قواعد فقهیه

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم  مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – شواهد – شاهد اول: آیه «و لقد کرمنا بنی آدم …» – جهت اول: فرق تکریم و تفضیل – جهت دوم: متعلق کرامت – جهت سوم: خروج ملائکه ۱۴۰۳/۰۷/۲۸   خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم یکی از اموری که می‌تواند به عنوان مبنای کرامت ذاتی مورد استناد قرار بگیرد، عقل است. اجمالاً درباره عقل و اینکه چگونه به عنوان مبنا می‌تواند در این مقام مورد توجه قرار بگیرد، توضیح دادیم و گفتیم به هرحال قوه درک و شناخت و تمیز خیر و شر از یکدیگر و منافع و مضار از هم، به انسان

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – بررسی – عقل در قرآن – دو معنای عقل         ۱۴۰۳/۰۷/۲۲ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته درباره اولین عاملی که می‌تواند مبنای کرامت ذاتی باشد، مطالبی را عرض کردیم؛ گفتیم عقل به عنوان یکی از مبانی کرامت ذاتی انسان مطرح شده، هرچند ممکن است یک اشکالی نسبت به آن وارد شود. آن اشکال را هم ذکر کردیم. بررسی اگر بخواهیم این عامل را مورد بررسی قرار بدهیم و مقتضای تحقیق را در این باره ذکر کنیم، باید ببینیم عقل به چند معنا استعمال شده؛ بعد ببینیم در قرآن به چه معنا آمده است.

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم  مقام اول: بررسی وجود و عدم کرامت ذاتی در انسان – مبانی کرامت ذاتی انسان – دسته اول: ۱. عقل – اشکال ۱۴۰۳/۰۷/۲۱ خلاصه جلسه گذشته ما تا اینجا موضوع بحث و محل نزاع را منقح کردیم؛ گفتیم آنچه که در صدد آن هستیم، این است که ببینیم آیا با استفاده از ادله می‌توانیم کرامتی ذاتی برای انسان ثابت کنیم، به این معنا که انسان دارای یک شرافت و منزلت و رتبه‌ای است که او را از سایر موجودات در این عالم ممتاز می‌کند و در این جهت بین مسلمان و کافر، از جهت محل زندگی و جغرافیا، از جهت رنگ و نژاد، فرقی وجود ندارد. پس اولاً باید ببینیم این کرامت ذاتی وجود

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم  معنای کرامت – نظر عرف عام و عرف خاص – اختلاف در تطبیق – اقسام کرامت ۱۴۰۳/۰۷/۰۱   خلاصه جلسه گذشته ما در جلسه گذشته درباره معنا و مفهوم کرامت در لغت، مطالبی را عرض کردیم. محصل آنچه در جلسه گذشته بیان شد، این است که کرامت به معنای شرافت، امتیاز، بزرگی و یک موقعیت خاصی است که یک موجود را از دیگر موجودات ممتاز می‌کند؛ این معنای لغوی کرامت است. نظر عرف عام و عرف خاص اما در عرف، چه در عرف عام و چه در عرف خاص، کرامت به چه معناست؟ از نظر عرف عام، کرامت به همان معنایی است که اهل لغت ذکر کرده‌اند؛ یعنی در میان مردم و عرف عام،

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم معنای کرامت – نظر اهل لغت – کلام صاحب مقاییس و صاحب مفردات و ثمره آن – نتیجه ۱۴۰۳/۰۶/۲۵   خلاصه جلسه گذشته ما یک مقدمه‌ای را در جلسه گذشته عرض کردیم که متضمن دو مطلب بود؛ یکی اینکه چرا این بحث امروزه تبدیل به یک بحث مهم و تا حدودی چالشی شده، و دیگر اینکه پرسش‌های اساسی که در این درس باید به آنها پاسخ داده شود کدام است. معنای کرامت اولین مطلبی که لازم است به آن بپردازیم، معنا و مفهوم کرامت است. نظر اهل لغت ۱. در کتب لغت فارسی مثل دهخدا، برای کرامت چندین معنا ذکر شده که عبارتند از: شرافت، عزت، انسانیت، شأن، مقام، درجه، رتبه، موقعیت، جایگاه، منزلت،

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مقدمه – پرسش‌های اساسی – پرسش اول، دوم و سوم                                                                ۱۴۰۳/۰۶/۰۲۴         مقدمه بحث از کرامت یک بحثی است که در دهه‌های اخیر به نوعی مهم تلقی شده و دامنه کسانی که به این بحث پرداخته‌اند، رو به گسترش است. حالا صرف نظر از اینکه ما این را به عنوان یک قاعده فقهی قلمداد کنیم یا آن را یک حق بشماریم یا منشأ حق یا حتی حکم بدانیم، دلیل اینکه این بحث اهمیت پیدا کرده، پرداختن به آن در برخی

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم  تطبیقات قاعده – ۵. مسائل خانواده – ازدواج – حضانت – ارث – ۶. مسائل حقوقی – وکالت – شهادت      ۱۴۰۳/۰۳/۱۲   ۵. مسائل خانواده فرصت کم و مطلب زیاد است؛ ببینیم تا چه حد در این جلسه آخر می‌توانیم این مطالب را بیان کنیم. دو عنوان کلی دیگر باقی مانده است: یکی مسائل خانواده است که در این بخش سه عنوان داریم: ۱. ازدواج، ۲. حضانت، ۳. ارث. ۱. ازدواج در این رابطه چند فرض متصور است: ۱. ازدواج مرد مسلمان با زن غیر مسلمان که اهل کتاب نباشد، به اتفاق جایز نیست؛ این حکمی است که هم فقهای شیعه و هم سنی به آن ملتزم شده‌اند و اعم

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم تطبیقات قاعده – ۴. معاملات – بیع مصحف به کافر – اجیر شدن مسلمان برای کافر – اخذ به شفعه برای کافر – فروش عبد مسلمان به کافر   ۱۴۰۳/۰۳/۰۶ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم یکی از عناوین کلی که فروع متعددی در ذیل آن قرار می‌گیرد، معاملات اقتصادی با کفار است. قاعده اولیه در مورد ارتباطات مالی و اقتصادی بیان شد. اصول حاکم بر این روابط هم اجمالاً مورد اشاره قرار گرفت؛ اما بعضی از فروعی که در ذیل این عنوان می‌گنجند، ان‌شاءالله امروز بیان خواهیم کرد. ۱. بیع مصحف به کافر یکی از مواردی که به زعم بعضی تحت قاعده نفی سبیل قرار می‌گیرد و به همین دلیل ممنوع شده، بیع

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم تطبیقات قاعده – ۳. ولایات خاصه – ب: ولایت بر غیر اشخاص – انواع: ۱. قصاص؛ ۲. وقف مروری بر مباحث گذشته و آینده    ۱۴۰۳/۰۳/۰۵ خلاصه جلسه گذشته ما فرصت کمی در اختیار داریم و در عین حال مطالب باقی مانده کم نیست و باید سرعت بیشتری به بحث بدهیم تا ان‌شاءالله بتوانیم حداقل اهم فروع این بحث را ذکر کنیم. ما گفتیم ولایات خاصه بر دو دسته کلی هستند: یکی ولایت بر اشخاص و دیگری ولایت بر غیر اشخاص. برای ولایت بر غیر اشخاص دو مورد ذکر کردیم: ولایت بر حقی مانند قصاص و ولایت بر وقف، و منظور هم اعیان موقوفه است. این دو مورد را خیلی خلاصه ذکر می‌کنیم