دروس خارج

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول عملیه در شک در تعبدیت و توصلیت ۱۳۹۴/۰۹/۰۸  مروری بر مباحث گذشته بحث در مقتضای اصل لفظی در موارد شک در تعبدیت و توصلیت به پایان رسید. اصل بحث در مقام اول بدین شرح بود که اگر در تعبدی و توصلی بودن واجبی شک کنیم ( یعنی شک کنیم واجب نیاز به قصد قربت و قصد امر دارد یا ندارد) آیا اطلاق دلیل لفظی می تواند راه گشا باشد یا خیر؟ نتیجه بحث در مقام اول بر خلاف نظر محقق خراسانی و بعضی دیگر که تمسک به اطلاق را در موارد شک در تعبدیت و توصلیت جایز نمی دانند این شد که امکان تمسک به اطلاق دلیل

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (ادعای محقق خویی و بررسی آن _ نتیجه بحث در مقام اول) ۱۳۹۴/۰۹/۰۴ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون اشکال محقق خویی به محقق نایینی و محقق خراسانی بود. فرمودند: چون تقابل بین اطلاق و تقیید تقابل عدم و ملکه است لذا در جایی که تقیید محال است اطلاق هم محال است و در نتیجه چون تقیید به قید قصد قربت در متعلق امر محال است نمی توانیم به اطلاق ادله تمسک کنیم و اعتبار قصد قربت را نفی کنیم و توصلیت عبادت را اثبات کنیم محقق خویی دو اشکال مطرح نمودند و فرمودند اولا: تقابل بین اطلاق و تقیید، تقابل عدم و

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت ( اشکال دوم محقق خویی و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۹/۰۳  اشکال دوم محقق خویی به محقق نایینی در مورد این ادعا که استحاله تقیید مستلزم استحاله اطلاق می باشد و ادعای ابتناء آن بر این که تقابل بین اطلاق و تقیید به نحو تقابل عدم و ملکه می باشد، محقق خویی فرمودند: تقابل بین اطلاق و تقیید در مقام ثبوت، به نحو تضاد است. پس استحاله تقیید مسلتزم استحاله اطلاق نیست. این کلام مورد بررسی قرار گرفت و اشکالات آن بیان شد. در مرحله دوم محقق خویی ادعا می کنند حتی اگر بپذیریم تقابل بین اطلاق و تقیید، تقابل عدم و ملکه است

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (ثمره بحث و بررسی اشکال محقق خویی) ۱۳۹۴/۰۹/۰۲ خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون نظر محقق خراسانی و محقق نایینی در مورد تقابل بین اطلاق و تقیید بود. نظر محقق خراسانی مشتمل دو مطلب بود: مطلب اول: به طور کلی تقیید واجب به قصد قربت محال است، یعنی ما نمی توانیم قصد قربت به معنای قصد امر را در متعلق امر اخذ کنیم که در این مورد به تفصیل سخن گفته شد. مطلب دوم: اگر جایی تقیید محال باشد اطلاق هم محال است. پس به طور کلی محقق خراسانی دو ادعا داشتند: یکی عدم امکان تقیید واجب به قصد قربت که به تبع آن نتیجه

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (اشکال محقق خویی به محقق نایینی) ۱۳۹۴/۰۹/۰۱ خلاصه جلسه گذشته در مقام اول بحث پیرامون اصول لفظیه و امکان تمسک به آن در موارد شک در تعبدیت و توصلیت بود و کلام محقق خراسانی بیان گردید. ایشان معتقد بودند که امکان اخذ قصد امر در متعلق امر نیست و از طرفی چون تقابل بین اطلاق و تقیید تقابل عدم و ملکه است؛ لذا در جایی که تقیید محال باشد اطلاق هم محال است. محقق نایینی نیزبه تبع محقق خراسانی همان سخن را با بیان دیگری مطرح نمود. حال باید ادعای محقق خراسانی و محقق نایینی. مورد بررسی قرار گیرد. در جلسه قبل

جلسه ۲۸ – PDF جلسه بیست و هشتم تعبدی و توصلی_ مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (ادامه کلام محقق خراسانی) ۱۳۹۴/۰۸/۳۰  خلاصه جلسه گذشته در بحث از تمسک به اطلاق و اصول لفظیه در شک در تعبدیت و توصلیت بیان شد که مرحوم محقق خراسانی بر این عقیده اند که امکان جریان اصول لفظیه در این مقام نیست. یعنی ما نمی توانیم با تمسک به اطلاق، اعتبار قید قصد قربت را نفی کنیم  و در نتیجه بگوییم واجب، واجب توصلی است. محصل بیان محقق خراسانی در جلسه قبل این بود که چون تقابل بین اطلاق و تقیید، تقابل عدم و ملکه است، بواسطه عدم امکان تقیید نتیجه می گیریم اطلاق ممکن نیست و لذا نمی توانیم از عدم

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم تعبدی و توصلی_ مروری بر مباحث گذشته- مقتضای اصول لفظیه در شک در تعبدیت (کلام محقق خراسانی) ۱۳۹۴/۰۸/۲۷ مروری برمباحث گذشته بازگشت به اصل بحث اصل بحث در مساله تعبدی و توصلی این بود که در مواردی که یقین به تعبدی بودن وجوب داریم محتاج به قصد قربت می باشیم و در مواردی هم که یقین به توصلی بودن وجوب داریم محتاج قصد قربت نمی باشیم و تکلیف ما در این فروض معلوم است، در ابتدای بحث از تعبدی و توصلی بعد از آنی که مبانی مختلف در تعریف تعبدی و توصلی بیان شد؛(چه مبنای مشهور وغیر مشهور) به این مطلب رسیدیم که اگر جایی شک کردیم واجب تعبدی است یا توصلی،

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قدر جامع بین عناوین قربیه در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۸/۲۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که آیا اخذ قدر جامع بین عناوین قربیه در متعلق امر امکان دارد یا خیر؟ یعنی به جای اینکه قصد قربت به معنای قصد امر یا قصد مصلحت یا قصد محبوبیت جداگانه در متعلق امر اخذ شوند، قدر مشترک بین این عناوین در متعلق امر اخذ شود. آیا چنین چیزی امکان دارد یا خیر؟ محقق نایینی می فرمایند: همانطور که اخذ قصد قربت به معنای قصد امر یا به معنای قصد مصلحت یا به معنای قصد محبوبیت در متعلق امر ممکن نیست، قدر مشترک و قدر جامع بین این معانی

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قدر جامع بین عناوین قربیه در متعلق امر ۱۳۹۴/۰۸/۲۷  مروری بر مباحث گذشته نتیجه بحث در جلسات گذشته این شد که: ۱-    اخذ قصد قربت به معنای قصد امر در متعلق همان امر ممکن است. ۲-     اخذ قصد قربت به معنای قصد امر در متعلق امر دیگر هم ممکن است. ۳-    اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی مثل قصد مصحلت و قصد محبوبیت و امثال آن در متعلق امر ممکن است. هر سه مسئله مورد بررسی قرار گرفته  و اقوالی که در این سه مسئله وجود داشت بیان شد و ملاحظه گردید که در مسئله اول کثیری مثل محقق خراسانی قائل به امتناع شدند

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی آن ۱۳۹۴/۰۸/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث درباره امکان یا امتناع اخذ قصد قربت، بر طبق سایر معانی قصد قربت(غیر از قصد امر) در متعلق امر بود که آیا قابل اخذ در متعلق امر هست یا خیر؟ محقق خراسانی فرمودند: استحاله ای که در صورت اخذ قصد قربت به معنای قصد امر در متعلق امر پیش می آمد، در صورت اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی هیچ محذوری پیش نخواهد آمد. بعضی از اعاظم و بزرگان از جمله امام(ره) و قبل از ایشان مرحوم آقای بروجردی به محقق خراسانی اشکال نمودند که، همانطور که در اخذ قصد قربت به معنای

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی آن ۱۳۹۴/۰۸/۲۳ خلاصه جلسه گذشته عرض شد که محقق خراسانی اخذ قصد قربت در متعلق امر را در صورتی ممتنع می دانند که ما قصد قربت را به معنای قصد امر بدانیم. اما مطابق سایر معانی قصد قربت، مانند قصد مصلحت، قصد محبوبیت و قصد عمل، استحاله ای در اخذ قصد قربت در متعلق امر نیست و محاذیری که بیان شد، مثل محذور دور، خلف، تقدم الشئ علی نفسه، و داعویة شئ لداعویة نفسه در صورتی پیش می آید که مولی بخواهد قصد قربت به معنای قصد امر را، در متعلق امر خودش اخذ کند و بگوید« صل مع قصد

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت بر طبق سایر معانی آن ۱۳۹۴/۰۸/۲۰ مبنای حکم عقل در اعتبار قصد قربت نکته پایانی سخنان محقق خراسانی که در این بخش باید بررسی شود بیان کیفیت حکم عقل در ما نحن فیه می باشد. زیرا محقق خراسانی در مقام استدلال بر عدم امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر فرمودند: چون عقل در این مقام حکم به اعتبار قصد قربت دارد، شارع نمی تواند امر مولوی بر اعتبار قصد قربت داشته باشد.پس باید بررسی شود مقصود از حکم عقل چیست؟ آیاعقل، حکم به اعتبار و اتیان قصد قربت از باب احتیاط می کند از باب اطاعت؟ ممکن است حکم عقل، از باب

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر (بررسی دلیل محقق خراسانی بر امتناع) ۱۳۹۴/۰۸/۱۹ عمده اشکالاتی که به محقق خراسانی وارد است در جلسات قبل بیان گردید. دو اشکال دیگر باقی مانده که آنها نیز بیان می شود تا بحث از امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر پایان پذیرد. اشکال محقق نایینی به دلیل دوم محقق خراسانی ایشان می فرماید: هرچند عقل لزوم قصد قربت را در مامور به درک می کند ولی باز امر شارع به اخذ قصد قربت لغو نیست. محقق خراسانی فرمودند: چون عقل درک می کند قصد قربت لازم است و از باب اشتغال قصد قربت را در عبادات معتبر می داند، امر

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر(بررسی دلیل محقق خراسانی بر امتناع) ۱۳۹۴/۰۸/۱۸ خلاصه جلسه گذشته بحث ما پیرامون کلام محقق خراسانی مبنی بر عدم امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر بود. ایشان بر مدعای خود دو دلیل اقامه کردند که دلیل اول مبتلا به دو اشکال بود و ایرادهای آن در جلسات قبل بیان شد. دلیل دوم ایشان که مهم ترین دلیل ایشان نیز می باشد، از سوی شاگردان برجسته ایشان مورد اشکال قرار گرفت. ما نیز اشکالی کلی به اصل ادعای ایشان کردیم که ناظر به دلیل خاصی نبود بلکه یک اشکال کلی به اصل مبنای ایشان وارد کردیم. محقق اصفهانی و محقق عراقی و محقق نایینی

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر(دلیل محقق خراسانی بر امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۸/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در بررسی مدعای محقق خراسانی مبنی بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر بود. ایشان دو دلیل بر عدم جواز اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر بیان کردند. دلیل اول ایشان بررسی و اشکالات آن بیان شد و بحث پیرامون دلیل دوم ایشان ادامه یافت. خلاصه دلیل دوم محقق خراسانی به این شرح بود که اگر بگوییم شارع با امر دوم قصد قربت را اخذ کرده قهراً امر اول تعبدی است و امر دوم توصلی. سپس محقق خراسانی فرمودند: ما نیازی به امر دوم نداریم، زیرا امر اول یا

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر (دلیل محقق خراسانی بر امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۸/۱۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر ممکن است یا خیر؟ بیان شد بعضی معتقدند اخذ قصد قربت نه تنها در متعلق خود همان امر محال است بلکه در متعلق امر دیگر هم محال است. محقق خراسانی معتقدند نه تنها  اخذ قصد امر در متعلق خود همان امر ممتنع است بلکه اخذ قصد امر در متعلق امر دیگر نیز محال است و دو دلیل بر عدم اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر اقامه کردند. دلیل اول ایشان این بود که در شریعت برای یک فعل عبادی

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم تعبدی و توصلی_ اخذ قصد قربت در متعلق امر دیگر ( بررسی دلیل امکان) ۱۳۹۴/۰۸/۱۲ بررسی دلیل محقق خویی دلیل محقق خویی بر امکان اخذ قصد امر در متعلق امر بیان شد. ایرادی که به اساس استدلال ایشان می توان وارد کرد مساله عدم پذیرش انحلال امر به مرکب به تعداد اجزاء مامور به است، که نکته ای اساسی در استدلال ایشان است. توضیح ذلک به نظر ایشان امر به یک مامور به مرکب که از جزء خارجی و جزء ذهنی به نام قصد الامر تشکیل شده است منحل به دو امر ضمنی می شود مثل امر به نماز به قصد امر که در واقع امر به یک مرکب دارای دو جزء است. اما

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر(دلیل بر امکان) ۱۳۹۴/۰۸/۱۱ خلاصه جلسه گذشته محقق خویی بر امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر دلیل اقامه نمودند و مدعی شدند که این دلیل تمام ادله ای که بر امتناع اخذ قربت در متعلق امر اقامه شده را رد می کند. به عبارت دیگر هم اقامه دلیل بر امکان نموده اند و هم بیان ایشان پاسخی است به ادله ای که بر امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر اقامه شده است. ایشان چند مطلب را به عنوان مقدمه بیان کرده و نتیجه می گیرند که تمام اشکالات مربوط به اخذ قصد قربت در متعلق امر قابل پاسخ می باشد. مطلب اول

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر(دلیل بر امکان) ۱۳۹۴/۰۸/۱۰ خلاصه جلسه گذشته دلیل ششم مبنی بر استحاله اخذ قصد قربت در متعلق امر مبتلا به اشکالاتی بود که بعضی از این اشکالات بیان شد. تا اینجا سه اشکال به دلیل ششم وارد شد که یکی مورد قبول واقع نشد. بزرگان اشکالات دیگری نیز به این دلیل وارد کرده اند و این دلیل را مورد خدشه قرار داده اند. لکن به علت ضیق وقت ما از بررسی آن خودداری می کنیم. با توجه به بررسی هایی که تاکنون انجام شد، مقصود ما مبنی بر عدم صلاحیت دلیل ششم بر امتناع ثابت شد و نتیجه بحث این شد که هیچ یک

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم تعبدی و توصلی_ بررسی امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر (دلیل ششم قائلین به امتناع و بررسی آن) ۱۳۹۴/۰۸/۰۹ خلاصه جلسه گذشته با توجه به فاصله زمانی که در خلال بحث بواسطه ایام تبلیغی دهه محرم حادث شد، لازم است خلاصه ای از دلیل ششم را بیان کنیم تا بتوانیم بحث را ادامه دهیم. اصل بحث در مورد امکان، یا عدم امکان اخذ قصد قربت در متعلق امر بود. ابتدا ادله قائلین به امتناع اخذ قصد قربت در متعلق امر بیان شد. دلیل ششم قائلین به امتناع، دلیلی است که مرحوم محقق خراسانی بیان نموده اند و محصل آن این است که اخذ قصد الامر در متعلق امر از دو حال خارج نیست،