دروس خارج

جلسه ۴۴ – PDF جلسه چهل و چهارم اجتماع امر و نهی– مقدمه دهم: ثمره نزاع در اجتماع امر و نهی ۱۳۹۸/۰۹/۲۵    خلاصه جلسه گذشته در مقدمه دهم بحث درباره ثمره نزاع در مسئله اجتماع امر و نهی است. عرض کردیم محقق خراسانی ثمره این نزاع را بنابر قول بر جواز و همچنین بنابر قول به امتناع مستقلا بیان کرده است. بنابر قول به جواز فرمودند: به طور کلی ثمره این است که نماز در دار غصبی صحیح است اما به خاطر غصب معصیت هم محقق شده است، در این جهت نیز فرقی بین واجبات تعبدی و توصلی نیست. اما بنابر قول به امتناع فرمودند: چون بین خود قائلین به امتناع اختلاف است، برخی جانب امر را ترجیح می‎دهند

جلسه ۴۳ – PDF جلسه چهل و سوم اجتماع امر و نهی– مقدمه نهم –بررسی پاسخ به اشکال امام خمینی– مقدمه دهم ۱۳۹۸/۰۹/۲۴   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه هشتم و نهم محقق خراسانی ضابطه و ملاک تفاوت بین باب اجتماع امر و نهی و باب تعارض را بیان کردند. ضابطه‎ای که ایشان ارائه دادند این بود که در باب اجتماع امر و نهی هر دو ملاک موجود است، منتهی ما نمی‎دانیم که چگونه باید هر دو ملاک را مراعات کرد، بنابر قول بر جواز اجتماع و بنابر قول به امتناع اجتماع، راه‎هایی بیان شد. امام خمینی به این کلام محقق خراسانی اشکال کردند که آن را بیان کردیم. شیخنا الاستاد به امام خمینی ایراد گرفتند و فرمودند: اولا: مسئله

جلسه ۴۲ – PDF جلسه چهل و دوم اجتماع امر و نهی– مقدمه نهم – اشکال امام خمینی به محقق خراسانی – اشکال به امام خمینی ۱۳۹۸/۰۹/۲۳   خلاصه جلسه گذشته بعد از بیان مقدمه هشتم و نهم از مقدمات بحث اجتماع امر و نهی، امام خمینی به محقق خراسانی اشکالی ایراد فرمودند. اصل اشکال امام خمینی به محقق خراسانی این بود که موضوع باب تعارض با موضوع باب تزاحم کاملا متفاوت است، در باب تعارض موضوع، خبران مختلفان است و در جایی که سخن از خبر است ملاک و مناط در اختلاف، عرف و فهم عرفی است، اما در باب اجتماع امر و نهی که ایشان آن را از موارد تزاحم قرار داده، مسئله کاملا متفاوت است، زیرا یک

جلسه ۴۱ – PDF جلسه چهل و یکم اجتماع امر و نهی– مقدمه نهم – اشکال امام خمینی به محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۲۰   خلاصه جلسه گذشته مطلبی که محقق خراسانی در مقدمه هشتم و نهم ذکر کرده بودند بیان شد. محصل نظر محقق خراسانی این شد که باید بین مسئله اجتماع امر و نهی و مسئله تعارض تفکیک شود و ضابطه اینکه یک مسئله، یک مورد از مصادیق اجتماع امر و نهی باشد این است که ملاک هر دو حکم موجود باشد، اما در مسئله تعارض یک ملاک بیشتر در بین نیست، اینجا بحث‎های مفصلی مطرح شد، اما اجمالا این ضابطه بیان گردید و همچنین راه‎های احراز ملاک در مورد تصادق در اجتماع امر و نهی بیان گردید. پس غرض

جلسه ۴۰ – PDF جلسه چهل اجتماع امر و نهی– مقدمه نهم ۱۳۹۸/۰۹/۱۹    مقدمه نهم مقدمه نهم مکمل مقدمه هشتم است. عرض کردیم که اگر مقدمه هشتم و نهم در هم ادغام می‎شد، چه بسا مناسب‎تر بود. مقدمه نهم درباره این است که ملاک و مناط امر و نهی چگونه احراز می‎شود؟ در مقدمه هشتم عرض کردیم مورد اجتماع امر و نهی جایی است که ملاک هر دو حکم وجود داشته باشد، لذا با مسئله تعارض راهشان جدا می‎شود زیرا در مسئله تعارض ملاک در متعارضین موجود نیست، بلکه فی احدهما ملاک ثابت است، منتهی نمی‏دانیم که آن ملاک در کدام یک از آن دو وجود دارد. پس غرض اصلی از مقدمه هشتم این است که بین مصادیق اجتماع

جلسه ۳۹ – PDF جلسه سی و نهم اجتماع امر و نهی– مقدمه هشتم – دو فرض در مسئله – غرض از انعقاد مقدمه هشتم ۱۳۹۸/۰۹/۱۸   مقدمه هشتم  تا کنون هفت مقدمه از مقدماتی که محقق خراسانی در مبحث اجتماع امر و نهی بیان کرده‎اند ذکر شد، مقدمه هشتم و مقدمه نهم در واقع دو مقدمه‎ای هستند که مکمل یکدیگرند، محقق خراسانی بین این دو مطلب تفکیک کرده است و یک مطلب را در مقدمه هشتم به نحو اجمال بیان کرده، لکن تفصیل و تکمیل آن را در مقدمه نهم بیان کرده است. به همین جهت شاید سزاوار این بود که این دو مقدمه در هم ادغام می‎شد و تحت عنوان یک مقدمه بیان می‎گردید، زیرا واقعا آنچه ایشان

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم اجتماع امر و نهی– مقدمه هفتم – بررسی کلام محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۱۷   خلاصه جلسه گذشته بحث از مقدمه هفتم از مقدمات بحث اجتماع امر و نهی بود، در مقدمه هفتم محقق خراسانی به بررسی مسئله ارتباط این بحث با بحث گذشته یعنی تعلق اوامر و نواهی به طبایع یا افراد پرداختند. دو توهم در اینجا مطرح شده است که نتیجه این دو توهم به نوعی پیوستگی مسئله اجتماع امر و نهی با مسئله تعلق اوامر و نواهی به طبایع یا افراد است. آن دو توهم و فرق آنها را توضیح دادیم و نظر محقق خراسانی را پیرامون این دو توهم بیان کردیم، محقق خراسانی تاکیدشان این بود که مسئله اجتماع امر

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم اجتماع امر و نهی– مقدمه هفتم –بررسی ارتباط بین این مسئله و مسئله تعلق اوامر و نواهی به طبایع ۱۳۹۸/۰۹/۱۳   مقدمه هفتم در این مقدمه محقق خراسانی به ارتباط دو مسئله اشاره می‎کنند، و اینکه آیا بین این دو مسئله ارتباط وجود دارد یا نه؟ و آن را مورد رسیدگی قرار می‎دهند. آن دو مسئله یکی مسئله اجتماع امر و نهی است و دیگری مسئله تعلق اوامر و نواهی به طبایع. مسئله تعلق اوامر و نواهی به طبایع را در گذشته به تفصیل بررسی کردیم، بحثی مطرح بود که آیا امر و نهی به طبایع متعلق می‎شوند یا افراد؟ مسئله اجتماع امر و نهی نیز معلوم است، لکن محقق خراسانی می‎فرماید:

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم اجتماع امر و نهی– مقدمه ششم – کلام محقق اصفهانی درباره عدم لزوم اخذ قید مندوحة ۱۳۹۸/۰۹/۱۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در لزوم اخد قید مندوحه در مسئله اجتماع امر و نهی بود. عرض شد صاحب فصول معتقد است اخذ این قید لازم است و علت اینکه اصولیین این قید را ذکر نکردند به جهت وضوح بوده است. محقق خراسانی به صاحب فصول اشکال کردند و فرمودند: اساسا ذکر این قید لازم نیست، کلام محقق خراسانی مبنی بر عدم لزوم تقیید به قید مندوحه را در جلسات قبل توضیح دادیم. محقق اصفهانی به محقق خراسانی دو اشکال نمودند که نتیجه این دو اشکال این شد که محقق خراسانی در کفایه هیچ

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم اجتماع امر و نهی- مقدمه ششم – اشکالات محقق اصفهانی به محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۱۱   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه ششم بحث در این بود که آیا اخذ قید مندوحه در محل نزاع لازم است یا خیر؟ ابتدائاَ توضیح دادیم که منظور از اخذ این قید در محل نزاع یعنی چه؟ گفتیم مقصود این است که وقتی بحث می‏کنیم که آیا اجتماع امر و نهی فی واحد جایز است یا ممتنع، این نزاع مقید به این است که مکلف چاره داشته باشد که عمل خودش را در غیر از مورد تصادق انجام دهد، یعنی مثلا بتواند نماز را در غیر از دار غصبی نیز بخواند، آن‎گاه نزاع  در گرفته که با اینکه

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم اجتماع امر و نهی- مقدمه ششم: بررسی اخذ قید مندوحه در محل نزاع ۱۳۹۸/۰۹/۱۰   مقدمه ششم: بررسی اخذ قید مندوحه در محل نزاع در این مقدمه این مسئله مورد رسیدگی قرار می‏گیرد که آیا قید مندوحه در محل نزاع باید اخذ شود یا لزومی به اخذ این قید نیست؟ (مندوحه یعنی چاره داشتن) علت اینکه محقق خراسانی به این موضوع پرداخته مطلبی است که صاحب فصول در این‎باره گفته است و ایشان برای رد سخن صاحب فصول این مقدمه را منعقد کرده است. کلام صاحب فصول صاحب فصول ادعا کردند که اختلاف در جواز یا عدم جواز اجتماع امر و نهی به نحوی که برخی قائل به جواز شدند و برخی

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و سوم اجتماع امر و نهی- مقدمه چهام: پاسخ محقق خراسانی به اشکال مقدر – مقدمه پنجم ۱۳۹۸/۰۹/۰۹   پاسخ محقق خراسانی به اشکال مقدر در مقدمه چهارم عرض شد که مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله عقلی است نه لفظی، دلیل آن نیز بیان شد، لکن در ادامه محقق خراسانی مطلبی را فرمودند که تعرض به آن خالی از فایده نیست. محقق خراسانی می‎فرماید: مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله عقلی است نه لفظی ولی کسی گمان نکند که قول به جواز اجتماع امر و نهی عقلا و امتناع عرفا، به نوعی این مسئله را لفظیه می‏کند. به عبارت دیگر محقق خراسانی با این بیان کأنه از یک اشکال مقدر پاسخ

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم اجتماع امر و نهی – مقدمه سوم : آیا مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله اصولی است یا خیر؟ – کلام بعضی از بزرگان و بررسی آن – مقدمه چهارم: مسئله اجتماع امر ونهی لفظی است یا عقلی؟ ۱۳۹۸/۰۹/۰۶   خلاصه جلسه گذشته تا کنون چهار ادعای محقق خراسانی مورد بررسی قرار گرفت. از بین این چهار ادعا سه ادعا را رد کردیم، تنها یک ادعای ایشان را پذیرفتیم و معلوم شد مسئله اجتماع امر و نهی نه مسئله فقهی است و نه مسئله کلامی و نه از مبادی تصدیقیه علم اصول بلکه تنها می‎تواند به عنوان مبادی احکامیه علم اصول شناخته شود. ایشان هم چنین فرمود: این مسئله از مسائل

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم اجتماع امر و نهی – مقدمه سوم – آیا مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله اصولی است یا خیر؟ – ادامه بررسی کلام محقق خراسانی –کلام محقق نایینی و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۹/۰۵   مقدمه سوم  در مورد مسئله اجتماع امر و نهی این بحث مطرح شد. که آیا این مسئله یک مسئله اصولی است یا خیر؟ محقق خراسانی فرمودند: این مسئله یک مسئله اصولی است، زیرا ضابطه و معیار مسئله اصولی در این موضوع جریان دارد، یعنی نتیجه آن به عنوان کبری قیاس استنباط مورد استفاده قرار می‎گیرد که آن را توضیح دادیم. سپس ایشان (غیر از این ادعا) چهار ادعای دیگر نیز مطرح کردند، ایشان فرمود: این مسئله هم یک

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی  اجتماع امر و نهی – مقدمه سوم – آیا مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله اصولی است یا خیر؟ بررسی ادعای محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۹/۰۴   مقدمه سوم  مقدمه سوم از مقدماتی که محقق خراسانی در بحث اجتماع امر ونهی مطرح کردند این است که آیا مسئله اجتماع امر و نهی یک مسئله اصولی است یا خیر؟ ایشان می‎فرماید: این مسئله حتما یک مسئله اصولی است، زیرا ملاک اینکه مسئله‎ای اصولی باشد این است که نتیجه آن بتواند به عنوان کبری، در قیاس استنباط واقع شود. در مسائل مختلف علم اصول، باید این وجود داشته باشد مثلا می‎گویید: امر ظهور در وجوب دارد «الامر ظاهر فی الوجوب» یکی از مسائلی است که در علم

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم اجتماع امر و نهی – مقدمه دوم: فرق مسئله اجتماع امر و نهی و مسئله اقتضاء نهی للفساد – اشکال امام خمینی به محقق خراسانی – وجه سوم (کلام امام خمینی) ۱۳۹۸/۰۹/۰۳   خلاصه جلسه گذشته در فرق بین دو مسئله اجتماع امر و نهی و مسئله استلزام نهی متعلق به عبادت للفساد، عرض کردیم وجوهی بیان شده است. دو وجه را برای فرق بین این دو مسئله گفتیم و مورد بررسی قرار دادیم. وجه سوم را که محقق خراسانی بیان کرد متعرض شدیم، محصل نظر ایشان این شد که فرق بین این دو مسئله از حیث جهت این‎ها است، یعنی در مسئله اجتماع امر و نهی مسئله سرایت و تسری امر

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم اجتماع امر و نهی – مقدمه دوم : فرق مسئله اجتماع امر و نهی با مسئله مسئله اقتضای نهی للفساد ۱۳۹۸/۰۹/۰۲   امر دوم امر دوم از امور مقدماتی که محقق خراسانی در بحث اجتماع امر و نهی مطرح می‎کنند، فرق بین مسئله اجتماع امر و نهی و اقتضاء یا استلزام نهی للفساد است. ما دو مسئله داریم که هر دو در نواهی بحث می‎شود، یکی اجتماع امر و نهی، یعنی همین بحثی که در آن حضور داریم و دیگری نیز بحث از اینکه آیا نهی متعلق به عبادت مقتضی فساد است یا خیر؟ مثل نهی به صوم یوم عاشورا یا نهی به صوم عید قربان، و اینکه اگر به عبادتی نهی

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم اجتماع امر و نهی –مقدمه اول: معنای واحد – ۳. کلام بعض از بزرگان و بررسی آن ۴. کلام امام خمینی – حق در مسئله ۱۳۹۸/۰۸/۰۹   بحث در معنای واحد در عنوان مسئله اجتماع امر و نهی فی واحد بود. دو معنا از محقق خراسانی و محقق نایینی ذکر کردیم و معلوم شد هر دو مبتلا به اشکال هستند. ۳.کلام بعضی از بزرگان صاحب منتقی الاصول می‎گوید: منظور از «واحد» واحد در وجود است، لکن ملاک در وحدت نظر عرف است نه دقت عقلی، بر این اساس در واقع بحث در این است که آیا این واحد در وجود از نظر عرف یعنی چیزی که عرف آن را واحد می‎بیند، حقیقتا

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم اجتماع امر و نهی –مقدمه اول: معنای واحد – ۱. کلام محقق خراسانی و بررسی آن ۲. کلام محقق نایینی و بررسی آن ۱۳۹۸/۰۸/۲۸   خلاصه جلسه گذشته  بحث در جواز یا امتناع اجتماع امر و نهی بود. محقق خراسانی مقدماتی را متعرض شده‎اند. اولین مقدمه این بود که معنای واحد در عنوان بحث چیست؟ عنوان بحث این بود که «هل یجوز اجتماع الامر و النهی فی واحد او لا؟» محقق خراسانی فرمودند: واحد اینجا یک معنای عامی دارد که هم وحدت شخصی و هم وحدت نوعی و هم وحدت جنسی را در بر می‎گیرد. ایشان اینجا در واقع دو ادعا دارند: ادعای اول ایشان عمومیت معنای وحدت بود، ادعای دوم ایشان

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم اجتماع امر و نهی –مقدمه اول: معنای واحد – ۱. کلام محقق خراسانی ۱۳۹۸/۰۸/۲۷   بعد از اینکه عنوان بحث در مسئله اجتماع امر و نهی معلوم شد محقق خراسانی مقدماتی را جهت بیتشر معلوم شدن موضوع و نتیجه‎گیری ذکر کردند. مقدمه اول: معنای واحد منظور از «واحد» در این عنوان چیست؟ چون بحث در این است آیا اجتماع امر و نهی در واحدی که دارای دو وجه است جایز است یا ممتنع؟ «هل یجوز اجتماع الامر و النهی فی واحد ام لا؟» که محقق خراسانی کلمه «ذو وجهین» را نیاورده ولی قبل از ایشان مشهور این کلمه را ذکر کردند. حال این مهم نیست عمده این است که کلمه «واحد» به