرفت و انظار و اقوال هم مورد تعرض واقع شد. مقام سوم: نظر به ناخن و دندان منفصل اما مقام سوم که درباره نظر به ناخن و دندان

جلسه ۴۶ – PDF جلسه چهل و ششم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده –مقام دوم: نظر به شعر منفصل – دلیل جواز و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۹/۱۶         خلاصه جلسه گذشته سخن و بحث درباره نظر به شعر منفصل بود. عرض کردیم اقوال در این موضوع مختلف است؛ برخی قائل به جوازند و برخی قائل به عدم جواز. دلیل مرحوم نراقی بر عدم جواز نظر به شعر منفصل را بیان کردیم و اشکالات آن را مورد اشاره قرار دادیم. چه نظر به سایر اعضای منفصل را از دید ایشان جایز بدانیم یا ندانیم، یعنی اینکه ایشان در مورد سایر اجزا چه می‌گویند، این بحثی است که از مسأله شعر جداست؛ در مورد شعر ایشان یک دلیل

جلسه ۴۵ – PDF جلسه چهل و پنجم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله جواز – دلیل اول، دوم و سوم و بررسی آنها ۱۳۹۹/۰۹/۱۵         ادله جواز تا اینجا درباره ادله جواز نظر به عضو مبان و قطع شده، مطالبی را عرض کردیم. نتیجه آن شد که هیچ یک از ادله سه‌گانه عدم جواز نظر، تمام نیست؛ نه آیه و نه طوایف چندگانه‌ای که از روایات ذکر کردیم و نه استصحاب. در مقابل، باید ببینیم دلیلی بر جواز نظر به عضو مبان هست یا خیر. دلیل اول: اصل برائت اگر دلیل بر حرمت نداشته باشیم، اصل برائت اقتضای جواز دارد؛ همین که دلیل بر حرمت نبود، قهراً طبق اصل برائت در شبهات تحریمیه

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل سوم: استصحاب – بررسی مطلب سوم (اشکال بعضی از بزرگان به محقق داماد) ۱۳۹۹/۰۹/۱۴         خلاصه جلسه گذشته بحث درباره مطالب سه‌گانه‌ای بود که در ذیل دلیل استصحاب مطرح شد. دو مطلب را مورد بررسی قرار دادیم؛ یکی اصل سخن شیخ در آن دو موضع بود که آیا تغایری بین اینها وجود دارد یا نه، و اساساً منظور مرحوم شیخ از این سخنان چیست. دوم، توجیهی که مرحوم آقای داماد برای بیان مرحوم شیخ ذکر کردند که این را هم مورد بررسی قرار دادیم. بررسی مطلب سوم (اشکال بعضی از بزرگان به محقق داماد) مطلب سوم

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل سوم: استصحاب – بررسی مطلب دوم (کلام محقق داماد) – بررسی مؤید ۱۳۹۹/۰۹/۱۱         خلاصه جلسه گذشته عرض شد مطالبی که در ذیل دلیل سوم یعنی استصحاب نقل شده، اینها باید مورد بررسی قرار گیرد. گفتیم سه مطلب را باید بررسی کنیم؛ یکی اصل کلام مرحوم شیخ در این دو موضع که آیا بین این دو سخن آن‌طور که برخی نتیجه گرفته‌اند و استفاده کرده‌اند، تغایری وجود دارد یا نه. ملاحظه فرمودید که تغایری بین سخنان مرحوم شیخ در این دو موضع وجود ندارد و توضیح دادیم که ملاک در بقاء موضوع، عرف است؛ البته با

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل سوم: استصحاب – اشکال بعضی از بزرگان به محقق داماد – بررسی سه مطلب – بررسی مطلب اول (کلام شیخ در دو موضع) ۱۳۹۹/۰۹/۱۰         خلاصه جلسه گذشته کلام در دلیل سوم عدم جواز نظر به عضو جدا شده از بدن نامحرم یعنی استصحاب بود. عرض شد مرحوم شیخ فرمودند این استصحاب جریان پیدا نمی‌کند؛ چون موضوع تغییر کرده و استصحاب در جایی جاری است که موضوع باقی باشد. آنگاه به بررسی کلام شیخ پرداختیم و عرض شد مرحوم شیخ در رابطه با موضوع استصحاب در دو موضع سخن گفته و توجیه برخی را در جمع

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم مسئله ۲۱- نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل سوم: استصحاب – جمع بین کلمات شیخ انصاری در دو موضع – مؤید جمع ۱۳۹۹/۰۹/۰۹         خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل سوم از ادله عدم جواز نظر به عضو قطع شده از بدن نامحرم بود. دلیل سوم، استصحاب است. عرض شد مرحوم شیخ به این استصحاب اشکال کرده‌ و فرموده شرط وحدت موضوع در قضیه متیقنه و مشکوکه اینجا وجود ندارد لذا استصحاب جریان پیدا نمی‌کند. مرحوم آقای حکیم به این اشکال شیخ پاسخ دادند و پاسخ ایشان را بررسی کردیم؛ نتیجه این شد که اشکالات مرحوم آقای حکیم به شیخ وارد نیست. لکن بعد

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهل مسئله ۲۱ – نظر به عضو جدا شده – ادله عدم جواز – دلیل سوم: استصحاب – بررسی اشکال مرحوم حکیم به شیخ انصاری – بررسی نظر شیخ انصاری ۱۳۹۹/۰۹/۰۸         خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل سوم بر عدم جواز نظر به عضو مبان و جدا شده از بدن یک مرد یا زن نامحرم بود. دلیل سوم استصحاب است؛ گفتیم قبل از انقطاع، نظر به این عضو جدا شده حرام بود، بعد از انقطاع شک می‌کنیم که آیا نظر به آن کماکان حرام است یا جایز؛ استصحاب حرمت نظر می‌کنیم و می‌گوییم همانطور که در حالت اتصال نظر به آن جایز نبود، بعد از انفصال هم جایز نیست. عرض کردیم