دروس خارج

جلسه ۷۶ – PDF جلسه هفتاد و ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- دلیل دوم استحاله معلق(محقق اصفهانی) ۱۳۹۵/۱۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای استحاله واجب معلق ادله ای اقامه شده است. دلیل اول را محقق خراسانی در کفایه نقل کرده که مربوط به محقق نهاوندی است. این دلیل مورد بحث و بررسی و اشکال قرار گرفت. دلیل دوم بر استحاله واجب معلق (محقق اصفهانی) دلیل دوم بر عدم امکان واجب معلق، دلیلی است که محقق اصفهانی اقامه کرده اند. بخشی از مطالب ایشان را در اشکالی که به محقق خراسانی داشتند  (آنجا که محقق خراسانی به دلیل محقق نهاوندی پاسخ داده است) بیان کردیم. اما در این مقام به طور مفصل تری بیان ایشان را مبنی

جلسه ۷۵ – PDF جلسه هفتاد و پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- بررسی اشکالات محقق خراسانی به دلیل اول استحاله واجب معلق ۱۳۹۵/۱۲/۰۸ خلاصه جلسه گذشته همان طور که بیان شد، محقق نهاوندی دلیلی بر امتناع واجب معلق ارائه کرده است. محقق خراسانی سه اشکال به این دلیل ایراد کرده که در جلسه قبل دلیل را به همراه اشکالات محقق خراسانی ذکر کردیم. حال باید دید که اشکالات محقق خراسانی به دلیل اول استحاله واجب معلق تمام  است یا خیر؟ اصل دلیل: دلیل عبارت بود از این که اراده تکوینی و اراده تشریعی از حیث جمیع آثار جز یک اثر همانند هم می باشند و چون انفکاک اراده از مراد در واجب تکوینی محال است، به تبع

جلسه ۷۴ – PDF جلسه هفتاد و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- دلیل اول استحاله واجب معلق – بررسی دلیل اول ۱۳۹۵/۱۲/۰۷ خلاصه جلسه گذشته بحث از بعضی اموری که پیرامون واجب معلق بود گذشت. وجه التزام صاحب فصول به این قسم از واجب و اشکالاتی که بر این وجه وارد بود بیان گردید و نهایتا معلوم شد ضرورتی برای التزام به واجب معلق نیست. یعنی این گونه نیست که ناگزیر باشیم برای حل یک مشکل به واجب معلق ملتزم شویم، زیرا راه های دیگری هم وجود دارد. بعد از انکار اصل ضرورت این تقسیم نوبت به بحث از امکان این قسم از واجب می رسد. قبلا هم ییان شد که این دو مسئله با یکدیگر متفاوت

جلسه ۷۳ – PDF جلسه هفتاد و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- بررسی وجه التزام صاحب فصول به واجب معلق ۱۳۹۵/۱۲/۰۴  خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم علت عمده التزام صاحب فصول به واجب معلق فرار از یک اشکال در مورد بعضی واجبات بود. زیرا بعضی از واجبات نیازی به مقدماتی دارند که اگر زودتر اتیان نشوند باعث تفویت واجب می شود که از این امور به مقدمات مفوته تعبیر می کنند. اگر ملتزم شویم به واجب مشروط طبق مبنای مشهور معنایش این است که قبل از تحقق قید، وجوب فعلیت ندارد و اگر وجوب فعلیت نداشت، چون ذی المقدمة است، مقدماتش هم وجوب نخواهد داشت در حالی که در شریعت و روایات به مواردی  برخورد می کنیم

جلسه ۷۲ – PDF جلسه هفتاد و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز- وجه التزام صاحب فصول به واجب معلق ۱۳۹۵/۱۲/۰۳ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم واجب معلق و منجز به عنوان یک تقسیم برای واجب از ابتکارات صاحب فصول است و بزرگان نسبت به این تقسیم دو موضع اثبات و انکار در پیش گرفتند. مرحوم شیخ انصاری به حسب ظاهر این تقسیم را انکار کردند اما در مورد انکار ایشان نیز اختلاف واقع شده است. محقق خراسانی در صدد توجیه بر آمده و انکار ایشان را حمل بر انکار واجب مشروط مشهور کرده است و می گوید این واجب معلق همان واجب مشروطی است که خود ایشان به آن ملتزم شده اند، لذا انکار مرحوم شیخ انصاری

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب معلق ومنجز – بررسی انکار شیخ نسبت به واجب معلق ۱۳۹۵/۱۲/۰۲ خلاصه جلسه گذشته در بحث از تقسیم واجب به معلق و منجز که از ابداعات صاحب فصول است بعد از این که این دو واجب را از منظر ایشان تعریف کردیم چند مطلب باید مورد بررسی قرار بگیرد. تعریف واجب معلق و منجز طبق نظر صاحب فصول معلوم شد. ایشان فرمود: واجب منجز عبارت است از واجبی که در آن وجوبش فعلی است و معلق بر یک امر غیر مقدور برای مکلف نیست، مثل وجوب معرفت و شناخت. واجب معلق واجبی است که وجوبش فعلی است ولی در عین حال متوقف بر یک امری است که

جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتاد مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته نظر محقق خویی در شک در رجوع قید به هیئت یا ماده بیان شد محصل نظر ایشان عبارت است از این که در این موارد اصل لفظی نداریم تا مشخص شود که قید رجوع به هیئت می¬کند یا ماده. لذا در قید متصل و قید منفصل نه می¬توانیم به اطلاق هیئت یا ماده تمسک کنیم و نه می¬توان گفت هردو مقید است، لذا باید سراغ اصل عملی رفت که مقتضای اصل عملی نیز برائت از وجوب است. پس در موارد شک در رجوع قید به هیئت یا ماده اصل اقتضا می¬کند که وجوب نفی شود. ایشان بر اساس این نظریه هم به

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۳۰  خلاصه جلسه گذشته همان طور که در جلسه قبل بیان شد نسبت به دلیل دوم مرحوم شیخ انصاری مبنی بر رجوع قید به ماده در فرض شک، اشکالات و بحث هایی مطرح است. محقق خویی مقدمه¬ای بیان کردند و بر اساس آن به مرحوم شیخ انصاری، محقق خراسانی و محقق نایینی اشکال کردند و نظر سومی در مسئله تاسیس نمودند . مقدمه ایشان عبارت بود از این بود که قید گاهی به ماده و گاهی به هیئت و گاهی به هر دو رجوع می¬کند؛ لذا تقیید هیئت مستلزم تقیید ماده نیست. همین مقدار که نسبت بین تقیید هیئت و تقیید ماده را نسبت

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۲۷ خلاصه جلسه گذشته در جلسه قبل بیان شد که محقق خراسانی دلیل دوم مرحوم شیخ انصاری را در مورد قید متصل صحیح نمی دانند. یعنی این ادعا که تقیید هیئت مستلزم تقیید ماده است، لذا در صورت رجوع قید به هیئت مرتکب دو خلاف اصل می شویم  ولی اگر قید به ماده رجوع کند مرتکب یک خلاف اصل می شویم را در قید متصل رد نمودند، ولی ادعای ایشان را در قید منفصل قبول کردند. محقق خراسانی در مورد قید متصل می فرماید: اگر مولا خودش کاری کند که زمینه اطلاق را از بین ببرد، دیگر خلاف اصلی اتفاق نیفتاده زیرا در قید

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۲۶  خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم در موضوع شک در رجوع قید به هیئت یا ماده مرحوم شیخ انصاری قائلند که قید رجوع به ماده می¬کند و همان طور که بیان شد دو دلیل بر مدعای خود اقامه کردند. دلیل اول ایشان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و معلوم گردید که ناتمام است. دلیل دوم ایشان نیز عبارت بود از این که، اگر قید رجوع به هیئت کند، موجب رفع ید از اطلاق هیئت و ماده معا است، در صورتی که اگر قید رجوع به ماده کند، فقط موجب رفع ید از اطلاق ماده است و در دوران امر بین رفع ید از

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۲۰ تا کنون دو دلیل از ادله محقق نایینی بر تقدم اطلاق شمولی بر اطلاق بدلی بیان شد و هردو مورد اشکال قرار گرفت. دلیل سوم حجیت اطلاق بدلی نسبت به همه افراد، متوقف بر این است که مانعی در مقابل انطباق مطلق بر بعضی از افراد نباشد. یعنی وقتی می¬گوییم اطلاق بدلی عبارت است از لفظی که دلالت بر مطلق می کند؛ منتهی تنها یک حکم برای یک فرد علی سبیل البدلیه ثابت می¬شود، معنایش این است که قابلیت انطباق این عنوان بر همه افراد هست ولی فقط بر یک فرد ثابت است ولی نباید مانعی در برابر آن باشد لذا اکرم عالما

دانلود-جلسه شصت و پنجم-PDF جلسه شصت و پنجم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط ۱۳۹۵/۱۱/۱۹ خلاصه جلسه گذشته دلیل اول مرحوم شیخ انصاری که به غرض اثبات رجوع قید به ماده در شک رجوع قید به هیئت یا ماده اقامه شده بود، هم صغرویا و هم کبرویا مورد اشکال قرار گرفت. صغرای دلیل ایشان عبارت بود از این که اطلاق هیئت شمولی است و اطلاق ماده بدلی. کبری نیز عبارت بود از این که اطلاق شمولی بر اطلاق بدلی مقدم است، لذا در دوران بین تقیید اطلاق بدلی و تقیید اطلاق شمولی، تقیید اطلاق بدلی را اختیار می کنیم. همانطور که در جلسه قبل بیان شد سه اشکال بر این دلیل هم صغرویا و هم کبرویا وارد شد.

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۱۸ خلاصه جلسه گذشته همان طور که بیان شد مرحوم شیخ انصاری در فرض شک در رجوع قید به ماده یا هیئت دو دلیل اقامه کردند. خلاصه دلیل اول که در  جلسه قبل بیان شد عبارت بود از این که اطلاق هیئت شمولی و اطلاق ماده بدلی است و در دوران امر بین اطلاق شمولی و اطلاق بدلی، اطلاق شمولی مقدم است. به عبارت دیگر در صورت دوران امر بین تقیید این دو اطلاق، باید اطلاق بدلی را مقید کرد. نتیجه این استدلال این است که اگر قیدی در کلام باشد و شک داشته باشیم که آیا رجوع به قید می کند یا ماده

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۱۷ خلاصه جلسه گذشته موضوع بحث، شک در رجوع قید به هیئت یا ماده است. این مسئله را خود مرحوم شیخ انصاری که قائل به عدم امکان رجوع قید به هیئت می¬باشد نیز مطرح کرده است. سوالی که این جا مطرح است این است که چگونه ممکن است مرحوم شیخ انصاری قائل به عدم امکان رجوع قید به هیئت شود ولی فرض شک در رجوع قید به هیئت یا ماده را در مباحث خود مطرح کند. همان طور که در جلسه قبل بیان شد، شاید به این دلیل باشد که ایشان علی فرض تنزل و تسلیم نسبت به امکان رجوع قید به هیئت این

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۱۶ خلاصه جلسه گذشته نتیجه و محصل نزاع بین شیخ انصاری و مشهور این شد که قیود امکان رجوع به هیئت را دارند و همان طور که مقتضای ظاهر قضایای شرطیه است، شرط و قید رجوع به هیئت یا حکم می کند. لذا در واجب مشروط، وجوب بعد از تحقق شرط تحقق پیدا می¬کند، برخلاف نظر شیخ. به عبارت دیگر تقسیم واجب به مطلق و مشروط صحیح است و نیازی به راهی که مرحوم شیخ انصاری برای تصحیح واجب مشروط طی کردند نیست، لذا در واجب مشروط، وجوب تا زمانی که قید محقق نشده فعلیت ندارد. مؤید قول مشهور مؤید قول مشهور تقسیمی است

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط ۱۳۹۵/۱۱/۱۳ تا کنون قول مرحوم شیخ انصاری مبنی بر عدم امکان رجوع قید به هیئت و لزوم رجوع قید به ماده به همراه ادله این قول مورد بررسی قرار گرفت و نه تنها امکان رجوع قید به هیئت ثابت گردید کما ذهب الیه المشهور، بلکه به اشکالاتی که متوجه نظر مشهور بود نیز پاسخ دادیم. اما همان طور که در ابتدای بحث بیان شد محقق نایینی معتقد رجوع قید به ماده منتسبه است که باید بیان و بررسی گردد. قول محقق نایینی محقق نایینی در بخش اول مدعای مرحوم شیخ انصاری با ایشان هم عقیده است، اما در بخش دوم نظر متفاوتی با مرحوم

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصت مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۱۲ خلاصه جلسه گذشته اشکال دوم به مسلک مشهور عبارت بود از این که اگر وجوب را مقید بدانیم، تا زمانی که قید محقق نشده وجوب نیز ثابت نمی شود،و این منجر به تفویت واجب در بعضی از مواقع می شود. به بیان دیگر اگر واجب محتاج مقدماتی باشد که از قبل باید فراهم شود، و از طرفی تا زمان تحقق قید حکم را ثابت ندانیم، مقدمات آن نیز لازم الاتیان نیستند و اگر مقدمات لازم الاتیان نباشند به علت عدم امکان اتیان آن ها در وقت تحقق قید خود واجب نیز از بین می رود. عدم ورود اشکال دوم بر مسلک شیخ و محقق عراقی

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط- ۱۳۹۵/۱۱/۱۱ خلاصه جلسه گذشته اولین اشکال به مسلک مشهور که در جلسه گذشته بیان شد این بود که چگونه می¬توان اعتبار را یک امر فعلی دانست و معتبر را استقبالی، در حالی که مرجع اعتبار و ایجاد شئ مثل ملکیت در زمان لاحق به ایجاد ملکیت موجوده در زمان لاحق است. یعنی در هر صورت باید قید وجود را در معتبر اخذ کنیم و بگوییم اعتبار عبارت است از  ایجاد ملکیت موجوده در  زمان متاخر و هذا خلف. زیرا اگر چیزی را در معتبر اخذ بکنیم که قرار است خودش ناشی از اعتبار باشد، خلف و ممتنع است. زیرا قید وجود را باید در

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط ۱۳۹۵/۱۱/۱۰ خلاصه جلسه گذشته همانطور که بیان شد حق در نزاع بین مرحوم شیخ انصاری و مشهور این است که همانطور که ظاهر قضایای شرطیه دال بر رجوع قید به هیئت است در واقع نیز قید رجوع به هیئت می¬کند و مانعی بر سر راه رجوع قید به هیئت نمی باشد و ادعای مرحوم شیخ انصاری مبنی بر عدم امکان رجوع قید به هیئت قابل قبول نیست. زیرا ما مسئله را می توانیم این گونه تصویر کنیم که اعتبار فعلی باشد ولی معتبر استقبالی به بیان دیگر اعتبار فی الحال محقق باشد ولی معتبر معلق بر فرض و تقدیر خاص باشد. اشکال اول به

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم مقدمه واجب- مباحث مقدماتی- واجب مطلق و مشروط ۱۳۹۵/۱۱/۰۹ خلاصه جلسه گذشته همان طور که بیان شد دلیل مرحوم شیخ انصاری بر رجوع قید به ماده این بود که انسان بالوجدان در مواردی که از کسی طلب می کند به نحوی که مقید به یک قید و فرضی است، اعم از این که قید اختیاری باشد یا غیر اختیاری، در می یابد که قید به خود واجب و ماده بر می گردد. تبیین این دلیل در جلسه گذشته گذشت. عرض کردیم اشکالی به این دلیل مرحوم شیخ انصاری وارد شده است. اساس اشکال به مرحوم شیخ انصاری بر دو فرض است: ۱. احکام تابع ملاکات در خود آن احکام باشند. ۲. احکام تابع ملاکات